Enflasyon Düzeltme İşlemlerinin İşletme Performansına Etkisi BİST’te Bir Uygulama
Yıl: 2023 Cilt: 58 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1525 - 1546 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.06.2059 İndeks Tarihi: 26-06-2023
Enflasyon Düzeltme İşlemlerinin İşletme Performansına Etkisi BİST’te Bir Uygulama
Öz: Dünya genelinde yaşanan Covid-19 pandemisi üretim ve tedarik zincirlerinde aksaklıklara neden olmuştur. Bu süreç Türkiye ekonomisini de olumsuz etkilemiş enflasyonda çift haneli oranlar görülmeye başlamıştır. Enflasyonun ekonomiler üzerinde birçok olumsuz etkisi olmakla birlikte finansal tabloların en temel işlevlerinden olan doğru bilgi aktarımını da olumsuz etkilemiştir. Türkiye’de yaşanan enflasyonun finansal tablolar üzerindeki bu olumsuz etkilerini gidermek amacıyla enflasyon düzeltmeleri ve enflasyon muhasebesi yeniden gündeme gelmiştir. Çalışmada enflasyonun, işletmelerin performansını etkileyip etkilemediği araştırılmıştır. Bu doğrultuda BİST’te işlem gören tekstil işletmelerinin 2021 yılına ait temel finansal tabloları kullanılmıştır. Finansal tablolar Genel Fiyat-Cari Değer (İkame) Maliyet Yöntemi ile enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuştur. Bilanço ve gelir tablosunda yer alan ana hesap kalemleri parasal ve parasal olmayan değerler olarak sınıflandırılmıştır. Parasal olmayan değerler ayrı ayrı Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayınlanan Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi (Yi-ÜFE) verisine göre bulunan enflasyon düzeltme katsayısı ile çarpılarak yeni değerleri hesaplanmıştır. Bu işletmelerin mali oranları enflasyon düzeltmesi öncesi ve sonrası ayrı ayrı hesaplanmıştır. Kullanılan mali oranlarda düzeltme öncesine göre pozitif yönlü artış olduğu tespit edilmiştir. Bu oranlarla işletmelerin Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden TOPSIS ile performans sıralaması yapılmıştır. Sonuç olarak enflasyon düzeltme işlemlerinin performans sıralamasını değiştirdiği gözlemlenmiştir.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Açık, S. (2006). “Enflasyonun Finansal Tablolar Üzerindeki Etkilerini Giderici Bir Tedbir Olarak Enflasyon Muhasebesi ve Türkiye’deki Yasal Düzenlemeler”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), s. 345-360.
- Akdoğan, N. ve Tenker, N. (2005). “Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri”, Gazi Kitabevi, Ankara.
- Aktaş, R. (2009). “Enflasyon Muhasebesi Uygulamasının KOBİ’ler İle SPK’ya Tabi İşletmelerin Finansal Tabloları Üzerindeki Etkisi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Sayı: 23, Nisan.
- Aktaş, S. (2006). “Enflasyon Muhasebesinin Mali Tablolara Etkisi ve Türkiye’de Yıllara Sari İnşaat İşletmelerinde Enflasyon Düzeltmesi Uygulaması”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Altınışık, İ. (2019). “Enflasyonun İşletmeler Üzerindeki Etkisi ve Bu Etkileri Gidermeye Yönelik Yöntemler”, İksad Yayınevi, Ankara.
- Arabacı, H. ve Çavdar, F. (2018). “Temel Finansal Tablolar Analizinin Etkin Bir Vergi Denetimi Açısından Önemi”, Social Sciences Research Journal, Volume 7, Issue 4, s. 172-182.
- Birinci, Y. (1989). “Enflasyon, Para Politikası ve Stratejileri”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 47 (1-4).
- Cheng-Min Feng, Wang Rong-Tsu. (2001), “Considering The Financial Ratios on The Performance Evaluation of Highway Bus Industry”, Transport Reviews, Vol.21, No.4, s.449-467.
- Civan, M., Kara, E. ve Yıldız, F. (2004). “Enflasyon Muhasebesi”, Gazi Kitabevi, Ankara.
- Çabuk, A. ve Lazol, İ. (2013). “Mali Tablolar Analizi”, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
- Çelik, A. (2003). “Fiyatlar Seviyesindeki Değişmelerin Mali Tablolara Etkileri ve Enflasyon Muhasebesi: Enflasyon Muhasebesi Yöntemlerinden Fiyatlar Genel Seviyesi Modeli Uygulaması”, Uzmanlık Yeterlilik Tezi, T.C. Merkez Bankası, Ankara.
- Boyd, J. H., Levine, R., ve Smith, B. D. (2001). The impact of inflation on financial sector performance. Journal of monetary Economics, 47(2), 221-248.
