Yıl: 2023 Cilt: 13 Sayı: 0 Sayfa Aralığı: 177 - 192 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.13114/MJH.2023.599 İndeks Tarihi: 09-09-2023

Ortaçağ Tarih Yazıcılığı Üzerinde Fransız Haçlı Kaynaklarının Tesiri

Öz:
İnsanlık tarihinin önemli kırılma noktalarından biri olan Haçlı Seferleri, Fransa’da başlamıştır. Konsilin Fransa’da toplanması tesadüf değildir. Clermont, seferin hedefinin, sembolünün, doktrinsel anlamda teorisinin ilan edildiği yerdir. Fransızların bu anlamda başat rolü oynadığını söylemek mümkündür. Seferler esnasında Papa’nın görevlendirdiği ruhbanlar ister görgü tanığı olarak ister sonradan kaleme almış olsunlar seferin hikayesini yazma işini de üzerlerine almışlardır. Fransız kronikleri, bu noktada anlattıkları uhrevi hikayeler, gösterdikleri mucize ve vizyonlar sayesinde seferin gidişatına yön vermişlerdir. Sefer hakkında ilk çalışmaları Saint Maur cemaati yapmıştır. Bilimsel anlamdaki ilk çalışmalar ise Kroniklerin bir araya toplanıp tıpkıbasımlarının ve çevirilerinin yapılması yöntemiyle gerçekleşmiştir. “Récueil des Historiens des Croisade”1 isimli Fransız külliyatı (1841-1881) yayınlandığında seferlere akademik ilginin uyanmasını sağlamıştır. Bu külliyatta tüm kronikler, indeksleri ve çevirileriyle birlikte mevcuttur. Bu kroniklerin ülkemizdeki kullanımının Haçlı tarihçiliği açısından yeterli düzeyde olmadığı söylenilebilir. Kaynakların büyük çoğunluğunun çevirisi yapılmamıştır. Bu konudaki eksiklikleri ortaya koymak, araştırmacılara yeni sahalar açabilmek bir zaruriyettir. Çalışmamızda Fransız kronik yazarlarının eserlerine ve biyografilerine alt başlıklar halinde yer verilmiştir. Recueil, Fransız Kroniklerinin tespiti için taranmıştır. Bu eserlerin Türkçeye çevirilerinin yapılıp yapılmadığı ve kronikler üzerine yapılmış araştırmalar kaynak taraması anlamında tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın amacı ülkemizde Ortaçağ tarih yazıcılığı açısından Fransız Haçlı kaynaklarının ne denli tesir edebileceği yönünde değerlendirme yapmaktır.
Anahtar Kelime: Haçlı Kronik Tarih Yazıcılığı Ortaçağ Tarihi

The Influence of French Crusader Sources on Medieval Historyography

Öz:
The Crusades, one of the most important turning points in human history, started in France. It is no coincidence that the Council was convened in France. Clermont is the place where the goal, symbol and doctrinal theory of the crusade wa sannounced. It is possible to say that the French played the leading role in this sense. During the expeditions, the clerics assigned by the Pope took it upon themselves to write the story of the expedition, whether as eyewitnesses or later on. At this point, the French chronicles shaped the course of the campaign through th eother worldly stories they told, the miracle sand visions they showed. The first studies on the expedition were conducted by the Saint Maur community. The first scientific studies were carried out by collecting the Chronicles together and making facsimile editions and translations. When the French corpus "Récueil des Historiens des Croisade" (1841-1881) was published, it stimulated academic interest in the campaigns. In this corpus, all the chronicles are available with their indexes and translations. It can be said that the use of these chronicles in our country is not at a sufficient level in terms of Crusader historiography. Not all of them have been translated. It is a necessity to reveal the deficiencies in this subject in order to open new fields for researchers. In our study, the Works and biographies of the French chroniclers are given under subheadings. Recueil was scanned for the detection of French Chronicles. Whether these Works have been translated into Turkish or not and the researches on the chronicles have been tried to be determined in terms of literature review. The aim of the study is to evaluate how much the French Crusader sources can influence in terms of medieval historiography in our country.
Anahtar Kelime: Crusader Chronicle Historiography Medieval History

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ağan H. 2019, Fransız Haçlı Kaynaklarında Türk Devlet Adamları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi. İzmir.
  • Akın R. G. 1954, Haçlı Seferleri. İstanbul.
  • Albertus Aquensis. 1844-1906, Liber Christianae Expeditions pro Ereptione et Restitutione Sanctae Hierosolymitanae Eccelesiae. RHC IV, 265-713.
  • Altan E. 2015, “Latin Doğulu Tarih Yazarı WillermusTyrensis’in (1130-1185) Historiası ve Zeyilleri”. Şarkiyat Mecmuası 27, 85-94.
