Yıl: 2023 Cilt: 1 Sayı: 20 Sayfa Aralığı: 158 - 173 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 07-06-2023

FATİH KANUNNAMELERİNİN TEOLAİK KARAKTERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Öz:
Modern öncesi klasik iktidar biçimlerinin özgün örneklerinden biri olan Osmanlı Devleti yönetimi, Fatih Sultan Mehmet döneminden itibaren imparatorluk aurasını tesis etmek için büyük değişimler geçirmiştir. Fatih döneminde derlenen ve sistematik hale getirilen kanunnameler bu değişimin önemli işaretlerinden biridir. “Fatih Kanunnameleri” olarak bilinen bu kanunnameler incelendiğinde iktidarın ve otoritenin kaynağının ne olduğuna dair bulgular açıklıkla tespit edilebilir. Osmanlı Devleti, iktidarın kaynağını ilahi argümanlara dayandırması sebebiyle teokratik bir devlet olarak tanımlanabilir. Ancak uygulamaları cihetinden düşünüldüğünde Osmanlı padişahlarının icraatlarında yetkinin kaynağının zaman zaman padişah emri (otoritesi) olduğu durumlar da mevcuttur. Bu sorunsal, Fatih Kanunnamelerini söz konusu olduğunda seküler veya teokratik (teolojik) olup olmadığına dair bir tartışma ekseninde sürdürülmektedir. Birtakım akademisyenler ve düşünürler, Fatih Kanunnamelerinin iktidarın kaynağına atıfla teokratik karakterli olduğunu söylerken, bir grup bilim insanı ise uygulamalardaki otoritenin durumunu göz önünde bulundurarak kanunnamelerin seküler olduğunu öne sürmektedir. Bu çalışmada, klasik dönem İslam siyasal geleneğindeki monarşinin politik ontolojisinden hareketle yeni bir kavram geliştirmek (neology) suretiyle Fatih Kanunnamelerinin teolaik olduğu öne sürülecektir.
Anahtar Kelime:

