MOLİÈRE PİYESLERİNİN TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNDE KADIN İLE İLGİLİ SÖYLEMLERİN AKTARIMI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl: 2023 Cilt: Sayı: 31 Sayfa Aralığı: 95 - 122 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.56597/kausbed.1249522 İndeks Tarihi: 25-07-2023

MOLİÈRE PİYESLERİNİN TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNDE KADIN İLE İLGİLİ SÖYLEMLERİN AKTARIMI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Öz:
Bu çalışma, Molière’in kadın temalı piyeslerinin Türkçe çevirilerinde kadın ile ilgili söylemlerin nasıl aktarıldığına odaklanmaktadır. Bu odak çerçevesinde, Molière’in kadın meselelerine bakışının, feminist harekete katkısının ve çevirmenlerin üstlendikleri rolün açığa çıkarılması amaçlanmaktadır. Çalışmanın konusu çerçevesinde, betimleyici yaklaşım benimsenerek incelenen çeviri eserler, Kadınlar Mektebi (Molière, 1933a), Kadınlar Mektebinin Tenkidi (Molière, 1944a; 1965), Bilgiç Kadınlar (Molière, 1944b) , Okumuş Kadınlar (Molière,1933b), Dudukuşları (Moliere, 1933c) ve Gülünç Kibarlar (Molière, 1943) başlıklı Türkçe çevirilerle sınırlandırılmıştır. Çevirilerdeki yan metinlerin analizinde Massardier-Kenney’in feminist çeviri stratejilerine başvurulmuştur. Çalışmadan elde edilen bulgular, çevirilerdeki yan metinlerin çoğunlukla Molière piyesleri, Molière’in kadın meselelerine, kadının eğitimine, kadının toplumsal konuma verdiği önem üzerine bilgi ve açıklamalar içerdiğini göstermiştir. Bu durum, yazar odaklı stratejilerden “açımlama”ya işaret etmiştir. Çevirilerin incelenmesi neticesinde, bazı çevirmenlerin kadın ile ilgili bazı söylemleri yumuşatma yoluna gittikleri görülmüştür. Bazı çevirmenlerin ise kadını, kadına ilişkin söylemi çevirilerinde daha görünür kıldıkları gözlemlenmiştir. Sonuç olarak, yan metinlerin yazar ve çevirmenin kadına bakışı ile ilgili bilgi verdiğini, ayrıca çevirilerde takınılan tutumun çevirmenin kadına bakışı ile ilgili bilgi verdiğini söylemek mümkündür.
Anahtar Kelime:

An Analysis on the Transmission of Discourses about Women in Turkish Translations of Molière's Plays

Öz:
This study focuses on how the discourses about women are conveyed in the Turkish translations of Molière's plays with the theme of women. Within the framework of this focus, it is aimed to reveal Molière's view of women's issues, his contribution to the feminist movement and the role of translators. The translated works examined with a descriptive approach in this study are limited to Turkish translations titled Kadınlar Mektebi (Molière, 1933a), Kadınlar Mektebinin Tenkidi (Molière, 1944a; 1965), Bilgiç Kadınlar (Molière, 1944b), Okumuş Kadınlar (Molière,1933b), Dudukuşları (Moliere, 1933c) and Gülünç Kibarlar (Molière, 1943). The subtexts in the Turkish translations are analyzed within the framework of the feminist translation strategies of Massardier-Kenney. The findings of the study showed that the subtexts in Molière's Turkish translations mostly contain information and explanations on Molière’s plays, the importance Molière attaches to women's issues, women's education, and women's social position. This indicated the adoption of "commentary", one of the author-centered strategies. As a result of the analysis of the translations, it was seen that some translators tried to soften some of the discourses about women. It has been observed that some translators make women and the discourse about women more visible. As a result, it is possible to say that the subtexts provided information about the author and translator's view of women, and the attitude taken in translations gave information about the translator's view of women.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Artu, M. (2010) . Türk Tiyatrosu’nda oyun yazarlığının gelişimine yönelik girişimler üzerine bir inceleme. (Yüksek Lisans tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
  • Çamurdan, E. (1993). Molière’in insan komedyası ve “Tartuffe”, http://www. esencamurdan.com/makale-detay/, Erişim tarihi: 12.09.2022.
  • Çelik, K. (2022). Çeviride kadın izi: Feminist çeviri stratejileri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (27), 853-868.