  • Anonim Haçlı Tarihi. 2013, Çev. E Ayan, İstanbul.
  • Avcı C. 2006, “Vefayat, Işın Demirkent (1938-2006)”. İslam Araştırmaları Dergisi 15, 227-237.
  • Başar F. 2007, “Prof. Dr. Işın Demirken’in Hayatı ve Eserleri”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi 42, 15-23.
  • Berry V. G. 1948, Odo of Deuil, De Profectione Ludovici VII in Orientem. New York.
  • Boyacıoğlu F. 2015, Fransız Roland Destanında Endülüs Müslümanları. İstanbul.
  • Brehier L. 1924, Histoireanonyme de la Premiere Croisade. Paris.
  • Can A. 1998, Fulcherius Carnotensis’in Haçlı Vekayinamesi’nin Türkiye ile İlgili Olayları da İçine Alan Birinci Kitabın Tercümesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi. İstanbul.
  • Carım F. 1965, Tarihin Türk’e Yüklediği Çetin Görev Haçlı Seferleri Müslümanlığı ve Müslümanları Koruma. İstanbul.
  • Coşkun N. 2021, Türkiye’de Haçlı Tarihçiliği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi. Ordu.
  • Çağatay U. 1956, Haçlı Seferleri. İstanbul.
  • Demirkent I. 1994, “Haçlı Seferi Düşüncesinin Doğuşu ve Hedefleri”. İstanbul Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, Prof. Dr. Hakkı Dursun Yıldız Hatıra Sayısı. İstanbul, 65-78.
  • Demirkent I. 2001, “Haçlı Seferleri Kaynaklarının Büyük Külliyatı Recueildes Historiens des Craisades II Bizanslı Tarihçiler”. Belleten, LXV (244), 921-958.
  • Deuilli Odo. 2021, II. Haçlı Seferi - VII. Luis’in Doğuya Seyahati. Çev. Caner Togaç, İstanbul.
  • Erkoçoğlu F. 2018, Haçlı Seferleri Tarihi Kaynakları. Konya.
  • Ernoul. 2019, Ernoul Kroniği, Haçlı Seferleri Tarihi, Selahaddin Eyyübi ve Kudüs’ün Fethi. Çev. Ahmet Deniz Altınbaş. İstanbul.
  • Faulcon N. 1906. Héthoum La Flor des estoires d’Orient (RHC II). Paris.
  • France J. 1998, “The Use of the Anonymous Gesta Francorum in the Early Twelfth-Century Sources forthe First Crusade”. From Clermontto Jerusalem The Crusades and Crusader Societies, 1095-1500, Turnhout.
  • Fulcherius Carnotensis. 1906, Gesta Francorum Hierosolimitana Peregrinantum, Historia Hierosolymitana (1095-1126), (RHC III). Paris, 360-485.
  • Fulcherius Carnotensis 2009, Kutsal Toprakları Kurtarmak, Kudüs Seferi. Çev. İlcan Bihter Barlas. İstanbul.
  • Genç S. 2017, Albertus Aquensis’in Historia Ierosolimitana Adlı Eserine Göre I. Haçlı Seferi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi. Rize.
  • Peter Tudebodus. 2019, Bir Tanığın Kaleminden- Birinci Haçlı Seferi-Kudüs’e Yolculuk. Çev. Süleyman Genç. İstanbul.
  • Geoffroi de Villehardouin 2008, Henri De Valenciennes, IV. Haçlı Seferi Kronikleri. Çev. Ali Berktay., İstanbul.
  • Gesta Francorum, 1844-1906 (RHC Occ, III). Paris.
  • Geste de Dieu par les Francs. 1998, Histoire de la Première Croisade. Trad. M.-C. Garand. Turnhout. Guibert of Nogent 2011, Monodiesand On the Relics of Saints. Çev. J. Mcalhany & J. Rubenstein. London.
  • Guillaume de Tyr. 1999, Chronique du Royaume Franc de Jérusalem de 1095 à 1184. Adapte au Français Moderne par Geneviève et René Métais. Paris.
  • Guizot. 1825, Collection des Mémoires Relatifs al'Histoirede France. Paris.
  • Gümüş T. T. 2014, “Caen’li Rahip’in Gözünden Türkler: Birinci Haçlı Seferi”. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi V, 110-123.
  • Hefele H. von Aachen Albert. 1923, Geschichte desersten Kreuzzuges (2. Cilt). Jena.
  • Histoire de La Croisade De Louis VII. 1825, Collection des Mémoires relatifs à l’Histoire de France. Çev. M. Guizot. Paris.
