MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNDA MÜNHASIR YETKİ KAVRAMI VE İLGİLİ YARGI KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

IRGE ERDOGAN, BURCU

MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNDA MÜNHASIR YETKİ KAVRAMI VE İLGİLİ YARGI KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Burcu İRGE ERDOĞAN (Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Özel Hukuk Anabilim Dalı, Eskişehir, Türkiye)

Medenî Usûl ve İcra - İflâs Hukuku Dergisi

113 0

Yıl: 2023 Cilt: 19 Sayı: 54 Sayfa Aralığı: 165 - 190 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 02-07-2023

MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNDA MÜNHASIR YETKİ KAVRAMI VE İLGİLİ YARGI KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz:

Mahkemelerin yetkisi usul hukuku bakımından önemlidir. Yetkili mahkemenin belirlenmesi konusunda da hem iç hukukta hem milletlera- rası hukukta taraflara serbesti tanınmıştır. Taraflarca yetkilendirilen mahkemenin yetkisinin niteliği hakkında iç hukuk ve milletlerarası hu- kuk açısından farklılıklar mevcuttur. Çalışmamızda Hukuk Muhakeme- leri Kanunu (HMK)1 m. 17’ye göre yetki sözleşmesi varlığı halinde münhasır nitelikli mahkeme kavramı ile Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK)’da2 yer alan Türk mahkeme- lerinin münhasır yetkisi kavramları üzerinde durulmuştur. İlgili yargı kararlarında yer alan “münhasır yetki” ifadelerine dikkat çekilmeye çalı- şılmıştır. Mahkemenin yetkisinin böylesine önemli olması yanında münhasır yetki gibi içeriği mutlak olarak bağlayıcı bir kavrama hapseden ifadenin kullanımı ile kavram karmaşasına değinilmiştir.

Anahtar Kelime:

THE CONCEPT OF EXCLUSIVE JURISDICTION IN INTERNATIONAL PROCEDURE AND EVALUATION OF RELATED JURISDICTIONS

Öz:

The jurisdiction of the courts is an important issue in terms of pro- cedural law. The parties are free to determine the competent court, both in domestic and international law. There are differences in terms of do- mestic and international law regarding the nature of the jurisdiction of the court authorized by the parties. In our study, the Code of Civil Pro- cedure m. 17, the the judicial decisions on the subject. In addition to the importance of the court's authority, the concept confusion has been men- tioned with the use of an expression that confines the content to an abso- lutely binding concept such as exclusive authority.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Akıncı Z, Milletlerarası Usul Hukukunda Yetki Sözleşmesine Da- yanan Yabancı Derdestlik (1st edn, Seçkin Yayıncılık 2002)
Akil C, ‘Yetki Sözleşmesine (Hmk M. 17-18) İlişkin Tartışmalar Üzerine Düşünceler’ (2019) 45(4) Yargıtay Dergisi 965-984
Alibaba A, ‘Yetki Sözleşmelerine İlişkin Lahey Konvansiyonu’ ve ‘Hukuki ve Ticari Konularda Mahkemelerin Milletlerarası Yetkisi ve Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi Hakkında AB Konsey Tü- züğü’nde Yetki Sözleşmesi’ (2009) 29(1-2) Milletlerarası Hukuk ve Mil- letlerarası Özel Hukuk Bülteni 1-20
Arslan R, Yılmaz E, Taşpınar Ayvaz S and Hanağası E, Medeni Usul Hukuku (8th edn, Yetkin Yayınları 2022)
Aşık, İ, ‘Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre Yetki Sözleşmesi’ (2011) 97 Türkiye Barolar Birliği Dergisi 11-49
Atalı M, İbrahim Ermenek and Ersin Erdoğan, Medeni Usul Hu- kuku (5th edn, Yetkin Yayıncılık 2022)
Avşar M, Milletlerarası Usul Hukukunda Mahkemelerin Yetkisi- nin Belirlenmesinde Tarafların İrade Serbestisi (1st edn, Oniki Levha Yayıncılık 2021)
Bolayır N, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre Yetki Sözleş- meleri (2011)85 (5) İstanbul Barosu Dergisi 131-147
Budak AC, Hukuk Muhakemeleri Kanununa Göre Yetki Sözleş- mesi (2012) 8 (21) 1-15
Budak AC and Karaaslan Varol, Medeni Usul Hukuku (6th edn, Filiz Kitabevi 2022)
Canbeldek Ö, ’Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Kanunu Işığında Yetki Sözleşmeleri’ (2012/2) 8(22) Medeni Usul ve İcra İflas Hukuku Dergisi 199-233
Cumalıoğlu E, ‘Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi Bakımından Türk Mahkemelerinin Münhasır Yetkisi’ (2008) 3(2)Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2008 431-448
Çelikel A and Erdem BB, Milletlerarası Özel Hukuk (17th edn, Beta Basım 2021)
Çelikel A, ‘Yeni Kanuna Göre Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfiz Şartları’ (1982) 2(2) 7-13
Ekşi N, Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi (2nd edn, Be- ta Basım 2000)
Ekşi N, Yabancı Mahkemeye Yetki Veren Anlaşmaların Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisine Etkisi Konusunda 2020 Yılında Verilen Bazı Mahkeme Kararları (2021) 10(1) UTTDER 203, 234
Erdem BB, ‘Hukuki ve Ticari Konularda Mahkemelerin Yetkisi ve Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi Hakkında 1968 Brüksel Antlaşması’nın Hükümlerinin Türk Milletlerarası Yetki Kuralları ile Ka- rarlaştırılması’ (1997-1998) 17-18(1-2) Prof. Dr. Yılmaz Altuğ’a Arma- ğan Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 183-215
Erkan M, ‘Bir Tabu: Taşınmazlarda Münhasır Yetki’ (2010) 20(1) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11-51
Esen E, ‘Yabancı Mahkeme Lehine Yapılan Yetki Anlaşmasına Dayanan Yetki İtirazının Değerlendirilmesinde Dürüstlük Kuralının Et- kisi ve Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin 6.3.2009 Tarihli İçtihadının Eleş- tirisi’ (2011) 31(1) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 191-207
Esen E. ‘Türk Hukukunda Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanın- ması ve Tenfizinde Münhasır Yetki Kavramı’ (2002) 22(2) 183-206
Görgün Ş, Börü L, Toraman B, Kodakoğlu M, Medeni Usul Hu- kuku (9th edn, Yetkin Yayıncılık 2020)
Güneş DB, ‘Yetki Sözleşmeleri’ (2012) 86(5) İstanbul Barosu Dergisi 197-221
Hatice Özdemir Kocasakal, ‘Milletlerarası Yetki Anlaşmalarının İflas Davası Üzerindeki Etkilerine İlişkin Bir Yargıtay Kararının Değer- lendirilmesi’ (2014) 16 (Özel Sayı) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2295-2318
Huysal B, ‘6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Getirilen Yenilikler’ (2012) 32 (2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 71-101
İrge Erdoğan B, Milletlerarası Usul Hukukunda Yetki Anlaşmaları (1st edn, Oniki Levha Yayıncılık 2021)
Karademir Aydemir D, Medeni Usul Hukukunda Mahkemelerin Yetkisi (1st edn, Adalet Yayınevi 2019)
Koçyiğit, İ, ‘Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun İlk Derece Yargı- laması Bakımından Değerlendirilmesi’ (2012) Medeni Usul ve İcra İflas Hukukçuları Toplantısı X İzmir
Konuralp OE, ‘Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre Ortak Yet- kili Mahkeme ile Münhasır Yetki Sözleşmesiyle Belirlenen Mahkeme- nin Yetkisinin Niteliği’ (2019) 142(Mayıs Haziran) 211-230
Kuru B, ‘Hukuk Muhakemeleri Kanun Tasarısı Hakkında Genel Değerlendirme’ Medeni Usul ve İcra İflas Hukukçuları Toplantısı V Ankara (8-9 Eylül 2006) 23-63
Kuru B, Hukuk Muhakemeleri Usulü C. 1 (6th edn, 2001)
Kuru B and Aydın B, Medeni Usul Hukuku El Kitabı (2nd edn, Cilt 1 Yetkin Yayıncılık 2021)
Nomer E, ‘İflas Davalarında Milletlerarası Yetki Anlaşmaları’ (2011) 85(6) İstanbul Barosu Dergisi 3-11
Nomer E, ‘Yabancı Mahkeme İlamlarının Tenfizinde Mahkemenin Yetkisi ve Kamu Düzeni’ (2003) 23(1-2) Prof. Dr. Gülören Tekinalp’e Armağan Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 555-576
Nomer E, Devletler Hususi Hukuku (Yenilenmiş 20th edn, Beta Basım 2013)
Nomer E, Milletlerarası Usul Hukuku (2nd edn, Beta Basım 2018)
Özel S, Erkan M Pürselim HS and Karaca HA, Milletlerarası Özel Hukuk (1st edn, Oniki Levha Yayıncılık 2022)
Özgenç Z, ‘Brüksel I Bis Tüzüğü Uyarınca Yetki Anlaşmalarının Geçerliliği’ (2017) 37(2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 641-669
Pekcanıtez H, Atalay O, and Özekes M, Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı (10th edn, Oniki Levha Yayıncılık 2022)
Postacıoğlu İE and Altay S, Medeni Usul Hukuku Dersleri (8th edn, Vedat Kitapçılık 2020)
Sakmar A and Ekşi N, ‘Hukuki ve Ticari Konularda Mahkemele- rin Milletlerarası Yetkisi ve Mahkeme Kararlarının Tanınması Tenfizi Hakkında AB Konseyi Tüzüğü’ (2002) 22(2) Prof. Dr. Ergin Nomer’e Armağan Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 721-743
Sargın F, Milletlerarası Usul Hukukunda Yetki Anlaşmaları (Yet- kin Yayıncılık 1996)
Süral C, ‘Mahkeme Seçimine İlişkin Anlaşmalar Hakkında Lahey Konvansiyonu’ in Talat Canbolat (ed), Ali Güzel’e Armağan C. II (2010)
Süral C, Avrupa Birliği Usul Hukuku ‘Hukuki ve Ticari Konularda Mahkemelerin Milletlerarası Yetkisi ile Mahkeme Kararlarının Tanın- ması ve Tenfizi Hakkında Brüksel I Bis Recast Tüzüğü, Uygulama Ala- nı’ in I. Özkan, C. Süral and U. Tütüncübaşı (eds), Avrupa Birliği Dev- letler Özel Hukuku (Adalet Yayınevi 2016)
Süzen B, Tanıma ve Tenfiz Davalarında Kararı Veren Mahkeme- nin Yetkisinin Denetimi (1st edn, Oniki Levha Yayıncılık 2016)
Şanlı C, Esen E and Ataman-Figanmeşe İ, Milletlerarası Özel Hu- kuk (10th edn, Vedat Kitapçılık 2023)
Tanrıbilir, FB, ‘30 Haziran 2005 Tarihli Yetki Anlaşmasına Dair Lahey Sözleşmesi’ (2007) XI (1-2) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 321-354
Tanrıver S, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Bağlamında Akdedilen Yetki Sözleşmeleri Üzerine Bazı Düşünceler (2014) 16(Özel Sayı) DE- ÜHFD Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan 459-468
Tanrıver S, Medeni Usul Hukuku Cilt I (4th edn, Yetkin Yayıncı- lık 2021)
Umar B, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi (2nd edn, Yetkin Yayıncılık 2014)