AN EXAMINATION ON THEOLACITY OF THE KANUNNAMAHS OF MEHMED II

Öz:
The Ottoman Empire which is the sui generis model of the pre-modern power forms has huge transformations since the era of Mehmed II (The Conqueror) in order to gain an imperial aura. The lawbooks (Kanunnamahs) which were codified and systematized in his era is one of these huge transformations. When these kanunnamahas, known as Fatih Kanunnameleri in Turkish, are examined some findings on the source of authority and power can be detected. The Ottoman Empire can be defined as a theocratic state since the source of its power comes from the divine arguments. Yet, given the implementations there some cases in which the source of authority is the order (authority) of the sultan. This problematic is developed around whether the kanunnamahs have secular character or theocratic one. While some scholars and thinkers argue that the kanunnamahs are theocratic referring to the source of the power, some other scholars and thinkers offer they are secular due to the case of the authority in the practices of the monarchs. This study proposes, through a neology, the theolaicity of the kanunnamahs considering the political ontology of the monarchy in the Classical Islamic tradition of politics.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Acluni, İsmail b Muhammed el-. Keşfü’l Hafâ. Çeviren Mustafa Genç. C. 1. 4 c. Beka Yayınları, 2019.
  • al-Hayṯamī, Abū’’l- Ḥasan Nūr al-dīn. Maǧmaʿ al-Zawāʾid wa Manbaʿ al-Fawāʾid. C. 9. Beirut: Dār al-Kitāb al-ʿilmiyyāt, t.y.
  • Aydın, Mehmet Akif. “Türk hukuk Tarihçiliği”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. Sayı 5 (2005): 9-26.
  • Azimli, Mehmet. Hasan&Muaviye. Farklı Okumak. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
  • Barkan, Ömer Lütfi. “Osmanlı İmparatorluğu Teşkilat ve Müesseselerinin Şer’iliği Meselesi”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 11.Sayı 3-4 (1945): 203-224.
  • Baştürk, Efe. Schmitt’ten Habermas’a Çağdaş Politik Felsefe. Fol Kitap, 2022.
  • Canatar, Mehmet. “Yasa, Yasak, Yasaknâme Tabirleri”. İçinde Adalet Kitabı, 33-50. İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2015.
  • Guenon, Rene. Âlemin Hükümdarı Dinlerde Merkez Sembolizmi. Çeviren İsmail Taşpınar. İstanbul: İnsan Yayınları, 2014.
  • Gümüşhanevi, Ahmed Ziyaüddin. Ramûz El-Ehâdis (Hadisler Deryası). Çeviren Abdulaziz Bekkine. C. 1. 2 c. Gonca Yayınevi, 2007.
  • Inalcik, Halil. “Kutadgu Bilig’de Türk ve Iran Siyaset Nazariye ve Gelenekleri (Turco- Iran Political Theories and Traditions in Kutagdu Bilig)”. Osmanlı’da Devlet, Hukuk ve Adalet (State, Law and Justice in Ottoman Empire) içinde, 9-30. Istanbul: KRONIK KITAP, 2020.
  • İbn Abdirabbih. el-İkdü’l-Ferîd / Kültürel İnciler 1. Çeviren Musa Kazım Yılmaz. C. 1. 3 c. Ankara Okulu Yayınları, 2021.
  • İnalcık, Halil. “Kutadgu Bilig’de Türk ve Iran Siyaset Nazariye ve Gelenekleri”. Osmanlı’da Devlet, Hukuk ve Adalet içinde, 9-30. Istanbul: Kronik Kitap, 2020.
  • -. “Osmanlı Hukukuna Giriş Örfî Sultanî Hukuk ve Fatih’in Kanunları”. İçinde Adalet Kitabı, 87-116. İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2015.
  • Koyuncu, Mevlüt. Emeviler Döneminde Saray Hayatı. İstanbul: Beyan Yayınları, 1997.
  • Köksal, Asım Cüneyd. Fıkıh ve Siyaset Osmanlılarda Siyaset-i Şer’iyye. Klasik Yayınları, 2017.
  • Martel, James. Divine violence: Walter Benjamin and the eschatology of Sovereignty. Routledge, 2013.
  • Matüridi, Ebu Mansur el-. Te’vilatül Kur’an Tercümesi -1. Çeviren Bekir Topaloğlu. Ensar Neşriyat, 2021.
  • Midilli, Muharrem. Klasik Osmanlı Ceza Hukukunda Şeriat-Kanun Ayrımı. Klasik Yayınları, 2019.
  • Özcan, Abdülkadir. Atam Dedem Kanunu Kanunname-i Al-i Osman. Kronik Kitap, 2018.
  • Pierce, Leslie P. Harem-i Hümayun Osmanlı İmparatorluğu’nda Hükümranlık ve Kadınlar. Çeviren Ayşe Berktay. Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2016.
  • Roux, Jean Paul. Kral Mitler ve Simgeler. Çeviren Nuri Fudayl Kıcıroğlu. Dergah Yayınları, 2020.
  • Schmitt, Carl. Siyasi İlahiyat Egemenlik Kuramı Üzerine Dört Bölüm. Çeviren A. Emre Zeybekoğlu. Dost Kitabevi, 2020.
  • Suyûtî, Celâleddiîn. el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân. Çeviren Sakıp Yıldız ve H. Avni Çelik. C. 1. 2 c. İstanbul: Hikmet Neşriyat, 1987.
  • Tursun Beg. Fetih Babası’nın Tarihi (Kutulu 2 Cilt Takım) Tarih-i Ebü’l-Feth. Çeviren Mertol Tulum. C. 2. 2 c. İstanbul: Ketebe Yayınevi, 2020.
APA Umudum H (2023). FATİH KANUNNAMELERİNİN TEOLAİK KARAKTERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. , 158 - 173.
Chicago Umudum Hulusi Ertuğrul FATİH KANUNNAMELERİNİN TEOLAİK KARAKTERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. (2023): 158 - 173.
MLA Umudum Hulusi Ertuğrul FATİH KANUNNAMELERİNİN TEOLAİK KARAKTERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. , 2023, ss.158 - 173.
AMA Umudum H FATİH KANUNNAMELERİNİN TEOLAİK KARAKTERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. . 2023; 158 - 173.
Vancouver Umudum H FATİH KANUNNAMELERİNİN TEOLAİK KARAKTERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. . 2023; 158 - 173.
IEEE Umudum H "FATİH KANUNNAMELERİNİN TEOLAİK KARAKTERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME." , ss.158 - 173, 2023.
ISNAD Umudum, Hulusi Ertuğrul. "FATİH KANUNNAMELERİNİN TEOLAİK KARAKTERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME". (2023), 158-173.
APA Umudum H (2023). FATİH KANUNNAMELERİNİN TEOLAİK KARAKTERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. Felsefi Düşün - Akademik Felsefe Dergisi, 1(20), 158 - 173.
Chicago Umudum Hulusi Ertuğrul FATİH KANUNNAMELERİNİN TEOLAİK KARAKTERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. Felsefi Düşün - Akademik Felsefe Dergisi 1, no.20 (2023): 158 - 173.
MLA Umudum Hulusi Ertuğrul FATİH KANUNNAMELERİNİN TEOLAİK KARAKTERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. Felsefi Düşün - Akademik Felsefe Dergisi, vol.1, no.20, 2023, ss.158 - 173.
AMA Umudum H FATİH KANUNNAMELERİNİN TEOLAİK KARAKTERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. Felsefi Düşün - Akademik Felsefe Dergisi. 2023; 1(20): 158 - 173.
Vancouver Umudum H FATİH KANUNNAMELERİNİN TEOLAİK KARAKTERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. Felsefi Düşün - Akademik Felsefe Dergisi. 2023; 1(20): 158 - 173.
IEEE Umudum H "FATİH KANUNNAMELERİNİN TEOLAİK KARAKTERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME." Felsefi Düşün - Akademik Felsefe Dergisi, 1, ss.158 - 173, 2023.
ISNAD Umudum, Hulusi Ertuğrul. "FATİH KANUNNAMELERİNİN TEOLAİK KARAKTERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME". Felsefi Düşün - Akademik Felsefe Dergisi 1/20 (2023), 158-173.