Yıl: 2023 Cilt: 46 Sayı: 417 Sayfa Aralığı: 13 - 41 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 05-07-2023

Vergi Suç ve Kabahatlerine Uygulanan Cezai Yaptırımların Mükellefler Üzerindeki Etkileri: Türkiye Alan Araştırması

Öz:
Vergi kanunlarını ihlâl edilmesi suretiyle ver- gi kayıp ve kaçağına neden olan fiillerin ortaya çıkmasına engel olmak ve/veya söz konusu ka- yıp ve kaçakları en aza indirmek için sağlıklı bir vergi ceza sisteminin varlığı gerekmektedir. Ce- zanın özel önleme amacı sayesinde vergi kanun- larına aykırı nitelikte olan suç ve kabahat fiilleri- nin önlenmesi sağlanacak, bu durum mükellefler arasındaki adaletin sağlanmasına da katkıda bu- lunacaktır. Bu araştırmanın temel amacı, ülkemiz- deki vergi cezalarının vergi mükellefleri üzerindeki farklı türlerdeki etkilerini çeşitli yönleriyle ele ala- rak incelemektir. Bu bağlamda, vergi cezalarının mükellefleri psikolojik olarak etkileyip etkileme- diği, mükelleflerin vergi cezalarını caydırıcı bulup bulmadığı, vergi ceza uygulamaları neticesinde vergi adaletine ve vergi sistemine güven algıla- rının etkilenip etkilenmediği bu dört ayrı boyut altında incelenip, bulgu sonuçları analiz edilmiştir. Araştırmada nicel bir araştırma yöntemi kullanı- larak veriler tarafımızdan ölçek geliştirme süreci ile hazırlanan anket formu ile toplanmış ve ista- tistiksel olarak değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Araştırmanın sonucunda; vergi cezalarının mü- kellefler üzerinde psikolojik olarak etkili olduğu, caydırıcılık noktasında karasızlık yaşadıkları, ver- gi cezalarına ilişkin çeşitli uygulamalar nedeniyle vergi adaletinin bozulduğu düşüncesinin oluştuğu ve vergi cezalarına ilişkin olarak vergi sistemine güven duygularını zedeleyen bir görüşün ortaya çıktığı sonuçlarına ulaşılmıştır.
Anahtar Kelime:

THE EFFECTS OF CRIMINAL SANCTIONS ON TAX CRIMES AND MISDEMEANORS ON TAXPAYERS: A FIELD STUDY IN TURKEY

Öz:
A healthy tax penalty system is necessary to prevent the occurrence of acts that cause tax loss and evasion by violating tax laws and/or to mini- mize such losses and evasions. Thanks to the spe- cific prevention purpose of the punishment, it will be ensured that criminal and misdemeanor acts that are contrary to tax laws will be prevented, which will also provide to the allocation of jus- tice among taxpayers. The main purpose of this research is to examine the effects of tax penal- ties on taxpayers in our country by considering various aspects. In this context, whether tax pe- nalties affect taxpayers psychologically, whether taxpayers find tax penalties a deterrent, whether their perceptions of trust in tax justice and the tax system are affected as a result of tax penalty practices are examined under these four different dimensions and the results of the findings are analyzed. Using a quantitative research method in the study, the data were collected by us with a questionnaire prepared by the scale develop- ment process and subjected to statistical evalua- tion. As a result of the research; it was concluded that tax penalties had a psychological effect on taxpayers, that they experienced indecision at the point of deterrence, that tax justice was being de- teriorating due to various practices related to tax penalties, and formed an opinion that damaged the trust in the tax system regarding tax penalties emerged.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Aytaç, Mustafa, Burcu Öngen, “Doğrulayıcı Faktör Analizi ile Yeni Çevresel Paradigma Ölçeği- nin Yapı Geçerliliğinin İncelenmesi”, İstatistikçiler Dergisi. Cilt: 5, Sayı: 1, 2012, ss.14-22.