APA	IRGE ERDOGAN B (2023). MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNDA MÜNHASIR YETKİ KAVRAMI VE İLGİLİ YARGI KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. , 165 - 190.
Chicago	IRGE ERDOGAN BURCU MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNDA MÜNHASIR YETKİ KAVRAMI VE İLGİLİ YARGI KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. (2023): 165 - 190.
MLA	IRGE ERDOGAN BURCU MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNDA MÜNHASIR YETKİ KAVRAMI VE İLGİLİ YARGI KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. , 2023, ss.165 - 190.
AMA	IRGE ERDOGAN B MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNDA MÜNHASIR YETKİ KAVRAMI VE İLGİLİ YARGI KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2023; 165 - 190.
Vancouver	IRGE ERDOGAN B MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNDA MÜNHASIR YETKİ KAVRAMI VE İLGİLİ YARGI KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2023; 165 - 190.
IEEE	IRGE ERDOGAN B "MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNDA MÜNHASIR YETKİ KAVRAMI VE İLGİLİ YARGI KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ." , ss.165 - 190, 2023.
ISNAD	IRGE ERDOGAN, BURCU. "MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNDA MÜNHASIR YETKİ KAVRAMI VE İLGİLİ YARGI KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ". (2023), 165-190.

APA	IRGE ERDOGAN B (2023). MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNDA MÜNHASIR YETKİ KAVRAMI VE İLGİLİ YARGI KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Medenî Usûl ve İcra - İflâs Hukuku Dergisi, 19(54), 165 - 190.
Chicago	IRGE ERDOGAN BURCU MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNDA MÜNHASIR YETKİ KAVRAMI VE İLGİLİ YARGI KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Medenî Usûl ve İcra - İflâs Hukuku Dergisi 19, no.54 (2023): 165 - 190.
MLA	IRGE ERDOGAN BURCU MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNDA MÜNHASIR YETKİ KAVRAMI VE İLGİLİ YARGI KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Medenî Usûl ve İcra - İflâs Hukuku Dergisi, vol.19, no.54, 2023, ss.165 - 190.
AMA	IRGE ERDOGAN B MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNDA MÜNHASIR YETKİ KAVRAMI VE İLGİLİ YARGI KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Medenî Usûl ve İcra - İflâs Hukuku Dergisi. 2023; 19(54): 165 - 190.
Vancouver	IRGE ERDOGAN B MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNDA MÜNHASIR YETKİ KAVRAMI VE İLGİLİ YARGI KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Medenî Usûl ve İcra - İflâs Hukuku Dergisi. 2023; 19(54): 165 - 190.
IEEE	IRGE ERDOGAN B "MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNDA MÜNHASIR YETKİ KAVRAMI VE İLGİLİ YARGI KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ." Medenî Usûl ve İcra - İflâs Hukuku Dergisi, 19, ss.165 - 190, 2023.
ISNAD	IRGE ERDOGAN, BURCU. "MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNDA MÜNHASIR YETKİ KAVRAMI VE İLGİLİ YARGI KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ". Medenî Usûl ve İcra - İflâs Hukuku Dergisi 19/54 (2023), 165-190.