İç Kontrol Sisteminin COSO İç Kontrol Modeli ile İncelenmesi ve Finansal Performans Üzerine Etkisi: Katılım Bankalarında Bir Araştırma
Yıl: 2023 Cilt: 7 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 189 - 206 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33399/biibfad.1266768 İndeks Tarihi: 09-09-2023
İç Kontrol Sisteminin COSO İç Kontrol Modeli ile İncelenmesi ve Finansal Performans Üzerine Etkisi: Katılım Bankalarında Bir Araştırma
Öz: Bu çalışmada, Türkiye’de faaliyet gösteren katılım bankalarında iç kontrol sisteminin etkinliğinin incelenmesi, iç kontrol sistemi ile finansal performans arasındaki ilişkinin ve iç kontrol sisteminin finansal performans üzerinde etkisinin olup olmadığının ortaya konulması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda, katılım bankası çalışanlarına iç kontrol sisteminin etkinliğini ölçmeye yönelik bir anket uygulanmıştır. Ayrıca bankaların 2022 yılına ait finansal tablolarından aktif kârlılık ve öz sermaye kârlılık oranları hesaplanmıştır. SPSS 26 programı ile veriler analiz edilmiş ve araştırma sonucunda katılım bankalarında iç kontrol sistemi ve her bir bileşenin uygulanma seviyelerinin orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte, aktif kârlılık ile iç kontrol sistemi ve izleme bileşeni arasında orta düzeyde ve pozitif; diğer bileşenler arasında ise düşük seviyede ve pozitif bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca öz sermaye kârlılığı ile iç kontrol sistemi ve tüm bileşenleri arasında orta düzeyde ve pozitif bir ilişki tepit edilmiştir. Son olarak iç kontrol sistemi ve her bir bileşenin katılım bankalarının hem aktif kârlılığı hem de öz sermaye kârlılığı üzerinde pozitif etkiye sahip olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelime: Examination of the Internal Control System with The COSO Internal Control Model and Its Effect on Financial Performance: A Research on Participation Banks
Öz: This study aims to examine the effectiveness of the internal control system in participation banks operating in Turkey, to reveal the relationship between the internal control system and financial performance and whether the internal control system has an effect on financial performance. In this context, a survey was conducted on participation bank employees in order to measure the effectiveness of the internal control system. In addition, return on assets and return on equity were calculated from the financial statements of banks for 2022. The data obtained were analyzed with the SPSS 26.00 program. As a result of the research, it was determined that the level of implementation of the internal control system and each component in participation banks is at a medium level. On the other hand, a moderate and positive relationship was found between the return on assets and the internal control system and monitoring component, and a low and positive relationship between the other components. In addition, it has been observed that there is a moderate and positive relationship between the return on equity and the internal control system and all its components. Finally, it has been determined that the internal control system and each component have a positive effect on both the return on assets and the return on equity of participation banks.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akgül, A. & Çevik, O. (2003). İstatistiksel analiz teknikleri. 3.baskı. Ankara: Emek Ofset.
- Al-Matari, E.M., Al-Swidi A.K., & Fadzil, F.H. (2014). The measurements of firm performance’s dimensions. Asian Journal of Finance and Accounting, 6(1), 24-49.
- Asiligwa, Mr., & Rennox, G. (2017). The effect of internal controls on the financial performance of commercial banks in Kenya. IOSR Journal of Economics and Finance, 8(3), 92-105.
- Ayagre, P., Appiah-Gyamerah I., & Nartey J. (2014). The effectiveness of internal control systems of banks: The case of Ghanaian Banks. International Journal of Accounting and Financial Reporting, 4(2), 377-389.
- Badara, M.S., & Saidin S.Z. (2013). Impact of the effective internal control system on the internal audit effectiveness at local government level. Journal of Socialand Development Sciences, 4(1), 16-23.
- Ceyhan, İ.F., & Apan, M. (2014). COSO İç Kontrol Modeli’nin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi: Bir hastane uygulaması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(10), 179-198.
- Channar, Z. A., Khan, M., & Shakri, I.H. (2015). Internal control effectiveness & its relationship with financial performance. IBT Journal of Business Studies (Formerly Journal of Management & Social Sciences), 11(2), 92-107.
- Chen H., Dong W., Han H., & Zhou N. (2017). Comprehensive and quantitative internal control index: construction, validation, and impact. Review of Quantitative Finance and Accounting, 49(2), 337-377.
- Cika, N. (2017). An analysis of practices of internal controls in small and medium enterprises in Albania. Journal of Accounting and Management, 7(3), 87-97.
- Collins, O. O. (2014). Effect of internal control on financial performance of micro-finance institutions in Kisumu Central Constituency, Kenya. Scholarly Journal of Scientific Research and Essay (SJSRE), 3(10), 139-155.
- COSO (1994). Internal control-integrated framework. New Jersey: American Institute of Certified Public Accountants.
- COSO (2013). Internal control-integrated framework executive summary. American Institute of Certified Public Accountants.