  • Ayyıldız, Yaşar, “Vergi Mükelleflerinin Suç ve Ceza Algısı: Türkiye Alan Araştırması”, Finans Po- litik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, Cilt: 51, Sayı: 598, 2014, ss.19-43.
  • Akdoğan, Abdurrahman, Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş Onuncu Baskı, Ankara: Gazi Kitabevi, 2011.
  • Bilici, Nurettin, Vergi Hukuku Cilt: 1, Güncelleş- tirilmiş 35. Baskı, Ankara: Savaş Yayınevi, 2015.
  • Biyan, Özgür, Vergi Hukuku –Lisans Öğrenimi İçin, 1. Baskı, Bursa: Dora Basım Yayın, 2018.
  • Bulutoğlu, Kenan, Türk Vergi Sistemi, C.II, İs- tanbul: Ongun Kardeşler Matbaacılık, 1979.
  • Can, Abdullah, SPSS ile Bilimsel Araştırma Sü- recinde Nicel Veri Analizi, Ankara: Pegem Akade- mi, 2013.
  • Ceran, Mikail, Vergi Denetiminde İşletmeler Açısından Vergi Cezalarının Yeri, (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: T.C. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
  • Çokluk, Ömay, Güçlü Şekercioğlu ve Şener Büyüköztürk, Sosyal Bilimler İçin Çok Değişken- li İstatistik SPSS ve LISREL Uygulamaları, Ankara: Pegem Akademi, 2018.
  • Demirdizen, Özer, Türkiye’de Vergi Ceza Siste- minin Etkinliğine İlişkin Algılamalar (Manisa Örne- ği), (Yüksek Lisans Tezi), Manisa: T.C. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
  • Durnaoğlu, Ceyda, Mükelleflere Uygulanan Vergi Cezalarının Caydırıcılığı: Afyonkarahisar İli Örneği, (Yüksek Lisans Tezi), Afyonkarahisar: T.C. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens- titüsü, 2020.
  • Erdinç, Burcu, “İdari Yaptırımların Kavramsal Çerçevesi ve Cezai Yaptırımlarla Karşılaştırılması”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı: 2, 2012, ss.241-276.
  • Erkorkmaz, Ünal, İlker Etikan, Osman Demir ve Kazım Özdamar, S. Yavuz Sanisoğlu, “Doğrulayıcı Faktör Analizi ve Uyum İndeksleri”, Türkiye Kli- nikleri J Med Sci, . Cilt: 33, Sayı: 1, 2013, ss.210-223.
  • Gelir İdaresi Başkanlığı, “2020 Yılı Faaliyet Ra- poru”, Gelir İdaresi Başkanlığı Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı, Yayın No: 387, Şubat, 2021, ss.1- 159.
  • Gürbüz, Sait, Faruk Şahin, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe – Yöntem – Analiz, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018.
  • Harrington, Donna, Confirmatory Factor Analy- sis, 1.Basım. New York: Oxford University, 2009.
  • Hatipoğlu, Mehmet, Türkiye’de Vergi Suç ve Cezalarının Algılanması Üzerine Ampirik Bir Çalış- ma (Uşak İli Uygulama Sonuçları), (Yüksek Lisans Tezi), Afyonkarahisar: Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007.
  • Hekimoğlu, M. Fahrettin, Uygulamalı – İçtihat- lı Ceza İnfaz Hukuku ve Cezaevi İdaresi, Ankara: Adalet Yayınevi, 2001.
  • Kalaycı, Şeref, SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara: Asil Yayıncılık, 2006.
  • Karakoç, Yusuf, Genel Vergi Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 5. Baskı, Ankara: Yetkin Yayınları, 2011.
  • Karakoç, Yusuf, Vergi Ceza Hukuku, Ankara: Yetkin Yayınları, 2016.
  • Kul, Seval, “İstatistik Sonuçlarının Yorumu: P Değeri ve Güven Aralığı Nedir?”, Plevra Bülteni, Cilt: 8, Sayı: 1, 2014, ss.11-13.
  • Lorcu, Fatma, Örneklerle Veri Analizi SPSS Uy- gulamalı, Ankara: Detay Yayıncılık, 2015.
