KUZEY MAKEDONYA İŞTİP AĞZINDA KULLANILAN TÜRKİZMALAR

Chitkushev, Dragan; KOÇ, RAŞİT; Baki, Süleyman

KUZEY MAKEDONYA İŞTİP AĞZINDA KULLANILAN TÜRKİZMALAR

Raşit KOÇ, (Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü, Van, Türkiye)

Süleyman BAKİ, (Tetovo Üniversitesi, Felsefe Fakültesi, Doğu Dilleri Bölümü (Türk Dili ve Edebiyatı), Kalkandelen, Kuzey Makedonya)

Dragan Chitkushev (Tetovo Üniversitesi, Felsefe Fakültesi, Doğu Dilleri Bölümü (Türk Dili ve Edebiyatı), Kalkandelen, Kuzey Makedonya)

Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi

51 4

Yıl: 2023 Cilt: 12 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 578 - 591 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 10-07-2023

KUZEY MAKEDONYA İŞTİP AĞZINDA KULLANILAN TÜRKİZMALAR

Öz:

Tarih içerisinde Asya’dan Avrupa’ya doğru yapılan seferler, göçler Türklere yeni coğrafyaların kapısını açarken Türkçeyi de bir dünya dili haline getirmiştir. Uzun yıllar savaşlarla, fetihlerle Avrupa içlerine kadar giden atalarımız gittikleri yerlerde yeni bir medeniyet kurmuşlardır. Bu medeniyet sahalarından biri de Balkanlar’dır. Osmanlı Devleti’nin bölgeyi fethedip hâkimiyeti altına almadan önce de Avarlar, Uzlar, Peçenekler, Kuman Türkleri bölgeye gelmiştir. Bu nedenle bölgenin Türklerle ve Türkçeyle tanışması daha erken olmuştur. Osmanlı Devleti’nin bölgede beş asra varan hâkimiyeti Balkanlar’da Türkçeyi kültür dili haline getirmiştir. Bugün Balkanlar’da Türk kültürü ve Türk dili hala canlılığını korumaktadır. Türkçeden Balkan dillerine çok sayıda kelime geçmiştir. Türkçenin en fazla kelime verdiği dillerin başında yaklaşık 7500-8000 kelimeyle Sırpça gelmektedir. Günümüzde Makedoncada da çok sayıda Türkçe kelime yer almaktadır. Bu çalışmada Eski Yugoslavya Cumhuriyeti yönetimindeki devletlerden bugünkü Kuzey Makedonya sınırları içerisinde yer alan İştip (Štip) şehrinde konuşma dilinde kullanılan Türkizmalar kullanım alanlarına göre tasnif edilecektir.

Anahtar Kelime:

TURKISMS USED IN NORTHERN MACEDONIAN SHTIP DIALECT

Öz:

In history, the expeditions and migrations from Asia to Europe opened the door of new geographies to the Turks and made Turkish a world language. Our ancestors, who went to Europe with wars and conquests for many years, established a new civilization in the places they went. One of these areas of civilization is the Balkans. Before the Ottoman Empire conquered and dominated the region, the Avars, Uzs, Pechenegs and Cuman Turks came to the region. For this reason, it was earlier for the region to meet the Turks and the Turkish language. The domination of the Ottoman Empire in the region for up to five centuries made Turkish the language of culture in the Balkans. Today, Turkish culture and Turkish language still maintain their vitality in the Balkans. A large number of words have been transferred from Turkish to Balkan languages. Serbian is one of the languages in which Turkish gives the most words with approximately 7500-8000 words. Today, there are many Turkish words in Macedonian. In this study, Turkisms used in spoken language in the city of Shtip (Štip), which is located within the borders of today's North Macedonia from the states under the administration of the Former Yugoslav Republic, will be classified according to their areas of use.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Ago, A. (2014). 20.yüzyıl Makedon dramatik eserlerinde Türk dili unsurları. Üsküp: Logos-A.
Ahmed, O. (1999). Makedonca sözlükteki Türk etkileri. (yayınlanmamış seminer ödevi) Üsküp / Makedonya: Kiril ve Metodi Üniversitesi Türkoloji Kütüphanesi.
Ahmed, O. (2018). Makedonya Türk ağızları: geçmişi ve bugünkü durumu. Ulakbilge, 6(29), 1473-1482 DOI: 10.7816/ulakbilge-06-29-09
Arizankovska, L. ve Hoca F. (2014). Makedonca-Türkçe arasındaki kültür etkileşmede dil unsurunun önemi, Hikmet Uluslararası Hakemli İlmi Araştırma Dergisi, 24- Kasım, 28- 43.
Derjaj, A. (2010). Arnavutça Türkçe dil ilişkileri, Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(3), 991-996.
Eyice, S. (1998). Hüsâmeddin Paşa Camii, TDV İslam Ansiklopedisi, 18, 514-515.
Gedizli, M. (2019). Türkçe ve Makedoncada kullanılan ortak kelimelerin yapı ve anlam özellikleri, TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 17, 127-143. DOI:http://dx.doi.org/10.12992/TURUK732
Kançeski, Y. (2015). Reçnik, Üsküp/Makedonya.
Karaağaç, G. (2014) Türkçenin alıntılar sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Kiel, M. (2001). İştip, TDV İslam Ansiklopedisi 23. Cilt, 440-442.
Koneski, B. (2001). Makedon dilinin tarihsel fonolojisi. Üsküp: Kultura.
Latifi, L. XH. (2020). Balkan dillerinde ve özellikle Arnavutçada Türkçenin etkisi, Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi Kültür Evi Konuşmaları Dergisi, Cilt 3, Sayı 2, 66-83.
Nasteva, J., O. (1987). Makedon dilinde Türkçe sözcük ögeleri. Üsküp: MANU.
Ülker, Ç. (2005). Makedonya’daki Türkçe üzerine bazı değinmeler, Türk Dünyası Dil ve Edebiyatı Dergisi 19. Sayı103-109.
Xhafçe, Z. (2019). Arnavutça konuşma dilinde Türkizmalar: Kosova sözlü tarihi örneği, folklor/edebiyat, 25(100), 883-898.
Yelten, M. ve Karasu, A. (2012) Makedon dilindeki Türkçe kelimeler, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 36(36), 201-247.
Yücel, D. (2021). Makedoncadaki Türkizmler üzerine yapılan çalışmalara bir çerçeve, değerlendirme ve kaynakça denemesi. Kesit Akademi Dergisi, 7(26), 182-213.
Türk Dil Kurumu Sözlükleri: https://sozluk.gov.tr, 28.12.2022 22:10
https://macedonia-timeless.com/img/Otomanski-spomenici-MK.pdf 12.08.2022 14:10
https://www.strumski.com/books/stamatoski_recnik_na_preziminjata_02.pdf 19.08.2022 21:01
https://www.aa.com.tr/mk/балкан/-тука-и-да-нема-ниту-еден-турчин-турската-култура-пак- ќе-живее-/1344988 21.09.2022 10:54