  • Histoire de La Première Croisade Par Albert D’aix (Albert d’Aix’inI. Haçlı Seferinin Tarihi) I-II. 1824, Çev. M. Guizot, Collection des Memoires Relatifs à l’Histoire de France. Paris.
  • Histoire des Croisades Gesta Dei Per Francos, VERS 1111. 1825. Çev. F. Guizot. Collection des mémoires relatifs à l'Histoire de France. Paris.
  • Histoire des Croisades Par Foulcher De Chartres. 1825. Çev. F. P. Guizot. Collection des mémoires relatifs à l’Histoire de France, XXIV. Paris.
  • Historia Hierosolymitana. 1879, (RHC Occ., IV). Paris.
  • Kanat C. 2020, Bir Haçlının Hatıraları. Jean de Joinville. İstanbul.
  • Gölgesiz Karaca S. 2018, “Birinci Haçlı Seferi’nin Türk-Haçlı İlişkileriyle İlgili Batılı Kaynakları”. Cihannüma Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi IV/1, 62-92.
  • Kausler E. R. 1844, Geschichte der Kreuzzügeund Königreichs Jerusalem Stuttgart.
  • Kırpık G. 2009, “Haçlı Seferleri Tarihinin Kaynakları”. Turkish Studies International Periodical Forthe Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 4/3, 1442-1444.
  • Korykoslu Hayton. 2015, Doğu Ülkeleri Tarihinin Altın Çağı. Çev: A. T. Özcan. İstanbul.
  • Krey, A. C. 1941, A History of Deeds Done Beyond the Sea (1-2. Cilt). New York.
  • Krey, A. C. 1921, The First Crusade The Accounts of Eye-witnesses and Participants. Princeton.
  • Krey, A. C. & Babcock E. A. 1943, A History of Deeds Done Beyond the Sea. By Wialliam Arch bishop of Tyre. New York.
  • Le Royaume de Jérusalem Par Guillaume De Tyr (1099- 1184), I-II. 1992. Çev. M. Guizot. Beyrut.
  • Macit, M. S. 2005, Necip Asım Yazıksız Bey’in Tarihçi Kişiliği ve “Türk Tarihi” Adlı Eserinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi. Konya.
  • Michaud J. 1849, Histoire des Croisades. Eds. Dezobry & E. Magdeleine. Paris.
  • Myers, G. M. 1981, The Old French Crusade Cycle (V). Les Chétifs. Alabama.
  • Özdemir M. 2013, Endülüs Müslümanları Siyasi Tarihi. Ankara.
  • Peter Tudebode. 1974, Historia de Hierosolymitano Itinere. Çev. J. H. Hill & L. L. Hill, The American Philosophical Society. Philadelphia.
  • Peter Tudebodus. 2019, Bir Tanığın Kaleminden- Birinci Haçlı Seferi-Kudüs’e Yolculuk. Çev. S. Genç. İstanbul.
  • Peters E. 1971, The Chronicle of Fulcher of Chartres and Other Source Materials. Philadelphia.
  • Raimundus Aguliers 2019, Bir Papazın Gözünden İlk Haçlı Seferi, Haçlılar Kudüs’te. Yayına Haz. Süleyman Genç. İstanbul.
  • Raymond d’Aguiliers 1844-1906, Historia Francorum quice perunt Jerusalem, (RHC Occ., III). Paris.
  • Récueil des Historiens Des Croisade, Historien Occidentaux, Académie des Inscription et Belles-Lettres Tome I-II-III-IV-V, 1844-1906. Paris.
  • Robert de Clari. 1994, İstanbulun Zabtı 1204. Çev. Beynun Akyavaş. Ankara.
  • Robert The Monk 2005, Historia Iherosolimitana. Çev. Carol Sweetenham. Surrey.
  • Runciman S. 2008, Haçlı Seferleri Tarihi. Çev. Fikret Işıltan, I-III. Ankara.
  • Ryan F. R. 1969, Fulcher of Chartres, A History of The Expedition to Jerusalem 1095-1127. Knoxville.
  • Sever İ. 2011, “Türk Tarih Yazıcılığında Haçlı Seferleri”. Ed. M. Öz, Türkiye’de Tarihçilik ve Tarih Yayıncılığı Sempozyumu Bildiriler (18-20 Mart 2010) VII(1). Ankara, 493-502.
  • Usta A. 2008, Çıkarların Gölgesinde Haçlı Seferleri Müslüman-Haçlı Siyasi İttifakları. İstanbul. Yeditepe Yayınları.