- Çiğdem, C.F. (2018). İç Kontrol Sisteminin Kurumsal Yönetim Üzerindeki Etkileri: BİST Kurumsal Yönetim Endeksi Kapsamındaki Şirketlerde Uygulama (Yayınlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Dineshkumar, S., & Kogalacumar, P. (2013). Internal control system and its impact on the performance of the Sri Lanka Telecom limited in Jaffna District. International Journal of Advanced Computer Technology, 2(6), 56-64.
- Ejoh, N., & Ejom, P. (2014). The impact of internal control activities on financial performance of tertiary institutions in Nigeria. Journal of Economics and Sustainable Development, 5(16), 133-143.
- Elmas, B., (2017). Finansal analiz uygulamaları. 1.baskı. Ankara: İmaj Yayınevi.
- Erdoğan, M. (2016). Konaklama İşletmelerinde İç Kontrol Sisteminin Değerlendirilmesi ve İşletme Performansı İlişkisi: Bir Uygulama (Yayınlanmamış doktora tezi). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- George, D., & Mallery, P. (2003). SPSS for windows step by step: a simple guide and reference 11.0 update. 4.edition. Boston: Allyn& Bacon.
- Gül, M., & Kaban, İ. (2015). Bankalarda iç kontrol- iç denetim ilişkisi ve bir uygulama. Muhasebe ve Denetime Bakış, 15 (45), 89-112.
- Güner, F. (2010). Kontrol ortamının değerlendirilmesi: Bir kamu idaresinde uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 46, 189-198.
- Hall, M., &Weiss, L. (1967). Firm size and profitability. The Review of Economics and Statistics, 49 (3), 319-331.
- Hanoon, R. N., Khalid, A.B., Rapani, H.A., Aljajawy, T.M., & Waeli, A.J., (2021). The impact of internal control components on the financial performance, in the Iraqi banking sector. Journal of Contemporary Issues in Business and Government, 27(3), 2517- 2529.
- Hatunoğlu, Z., Koca, N., & Kıllı, M. (2012). İç kontrolün muhasebe sistemindeki hata ve hilelerin önlenmesindeki rolü üzerine bir alan çalışması. Mustafa Kemal Üniversitesi SBE Dergisi, 9(20), 169-189.
- Hermanson, D.R., Smith, J.L., & Stephens, N.M. (2012). How effective are organizations’ internal controls? İnsights into specific internal control elements. Current Issues in Auditing, 6(1), 31-50.
- Ibrahım, K.I. (2022). The role of internal control in improving the financial performance of banks. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Tokat Gaziosmanpaşa University, Graduate Educatıon Instıtute.
- Kabuye, F., Kato, J., Akugizibwe, I., & Bugambiro, N. (2019). Internal control systems, working capital management and financial performance of supermarkets. Cogent Business & Management, 6 (1), 1-18.
- Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. 5.baskı. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
- Kanca, S. (2020). İç kontrol sistemi ile kurumsal yönetim ilkelerinin finansal performansa etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Avrasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kaplanoğlu, E. (2014). Muhasebe stajyerlerinin meslek mensuplarından ve meslek örgütlerinden beklentileri: Manisa ili araştırması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(4), 265-284.
- Kara, M. (2018). Kalite yönetim sistemleri ile iç kontrol sistemi uygulamaları arasındaki etkileşimin değerlendirilmesi ve bir araştırma (Yayınlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Korga, S., & Aslanoğlu, S. (2020). İç kontrol sisteminin unsurları ile risk yönetimi arasındaki ilişkinin incelenmesi: Bankacılık sektöründe bir uygulama. Muhasebe ve Denetime Bakış, 20(60), 95-116.
- Moeller, R. R. (2009). Brink’s modern internal auditing. 7. Edition. New Jersey: John Wiley & Sons.
- Naing, L., Winn, T., & Rusli, B.N. (2006). Practical issues in calculating the sample size for prevalence studies. Archives of Orofacial Sciences,1, 9-14.
- Odek, R., & Okoth, E. (2019). Effect of internal control systems on financial performance of distribution companies in Kenya. Research Journal of Finance and Accounting, 10(20), 11- 32.
- Salehi, M., Shiri, M. M., & Ehsanpour, F. (2013). Effectiveness of internal control in the banking sector: Evidence from Bank Mellat, Iran. The IUP Journal of Bank Management, X(1), 1- 12.
- Siddique, M.M., Ullah, M.S., Hossain, M.M., Islam, S.N., & Talukder, A.K. (2015). Review internal control and compliance of banks– 2014. BankingReview Series 2015, 4, 191-238.
- Şıklar, İ. (2004). Finansal ekonomi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık öğretim Fakültesi Yayını.
- Tabachnick, B.G., Fidell, L.S., & Ullman, J.B. (2007). Using multivariate statistics. 5.edition. Boston: MA: Pearson.
- Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. 5. baskı. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Whittington, O. R., & Pany, K. (2001). Principles of auditing and other assurane services. 13.edition. New York: Irwin/McGraw- Hill.
| APA | ELMAS B, Çelik M, KURNAZ E (2023). İç Kontrol Sisteminin COSO İç Kontrol Modeli ile İncelenmesi ve Finansal Performans Üzerine Etkisi: Katılım Bankalarında Bir Araştırma. , 189 - 206. 10.33399/biibfad.1266768 |
| Chicago | ELMAS Bekir,Çelik Mehtab,KURNAZ ERSIN İç Kontrol Sisteminin COSO İç Kontrol Modeli ile İncelenmesi ve Finansal Performans Üzerine Etkisi: Katılım Bankalarında Bir Araştırma. (2023): 189 - 206. 10.33399/biibfad.1266768 |
| MLA | ELMAS Bekir,Çelik Mehtab,KURNAZ ERSIN İç Kontrol Sisteminin COSO İç Kontrol Modeli ile İncelenmesi ve Finansal Performans Üzerine Etkisi: Katılım Bankalarında Bir Araştırma. , 2023, ss.189 - 206. 10.33399/biibfad.1266768 |
| AMA | ELMAS B,Çelik M,KURNAZ E İç Kontrol Sisteminin COSO İç Kontrol Modeli ile İncelenmesi ve Finansal Performans Üzerine Etkisi: Katılım Bankalarında Bir Araştırma. . 2023; 189 - 206. 10.33399/biibfad.1266768 |
| Vancouver | ELMAS B,Çelik M,KURNAZ E İç Kontrol Sisteminin COSO İç Kontrol Modeli ile İncelenmesi ve Finansal Performans Üzerine Etkisi: Katılım Bankalarında Bir Araştırma. . 2023; 189 - 206. 10.33399/biibfad.1266768 |
| IEEE | ELMAS B,Çelik M,KURNAZ E "İç Kontrol Sisteminin COSO İç Kontrol Modeli ile İncelenmesi ve Finansal Performans Üzerine Etkisi: Katılım Bankalarında Bir Araştırma." , ss.189 - 206, 2023. 10.33399/biibfad.1266768 |
| ISNAD | ELMAS, Bekir vd. "İç Kontrol Sisteminin COSO İç Kontrol Modeli ile İncelenmesi ve Finansal Performans Üzerine Etkisi: Katılım Bankalarında Bir Araştırma". (2023), 189-206. https://doi.org/10.33399/biibfad.1266768 |
| APA | ELMAS B, Çelik M, KURNAZ E (2023). İç Kontrol Sisteminin COSO İç Kontrol Modeli ile İncelenmesi ve Finansal Performans Üzerine Etkisi: Katılım Bankalarında Bir Araştırma. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (Online), 7(1), 189 - 206. 10.33399/biibfad.1266768 |
| Chicago | ELMAS Bekir,Çelik Mehtab,KURNAZ ERSIN İç Kontrol Sisteminin COSO İç Kontrol Modeli ile İncelenmesi ve Finansal Performans Üzerine Etkisi: Katılım Bankalarında Bir Araştırma. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (Online) 7, no.1 (2023): 189 - 206. 10.33399/biibfad.1266768 |
| MLA | ELMAS Bekir,Çelik Mehtab,KURNAZ ERSIN İç Kontrol Sisteminin COSO İç Kontrol Modeli ile İncelenmesi ve Finansal Performans Üzerine Etkisi: Katılım Bankalarında Bir Araştırma. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (Online), vol.7, no.1, 2023, ss.189 - 206. 10.33399/biibfad.1266768 |
| AMA | ELMAS B,Çelik M,KURNAZ E İç Kontrol Sisteminin COSO İç Kontrol Modeli ile İncelenmesi ve Finansal Performans Üzerine Etkisi: Katılım Bankalarında Bir Araştırma. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (Online). 2023; 7(1): 189 - 206. 10.33399/biibfad.1266768 |
| Vancouver | ELMAS B,Çelik M,KURNAZ E İç Kontrol Sisteminin COSO İç Kontrol Modeli ile İncelenmesi ve Finansal Performans Üzerine Etkisi: Katılım Bankalarında Bir Araştırma. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (Online). 2023; 7(1): 189 - 206. 10.33399/biibfad.1266768 |
| IEEE | ELMAS B,Çelik M,KURNAZ E "İç Kontrol Sisteminin COSO İç Kontrol Modeli ile İncelenmesi ve Finansal Performans Üzerine Etkisi: Katılım Bankalarında Bir Araştırma." Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (Online), 7, ss.189 - 206, 2023. 10.33399/biibfad.1266768 |
| ISNAD | ELMAS, Bekir vd. "İç Kontrol Sisteminin COSO İç Kontrol Modeli ile İncelenmesi ve Finansal Performans Üzerine Etkisi: Katılım Bankalarında Bir Araştırma". Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (Online) 7/1 (2023), 189-206. https://doi.org/10.33399/biibfad.1266768 |
