Öz Eleştiriye Çok Boyutlu Yaklaşım: Öz Eleştiri Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi

Yıl: 2022 Cilt: 23 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1151 - 1181 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17679/inuefd.1055950 İndeks Tarihi: 19-06-2023

Öz Eleştiriye Çok Boyutlu Yaklaşım: Öz Eleştiri Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi

Öz:
Bu araştırmanın amacı, yetişkin bireylerin öz eleştiri düzeylerini belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirmek ve psikometrik özelliklerini incelemektir. Nicel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı bu çalışma 675 yetişkin (18-61 yaş) birey ile gerçekleştirilmiştir $(x_{ort}: 25,95; x_{ss}: 6,91)$. Toplanan veriler, SPSS 25 ve AMOS 24 istatistik programları ile analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda 30 madde ve 3 alt boyuttan oluşan “Öz Eleştiri Ölçeği” elde edilmiştir. Yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucuna göre üç faktörlü yapı toplam varyansın %48,93’ünü açıklamaktadır. Güvenirlik çalışmaları doğrultusunda yapılan analizde ölçeğin Cronbach’s alpha iç tutarlık katsayısı yıkıcı öz eleştiri alt boyutu için ,910 yapıcı öz eleştiri alt boyutu için ,884 ve yetersiz öz eleştiri alt boyutu için ,806 olarak belirlenmiştir. Ölçek maddelerinin ayırt ediciliğini belirlemek üzere yapılan bağımsız gruplar t testi sonucunda tüm ölçek maddeleri için alt ve üst gruplar arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur (p<,000). Ayrıca yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonucu elde edilen uyum iyiliği değerlerinin uygun referans aralıklarında olduğu görülmektedir (χ2/sd=2,472; RMSEA=0,066; SRMR=0,07; IFI=0,961; CFI=0,955; GFI=0,924). Araştırma sonucunda elde edilen bulgular, Öz Eleştiri Ölçeği (ÖEÖ)’nin, yetişkin bireylerin öz eleştiri düzeylerini belirlemede geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olarak kullanılabileceğini ortaya koymaktadır.
Anahtar Kelime: Öz Eleştiri Yıkıcı Öz Eleştiri Yapıcı Öz Eleştiri Yetersiz Öz Eleştiri Yetişkin Ölçek Geliştirme

A Multidimensional Approach to Self-Criticism: Development of the Self- Criticism Scale and Investigation of Its Psychometric Properties

Öz:
The aim of this research is to develop a scale to determine the self-criticism levels of adults and to examine their psychometric properties. This study, using quantitative research methods, was conducted with 675 adults (18-61 years old) $(x_m: 25.95; x_{sd}: 6.91)$. The collected data were analyzed with SPSS 25 and AMOS 24 statistical programs. As a result of the study, the “Self-Criticism Scale” consisting of 30 items and 3 sub-dimensions was obtained. According to the results of the exploratory factor analysis, the three-factor structure explains 48.93% of the total variance. In the analysis made in line with the reliability studies, the Cronbach alpha internal consistency coefficient of the scale was determined as 910 for the destructive self-criticism sub-dimension, .884 for the constructive self-criticism sub-dimension, and .806 for the insufficient self-criticism sub-dimension. As a result of the independent groups t-test performed to determine the discrimination of the scale items, a significant difference was found between the lower and upper groups for all scale items (p<.000). In addition, it is seen that the values of the goodness of fit obtained as a result of the confirmatory factor analysis are within the appropriate reference ranges (χ2/sd=2.472; RMSEA=0.066; SRMR=0.07; IFI=0.961; CFI=0.955; GFI=0.924). The findings obtained as a result of the study reveal that the Self-Criticism Scale (SCS) can be used as a valid and reliable measurement tool in determining the self-criticism levels of adults.
Anahtar Kelime: Self-Criticism Destructive Self-Criticism Constructive Self-Criticism Insufficient Self-Criticism Adult Scale Development

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adams, P., Abela, J. R., Auerbach, R. ve Skitch, S. (2009). Self-criticism, dependency, and stress reactivity: An experience sampling approach to testing Blatt and Zuroff’s (1992)
  • theory of personality predispositions to depression in high-risk youth. Personality and Social Psychology Bulletin, 35(11), 1440-1451.
