Salar Türkçesinde zarf-fiilli öge cümleler ve zarf- fiill işaretleyicilerinin görünümü

Yıl: 2010 Cilt: 5 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 502 - 504 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Salar Türkçesinde zarf-fiilli öge cümleler ve zarf- fiill işaretleyicilerinin görünümü

Öz:
Türk dilinde derin yapıda (deep structure)çekimlenmiş olan, şekilce bağımsız, bitmiş (finished)önermelerin yüklem çekirdekleri, üst yapıda (sentaktikdüzlemde) Türkçeye özgü işaretleyiciler ile ögeleştirilir(infinitization) ve ilgili olduğu sentaktik başa (syntactichead) bağlanır. Bu öge cümleler klasik gramerlerde isim- fiil, sıfat-fiil ve zarf-fiil cümleleri olarak adlandırılır. Zarf- fiil işaretleyicileri Türk dilinin birleşik yapılı cümlekurulumuna temel oluşturur. Türk dilinde zarf-fiilişaretleyicileri yargı sıralayıcısı (judgements sorter), anayüklemdeki hareketi türlü yönlerden tasvir eden,tamamlayan, tarif eden bir çeşit aksiyon türü (action art)kurulumu ya da modal fiil bileşeni (modal verb items)olarak görev alır. Günümüzde Çin Halk CumhuriyetininQing-hai (Çing-hai) eyaletinde 100 bine yakın SalarTürkü tarafından konuşulmakta olan Salar Türkçesindeisim-fiilli ve sıfat-fiilli birleşik cümle yapısı zayıflamasınakarşın, zarf-fiilli birleşik yapılı cümle kurulumu sağlambir şekilde işler görünmektedir. Salarcada bağlaçlarlakurulan birleşik yapılı cümle tipine rastlanmaz.Aksiyonlar son derece zengin zarf-fiil işaretleyicileri ilebirleştirilir. Ayrıca zarf-fiil işaretleyicileri Salarca içinmevcut ağızların tespiti ve bunun yanı sıra karmalehçelik özellikleri yansıtması açısından da ilgi çekicidir.
Anahtar Kelime:

Frame sentences with adverb – verb at salar Turkish and view of adverb – verb markers

