Yıl: 2023 Cilt: 8 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 43 - 70 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 25-07-2023

İşkolu Barajından Muafiyet Uygulaması ve Endüstri İlişkilerine Etkileri (2013-2020)

Öz:
Sendikaların işkolu barajı sorunu uzun yıllardır Türk toplu iş hukukunun ve endüstri ilişkilerinin en önemli sorunlarından biri olmaya devam etmektedir. 1983 tarih ve 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu ile yüzde 10 olarak düzenlenen işkolu barajı, 2012 yılında kabul edilen 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş sözleşmesi Kanunu ile önce yüzde üçe ve ardından da yüzde bire indirildi. Ancak gerek sigortalı işçi sayısının artması gerekse sendikal örgütlenmenin zorlukları nedeniyle bu barajlar da önemli sorunlara yol açtı. Bu çalışmada, belirli koşullara sahip işçi sendikalarına işkolu barajından muafiyet olanağı tanıyan 6356 sayılı Kanunun Geçici 6. maddesi ele alınacak ve işkolu barajı uygulamasının yarattığı sorunlar tartışılacaktır. Geçici 6. madde 6356 sayılı Kanunun yayımı tarihinden 2020 yılına kadar bir kaç kez yinelenerek yürürlükte kalmıştır. Çalışma sadece hukuki bir değerlendirmeyle sınırlı tutulmamıştır. Çalışmada “muafiyet” uygulaması ve işkolu barajı sorunu endüstri ilişkileri açısından ele alınıp değerlendirmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelime:

The Sectoral Threshold Exemption Mechanism and Its Effects on Industrial Relations (2013-2020)

