Yıl: 2023 Cilt: Sayı: 106 Sayfa Aralığı: 277 - 297 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.34189/hbv.106.013 İndeks Tarihi: 20-07-2023

MÜBAHAT TÜRKER KÜYEL VE TÜRK-İSLAM DÜŞÜNCESİNE KATKILARI

Öz:
Bu çalışma Türkiye Cumhuriyeti’nde felsefe alanında akademik çalışmalar yapan ilk felsefecilerden biri olan Mübahat Türker Küyel’i özetle tanıtıp onun Türk-İslam düşünce tarihine katkılarını ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Mübahat Türker Küyel de bu dönemde yetişmiş olup Türkiye’de felsefe alanında önemli katkılar sağlamıştır. Bu araştırmanın yapılma amacına dair temel nedenlerden biri Küyel hakkında yapılan çalışmaların yok denilecek kadar az olmasıdır. Az sayıdaki bu çalışmalara örnek olarak onun hayatı, eserleri ve temel görüşleri üzerine hazırlanan bir yüksek lisans tezi verilebilir. Buna ek olarak Küyel hakkında yazılan birkaç önemli kitap bölümü de mevcuttur. Bizim çalışmamız Küyel’in hayatı ve eserleri hakkında kısaca bilgi verdikten sonra onun özellikle Türk ve İslam düşüncesine katkılarını eserleri üzerinden tespit etme yönüyle diğer çalışmalardan farklılık göstermektedir. Küyel’in eserleri dikkatle incelendiğinde onun Fârâbî, Harezmî, Beyrûnî ve İbn Sînâ gibi Türk filozofları üzerinde çeşitli müstakil çalışmaları bulunduğu görülecektir. Onun İslam felsefesinin önemli meselelerini kapsayan Üç Tehâfüt Bakımından Felsefe ve Din Münasebeti adlı doktora tezi halen önemi korumaktadır. Özellikle Fârâbî hakkındaki yaptığı çeviri ve neşirleri ile beraber Küyel’in Türkiye’de yapılan İslam felsefesi çalışmaları açısından oldukça önemli yerde durduğunu söylemek gerekmektedir. Bunların yanı sıra o gerek Bilge Kağan ve Tonyukuk gibi İslam öncesi Türk devlet adamlarının gerekse Yusuf Has Hacip, Ahmet Yesevî ve Yunus Emre gibi Müslüman Türk düşünürlerin önemine vurgu yapıcı yazılar kaleme almıştır. Çalışmaları bütüncül bir şekilde incelendiğinde Küyel’in Türk-İslam düşüncesine katkıları daha net görülecektir. Monografi özelliği gösteren bu çalışmada literatür taraması yapılmış ve deskriptif yöntem kullanılmıştır.
Anahtar Kelime:

MUBAHAT TURKER KUYEL AND HER CONTRIBUTIONS TO THE TURKISH- ISLAMIC THOUGHT

Öz:
This study aims to briefly introduce Mübahat Türker Küyel, who was one of the few people who did academic studies in the early years of the Republic of Turkey, and to reveal her contributions to the history of Turkic-Islamic thought. Mübahat Türker Küyel made important contributions in the field of philosophy in Turkey. One of the main reasons for presenting the study is that there are almost no studies on Küyel. As an example of these few studies, the master's thesis on his life, works and basic views can be given. In addition, there are several book chapters written about Küyel. However, although this article gives brief information about Küyel’s life and academic works, our study essentially differs from other studies in terms of identifying her contributions to Turkish thought through her writings. When the works of Küyel are examined carefully, It will be seen that she has various works on Turkish philosophers and thinkers such as al-Fārābī, Khawārizmī, al-Bīrūnī, Ibn al-Sīnā, Yusuf Has Hājib, Ahmad al-Yasawī and Yunus Emre. Küyel's doctoral dissertation titled Üç Tehâfüt Bakımından Felsefe ve Din Münasebeti, which covers the important issues of Islamic philosophy, still maintains its importance. It also should be said that her both translations and publications about al-Fārābī have a very important and original position in terms of Islamic Philosophy studies conducted in Turkey. As well as These studies she wrote about Pre-Islamic Turkish president such as Bilge Qaghan and Tonyukuk. When her works are examined in a holistic way, Küyel's contributions to Turkish culture and thought will be seen more clearly. In this study, which indicates the characteristics of a monograph, the literature was searched, and the descriptive method was used.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adamson, Peter - Richard C. Taylor (ed.). İslâm Felsefesine Giriş. çev. M. Cüneyt Kaya. İstanbul: Küre Yayınları, 2008.
