Neoklasik Realist Teori Perspektifinden Türkiye’nin 1956 Süveyş Krizi’ne Yönelik Dış Politikasının Analizi
Yıl: 2023 Cilt: 10 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 179 - 216 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26513/tocd.1273636 İndeks Tarihi: 25-07-2023
Neoklasik Realist Teori Perspektifinden Türkiye’nin 1956 Süveyş Krizi’ne Yönelik Dış Politikasının Analizi
Öz: Bu çalışma Türkiye’nin 1956 Süveyş krizi konusunda yürüttüğü dış politikayı neoklasik realist teori çerçevesinde analiz etmektedir. Bu doğrultuda, bir bağımlı değişken olarak “1956 Süveyş krizine yönelik Türk dış politikasını” analiz etmek için, çalışmanın metodolojisi gereği, “uluslararası sistemsel faktörler” bir bağımsız değişken ve “yerel faktörler” bir ara değişken olarak ele alınmaktadır. Çalışmada 1956 Süveyş krizine yönelik Türk dış politikası yapımı sürecinde belirleyici/sınırlandırıcı bir etkiye sahip olduğu öne sürülen uluslararası sistemin yapısı, Soğuk Savaş döneminde süper güçler arasındaki ideolojik karşıtlık ve nükleer rekabeti ifade eden iki kutupluluk ile ilişkilendirilerek açıklanmaktadır. “Caydırıcı askeri kapasite ihtiyacı”, “Türk dış politikası geleneğindeki Batıcılık eğilimi”, “ekonomik teşvik gereksinimi” ve “karar alıcıların bölgesel liderlik çabası” gibi çeşitli faktörler ise uluslararası sistemin belirleyici/sınırlandırıcı etkilerini yorumlayıcı nitelikteki yerel filtreler olarak ele alınmaktadır. İki farklı analiz düzeyinin kullanıldığı bu çalışmada hem 1956 Süveyş krizine yönelik Türk dış politikasının sistemsel etkilere dayanan “sürekliliği” hem de yerel dinamiklerden kaynaklanan “değişim eğilimi” ortaya konulmaktadır.
Anahtar Kelime: Analysis of Turkey’s Foreign Policy Towards the 1956 Suez Crisis from the Perspective of Neoclassical Realist Theory
Öz: This study analyzes Turkey’s foreign policy on the 1956 Suez crisis within the framework of neoclassical realist theory. In this context, in order to analyze “Turkey’s foreign policy towards the 1956 Suez crisis” as a dependent variable, “international systemic factors” are considered as an independent variable and “local factors” as an intervening variable according to the methodology of the study. In the study, the structure of the international system, which is claimed to have a determining/limiting effect on the Turkish foreign policy-making process towards the 1956 Suez crisis, is explained by associating it with bipolarity, which implies ideological opposition and nuclear competition between the superpowers. Various factors such as “the need for deterrent military capacity”, “Westernist tendency in the tradition of Turkish foreign policy”, “need for economic assistance” and “decision makers’ effort for regional leadership” are considered as local filters that interpret the determining/limiting effects of the international system. In this study, in which two different levels of analysis are used, both the “continuity” of Turkish foreign policy towards the 1956 Suez crisis which depends on systemic effects, and the “tendency to change” arising from local dynamics are introduced.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Alanoğlu, Hatice. The Times Gazetesine Göre Demokrat Parti Dış Politikası. İstanbul: Urzeni Yayınevi, 2020.
- Aldrich, Winthrop W. “The Suez Crisis: A Footnote to History” Foreign Affairs 45, no. 3 (1967): 541-552.
- Atabay Öztürk, Feyza Nur. “Küçük Devlet Neden Süper Güç İttifakından Ayrılır? Soğuk Savaş Dönemi Irak, Mısır ve İran Örnekleri” Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi 7, no. 2 (2020): 61-97.
- Bağcı, Hüseyin. Demokrat Parti Dönemi Türk Dış Politikası. Ankara: İmge Kitabevi Yayıncılık, 1990.
- Baş, Arda. “Demokrat Parti Dönemi Türkiye – Mısır İlişkileri”. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, 2015.
- Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Resmi Kayıtları (31 Ekim 1956) 751. Toplantı. https://digitallibrary.un.org/record/633325?ln=en Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Raporu –“The Palestine Question: Steps for the Immediate Cessation of the Military Action of Israel in Egypt” (S/3713/Rev.1, 30 Ekim 1956) http://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27- 4E9C-8CD3-CF6E4FF96FF9%7D/s_3713_rev_1.pdf
- Birleşmiş Milletler Kararnamesi 119 (31 Ekim 1956) https://digitallibrary.un.org/record/112090
- Birleşmiş Milletler Kararnamesi 997 (2 Kasım 1956) https://digitallibrary.un.org/record/617455?ln=en
- Danış, Mehmet Fahri. “Türk Dış Politikasında Karar Alıcıların Orta Doğu Algısı: 1957-1958 Krizleri” Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi 5, no.2 (2018): 93-126.
- Dueck, Colin. “Neoclassical Realism and the National Interest: Presidents, Domestic Politics, and Major Military Interventions” içinde Neoclassical Realism, The State, And Foreign Policy, ed. S. E. Lobell, N. M. Ripsman, J. W. Taliaferro, 139-169. Cambridge: Cambridge University Press, 2009.
- Duffy, A.E. Patrick. “The Present Viability of NATO, SEATO, and CENTO”. Annals of the American Academy of Political and Social Science 372, no.1 (1967): 33-39.
- Dyson, Tom. Neoclassical Realism and Defence Reform in Post-Cold War Europe. Hampshire: Palgrave Macmillan, 2010.
- Fırat, Melek ve Kürkçüoğlu, Ömer. “1945-1960 Arap Devletleriyle İlişkiler” içinde Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler ve Yorumlar C.I, ed. Baskın Oran, 615-635. İstanbul: İletişim Yayınları, 2001.
- Foreign Relations of the United States, The Near and Middle East Part 2, 1952-1954, IX.
- Foreign Relations of the United States, Near East Region; Iran; Iraq, 1955-1957, XII.
- Foreign Relations of the United States, Arab-Israeli Dispute, 1957, XVII.
- Foreign Relations of the United States, Suez Crisis, July 26–December 31, 1956, 1955–1957, XVI.
- Foreign Relations of the United States, Soviet Union, Eastern Mediterranean, 1955-1957, XXIV.
- Foulon, Michiel. “Neoclassical Realism: Challengers and Bridging Identities”. International Studies Review, no. 17 (2015): 635-661.
- Gönlübol, Mehmet ve Ülman, Haluk. “Birleşmiş Milletler Kuvveti; Süveyş ve Kongo Olayları” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 1, no.1 (1961): 141-168.
- Gönlübol, Mehmet, v.d., Olaylarla Türk Dış Politikası. Ankara:Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları: 558. 1987.
- Karaosmanoğlu, Ali L. “Nükleer Stratejinin İlk On Yılı”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 51, no. 1-4 (1996): 323-346.
- Kissinger, Henry. Diplomasi. çev. İbrahim H. Kurt. 2. Baskı. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2000.
- Kitchen, Nicholas. “Systemic Pressures and Domestic Ideas: A neoclassical Realist Model of Grand Strategy Formation”. Review of International Studies 36, no. 1 (2010): 117-143.
- Koepsell, David ve Stankova, Katerina.“Non-Proliferation Regimes, Immoral and Risky: A Game-Theoretic Approach”. International Journal on World Peace 29, no. 2 (2012): 63-83.
- Köse, İsmail. “Sovyetler Birliği’nin Türk Boğazlarıyla İlgili Talepleri: 1945-1946 Notaları”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 74, no. 4 (2019): 1125-1148.
- Leffler, Melvyn P. “Strategy, Diplomacy, and the Cold War: The United States, Turkey, and NATO, 1945-1952”. The Journal of American History 71, no. 4 (1985): 807-825.
- Lucas, W. Scott. “Redefining the Suez 'Collusion'” Middle Eastern Studies 26, no.1 (1990): 88-112.
- Matthews, Robert O. “The Suez Canal Dispute: A Case Study in Peaceful Settlement”. International Organization 21, no.1 (1967): 79-101.
- Millot, Marc Dean. The Role of Deterrence in America’s European Strategy. Santa Monica: RAND Corporation, 1991.