Öz:
At the Turkish language, non finite, structuralindependent, finished, verb cores are infinitized by themarkers which are appropriate to Turkish with upperstructure (at a syntactic level) and connected to theconcerned syntactic head. These frame sentences arecalled as verbal noun, verbal adjective and verbal adverbsentences at the classic grammar. Verbal adverb markersmake up the basis of the forming a compound structuredsentence at the Turkish language. Verbal adverb markersat the Turkish language, take in charge as a kind ofaction art’s installation or modal verb items which iscomplementary and describes judgment sorter, depictureof the main verb’s movement from all sides. Nowadays,although the structure of verbal noun and verbaladjective compound sentence at the Salar Turkish whichis being spoken by 100.000 (one hundred thousand)Salar Turk at the Qing – hai state of People’s Republic ofChina becomes less, verbal adverb structured sentenceforming looks like working strongly. There is not anycompound sentence which is formed with conjunction atSalar language. Actions combine the rich verbal adverbmarkers. Furthermore verbal adverbs are so interestingfrom the point of detecting the existing local dialect forSalar language and reflecting the characteristics of mixeddialect besides this.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • JOHANSON, Lars (1977) Bestimmtheit und Mitteilungsperspektive im türkischen Satz. Zetschrift der Deuschen Morgenländischen Gesellschaft. Suppl III: 2. 1186-1203.
  • JOHANSON, Lars (1981) „Puluralsuffixformen im Südwesttürkischen‟, Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften und der Literatur, Mainz, Geites - und sozialwissenschaftliche Klasse, 1981:1-19, Wiesbaden: Steiner.
  • JOHANSON, Lars (1998) „The Structure of Turkic‟ The Turkic Languages, London and Newyork s: 30-66.
  • JOHANSON, Lars (2002) Structural Factors in Turkic Language Contacts, Curzon Press.
  • KAKUK S., „Textes Salars‟ (1961) Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae 13: 95-117, Budapest.
  • KAKUK S., „Un vocabulair salar‟ (1962), Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae 15, f. 2, Budapest.
  • KAKUK S., „Sur la phonetique de la langue salare‟ (1962), Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae tom. 15, f. 1- 2, Budapest.
  • LİN LİAN ,Yun (1985) Sala-yu jian zhi (Ana Çizgileriyle Salarca) Pekin.
  • LİN LİAN, Yun (1992) Sa-la-han Han-sa-la Zi-hui, Si-cuan Ming-zu chu-ben-shı, Cheng-du. (Salarca-Çince/Çince-Salarca Sözlük).
  • MA Quanlin, Ma, Wanxiang & Ma Zhicheng (1993) „Salar Language Materials‟, Sino-Platonic Papers, no:43.
  • MA Wei, Ma Jianzhong, Kevin Stuart (2001) „The Folklore of China‟s İslamic Salar Nationality‟, Edvin Melen Press: New York, pp: 7-8-9.
  • ROOS M. Erica, (2000) The Western Yugur (Yellow Uygur) Language, Grammar, Texts, Vocabulary, Johannes Gutenberg Universiteit, Mainz.
  • TENİŞEV, E. R. (1957) I Tyurkskih Naradov Kitaya, Naslediye.
  • TENİŞEV, E. R. (1963) Salarskiy Yazık, Yazıki zarubecnogo Vostoka i Afriki, Moskva.
  • TENİŞEV, E. R. (1964) Salarskie Teksti, Moskova
  • TENİŞEV, E. R. (1970) „Zametki a Salarskoy Leksike‟ Voprası Türkologiy s:165-171.
  • TENİŞEV, E. R. (1988) Sravnitelno-İstoriçeskaya Grammatika Tyurskih Yazıkov, Morfologiya (redaktor: E.R. Tenişev) Moskva “Nauka”.
  • UĞURLU, Mustafa (1999) Memluk Türkçesinde Zarf-Fiilli Parçaların Dizimi, TDK: 712, Ankara.
APA Mehmet N (2010). Salar Türkçesinde zarf-fiilli öge cümleler ve zarf- fiill işaretleyicilerinin görünümü. , 502 - 504.
Chicago Mehmet Nora Gulsun Salar Türkçesinde zarf-fiilli öge cümleler ve zarf- fiill işaretleyicilerinin görünümü. (2010): 502 - 504.
MLA Mehmet Nora Gulsun Salar Türkçesinde zarf-fiilli öge cümleler ve zarf- fiill işaretleyicilerinin görünümü. , 2010, ss.502 - 504.
AMA Mehmet N Salar Türkçesinde zarf-fiilli öge cümleler ve zarf- fiill işaretleyicilerinin görünümü. . 2010; 502 - 504.
Vancouver Mehmet N Salar Türkçesinde zarf-fiilli öge cümleler ve zarf- fiill işaretleyicilerinin görünümü. . 2010; 502 - 504.
IEEE Mehmet N "Salar Türkçesinde zarf-fiilli öge cümleler ve zarf- fiill işaretleyicilerinin görünümü." , ss.502 - 504, 2010.
ISNAD Mehmet, Nora Gulsun. "Salar Türkçesinde zarf-fiilli öge cümleler ve zarf- fiill işaretleyicilerinin görünümü". (2010), 502-504.
APA Mehmet N (2010). Salar Türkçesinde zarf-fiilli öge cümleler ve zarf- fiill işaretleyicilerinin görünümü. Turkish Studies (Elektronik), 5(4), 502 - 504.
Chicago Mehmet Nora Gulsun Salar Türkçesinde zarf-fiilli öge cümleler ve zarf- fiill işaretleyicilerinin görünümü. Turkish Studies (Elektronik) 5, no.4 (2010): 502 - 504.
MLA Mehmet Nora Gulsun Salar Türkçesinde zarf-fiilli öge cümleler ve zarf- fiill işaretleyicilerinin görünümü. Turkish Studies (Elektronik), vol.5, no.4, 2010, ss.502 - 504.
AMA Mehmet N Salar Türkçesinde zarf-fiilli öge cümleler ve zarf- fiill işaretleyicilerinin görünümü. Turkish Studies (Elektronik). 2010; 5(4): 502 - 504.
Vancouver Mehmet N Salar Türkçesinde zarf-fiilli öge cümleler ve zarf- fiill işaretleyicilerinin görünümü. Turkish Studies (Elektronik). 2010; 5(4): 502 - 504.
IEEE Mehmet N "Salar Türkçesinde zarf-fiilli öge cümleler ve zarf- fiill işaretleyicilerinin görünümü." Turkish Studies (Elektronik), 5, ss.502 - 504, 2010.
ISNAD Mehmet, Nora Gulsun. "Salar Türkçesinde zarf-fiilli öge cümleler ve zarf- fiill işaretleyicilerinin görünümü". Turkish Studies (Elektronik) 5/4 (2010), 502-504.