- Ezin, Y. (2022). “Tekstil Sektörünün Oran Analizi ve TOPSIS Yöntemi İle Değerlendirilmesi”, Kafkas Universitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 13(25), 213-243. İlter, C. (2012). “Oran Analizi Yoluyla Enflasyonun Finansal Tablolar Üzerindeki Etkilerinin Araştırılması”, SSRN 2186707'de mevcuttur.
- Kald, M. ve Nilsson, F. (2000). “Performance Measurement at Nordic Companies”, European Management Journal, 18, (1), s.113-127.
- Kantar, M. A., Abar, H. ve Öndeş, T. (2021). “ Enflasyonun İşletmelerin Finansal Oranlarına Etkisi: BIST İmalat Sektöründe Bir Uygulama”, Muhasebe ve Finansman Dergisi (90) s.1-18.
- Karaisaoğlu, F. ve Erdemir, N. K. (2005). “Enflasyon Muhasebesi Uygulamalarında Temel İşlemler Üzerine Bir Çalışma”, Selçuk Üniversitesi Karaman İİBF Dergisi 5 (2) s.145-167.
- Kaygusuz, S. Y. (2003). “Enflasyon Muhasebesi-Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Mali Tabloların Düzeltilmesi”, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 5 (2), s.1-12.
- Keleş, D. (2015). “TMS 29 Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama Standardı Çerçevesinde Finansal Tabloların Düzeltilmesi ve Finansal Analiz Sonuçları Üzerine Etkileri”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 8 (3) s.31-52.
- Kırkman, P. R. A. (1974). “Accounting Under Inflationary Conditions”, George Allen & Unma Ltd., London.
- Köroğlu, Ç. ve Uçma, T. (2005). “Enflasyonun Mali Tablolar Üzerine Etkisi ve Enflasyon Düzeltmesinin İşletmelere Uygulanması”, Mevzuat Dergisi Haziran Yıl 8, Sayı 90
- Meral, P. S. (2005). “Enflasyon ve Enflasyonun Okuma Alışkanlığına Etkisi”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , (1) 19, s.309-324.
- Özsoy, R. Ö. (2006). “Enflasyon Düzeltmesinin İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında İşlem Gören Bazı Tekstil Şirketlerinin Mali Verileri Üzerindeki Etkileri”, Master's thesis, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Özulucan, A. (2005). “Enflasyonun Muhasebe Verileri Üzerindeki Etkisinin Giderilmesinde Kullanılan Otofinansman Yöntemleri ve Enflasyon Muhasebesi Üzerine bir Araştırma”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 57 (4), s.127-152.
- Patjoshi, PK (2013). Enflasyonun Hindistan İmalat Sanayii Üzerindeki Finansal Performans Ölçütleri Üzerindeki Etkisi. Asya Yönetim Dergisi , 4 (1), s. 28-35.
- Riordan, DA ve Riordan, MP (2009). “Uluslararası Muhasebe Sınıfında Enflasyon Ve Finansal Tablo Analizi”, Journal of Teaching in International Business , 20 (2), s. 174-187.
- Roy, S. ve Das, A. (2018). Application of TOPSIS method for financial performance evaluation: a study of selected scheduled banks in Bangladesh. Journal of commerce and accounting research, 7(1), s. 24-29.
- Sayılır, Ö. (2013). “Finansal Tablolar Analizi”, Anadolu Üniversitesi, Açıköğretim Yayınları Yayın No:1949, (8. Bölüm), Eskişehir.
- Shamsadini, H., Bekhradi Nasab, V. ve H., Mulla, J. (2022). “The Moderating Effect of the Inflation on the Relationship Between Asset Revaluation and the Financial Statements of Companies Listed on The Tehran and Bombay Stock Exchanges”, Iranian Journal of Accounting, Auditing and Finance, 6(2), s.53-68.
- Stickney, C. P., Weil, R.L., (1994). “Financial Accounting”, The Dry den Press, Harcourt Brace College Publishers, Orlando, Florida.
- Triantaphyllou E. (2000). Multi-Criteria Decision Making Methods: A Comparative Study. Springer-Science and Business Media B.V. OriginaIly published by Kluwer Academic Publishers.
- Tuncer, S. (1984). “Türk Vergi Sisteminde Yeniden Değerleme ve Sonuçları”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 29. Seri 1983-1984.
- Uman, N. (2002). “Enflasyon Muhasebesi Teori ve Uygulama” Denet Yayıncılık, İstanbul.
- Yıldız, D. ve Büyükbostancı, A. (2022). “ Lojistik Sektöründe Enflasyonun İşletme Stratejilerine Etkisi: Ordu ve Samsun Örneği”, Asya Studies-Academic Social Studies / Akademik Sosyal Araştırmalar, 6(22), s.275-286.