  • Ömercioğlu, Abdullah, “Vergi Mahkemesinin Vergi Kabahatleri Bakımından Kısmi Kabul İçeren İdari İşlem Niteliğindeki Kararları”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 128, 2017, ss.187-202.
  • Ömercioğlu, Abdullah, Melike Rana Dayıoğlu ve Arslan Cem Barlas, “Vergi Suçlarının Türkiye’de Adli Görünümü”, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bi- limler Dergisi (KÜSBD), Cilt: 8, Sayı: 1, 2018, ss.51- 70.
  • Öncel, Mualla, Nami Çağan ve Ahmet Kumrulu, Vergi Hukuku, Gözden Geçirilmiş Değişiklikler İş- lenmiş 20. Baskı, Ankara: Turhan Kitabevi.
  • Öner, Erdoğan, Vergi Hukuku, Gözden Geçiril- miş ve Güncelleştirilmiş 5. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2015.
  • Pekşen, Fatih, Türk Vergi Ceza Sisteminin Et- kinliği ve Bir Uygulama, (Yüksek Lisans Tezi), To- kat: T.C. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilim- ler Enstitüsü, 2009.
  • Sekaran, Uma, Research Methods for Busi- ness: A Skill-Building Approach, 3. Baskı. UK: Wi- ley, John &Sons, Incorporate, 2010.
  • Şanver, Cahit, “Türk Vergi Sisteminde Ver- gi Kabahat ve Suçlarına Uygulanan Yaptırımların Caydırıcılığı Araştırması”, Yönetim Bilimleri Dergi- si, Cilt: 15, Sayı: 29, 2009, ss.91-106.
  • Şen, Ersan, “Kabahatler Kanunu’nun Ceza Mu- hakemesi Kanunu Hükümleri ile İlişkisi”, Ceza Hu- kuku Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 12, 2010, ss.11-17.
  • Şenyüz, Doğan, Vergi Ceza Hukuku, Gözden Geçirilmiş 4. Baskı, Bursa: Ekin Yayınevi, 2008.
  • Ünsal, Hilmi, “Türk Vergi Hukukunda Vergi Mahremiyeti, Sağladığı Yararlar ve Uygulamada Karşılaşılan Güçlükler”, Süleyman Demirel Üni- versitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 3, 2003, ss. 27-48.
  • Yaman, Süleyman, Seher Tekin, “Öğretmenler İçin Hizmet-İçi Eğitime Yönelik Tutum Ölçeği Ge- liştirilmesi”, Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 5, Sayı: I-II, 2010, ss.76-88.
  • Yaşlıoğlu, M. Murat, “Sosyal Bilimlerde Faktör Analizi ve Geçerlik: Keşfedici ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanılması”, İstanbul Üniversitesi İş- letme Fakültesi Dergisi, Cilt: 46, 2017, ss.74-85.
  • Yavaşlar Başaran, Funda, “İdari Nitelikli Vergi Suç ve Cezaları”, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı: 299, 2006, ss.116-147.
  • Yılmaz, Erdem, Türkiye’de Vergi Cezalarının Etkinlik Açısından Karşılaştırmalı Analizi, (Yüksek Lisans Tezi), Sakarya: T.C. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011.
  • Yılmazoğlu, Yunus Emre, “Vergi Yargısı Uy- gulamasında Kabahatler Kanunu’na Alternatif Bir Bakış ve Vergi Ziyaı Doğuran Fiillere İştira- ke İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararına Dair Bir İrdeleme”,Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 124, 2016, ss.323- 356.
  • 213 sayılı Vergi Usul Kanunu
  • 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu
  • 5326 sayılı Kabahatler Kanunu
APA KAFKAS DURMUŞ G, Çelebi A, arikan z (2023). Vergi Suç ve Kabahatlerine Uygulanan Cezai Yaptırımların Mükellefler Üzerindeki Etkileri: Türkiye Alan Araştırması. , 13 - 41.