Öz:
The sector threshold problem of trade unions has been one of the most important problems of Turkish collective labor law and industrial relations for decades. The sectoral threshold, which was regulated as 10 percent with the Collective Bargaining Strike and Lockout Law dated 1983 and numbered 2822, was initially reduced to three percent and then to one percent with the Unions and Collective Bargaining Law No. 6356 adopted in 2012. Nevertheless the one percent threshold has continued to create significant problems due to the increase in the number of registered workers and severe difficulties in union organization. In this article, Provisional Article 6 of the Law No. 6356, which provides exemption from the industry threshold to trade unions with certain conditions, will be discussed and the problems derived by the mechanism of the industry threshold will be examined. The provisional Article 6 remained in force, repeated several times with various amendments, from the date of publication of Law No. 6356 until 2020. The article is not limited to a pure legal evaluation. The mechanism of “exemption” and the problem of the sectoral threshold will also be concerned in terms of industrial relations.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aydınlı, İ. (1999) “İş Hukukunda İşyeri ve İşletme Kavramlarının Muhtevası ve Önemi”, Kamu İş, İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 4, 4, 171-216.
  • Çelik, A. (2014) “Uluslararası Çalışma Normları ve Çalışma İlişkilerine Etkileri Açısından 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Yasası”, Sosyal Adalet ve Sendikal Örgütlenme İçin Ekonomi Forumu-II, İstanbul: Friedrich Ebert Ekonomi Forumu Yayınları, 8-53.
  • Çelik, A. (2020a) “Yetmişli Yıllarda Emek Hareketi: 15-16 Haziran’dan 12 Eylül’e Yükseliş ve Düşüş”, Türkiye’nin 1970’li Yılları (der. M. K. Kaynar), İstanbul: İletişim Yayınları, 515-546.
  • Çelik, A. (2020b) “Metruk Bir Anayasal Kurum Olarak Ekonomik ve Sosyal Konsey’in Tarihçesi”, Yönetim ve Çalışma Dergisi, 4, 1, 14-35.
  • Çelik, A. ve Lordoğlu, K. (2006) “Türkiye’de Resmi Sendikalaşma İstatistiklerinin Sorunları Üstüne”, Çalışma ve Toplum, 9, 2, 11-30.
  • ÇSGB (2013) 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Gereğince; İşkollarındaki İşçi Sayıları ve Sendikaların Üye Sayılarına İlişkin 2013 Ocak Ayı İstatistikleri Hakkında Tebliğ, 26 Ocak 2013 Tarihli ve 28540 Sayılı Resmî Gazete.
  • Çubukçu, E. (1991) İşletme Toplu İş Sözleşmesi Yapılması ile İlgili Bir Yargı Kararı ve Bir Bilimsel Düşüncenin İzlenimleri”, İş Hukuku Dergisi, 1, 3, 39-396.
  • DİSK-AR, (2019). Türkiye’de Sendikalaşma, Toplu İş Sözleşmesi Kapsamı ve Grevler (2013-2019), http://arastirma.disk.org.tr/?p=3087 Erişim Tarihi: 15.04.2022.
  • DİSK-AR, (2022). “Salgın döneminde toplu iş sözleşmesi kapsamı geriledi!” http://arastirma.disk.org.tr/?p=8614 Erişim Tarihi: 05.05.2022.
  • Ekonomi, M. (1997) “İş Kolunun Değişmesi ve Toplu İş Sözleşmesine Etkisi”, İş Hukukunun Güncel Sorunları Semineri, Bolu, Türk Ağır Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası (TÜHİS) Yayını, No: 26, 1997, 17-51.
  • Gülmez, M. (2005) Sendikal Haklarda Uluslararası Hukuka ve Avrupa Birliğine Uyum Sorunu, Ankara: Belediye-İş Yayınları.
  • Kaya, P. A. (2013) “Uluslararası Normlar Bağlamında Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunun Değerlendirmesi”, V. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, İstanbul: Petrol-İş Yayınları.
  • Müller, T. (2022) “Collective Bargaining Systems in Europe-Some Sylised Facts”, ETUI, https://www.workerparticipation. eu/National-Industrial-Relations/Across-Europe/Collective-Bargaining2/Collectivebargaining- systems-in-Europe-2021-study. Erişim Tarihi:12.04.2022.
  • OECD Stat, (2022) Collective Bargaining Coverage, https://stats.oecd.org/viewhtml. aspx?datasetcode=CBC&lang=en. Erişim Tarihi: 12.04.2022.
  • Özveri, M. (2012) Sendikal Haklar, 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Yasası, İstanbul: Birleşik Metal-İş Yayımı
  • Özveri, M. (2013) Türkiye’de Toplu İş Sözleşmesi Yetki Sistemi ve Sendikasızlaştırma (1963-2009), Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını.
  • Sayın, A. K. (2012) “Toplu İş İlişkileri Kanun Tasarısı’nın Getirdikleri”, Sicil, III, 27, 141-157. Star, 7 Ağustos 2012.
  • Sur, M. (2006) “Toplu İş İlişkileri”, Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi, Ankara, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi Yayını, 217-250.
  • Visser, J., Martin, S., & Tergeist, P. (2014) “Trade Union Members and Union Density in OECD Countries, Sources and definitions”, https://www.oecd.org/els/emp/UnionDensity_Sourcesandmethods.pdf Erişim Tarihi: 21 Şubat 2022.
  • Yenisey, K. D. (2007) İş Hukukunda İşyeri ve İşletme, İstanbul: Legal Yayınları,
  • Yorgun, S. (2013) “Sosyal Politika Açısından 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu”, Çalışma ve Toplum, 39, 4, 357-379.
APA öztürk m, Çelik A (2023). İşkolu Barajından Muafiyet Uygulaması ve Endüstri İlişkilerine Etkileri (2013-2020). , 43 - 70.
Chicago öztürk mehmet onat,Çelik Aziz İşkolu Barajından Muafiyet Uygulaması ve Endüstri İlişkilerine Etkileri (2013-2020). (2023): 43 - 70.
MLA öztürk mehmet onat,Çelik Aziz İşkolu Barajından Muafiyet Uygulaması ve Endüstri İlişkilerine Etkileri (2013-2020). , 2023, ss.43 - 70.
AMA öztürk m,Çelik A İşkolu Barajından Muafiyet Uygulaması ve Endüstri İlişkilerine Etkileri (2013-2020). . 2023; 43 - 70.
Vancouver öztürk m,Çelik A İşkolu Barajından Muafiyet Uygulaması ve Endüstri İlişkilerine Etkileri (2013-2020). . 2023; 43 - 70.
IEEE öztürk m,Çelik A "İşkolu Barajından Muafiyet Uygulaması ve Endüstri İlişkilerine Etkileri (2013-2020)." , ss.43 - 70, 2023.
ISNAD öztürk, mehmet onat - Çelik, Aziz. "İşkolu Barajından Muafiyet Uygulaması ve Endüstri İlişkilerine Etkileri (2013-2020)". (2023), 43-70.
APA öztürk m, Çelik A (2023). İşkolu Barajından Muafiyet Uygulaması ve Endüstri İlişkilerine Etkileri (2013-2020). Emek Araştırma Dergisi, 8(1), 43 - 70.
Chicago öztürk mehmet onat,Çelik Aziz İşkolu Barajından Muafiyet Uygulaması ve Endüstri İlişkilerine Etkileri (2013-2020). Emek Araştırma Dergisi 8, no.1 (2023): 43 - 70.
MLA öztürk mehmet onat,Çelik Aziz İşkolu Barajından Muafiyet Uygulaması ve Endüstri İlişkilerine Etkileri (2013-2020). Emek Araştırma Dergisi, vol.8, no.1, 2023, ss.43 - 70.
AMA öztürk m,Çelik A İşkolu Barajından Muafiyet Uygulaması ve Endüstri İlişkilerine Etkileri (2013-2020). Emek Araştırma Dergisi. 2023; 8(1): 43 - 70.
Vancouver öztürk m,Çelik A İşkolu Barajından Muafiyet Uygulaması ve Endüstri İlişkilerine Etkileri (2013-2020). Emek Araştırma Dergisi. 2023; 8(1): 43 - 70.
IEEE öztürk m,Çelik A "İşkolu Barajından Muafiyet Uygulaması ve Endüstri İlişkilerine Etkileri (2013-2020)." Emek Araştırma Dergisi, 8, ss.43 - 70, 2023.
ISNAD öztürk, mehmet onat - Çelik, Aziz. "İşkolu Barajından Muafiyet Uygulaması ve Endüstri İlişkilerine Etkileri (2013-2020)". Emek Araştırma Dergisi 8/1 (2023), 43-70.