  • AKM, Atatürk Kültür Merkezi. “Atatürk Kültür Merkezi”. Erişim 19 Kasım 2022. https://www. akmb.gov.tr/Haber.aspx?HaberId=9490
  • AYK, Atatürk Ansiklopedisi. “Aydın Sayılı (1913-1993)”. Atatürk Ansiklopedisi. Erişim 21 Kasım 2022. https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/aydin-sayili-1913-1993/
  • Çelikkol, Zeliha. Mübahat Türker Küyel’in Hayatı, Eserleri ve Temel Görüşleri Üzerine Bir İnceleme. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
  • Doğrucan, Ayşegül. “Mübahat Türker Küyel”. Mustafa Çokay Anısına Türkiye Ve Türk Dünyasi Araştırmaları-XI. ed. Yunus Emre Tansü. Ankara: Iksad Publications, 2021.
  • Görgün, Tahsin. “Mahiyet”.TDV İslâm Ansiklopedisi. 27/336-338. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
  • Kara, İsmail. “Nurettin Topçu”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 41/248-253. İstanbul: TDV Yayınları, 2012. https://islamansiklopedisi.org.tr/topcu-nurettin
  • Kaya, Mahmut. “Fârâbî”.TDV İslâm Ansiklopedisi. 12/145-162. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
  • Kramer, Samuel Noah. Tarih Sümer’de Başlar. çev. Muazzez İlmiye Çığ. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1990.
  • Rescher, Nicholas. “Farabi’de Mantık Geleneği”. çev. Ahmet Kayacık. bilimname 3 (2004), 177-186.
  • Sanay, Eyyüp. “Hilmi Ziya Ülken”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 42/291-293. İstanbul: TDV Yayınları, 2012. https://islamansiklopedisi.org.tr/ulken-hilmi-ziya
  • Saruhan, Müfit Selim. İslam Meşşai Felsefesinde Filozof. İstanbul: Divan Kitap, 2017.
  • Teber, Ömer Faruk. Balkanlar’da Bâbâgân Koluna Ait Bir XIX. Yüzyıl Bektâşî Erkânnâmesi. Ankara: İlâhiyât Yayınları, 2013.
  • Türker-Küyel, Mübahat. “Atatürk, Cumhuriyet, Bilim ve Teknoloji”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 19/56 (2003), 521-552.
  • Türker-Küyel, Mübahat. “Bilimin Felsefeye Dayandığı Görüşünün Bir Timsâli Olarak Galenos”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi32/1-2 (1988), 501-574.
  • Türker-Küyel, Mübahat. “Değer ve Fârâbî”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/1 (1972), 71-84.
  • Türker-Küyel, Mübahat. “El-’Âmirî ve Katagoriler’in Şerhleriyle İlgili Parçalar”.Araştırma Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü Dergisi3 (1965), 65-86.
  • Türker-Küyel, Mübahat. “Felsefenin Tarihinde ve Tarifinde Bir Kaynak Olarak Fârâbî”. Erdem 6/18 (1990), 725-735.
  • Türker-Küyel, Mübahat. “İbn Sina ve al-’Akl al-Fa’âl”. İbn Sînâ Doğumunun Bininci Yılı Armağanı. 859-906. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2014.
  • Türker-Küyel, Mübahat. “İbn Sînâ ve Mistik Denen Görüşler”. İbn Sînâ Doğumunun Bininci Yılı Armağanı. 907-957. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2014.
  • Türker-Küyel, Mübahat. “İbn Sina’da al-’Akl al-Fa’âl’in Kökleri”. İbn Sînâ Doğumunun Bininci Yılı Armağanı. 725-816. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2014.
  • Türker-Küyel, Mübahat. “İbn Sînâ’nın Felsefesi ve Ahlâk Anlayışı”.Erdem 9/27 (1997), 1279-1287.
  • Türker-Küyel, Mübahat. “Nasreddin Hoca Niçin Bir Bilge Kişidir?” Uluslararası Nasreddin Hoca Bilgi Şöleni (Sempozyumu) Bildirileri. haz. Alev Kâhya Birgül. haz. Alev Kâhya Birgül. 23-30. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 1997.
  • Türker-Küyel, Mübahat. “Önsöz”. Üç Tehâfüt Bakımından Felsefe ve Din Münasebeti. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, 2018.