Chicago KAFKAS DURMUŞ GÖKÇE,Çelebi Ahmet Kemal,arikan zeynep Vergi Suç ve Kabahatlerine Uygulanan Cezai Yaptırımların Mükellefler Üzerindeki Etkileri: Türkiye Alan Araştırması. (2023): 13 - 41.
MLA KAFKAS DURMUŞ GÖKÇE,Çelebi Ahmet Kemal,arikan zeynep Vergi Suç ve Kabahatlerine Uygulanan Cezai Yaptırımların Mükellefler Üzerindeki Etkileri: Türkiye Alan Araştırması. , 2023, ss.13 - 41.
AMA KAFKAS DURMUŞ G,Çelebi A,arikan z Vergi Suç ve Kabahatlerine Uygulanan Cezai Yaptırımların Mükellefler Üzerindeki Etkileri: Türkiye Alan Araştırması. . 2023; 13 - 41.
Vancouver KAFKAS DURMUŞ G,Çelebi A,arikan z Vergi Suç ve Kabahatlerine Uygulanan Cezai Yaptırımların Mükellefler Üzerindeki Etkileri: Türkiye Alan Araştırması. . 2023; 13 - 41.
IEEE KAFKAS DURMUŞ G,Çelebi A,arikan z "Vergi Suç ve Kabahatlerine Uygulanan Cezai Yaptırımların Mükellefler Üzerindeki Etkileri: Türkiye Alan Araştırması." , ss.13 - 41, 2023.
ISNAD KAFKAS DURMUŞ, GÖKÇE vd. "Vergi Suç ve Kabahatlerine Uygulanan Cezai Yaptırımların Mükellefler Üzerindeki Etkileri: Türkiye Alan Araştırması". (2023), 13-41.
APA KAFKAS DURMUŞ G, Çelebi A, arikan z (2023). Vergi Suç ve Kabahatlerine Uygulanan Cezai Yaptırımların Mükellefler Üzerindeki Etkileri: Türkiye Alan Araştırması. Vergi Sorunları Dergisi, 46(417), 13 - 41.
Chicago KAFKAS DURMUŞ GÖKÇE,Çelebi Ahmet Kemal,arikan zeynep Vergi Suç ve Kabahatlerine Uygulanan Cezai Yaptırımların Mükellefler Üzerindeki Etkileri: Türkiye Alan Araştırması. Vergi Sorunları Dergisi 46, no.417 (2023): 13 - 41.
MLA KAFKAS DURMUŞ GÖKÇE,Çelebi Ahmet Kemal,arikan zeynep Vergi Suç ve Kabahatlerine Uygulanan Cezai Yaptırımların Mükellefler Üzerindeki Etkileri: Türkiye Alan Araştırması. Vergi Sorunları Dergisi, vol.46, no.417, 2023, ss.13 - 41.
AMA KAFKAS DURMUŞ G,Çelebi A,arikan z Vergi Suç ve Kabahatlerine Uygulanan Cezai Yaptırımların Mükellefler Üzerindeki Etkileri: Türkiye Alan Araştırması. Vergi Sorunları Dergisi. 2023; 46(417): 13 - 41.
Vancouver KAFKAS DURMUŞ G,Çelebi A,arikan z Vergi Suç ve Kabahatlerine Uygulanan Cezai Yaptırımların Mükellefler Üzerindeki Etkileri: Türkiye Alan Araştırması. Vergi Sorunları Dergisi. 2023; 46(417): 13 - 41.
IEEE KAFKAS DURMUŞ G,Çelebi A,arikan z "Vergi Suç ve Kabahatlerine Uygulanan Cezai Yaptırımların Mükellefler Üzerindeki Etkileri: Türkiye Alan Araştırması." Vergi Sorunları Dergisi, 46, ss.13 - 41, 2023.
ISNAD KAFKAS DURMUŞ, GÖKÇE vd. "Vergi Suç ve Kabahatlerine Uygulanan Cezai Yaptırımların Mükellefler Üzerindeki Etkileri: Türkiye Alan Araştırması". Vergi Sorunları Dergisi 46/417 (2023), 13-41.