Hikâye, Sinema ve Çağdaş Tiyatro Bağlamında Bir Halk Anlatısı: Tahir ile Zühre
Yıl: 2023 Cilt: Sayı: 49 Sayfa Aralığı: 65 - 84 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.21497/sefad.1313176 İndeks Tarihi: 31-07-2023
Hikâye, Sinema ve Çağdaş Tiyatro Bağlamında Bir Halk Anlatısı: Tahir ile Zühre
Öz: Anlatmaya dayalı türler içinde gerçek ya da gerçeğe yakın olayların aktarıldığı halk hikâyeleri, toplumsal hafızanın yüzyıllar boyunca sonraki kuşaklara bıraktığı kültür mirasları olarak görülmektedir. Bu anlatılar edebî ve tarihî değerleri bakımından son derece kıymetli bir o kadar da zengin bir içeriğe sahiptir. Çalışmada, kültürel bellekte yer etmiş olan Tahir ile Zühre hikâyesi, 1952 yapımı “Tahir ile Zühre” filmi ve çağdaş tiyatro örneği “Tahir ile Zühre” oyunu mukayese edilecektir. Bu karşılaştırmada ilk önce Tahir ile Zühre hikâyesi incelenecek, motifler ve epizotlar bağlamında anlatı aktarılacaktır. Ardından Ömer Lütfi Akad’ın yazdığı ve yönettiği, başrollerini Sezer Sezin ile Kenan Artun'un paylaştığı “Tahir ile Zühre” filminin olay örgüsü sunulacaktır. Son olarak Hayrettin Filiz’in kaleme almış olduğu “Tahir ile Zühre” tiyatrosu bu çerçevede değerlendirildikten sonra anlatıların metinlerarasılık bağlamında uyarlama, esinlenme, yeniden yaratma yönünden mukayesesi yapılacaktır. Anlatının çeşitli formlarda yeniden yazılması etrafında ana motiflerin yeni metinlere yansıması tahlil edilecektir. Çalışmada Tahir ile Zühre hikâyesinin dönüşüm süreci, hikâyeden sinemaya, sinemadan tiyatroya anlatının değişim serüvenini aktarılacaktır.
Anahtar Kelime: A Folk Narrative in the Context of Story, Cinema and Contemporary Theater: Tahir and Zühre
Öz: Among the narrative-based genres, folk tales, in which real or near-real events are narrated, are rich cultural heritages that social memory has left to the next generations for centuries. These narratives have an extremely valuable and rich content in terms of literary and historical values. In this study, I compared the story of Tahir and Zühre, the 1952 film "Tahir and Zühre" and the play "Tahir and Zühre", an example of contemporary theater. In this comparison, I first analyzed the story of Tahir and Zühre and narrated the narrative in terms of motifs and episodes. Then I presented the plot of the film "Tahir and Zühre" written and directed by Ömer Lütfi Akad and starring Sezer Sezin and Kenan Artun. Finally, I evaluated the theater play "Tahir ile Zühre" written by Hayrettin Filiz within the fictional framework. I compared the narratives in terms of adaptation, inspiration and re-creation in the context of intertextuality. I analyzed the reflection of the main motifs in new texts around the rewriting of the narrative in various forms. In the study, I conveyed the transformation process of the story of Tahir and Zühre, the adventure of change of the literary work from story to cinema, from cinema to theater.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akad, L. Ö. (2016). Işıkla karanlık arasında. İstanbul: İletişim Yay.
- Akı, N. (1963). XIX. yüzyıl Türk tiyatrosu tarihi. Atatürk Üniversitesi Yay.
- Akkoyunlu, Z. (1996). Binbir gece masallarının Türk masallarına tesiri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 1-12.
- Aktulum, K. (2007). Metinlerarası ilişkiler. Ankara: Öteki Yay.
- Aktulum, K. (2018). Sinema ve metinlerarasılık/filimlerarası etkileşimler ve aktarımlar. İstanbul: Çizgi Kitabevi.
- Alptekin, A. B. (2016). Halk hikâyelerinin motif yapısı. Ankara: Akçağ Yay.
- Aslanyürek, S. (2007). Senaryo kuramı. İstanbul: Pan Yay.
- Boratav, P. N. (2002). Halk hikâyeleri ve halk hikâyeciliği. İstanbul: Tarih Vakfı.
- Çalışlar, A. (1993). Tiyatronun ABC’si. İstanbul: Simavi Yay.
- Çamurdan, E. (1996). Çağdaş tiyatro ve dramaturgi. İstanbul: Mitos Boyut Yay.
- Çetin, İ. (2020). Türk halk hikâyeciliği/Türkiye sahası. Ankara: Nobel Yay.
- Çobanoğlu, Özkul. (2002). Halkbilimi kuramları ve araştırma yöntemleri tarihine giriş. Ankara: Akçağ Yay.
- Esmer, H. (2007). Yoruma düşen okuma. Rh+ Sanart, 1, 45.
- Filiz, H. (2007). Tahir ile Zühre (şiir oyun). Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü, Sevgi Sanlı Oyun Arşivi. T. 153.
- Görkem, İ. (2000). Halk hikâyeleri araştırmaları/Çukurovalı Âşık Mustafa Köse ve hikâye repertuvarı. Ankara: Akçağ Yay.
