TY  - JOUR
TI  - Somut Olmayan Kültürel Miras Bağlamında Çalgı Yapım Yarışmaları
AB  - Türkiye’de çalgı yapım geleneği ve ustalığına ilişkin bilginin korunması, bilimsel yönden araştırılması, güncel yöntemlerle ele alınıp yeniden kurgulanarak gelecek kuşaklara aktarılması için lisans düzeyinde eğitim veren, beş farklı bölüm bulunmaktadır. Bununla birlikte Mesleki ve Teknik Anadolu Liseleri ile Güzel Sanatlar Liselerinde, alanla ilgili derslerin takibi ve atölye uygulamaları yapılmaktadır. Örgün eğitimin yanı sıra özel çalgı yapım atölyeleriyle ilişkilenen gençler ise yaygın eğitim koşullarının imkânlarından faydalanmaktadır. Söz konusu geleneğin Geleneksel Çalgı Yapımcılığı ve İcracılığı başlığı ile Somut Olmayan Kültürel Miras Türkiye Ulusal Envanteri Listesi’ne eklendiği, listede yer alan 35 farklı grup sayısı içerisinde en fazla unsur barındıran 4. grup olduğu ve 17 farklı unsur içererek 297 adet genel toplam unsur sayısı içerisinde önemli bir yer teşkil ettiği görülmektedir. Bununla birlikte Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yürütülmüş bulunan çalışmalar ile somut olmayan kültürel miras taşıyıcılarının tespiti ve kayıt altına alınması sayesinde kültür hayatına katkı sağlayacak önemli sonuçların elde edildiği, söz konusu unsurların korunması için ulusal koruma eylem planlarının ortaya konduğu bilinmektedir. Ne var ki söz konusu plan dahilinde, çalgılar için yurtdışında oldukça yaygınlık kazanmış bir uygulama olduğu gözlemlenen, yapım yarışmaları fikrinin henüz yer almadığı görülmektedir. At, ok atma, cirit, mızrak, kayık yarışları ya da âşık atışmaları gibi sayıları epey çoğaltılabilecek nice değerli örnek nedeniyle Türk kültüründe yarışma olgusunun önemli bir yer teşkil etmekte olduğu söylenebilir. Bu noktadan hareketle bu makalede, çalgı yapım geleneğine ait somut olmayan kültürel miras niteliğindeki bilginin korunması ve aktarımı ile birlikte eserlerin ustaca üretimi, restorasyonu ile yeni fikirlerin önünü açmaya yönelik bir platform olarak yapım yarışmalarının alana sağlayacağı muhtemel katkı tartışılmıştır. Bununla birlikte yurtdışındaki güncel yarışma örnekleri incelenmiş ve bu yarışmaların düzenlendiği ülkelerin, somut olmayan kültürel miras ulusal envanter listelerinde bulunan çalgı yapım alanı ile ilgili unsur sayıları açısından konumu, Türkiye ile karşılaştırmalı biçimde sorgulanmıştır. Bu sorgulama kapsamında, yarışma etkinliği düzenlenen ülkeler arasında, SOKÜM ulusal envanter listesinde kayıtlı bulunan unsur sayısı üzerinden bir karşılaştırma yapıldığında, zengin bir kültürel birikim ve çeşitliliğe sahip olan Türkiye’nin, ulusal envanter listesinde bulunan unsur sayısının yüksekliğine rağmen, bu ülkelerden ayrı bir konumda olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır. Başta ulusal envanter listesinde yer alan bağlama, çam düdüğü/sipsi, kaval, davul, kabak kemane, tulum, kemençe, rebap, cura, garmon, nağara ve zurna ile abdallık geleneği çalgı yapım ve icracılığı ya da delbekçilik geleneği ile ilgili olmak üzere yarışma organizasyonlarının, bütünüyle rekabet teması üzerine kurgulanmış olmak yerine, tüm katılımcıların kendini kazançlı sayacağı, yaratıcı yönü teşvik edecek ve bilimsel yöntemin önemine işaret edecek biçimde Türkiye’de de planlanması, SOKÜM sözleşmesinin temel amaçları ile de örtüşen önemli kazanımların elde edilmesi açısından yararlı olacaktır.
AU  - Küçükebe, Murat
DO  - 10.7827/TurkishStudies.66768
PY  - 2023
JO  - Turkish Studies (Elektronik)
VL  - 18
IS  - 1
SN  - 1308-2140
SP  - 181
EP  - 202
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/1178400
ER  -