  • Willermus Tyrensis 2018, Haçlı Kroniği II. Kudüs’ün Zaptından Urfa’nın Fethine (1099-1143). Çev. E. Ayan. Ankaraa
  • Willermus Tyrensis 2016, Haçlı Kroniği, Başlangıcından Kudüs’ün Zaptına Kadar. Çev. Ergin Ayan. İstanbul.
  • Willermus Tyrensi 2019, Haçlılar Türkler Karşısında. Haçlı Kroniği III (1143-1184. Çev. Ergin Ayan. İstanbul.
  • Willermus Tyrensis 1844 -1906, Historia Rerum in Partibus Transmarinis Gestarum, (RHC, Occ I). Paris, 1-1134.
  • Willermus Tyrensis 1844-1906, Historia Rerum in Partibus Transmarinis Gestarum, (RHC Occ II). Paris, 1-481-639.
  • Yazıksız N. A. 1826, Türk Tarihi. İstanbul.
  • Yıldız M. 1999, Fulcherius Carnotensis Birinci Haçlı Seferi Vekayinamesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi. İstanbul.
  • Yinanç M. H. 1940, Tanzimattan Meşrutiyete Kadar Bizde Tarihçilik. Tanzimat I. İstanbul.
APA Güngörmez Z, MACİT M (2023). Ortaçağ Tarih Yazıcılığı Üzerinde Fransız Haçlı Kaynaklarının Tesiri. , 177 - 192. 10.13114/MJH.2023.599
Chicago Güngörmez Zeynep,MACİT MAHIR SERKAN Ortaçağ Tarih Yazıcılığı Üzerinde Fransız Haçlı Kaynaklarının Tesiri. (2023): 177 - 192. 10.13114/MJH.2023.599
MLA Güngörmez Zeynep,MACİT MAHIR SERKAN Ortaçağ Tarih Yazıcılığı Üzerinde Fransız Haçlı Kaynaklarının Tesiri. , 2023, ss.177 - 192. 10.13114/MJH.2023.599
AMA Güngörmez Z,MACİT M Ortaçağ Tarih Yazıcılığı Üzerinde Fransız Haçlı Kaynaklarının Tesiri. . 2023; 177 - 192. 10.13114/MJH.2023.599
Vancouver Güngörmez Z,MACİT M Ortaçağ Tarih Yazıcılığı Üzerinde Fransız Haçlı Kaynaklarının Tesiri. . 2023; 177 - 192. 10.13114/MJH.2023.599
IEEE Güngörmez Z,MACİT M "Ortaçağ Tarih Yazıcılığı Üzerinde Fransız Haçlı Kaynaklarının Tesiri." , ss.177 - 192, 2023. 10.13114/MJH.2023.599
ISNAD Güngörmez, Zeynep - MACİT, MAHIR SERKAN. "Ortaçağ Tarih Yazıcılığı Üzerinde Fransız Haçlı Kaynaklarının Tesiri". (2023), 177-192. https://doi.org/10.13114/MJH.2023.599
APA Güngörmez Z, MACİT M (2023). Ortaçağ Tarih Yazıcılığı Üzerinde Fransız Haçlı Kaynaklarının Tesiri. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 13(0), 177 - 192. 10.13114/MJH.2023.599
Chicago Güngörmez Zeynep,MACİT MAHIR SERKAN Ortaçağ Tarih Yazıcılığı Üzerinde Fransız Haçlı Kaynaklarının Tesiri. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi 13, no.0 (2023): 177 - 192. 10.13114/MJH.2023.599
MLA Güngörmez Zeynep,MACİT MAHIR SERKAN Ortaçağ Tarih Yazıcılığı Üzerinde Fransız Haçlı Kaynaklarının Tesiri. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, vol.13, no.0, 2023, ss.177 - 192. 10.13114/MJH.2023.599
AMA Güngörmez Z,MACİT M Ortaçağ Tarih Yazıcılığı Üzerinde Fransız Haçlı Kaynaklarının Tesiri. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi. 2023; 13(0): 177 - 192. 10.13114/MJH.2023.599
Vancouver Güngörmez Z,MACİT M Ortaçağ Tarih Yazıcılığı Üzerinde Fransız Haçlı Kaynaklarının Tesiri. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi. 2023; 13(0): 177 - 192. 10.13114/MJH.2023.599
IEEE Güngörmez Z,MACİT M "Ortaçağ Tarih Yazıcılığı Üzerinde Fransız Haçlı Kaynaklarının Tesiri." Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 13, ss.177 - 192, 2023. 10.13114/MJH.2023.599
ISNAD Güngörmez, Zeynep - MACİT, MAHIR SERKAN. "Ortaçağ Tarih Yazıcılığı Üzerinde Fransız Haçlı Kaynaklarının Tesiri". Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi 13/0 (2023), 177-192. https://doi.org/10.13114/MJH.2023.599