- Güvenç, Ö. A. (2019). Absürt bir parodi örneği: Deli Dumrul filmi. Dünya Kültür Mirası Dede Korkut Uluslararası Sempozyumu. Bayburt Üniversitesi Yay. 359-377.
- Güvenç, Ö. A. (2020). Folklor ve sinema. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Hutcheon, L. (2006). A theory of adaptation. England: Routledge P.
- İpşiroğlu, Z. (1995). Tiyatroda düşünsellik, dramaturgiye giriş. İstanbul: Mitos Boyut Yay.
- Kalkan Kocabay, H. (2012). Dramaturjide yeni açılımlar. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, 3, 3-18.
- Nutku, H. (2001). Oyun sanatbilimi/dramaturgi. İstanbul: Mitos&Boyut Yay.
- Nutku, Ö. (1998). Gösteri terimleri sözlüğü. Ankara: İnkılap Kitabevi.
- Sözen, M. (2013). Sinemasal dramaturgi ve örnek bir çözümleme. ART-E Sanat Dergisi, 11, 100-119.
- Şimşek, E. (1996). Türk folklor ve halk edebiyatında elma. Türk Dünyası Araştırmaları, 105, 203-216.
- Tunçel, U. A. (2007). Türk edebiyatında manzum tiyatro formunun doğuşu. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 24, 43-66.
- Türkmen, F. (1983), Tahir ile Zühre (inceleme/metin). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
- Yıldırım, D. (1998). Türk bitiği. Ankara: Akçağ Yay.
- Yıldız, N. (2009). Türk destanlarında çocuksuzluk. Millî Folklor, 82, 76-88.
- Tahir ile Zühre (1952) https://www.youtube.com. Erişim tarihi: 04.09.2020.
| APA | Ceylan M (2023). Hikâye, Sinema ve Çağdaş Tiyatro Bağlamında Bir Halk Anlatısı: Tahir ile Zühre. , 65 - 84. 10.21497/sefad.1313176 |
| Chicago | Ceylan Muhammet Nuri Hikâye, Sinema ve Çağdaş Tiyatro Bağlamında Bir Halk Anlatısı: Tahir ile Zühre. (2023): 65 - 84. 10.21497/sefad.1313176 |
| MLA | Ceylan Muhammet Nuri Hikâye, Sinema ve Çağdaş Tiyatro Bağlamında Bir Halk Anlatısı: Tahir ile Zühre. , 2023, ss.65 - 84. 10.21497/sefad.1313176 |
| AMA | Ceylan M Hikâye, Sinema ve Çağdaş Tiyatro Bağlamında Bir Halk Anlatısı: Tahir ile Zühre. . 2023; 65 - 84. 10.21497/sefad.1313176 |
| Vancouver | Ceylan M Hikâye, Sinema ve Çağdaş Tiyatro Bağlamında Bir Halk Anlatısı: Tahir ile Zühre. . 2023; 65 - 84. 10.21497/sefad.1313176 |
| IEEE | Ceylan M "Hikâye, Sinema ve Çağdaş Tiyatro Bağlamında Bir Halk Anlatısı: Tahir ile Zühre." , ss.65 - 84, 2023. 10.21497/sefad.1313176 |
| ISNAD | Ceylan, Muhammet Nuri. "Hikâye, Sinema ve Çağdaş Tiyatro Bağlamında Bir Halk Anlatısı: Tahir ile Zühre". (2023), 65-84. https://doi.org/10.21497/sefad.1313176 |
| APA | Ceylan M (2023). Hikâye, Sinema ve Çağdaş Tiyatro Bağlamında Bir Halk Anlatısı: Tahir ile Zühre. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (49), 65 - 84. 10.21497/sefad.1313176 |
| Chicago | Ceylan Muhammet Nuri Hikâye, Sinema ve Çağdaş Tiyatro Bağlamında Bir Halk Anlatısı: Tahir ile Zühre. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi , no.49 (2023): 65 - 84. 10.21497/sefad.1313176 |
| MLA | Ceylan Muhammet Nuri Hikâye, Sinema ve Çağdaş Tiyatro Bağlamında Bir Halk Anlatısı: Tahir ile Zühre. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, vol., no.49, 2023, ss.65 - 84. 10.21497/sefad.1313176 |
| AMA | Ceylan M Hikâye, Sinema ve Çağdaş Tiyatro Bağlamında Bir Halk Anlatısı: Tahir ile Zühre. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2023; (49): 65 - 84. 10.21497/sefad.1313176 |
| Vancouver | Ceylan M Hikâye, Sinema ve Çağdaş Tiyatro Bağlamında Bir Halk Anlatısı: Tahir ile Zühre. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2023; (49): 65 - 84. 10.21497/sefad.1313176 |
| IEEE | Ceylan M "Hikâye, Sinema ve Çağdaş Tiyatro Bağlamında Bir Halk Anlatısı: Tahir ile Zühre." Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, , ss.65 - 84, 2023. 10.21497/sefad.1313176 |
| ISNAD | Ceylan, Muhammet Nuri. "Hikâye, Sinema ve Çağdaş Tiyatro Bağlamında Bir Halk Anlatısı: Tahir ile Zühre". Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 49 (2023), 65-84. https://doi.org/10.21497/sefad.1313176 |