  • Türker-Küyel, Mübahat. Türkiye’de Cumhuriyet Döneminde Felsefe Eylemi. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, 1976.
  • Türker-Küyel, Mübahat. Üç Tehâfüt Bakımından Felsefe ve Din Münasebeti. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, 2018.
  • Türker-Küyel, Mübahat. “Yesevî Portresi”. Erdem 7/21 (1995), 865-875.
  • Türker-Küyel, Mübahat. “Yûnus Emre Bir Ârif Mütenezzih Midir?” Uluslararası Yunus Emre Sempozyumu Bildirileri. haz. Alev Kâhya Birgül. haz. Alev Kâhya Birgül. 189-213. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 1995.
  • Yılmaz, Sabri. Kelam’da Te’vil Sorunu. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2019.
  • Yunus Emre. Divan. haz. Mustafa Tatçı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2016.
APA Dugan M, Turgut A (2023). MÜBAHAT TÜRKER KÜYEL VE TÜRK-İSLAM DÜŞÜNCESİNE KATKILARI. , 277 - 297. 10.34189/hbv.106.013
Chicago Dugan Mehmet,Turgut Ali Kürşat MÜBAHAT TÜRKER KÜYEL VE TÜRK-İSLAM DÜŞÜNCESİNE KATKILARI. (2023): 277 - 297. 10.34189/hbv.106.013
MLA Dugan Mehmet,Turgut Ali Kürşat MÜBAHAT TÜRKER KÜYEL VE TÜRK-İSLAM DÜŞÜNCESİNE KATKILARI. , 2023, ss.277 - 297. 10.34189/hbv.106.013
AMA Dugan M,Turgut A MÜBAHAT TÜRKER KÜYEL VE TÜRK-İSLAM DÜŞÜNCESİNE KATKILARI. . 2023; 277 - 297. 10.34189/hbv.106.013
Vancouver Dugan M,Turgut A MÜBAHAT TÜRKER KÜYEL VE TÜRK-İSLAM DÜŞÜNCESİNE KATKILARI. . 2023; 277 - 297. 10.34189/hbv.106.013
IEEE Dugan M,Turgut A "MÜBAHAT TÜRKER KÜYEL VE TÜRK-İSLAM DÜŞÜNCESİNE KATKILARI." , ss.277 - 297, 2023. 10.34189/hbv.106.013
ISNAD Dugan, Mehmet - Turgut, Ali Kürşat. "MÜBAHAT TÜRKER KÜYEL VE TÜRK-İSLAM DÜŞÜNCESİNE KATKILARI". (2023), 277-297. https://doi.org/10.34189/hbv.106.013
APA Dugan M, Turgut A (2023). MÜBAHAT TÜRKER KÜYEL VE TÜRK-İSLAM DÜŞÜNCESİNE KATKILARI. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (106), 277 - 297. 10.34189/hbv.106.013
Chicago Dugan Mehmet,Turgut Ali Kürşat MÜBAHAT TÜRKER KÜYEL VE TÜRK-İSLAM DÜŞÜNCESİNE KATKILARI. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi , no.106 (2023): 277 - 297. 10.34189/hbv.106.013
MLA Dugan Mehmet,Turgut Ali Kürşat MÜBAHAT TÜRKER KÜYEL VE TÜRK-İSLAM DÜŞÜNCESİNE KATKILARI. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, vol., no.106, 2023, ss.277 - 297. 10.34189/hbv.106.013
AMA Dugan M,Turgut A MÜBAHAT TÜRKER KÜYEL VE TÜRK-İSLAM DÜŞÜNCESİNE KATKILARI. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 2023; (106): 277 - 297. 10.34189/hbv.106.013
Vancouver Dugan M,Turgut A MÜBAHAT TÜRKER KÜYEL VE TÜRK-İSLAM DÜŞÜNCESİNE KATKILARI. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 2023; (106): 277 - 297. 10.34189/hbv.106.013
IEEE Dugan M,Turgut A "MÜBAHAT TÜRKER KÜYEL VE TÜRK-İSLAM DÜŞÜNCESİNE KATKILARI." Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, , ss.277 - 297, 2023. 10.34189/hbv.106.013
ISNAD Dugan, Mehmet - Turgut, Ali Kürşat. "MÜBAHAT TÜRKER KÜYEL VE TÜRK-İSLAM DÜŞÜNCESİNE KATKILARI". Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 106 (2023), 277-297. https://doi.org/10.34189/hbv.106.013