  • Aleamoni, L.M. (1976). The relation of sample size to the number of variables ın using factor analysis techniques. Educational and Psychological Measurement, 36: 879–883.
  • Altunay, E. (2020). Okul yöneticilerinin ders denetimlerine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (55), 95-127.
  • Aronfreed, J. (1964). The origin of self-criticism. Psychological Review, 71, 193–218. https://doi.org/10.1037/ h0047689.
  • Ayyıldız, H. ve Ekrem, C. (2006). Pazarlama modellerinin testinde kullanılabilecek yapısal eşitlik modeli (YEM) üzerine kavramsal bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11 (1) : 63-84.
  • Baumgartner, H., & Homburg, C. (1996). Applications of structural equation modeling in marketing and consumer research: A review. International Journal of Research in Marketing, 13(2), 139-161.
  • Beck, A. T. (1987). Cognitive models of depression. Journal of Cognitive Psychotherapy: An International Quarterly, 1, 5-37.
  • Benlioğlu, M. (2016). Tasavvufta iç tenkit geleneği: İmam-ı Rabbânî’nin Mektûbâtı örneği (Yüksek Lisans Tezi, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
  • Bentler, P.M. (1980). Multivariate analysis with latent variables: Causal modeling. Annual Review of Psychology, 31, 419-456.
  • Blatt, S. J. (1995). The destructiveness of perfectionism: Implications for the treatment of depression. American Psychologist, 50, 1003–1020.
  • Blatt, S. J. (2004). Experiences of depression: Theoretical, research and clinical perspectives. Washington, DC: American Psychological Association.
  • Blatt, S. J. D'Afflitti, J. P. ve Quinlan, D. M. (1976). Experiences of depression in normal young adults. Journal of Abnormal psychology, 85(4), 383-389.
  • Blatt, S. J., Shahar, G. ve Zuroff, D. C. (2001). Anaclitic (sociotropic) and introjective (autonomous) dimensions. Psychotherapy, 38(4).449-454.
  • Blatt, S. J. ve Zuroff, D. C. (1992). Interpersonal relatedness and self-definition: Two prototypes for depression. Clinical Psychology Review, 12, 527– 562.
  • Breines, J. (2014, Ocak 9). Four Ways to Constructively Criticize Yourself. https://greatergood.berkeley.edu/article/item/four_ways_to_constructively_criticize _yourself.
  • Browne, M.W., & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In: Bollen, K.A., & Long, J.S. (Eds.), Testing structural equation models (pp. 136-162). Beverly Hills, CA: Sage
  • Büyüköztürk, Ş. (2015). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (Genişletilmiş 21. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
  • Carhart-Harris, R. L., Mayberg, H. S., Malizia, A. L. ve Nutt, D. (2008). Mourning and melancholia revisited: correspondences between principles of Freudian metapsychology and empirical findings in neuropsychiatry. Annals of General Psychiatry, 7(1), 9.
  • Castilho, P., Pinto Gouveia, J. ve Duarte, J. (2015). Exploring self criticism: Confirmatory factor analysis of the FSCRS in clinical and nonclinical samples. Clinical Psychology & Psychotherapy, 22(2), 153-164.
  • Clark, L. A., Watson, D. ve Mineka, S. (1994). Temperament, personality, and the mood and anxiety disorders. Journal of Abnormal Psychology, 103, 103-116.
  • Cox, B. J., Clara, I. P. ve Enns, M. W. (2009). Self-criticism, maladaptive perfectionism, and depression symptoms in a community sample: A longitudinal test of the mediating effects of person-dependent stressful life events. Journal of Cognitive Psychotherapy: An International Quarterly, 23(4), 336-349.
  • Cox, B. J., MacPherson, P. S., Enns, M. W. ve McWilliams, L. A. (2004). Neuroticism and self-criticism associated with posttraumatic stress disorder in a nationally representative sample. Behaviour Research and Therapy, 42(1), 105-114.
  • Çam, O. ve Akgün, E. (2007). Kişilerarası ilişkilerde çatışma ve çatışma yönetimi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 23(2), 207-221.
  • Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Doğan, T. (2015). Kısa psikolojik sağlamlık ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93-102.
  • Doğan, T., Sapmaz, F. ve Çötok, N. A. (2013). Öz-eleştiri ve mutluluk. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(1), 391-400.
  • Ergin, D.Y. (1995). Ölçeklerde Geçerlik ve Güvenirlik. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7, 125-148.
  • Erkoç, R. (2017). Öz-eleştirinin öznel iyi oluş üzerindeki etkisinin aracı değişkenleri olarak farkındalık ve öz-duyarlılık. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • Fazaa, N. ve Page, S. (2003). Dependency and self-criticism as predictors of suicidal behavior. Suicide and Life-Threatening Behavior, 33(2). 172-185.
  • Fraenkel, J. R. ve Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education. New York: McGrawHill Education.
  • Gazâlî, M. (2002). İhyâ’u ‘Ulûmi’d-Dîn” (c. 3) (Trc. Ahmet Serdaroğlu), İstanbul: Bedir Yayınevi.
  • Gilbert, P., Clark, M., Hempel, S., Miles, J. N. V. ve Irons, C. (2004). Criticising and reassuring oneself: An exploration of forms, styles and reasons in female students. British Journal of Clinical Psychology, 43, 31-50.
  • Heine, S. J., Lehman, D. R., Markus, H. R. ve Kitayama, S. (1999). Is there a universal need for positive self-regard? Psychological Review, 106, 766-794. http://dx.doi.org/10.1037/0033-295X.106.4.766.
  • Hocaoğlu, D. (1999). Türk milliyetçiliğinin en mühim ihtiyacı: Öz-eleştiri., Türk Yurdu. 19 (51). 95- 100.
  • Holle, C. ve Ingram, R. (2008). On the psychological hazards of self-criticism. Self-criticism and self- enhancement: Theory, research, and clinical implications. (s. 55-71) içinde. American Psychological Association.
  • Kahraman, M. (2017). Türk dilinin terimsel gelişim sürecine tarihî bakış. Medeniyet ve Toplum Dergisi,1(1),137-160.
  • Kannan, D. ve Levitt, H. M. (2013). A review of client self-criticism in psychotherapy. Journal of Psychotherapy Integration, 23(2), 166-178.
  • Kaplan D. (2000). Evaluating and Modifying Structural Equation Models. Structural Equation Modeling: Foundations and Extensions. 1st ed. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
  • Kitayama, S. ve Markus, H. R. (2000). The pursuit of happiness and the realization of sympathy: Cultural patterns of self, social relations, and well-being. In E. D. Diener, & E. M. Suh (Eds.), Culture and subjective well-Being (pp. 113-161). Cambridge, MA: MIT Press.
  • Kitayama, S., Markus, H. R., Matsumoto, H. ve Norasakkunkit, V. (1997). Individual and collective processes of self-esteem management: Self-enhancement in the United States and self-depreciation in Japan. Journal of Personality and Social Psychology 72: 1245-67.
  • Kline, R.B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press. Leech, N.L., Barrett, K.C., & Morgan, G.A. (2005). SPSS for intermediate statistics; Use and interpretation. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
  • Kopala-Sibley, D. ve Zuroff, D. (2017). Self-Criticism and Dependency. The SAGE Encyclopedia of Abnormal and Clinical Psychology. SAGE Publications.
  • Leary, M. R. (2007). Motivational and emotional aspects of the self. Annu Rev Psychol. 58(1):317– 344.
  • Leary, M. R., ve Tangney, J. P. (2013). The self as an organizing construct in the behavioral and social sciences. Handbook of self and identity (2. Baskı).
  • Lozano, E. B., Laurent, S. M., (2019.) The effect of admitting fault versus shifting blame on expectations for others to do the same. Plos/Plus? One 14(3).
  • Marshall, H. H. (1989). The development of self-concept. Young Children, 44(5), 44-51.
  • Marsh, H.W., Hau, K.T., Artelt, C., Baumert, J., & Peschar, J.L. (2006). OECD’s brief self-report measure of educational psychology’s most useful affective constructs: Cross-cultural, psychometric comparisons across 25 countries. International Journal of Testing, 6(4), 311-360.