APA	KOÇ R, Baki S, Chitkushev D (2023). KUZEY MAKEDONYA İŞTİP AĞZINDA KULLANILAN TÜRKİZMALAR. , 578 - 591.
Chicago	KOÇ RAŞİT,Baki Süleyman,Chitkushev Dragan KUZEY MAKEDONYA İŞTİP AĞZINDA KULLANILAN TÜRKİZMALAR. (2023): 578 - 591.
MLA	KOÇ RAŞİT,Baki Süleyman,Chitkushev Dragan KUZEY MAKEDONYA İŞTİP AĞZINDA KULLANILAN TÜRKİZMALAR. , 2023, ss.578 - 591.
AMA	KOÇ R,Baki S,Chitkushev D KUZEY MAKEDONYA İŞTİP AĞZINDA KULLANILAN TÜRKİZMALAR. . 2023; 578 - 591.
Vancouver	KOÇ R,Baki S,Chitkushev D KUZEY MAKEDONYA İŞTİP AĞZINDA KULLANILAN TÜRKİZMALAR. . 2023; 578 - 591.
IEEE	KOÇ R,Baki S,Chitkushev D "KUZEY MAKEDONYA İŞTİP AĞZINDA KULLANILAN TÜRKİZMALAR." , ss.578 - 591, 2023.
ISNAD	KOÇ, RAŞİT vd. "KUZEY MAKEDONYA İŞTİP AĞZINDA KULLANILAN TÜRKİZMALAR". (2023), 578-591.

APA	KOÇ R, Baki S, Chitkushev D (2023). KUZEY MAKEDONYA İŞTİP AĞZINDA KULLANILAN TÜRKİZMALAR. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 12(2), 578 - 591.
Chicago	KOÇ RAŞİT,Baki Süleyman,Chitkushev Dragan KUZEY MAKEDONYA İŞTİP AĞZINDA KULLANILAN TÜRKİZMALAR. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 12, no.2 (2023): 578 - 591.
MLA	KOÇ RAŞİT,Baki Süleyman,Chitkushev Dragan KUZEY MAKEDONYA İŞTİP AĞZINDA KULLANILAN TÜRKİZMALAR. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, vol.12, no.2, 2023, ss.578 - 591.
AMA	KOÇ R,Baki S,Chitkushev D KUZEY MAKEDONYA İŞTİP AĞZINDA KULLANILAN TÜRKİZMALAR. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2023; 12(2): 578 - 591.
Vancouver	KOÇ R,Baki S,Chitkushev D KUZEY MAKEDONYA İŞTİP AĞZINDA KULLANILAN TÜRKİZMALAR. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2023; 12(2): 578 - 591.
IEEE	KOÇ R,Baki S,Chitkushev D "KUZEY MAKEDONYA İŞTİP AĞZINDA KULLANILAN TÜRKİZMALAR." Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 12, ss.578 - 591, 2023.
ISNAD	KOÇ, RAŞİT vd. "KUZEY MAKEDONYA İŞTİP AĞZINDA KULLANILAN TÜRKİZMALAR". Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 12/2 (2023), 578-591.