- NATO, “Summary Record of a Meeting of the Council” (C-R (56) 23 no.559, 1956). https://www.nato.int/archives/committee_of_three/2_reference.pdf
- NATO, “Summary Record of a meeting of the Council” (C-R (56) 61 No. 116, 1956). https://archives.nato.int/uploads/r/null/2/6/26662/C- R_56_61_ENG.pdf
- NATO, “The Soviet Threat to the Southeastern Flank of NATO in the Middle East: Memorandum by the Turkish Delegation” (NATO C-M (56) 139 no.568, 1956). https://archives.nato.int/uploads/r/null/2/6/26263/C- M_56_139_ENG.pdf
- Oran, Baskın. “Türk Dış Politikası: Temel İlkeleri ve Soğuk Savaş Ertesindeki Durumu Üzerine Notlar”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 51, no. 1 (1996): 353-370.
- Pearson, Jonathan. Sir Anthony Eden and the Suez Crisis: Reluctant Gamble. New York: Palgrave Macmillan, 2003.
- Pipes, Richard. “Why the Soviet Union Thinks It Could Fight and Win a Nuclear War”. Commentary 64, no. (1977): 21-34.
- Rathbun, Brian. “A Rose by Any Other Name: Neoclassical Realism as the Logical and Necessary Extension of Structural Realism”. Security Studies 17 (2008): 294-321.
- Ripsman, Norrin M., Jeffrey W. Taliaferro, ve Steven E. Lobell. Neoclassical Realist Theory of International Politics. New York: Oxford Academic, 2016.
- Ripsman, Norrin M. “Neoclassical Realism and Domestic Interest Groups” Neoclassical Realism, The State, And Foreign Policy içinde, ed. S. E. Lobell, N. M. Ripsman, J. W. Taliaferro, 139-169. Cambridge: Cambridge University Press, 2009.
- Rose, Gideon.“Neoclassical Realism and Theories of Foreign Policy”. World Politics 51, no.1 (1998): 144-172.
- Sander, Oral. “Türkiye’nin Batı Bağlantısı: ABD ve Türkiye”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 34, no. 1 (1979): 63-86.
- Sander, Oral. Siyasi Tarih: 1918-1994. 5. Baskı, Ankara: İmge Kitabevi Yayıncılık, 1996.
- Sander, Oral. Türk-Amerikan İlişkileri 1947-1964. Ankara: İmge Kitabevi Yayıncılık, 2016.
- Savaş Ali Rıza ve İşler, Ahmet. “Güvenlik ve Savunma Örgütü Olarak: Bağdat Paktı.” Akademik İzdüşüm Dergisi 5, no. 2 (2020): 183-195.
- Schweller, Randall L. “Unanswered Threats: A Neoclassical Realist Theory of Underbalancing”. International Security 29, no.2 (2004): 159- 201.
- Serbest, M. Bürkan. “Süveyş Kanalı’nın Ulusallaştırılması Sorunu ve Süveyş Bunalımı” MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi 6, no.4 (2017): 689-711.
- Sever, Ayşegül. “A Reluctant Partner of the US over Suez? Turkey and he Suez Crisis” Reassessing Suez 1956: New Perspectives on the Crisis and its Aftermath içinde, ed. Simon C. Smith, 123-132. Londra: Routledge, 2013.
- Smith, Nicholas R. “A Theoretical Framework for the Analysis of EU- Russian Interaction in Ukraine: A Neoclassical Realist-Inspired Approach” EU-Russian Relations and the Ukraine Crisis içinde, ed. Nicholas R. Smith, 11-31. Northampton: Edward Elgar Publishing, 2016.
- Snead, David L. “Eisenhower’s National Security Policies” A Companion to Dwight D. Eisenhower içinde, ed. Chester J. Pach, 308- 326. West Sussex: John Wiley & Sons, 2017.
- Soysal, İsmail. “1955 Bağdat Paktı” Belleten 55, no. 212 (1991): 179- 238.
- Sönmezoğlu, Faruk. Soğuk Savaş Döneminde Türk Dış Politikası 1945- 1991. İstanbul: Der Yayınları, 2016.
- Taliaferro, Jeffrey, W. “Security Seeking Under Anarchy: Defensive Realism Revisited”, International Security 25, no. 3 (2000): 128-161.
- Türk Diplomatik Arşivleri (TDA) 502-24174-105960-1, (8 Ekim 1956).
- Ulus Gazetesi.
- Umar, Ömer Osman ve Murat, Turgay. “Sovyet Rusya’nın Mısır Üzerinden Ortadoğu’ya Girişi” Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi 7, no. 1 (2010): 119-144.
- Wagner, R. Harrison. “What was Bipolarity?” International Organization 47, no.1 (1993): 77-106.
- Yavuzalp, Ercüment. Menderes’le Anılar. Ankara: Bilgi Yayınevi, 1991.