  • Meydan, C.H., & Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi ve AMOS uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
  • Mongrain, M. ve Zuroff, D. C. (1994). Ambivalence over emotional expression and negative life events: Mediators of depression in dependent and self-critical individuals. Personality and Individual Differences, 16, 447-458.
  • Monte, C.F. (1980). Beneath the mask. New York: (Holt, Rinehart ve Winston Inc).
  • Nock, M. K. (2009). Why do people hurt themselves? Current Directions in Psychological Science, 18(2), 78-83.
  • Nunnally, J. C. ve Bernstein, I. H. (1994). Psychometric theory. (Third Edition). New York: McGraw- Hill.
  • Okan, N. (2021). Öz Eleştiri (Self-criticism). Eğitimde Öz (1. baskı) içinde (s. 75-98). İstanbul: Kriter Yayınevi.
  • Otrar, M. (2016). Yaşlılık ve Yaşlanmaya İlişkin Tutum Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. İstanbul University Journal of Sociology, 36(2), 527-550.
  • Öngen, D. E. (2006). The relationships between self-criticism, submissive behavior and depression among Turkish adolescents. Personality and Individual Differences, 41(5), 793-800.
  • Powers, T. A., Zuroff, D. C. ve Topciu, R. A. (2004). Covert and overt expressions of self-criticism and perfectionism and their relation to depression. European Journal of Personality, 18, 61–72.
  • Priel, B. ve Shahar, G. (2000). Dependency, self-criticism, social context and distress: Comparing moderating and mediating models. Personality and Individual Differences, 28, 51 525.
  • Santor, D. A., Zuroff, D. C., Mongrain, M. ve Fielding, A. (1997). Validating the Mcgill revision of the depressive experiences questionairre. Journal of the Personality Assesment, 69 (1), 164-182.
  • Sezgin, O. (2019). Eğitim: Kavram ve kuram. İstanbul: Kalem Vakfı Yayınları.
  • Shahar, B., Szsepsenwol, O., Zilcha Mano, S., Haim, N., Zamir, O., Levi Yeshuvi, S. ve Levit Binnun, N. (2015). A Wait List Randomized Controlled Trial of Loving Kindness Meditation Programme for Self Criticism. Clinical psychology & psychotherapy, 22(4), 346-356.
  • Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P. ve Jennifer Bernard, J. (2008). The brief resilience scale: Assessing the ability to bounce back. International Journal of Behavioral Medicine, 15, 194–200.
  • Stıllman, J. (2014, Ocak 24). How to do self-criticism right. https://www.inc.com/jessica- stillman/how-to-do-self-criticism-right.html.
  • Şahin, S. ve Arslan, M. C. (2014). Öğrenci ve öğretmen görüşlerine göre istenmeyen öğrenci davranışlarına karşı kullanılan öğretmen stratejilerinin öğrenciler üzerindeki etkileri. Electronic Turkish Studies, 9(2).
  • Tarmizi, T., Navissa, A., Dian, F., Rahma, F. ve Retno, A. (2019). Self-criticism scale, 1st International Seminar STEMEIF (Science, Technology, Engineering and Mathematics Learning International Forum), Purwokerto. The Guildford Press.
  • Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
  • Thompson, R. ve Zuroff, D. C. (1999). Development of self-criticism in adolescent girls: Roles of maternal dissatisfaction, maternal coldness, and insecure attachment. Journal of Youth and Adolescence, 28(2), 197-210.
  • Thompson, R. ve Zuroff, D. C. (2004). The levels of self-criticism scale: Comparative self-criticism and internalized self-criticism. Personality and Individual Differences, 36, 419-430. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(03)00106-5
  • Tinsley, H. E. ve Tinsley, D. J. (1987). Uses of factor analysis in counseling psychology research. Journal Of Counseling Psychology, 34(4), 414-424.
  • Turşak, M. (2017). Dini kişiliğin oluşmasında özeleştirinin etkisi. Ağrı İslâmi İlimler Dergisi (AGİİD), 1(1), 127-140.
  • Turşak, M. (2020). Kur’an’da özeleştiri. İksad Yayınlar.
  • Uludağ, S. (2011). Tasavvuf ve tenkit. Mavi Yayıncılık.