  • Delilbaşı, A. S. (1944). “Önsöz”. Bilgiç Kadınlar içinde, Ankara: Maarif Matbaası, I-XXII.
  • Enginün, İ. (2006). Yeni Türk edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923). İstanbul: Dergâh Yayınları.
  • Köle, M. (2019). Ahmet Vefik Paşa`nın `Yorgaki dandini` adlı uyarlamasının yorumlayıcı anlam kuramı açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi.
  • Kurt Williams, Ç. (2015). Reformlar çağında Türkiye'de Molière'in yeniden yazımı: 19. yüzyılın ikinci yarısı. (Doktora Tezi). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.
  • Massardier-Kenney, F. (1997). Towards a redefinition of feminist translation practice. The Translator, 3(1), 55–69.
  • Molière (1660). Les précieuses ridicules. Gwénola, Ernest et Paul Fièvre tarafından Ağustos 2015’te yayımlanmıştır.
  • Molière (1662). L’école des femmes. Gwénola, Ernest et Paul Fièvre tarafından Ocak 2015’te yayımlanmıştır.
  • Molière (1663). La Critique de l’école des femmes. Ernest et Paul Fièvre tarafından Ekim 2016’da yayımlanmıştır.
  • Molière (1672). Les Femmes savantes. Gwénola, Ernest et Paul Fièvre tarafından Mayıs 2015’te yayımlanmıştır.
  • Molière (1933a). Kadınlar mektebi. ( A. Vefik Paşa, Çev.) İstanbul: Kanaat Kütüphanesi.
  • Molière (1933b). Okumuş kadınlar. (A. Vefik Paşa, Çev.) İstanbul: Kanaat Kütüphanesi.
  • Molière (1933c). Dudukuşları. (A. Vefik Paşa, Çev.) İstanbul: Kanaat Kütüphanesi. Molière (1941). Kadınlar mektebi. (B. Tuncel ve S. Eyüboğlu, Çev.) Ankara: Maarif Matbaası.
  • Molière (1943). Gülünç kibarlar (İ. G. Arcan, Çev.) Ankara: Maarif Matbaası. Molière (1944a).
  • Kadınlar Mektebi’nin tenkidi (S. Eyüboğlu, Çev.) Ankara: Maarif Matbaası. Molière (1944b). Bilgiç kadınlar (A. S. Delilbaşı, Çev.) Ankara: Maarif Matbaası. Molière (1965). Kadınlar Mektebi’nin tenkidi (S. Eyüboğlu, Çev.) İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 2. Baskı.
  • Nihat, M. (1933). Önsöz. Dudukuşları içinde, İstanbul: Kanaat Kütüphanesi, IX-XII. Özgen, D. (2016). Cumhuriyet öncesi Türk Tiyatrosu'nda Ahmet Vefik Paşa'nın yeri ve uyarladığı oyunların analizi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi.
  • Özgü, M. (1974). Molière’in 300. doğum yıldönümü anısına: Molière. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 5(5) , 1-23.
  • Perin, C. (1946). Tanzimat edebiyatında Fransız tesiri, İstanbul: Pulhan Matbaası. Sefer, H. (2016). Moliere’in Cimri’sinin çevirileri üzerine karşılaştırmalı bir inceleme, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 4 (Nisan) Özel Sayı 1, 48-57.
  • Şengül, A. (2020). Çeviri ve tiyatro: Moliére çevirilerinin Türk Tiyatrosuna etkisi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 10(1), 78-87.
  • Taş, S. (2018). Yan-metinsel Bulunuş’un ötesine geçmek: Çevirmenlerin erek metinlerdeki farklı rolleri. International Journal Of Language Academy, 6(1), 148-160.
  • Tuncel, B. (1941). Molière ve kadınlar mektebi. Kadınlar Mektebi içinde, Ankara: Maarif Matbaası,1-6. Uçankuş, D. (2021). Jean-Baptiste Poquelin Moliere'in kadın kimliğine bakışı. (Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi.
  • Uluğtekin, M. G. (2004). Ahmet Vefik Paşa'nın çevirilerinde Osmanlılaşan Moliere. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara: İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi.
  • Uygur, E. (2003). Moliere ve Ahundof tiyatrosunda "Cimri" karakterleri Harpagon ve Hacı Kara. Türkoloji Dergisi, 16(2), 145-164.