- Yeşilbursa, Behçet Kemal. The Baghdad Pact: Anglo-American Defence Policies in the Middle East, 1950 – 1959. Londra ve New York: Frank Cass, 2005.
- Zafer Gazetesi.
| APA | GÜNDOĞDU E, Kaya O (2023). Neoklasik Realist Teori Perspektifinden Türkiye’nin 1956 Süveyş Krizi’ne Yönelik Dış Politikasının Analizi. , 179 - 216. 10.26513/tocd.1273636 |
| Chicago | GÜNDOĞDU EMRE,Kaya Onur Neoklasik Realist Teori Perspektifinden Türkiye’nin 1956 Süveyş Krizi’ne Yönelik Dış Politikasının Analizi. (2023): 179 - 216. 10.26513/tocd.1273636 |
| MLA | GÜNDOĞDU EMRE,Kaya Onur Neoklasik Realist Teori Perspektifinden Türkiye’nin 1956 Süveyş Krizi’ne Yönelik Dış Politikasının Analizi. , 2023, ss.179 - 216. 10.26513/tocd.1273636 |
| AMA | GÜNDOĞDU E,Kaya O Neoklasik Realist Teori Perspektifinden Türkiye’nin 1956 Süveyş Krizi’ne Yönelik Dış Politikasının Analizi. . 2023; 179 - 216. 10.26513/tocd.1273636 |
| Vancouver | GÜNDOĞDU E,Kaya O Neoklasik Realist Teori Perspektifinden Türkiye’nin 1956 Süveyş Krizi’ne Yönelik Dış Politikasının Analizi. . 2023; 179 - 216. 10.26513/tocd.1273636 |
| IEEE | GÜNDOĞDU E,Kaya O "Neoklasik Realist Teori Perspektifinden Türkiye’nin 1956 Süveyş Krizi’ne Yönelik Dış Politikasının Analizi." , ss.179 - 216, 2023. 10.26513/tocd.1273636 |
| ISNAD | GÜNDOĞDU, EMRE - Kaya, Onur. "Neoklasik Realist Teori Perspektifinden Türkiye’nin 1956 Süveyş Krizi’ne Yönelik Dış Politikasının Analizi". (2023), 179-216. https://doi.org/10.26513/tocd.1273636 |
| APA | GÜNDOĞDU E, Kaya O (2023). Neoklasik Realist Teori Perspektifinden Türkiye’nin 1956 Süveyş Krizi’ne Yönelik Dış Politikasının Analizi. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 10(1), 179 - 216. 10.26513/tocd.1273636 |
| Chicago | GÜNDOĞDU EMRE,Kaya Onur Neoklasik Realist Teori Perspektifinden Türkiye’nin 1956 Süveyş Krizi’ne Yönelik Dış Politikasının Analizi. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi 10, no.1 (2023): 179 - 216. 10.26513/tocd.1273636 |
| MLA | GÜNDOĞDU EMRE,Kaya Onur Neoklasik Realist Teori Perspektifinden Türkiye’nin 1956 Süveyş Krizi’ne Yönelik Dış Politikasının Analizi. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, vol.10, no.1, 2023, ss.179 - 216. 10.26513/tocd.1273636 |
| AMA | GÜNDOĞDU E,Kaya O Neoklasik Realist Teori Perspektifinden Türkiye’nin 1956 Süveyş Krizi’ne Yönelik Dış Politikasının Analizi. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi. 2023; 10(1): 179 - 216. 10.26513/tocd.1273636 |
| Vancouver | GÜNDOĞDU E,Kaya O Neoklasik Realist Teori Perspektifinden Türkiye’nin 1956 Süveyş Krizi’ne Yönelik Dış Politikasının Analizi. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi. 2023; 10(1): 179 - 216. 10.26513/tocd.1273636 |
| IEEE | GÜNDOĞDU E,Kaya O "Neoklasik Realist Teori Perspektifinden Türkiye’nin 1956 Süveyş Krizi’ne Yönelik Dış Politikasının Analizi." Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 10, ss.179 - 216, 2023. 10.26513/tocd.1273636 |
| ISNAD | GÜNDOĞDU, EMRE - Kaya, Onur. "Neoklasik Realist Teori Perspektifinden Türkiye’nin 1956 Süveyş Krizi’ne Yönelik Dış Politikasının Analizi". Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi 10/1 (2023), 179-216. https://doi.org/10.26513/tocd.1273636 |