  • Uzun, Ç. (2009). Özeleştiri, (Yayınlanmış Sanatta Yeterlilik Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Resim Anasanat Dalı, Ankara.
  • Yaman, E. (2014). Değerler eğitimi, Akçağ Yay., Ankara.
  • Yenipınar, Ş., Göksoy, S. ve Bal Kusnacı, S. (2016). Okullarda Stratejik Yönetim Uygulamaları. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 5-24.
  • Wall, C. (1986). Self-concept: An element of success in the female library manager. Journal of Library Administration, 6(4), 53-65.
  • Whelton, W. J. ve Henkelman, J. J. (2002). A verbal analysis of forms of self-criticism. Alberta Journal of Educational Research, 48, 88–90. www.tdk.gov.tr., Erişim tarihi: 06 Aralık 2020.
  • Zuroff, D. C. (1992). New directions for cognitive models of depression. Psychological Inquiry, 3, 274-277.
APA Yılmaztürk M, Eksi H (2022). Öz Eleştiriye Çok Boyutlu Yaklaşım: Öz Eleştiri Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi. , 1151 - 1181. 10.17679/inuefd.1055950
Chicago Yılmaztürk Mücahit,Eksi Halil Öz Eleştiriye Çok Boyutlu Yaklaşım: Öz Eleştiri Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi. (2022): 1151 - 1181. 10.17679/inuefd.1055950
MLA Yılmaztürk Mücahit,Eksi Halil Öz Eleştiriye Çok Boyutlu Yaklaşım: Öz Eleştiri Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi. , 2022, ss.1151 - 1181. 10.17679/inuefd.1055950
AMA Yılmaztürk M,Eksi H Öz Eleştiriye Çok Boyutlu Yaklaşım: Öz Eleştiri Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi. . 2022; 1151 - 1181. 10.17679/inuefd.1055950
Vancouver Yılmaztürk M,Eksi H Öz Eleştiriye Çok Boyutlu Yaklaşım: Öz Eleştiri Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi. . 2022; 1151 - 1181. 10.17679/inuefd.1055950
IEEE Yılmaztürk M,Eksi H "Öz Eleştiriye Çok Boyutlu Yaklaşım: Öz Eleştiri Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi." , ss.1151 - 1181, 2022. 10.17679/inuefd.1055950
ISNAD Yılmaztürk, Mücahit - Eksi, Halil. "Öz Eleştiriye Çok Boyutlu Yaklaşım: Öz Eleştiri Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi". (2022), 1151-1181. https://doi.org/10.17679/inuefd.1055950
APA Yılmaztürk M, Eksi H (2022). Öz Eleştiriye Çok Boyutlu Yaklaşım: Öz Eleştiri Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 1151 - 1181. 10.17679/inuefd.1055950
Chicago Yılmaztürk Mücahit,Eksi Halil Öz Eleştiriye Çok Boyutlu Yaklaşım: Öz Eleştiri Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 23, no.2 (2022): 1151 - 1181. 10.17679/inuefd.1055950
MLA Yılmaztürk Mücahit,Eksi Halil Öz Eleştiriye Çok Boyutlu Yaklaşım: Öz Eleştiri Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.23, no.2, 2022, ss.1151 - 1181. 10.17679/inuefd.1055950
AMA Yılmaztürk M,Eksi H Öz Eleştiriye Çok Boyutlu Yaklaşım: Öz Eleştiri Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2022; 23(2): 1151 - 1181. 10.17679/inuefd.1055950
Vancouver Yılmaztürk M,Eksi H Öz Eleştiriye Çok Boyutlu Yaklaşım: Öz Eleştiri Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2022; 23(2): 1151 - 1181. 10.17679/inuefd.1055950
IEEE Yılmaztürk M,Eksi H "Öz Eleştiriye Çok Boyutlu Yaklaşım: Öz Eleştiri Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi." İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, ss.1151 - 1181, 2022. 10.17679/inuefd.1055950
ISNAD Yılmaztürk, Mücahit - Eksi, Halil. "Öz Eleştiriye Çok Boyutlu Yaklaşım: Öz Eleştiri Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi". İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 23/2 (2022), 1151-1181. https://doi.org/10.17679/inuefd.1055950