TY  - JOUR
TI  - Geç 18.- Erken 19. Yüzyıl İngiliz Politik Karikatüründe Türk-Rus İlişkileri ve Avrupa Güçleri
AB  - Bu makalede, İngiliz-Rus ilişkilerinin Osmanlı-Türk ilişkilerine göre biçimlenişinin İngiliz karikatü- rüne nasıl yansıdığı üzerinde durulmuş, bir 19. yüzyıl imalâtı olan Şark Meselesi'nde İngiliz poli- tik karikatürünün devlet siyasetine bakışı kritik edilmeye çalışılmıştır. İngiliz mizahı ve yergisinin politik ihraç malı olan hindi=turkey yapay arketip hayvanı, 18. yüzyıl sonu ve bu yüzyıl dönümüyle İngiliz ve gitgide Avrupa vesayetine girmekte olan Osmanlı Devleti'ni temsilî olarak haritalamak ve yasalaştırmak için İngiliz politik karikatüründe tedavüle girmiş, 19. yüzyılda ise Rusya Çarı I. Nikolay tarafından imal edilmiş hasta adam arketipi ve basmakalıbına dökülmüştür. Rusluk ve Rusya üze- rine Türk zihin haritasında oluşmuş olan olumsuz, kötü resim levhalarının maddî ve nesnel gerçek- liği ise bu iki arketipe bağlanıp bu gerçeklik üzerine oturtularak canlandırıcı, takviye edici ve daima bir ölçüde kalıplayıcı işlev üstlenmiştir. 1768-74 Osmanlı-Rus Harbi ve Küçük Kaynarca Antlaşması (1774) bu tür bir İngiliz çözümlemesinde tarihî dönüm noktasıdır. Kaynarca, ileriye dönük olarak köklü değişen tarihî ilişki dinamizmini, Osmanlı=Türk politik ve toplumsal temsilcilerinde ebedî ve belki travmatik bellek yapısının karakterini vermiştir. Bu Harp ve Antlaşma tarih hızlandırıcı olmuştur. Türk-Rus ilişkilerinin uzun tarihî geçmişinde Kaynarca uzun belleğini besleyici olan Yaş kırılması (1792) ise Kırım'ı kaybeden Osmanlı Devleti açısından ayrıca önemlidir. İşte İngiliz karikatürleri ve bu iki arketiple kurduğu simgesel rejim de her iki tarihî başlangıcı haber vererek İngiliz siyasetini gözler önüne serdiği kadar, İngiliz siyasetini de hicvedebilen özelliği ile tarihçi için dönem kritiğini yapmada acımasız tanıklar olma değerine sahiptir.
AU  - GÖKGÖZ, Saime Selenga
DO  - 10.5152/JTRI.2023.23194
PY  - 2023
JO  - Turcology research (Online)
VL  - 77
IS  - 1
SN  - 2822-2725
SP  - 217
EP  - 230
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/1179700
ER  -