- Yenisu, E. (2022). “Enflasyonun Finansal Tablolara Etkisi ve Enflasyon Muhasebesi”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 14(27), s. 717-741.
- Yıldız, F. (2018). “Türkiye’de Muhasebe Bilgi Sisteminden Sağlanan Bilginin Yeterliliği ve Enflasyon Muhasebesi Uygulanması Gereği”, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi 14 s.202-217.
- Yükçü, S. ve Atağan, G. (2010). “TOPSIS Yöntemine Göre Performans Değerleme”, Muhasebe ve Finansman Dergisi , (45) , s.28-35. 5024 Sayılı Vergi Usul Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu Ve Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. 7352 sayılı Vergi Usul Kanunu ile Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 328 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği
- http://www.itkib.org.tr Konfeksiyon İhracat Değerlendirme Notu Haziran 2021 Erişim tarihi 19/03/2023
- www.tuik.gov.tr erişim tarihi: 01/05/2018
- https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/06084069-3751-44a3-ba98-fc5a65b908ba/Enflasyon_FiyatIstikrari.pdf?MOD=AJPERES erişim tarihi 17/01/2022
| APA | kocak h, Kısakürek M, BABACAN A (2023). Enflasyon Düzeltme İşlemlerinin İşletme Performansına Etkisi BİST’te Bir Uygulama. , 1525 - 1546. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.06.2059 |
| Chicago | kocak halis,Kısakürek Muhammet Mustafa,BABACAN ADEM Enflasyon Düzeltme İşlemlerinin İşletme Performansına Etkisi BİST’te Bir Uygulama. (2023): 1525 - 1546. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.06.2059 |
| MLA | kocak halis,Kısakürek Muhammet Mustafa,BABACAN ADEM Enflasyon Düzeltme İşlemlerinin İşletme Performansına Etkisi BİST’te Bir Uygulama. , 2023, ss.1525 - 1546. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.06.2059 |
| AMA | kocak h,Kısakürek M,BABACAN A Enflasyon Düzeltme İşlemlerinin İşletme Performansına Etkisi BİST’te Bir Uygulama. . 2023; 1525 - 1546. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.06.2059 |
| Vancouver | kocak h,Kısakürek M,BABACAN A Enflasyon Düzeltme İşlemlerinin İşletme Performansına Etkisi BİST’te Bir Uygulama. . 2023; 1525 - 1546. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.06.2059 |
| IEEE | kocak h,Kısakürek M,BABACAN A "Enflasyon Düzeltme İşlemlerinin İşletme Performansına Etkisi BİST’te Bir Uygulama." , ss.1525 - 1546, 2023. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.06.2059 |
| ISNAD | kocak, halis vd. "Enflasyon Düzeltme İşlemlerinin İşletme Performansına Etkisi BİST’te Bir Uygulama". (2023), 1525-1546. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.06.2059 |
| APA | kocak h, Kısakürek M, BABACAN A (2023). Enflasyon Düzeltme İşlemlerinin İşletme Performansına Etkisi BİST’te Bir Uygulama. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 58(2), 1525 - 1546. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.06.2059 |
| Chicago | kocak halis,Kısakürek Muhammet Mustafa,BABACAN ADEM Enflasyon Düzeltme İşlemlerinin İşletme Performansına Etkisi BİST’te Bir Uygulama. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi 58, no.2 (2023): 1525 - 1546. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.06.2059 |
| MLA | kocak halis,Kısakürek Muhammet Mustafa,BABACAN ADEM Enflasyon Düzeltme İşlemlerinin İşletme Performansına Etkisi BİST’te Bir Uygulama. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, vol.58, no.2, 2023, ss.1525 - 1546. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.06.2059 |
| AMA | kocak h,Kısakürek M,BABACAN A Enflasyon Düzeltme İşlemlerinin İşletme Performansına Etkisi BİST’te Bir Uygulama. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi. 2023; 58(2): 1525 - 1546. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.06.2059 |
| Vancouver | kocak h,Kısakürek M,BABACAN A Enflasyon Düzeltme İşlemlerinin İşletme Performansına Etkisi BİST’te Bir Uygulama. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi. 2023; 58(2): 1525 - 1546. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.06.2059 |
| IEEE | kocak h,Kısakürek M,BABACAN A "Enflasyon Düzeltme İşlemlerinin İşletme Performansına Etkisi BİST’te Bir Uygulama." Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 58, ss.1525 - 1546, 2023. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.06.2059 |
| ISNAD | kocak, halis vd. "Enflasyon Düzeltme İşlemlerinin İşletme Performansına Etkisi BİST’te Bir Uygulama". Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi 58/2 (2023), 1525-1546. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.06.2059 |