  • Vefik Paşa (1933a).“Kadınlar mektebi için. Kadınlar Mektebi içinde, İstanbul: Kanaat Kütüphanesi, 5-6. Vefik Paşa (1933b). Okumuş kadınlar için. Okumuş Kadınlar içinde, İstanbul: Kanaat Kütüphanesi, 5-9.
  • Vural Kara, S. & Aslan, E. (2015). Moliere’in L’Avare eseri ışığında tiyatro metinleri çevirilerinin dil kullanımları açısından değerlendirilmesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(36), 267-273. https://kasif.mkutup.gov.tr/, Erişim tarihi: 21.09.2022. https://sozluk.gov.tr/, Erişim tarihi: 21.09.2022.
APA Yıldırım C (2023). MOLİÈRE PİYESLERİNİN TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNDE KADIN İLE İLGİLİ SÖYLEMLERİN AKTARIMI ÜZERİNE BİR İNCELEME. , 95 - 122. 10.56597/kausbed.1249522
Chicago Yıldırım Ceylan MOLİÈRE PİYESLERİNİN TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNDE KADIN İLE İLGİLİ SÖYLEMLERİN AKTARIMI ÜZERİNE BİR İNCELEME. (2023): 95 - 122. 10.56597/kausbed.1249522
MLA Yıldırım Ceylan MOLİÈRE PİYESLERİNİN TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNDE KADIN İLE İLGİLİ SÖYLEMLERİN AKTARIMI ÜZERİNE BİR İNCELEME. , 2023, ss.95 - 122. 10.56597/kausbed.1249522
AMA Yıldırım C MOLİÈRE PİYESLERİNİN TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNDE KADIN İLE İLGİLİ SÖYLEMLERİN AKTARIMI ÜZERİNE BİR İNCELEME. . 2023; 95 - 122. 10.56597/kausbed.1249522
Vancouver Yıldırım C MOLİÈRE PİYESLERİNİN TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNDE KADIN İLE İLGİLİ SÖYLEMLERİN AKTARIMI ÜZERİNE BİR İNCELEME. . 2023; 95 - 122. 10.56597/kausbed.1249522
IEEE Yıldırım C "MOLİÈRE PİYESLERİNİN TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNDE KADIN İLE İLGİLİ SÖYLEMLERİN AKTARIMI ÜZERİNE BİR İNCELEME." , ss.95 - 122, 2023. 10.56597/kausbed.1249522
ISNAD Yıldırım, Ceylan. "MOLİÈRE PİYESLERİNİN TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNDE KADIN İLE İLGİLİ SÖYLEMLERİN AKTARIMI ÜZERİNE BİR İNCELEME". (2023), 95-122. https://doi.org/10.56597/kausbed.1249522
APA Yıldırım C (2023). MOLİÈRE PİYESLERİNİN TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNDE KADIN İLE İLGİLİ SÖYLEMLERİN AKTARIMI ÜZERİNE BİR İNCELEME. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31), 95 - 122. 10.56597/kausbed.1249522
Chicago Yıldırım Ceylan MOLİÈRE PİYESLERİNİN TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNDE KADIN İLE İLGİLİ SÖYLEMLERİN AKTARIMI ÜZERİNE BİR İNCELEME. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , no.31 (2023): 95 - 122. 10.56597/kausbed.1249522
MLA Yıldırım Ceylan MOLİÈRE PİYESLERİNİN TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNDE KADIN İLE İLGİLİ SÖYLEMLERİN AKTARIMI ÜZERİNE BİR İNCELEME. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol., no.31, 2023, ss.95 - 122. 10.56597/kausbed.1249522
AMA Yıldırım C MOLİÈRE PİYESLERİNİN TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNDE KADIN İLE İLGİLİ SÖYLEMLERİN AKTARIMI ÜZERİNE BİR İNCELEME. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2023; (31): 95 - 122. 10.56597/kausbed.1249522
Vancouver Yıldırım C MOLİÈRE PİYESLERİNİN TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNDE KADIN İLE İLGİLİ SÖYLEMLERİN AKTARIMI ÜZERİNE BİR İNCELEME. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2023; (31): 95 - 122. 10.56597/kausbed.1249522
IEEE Yıldırım C "MOLİÈRE PİYESLERİNİN TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNDE KADIN İLE İLGİLİ SÖYLEMLERİN AKTARIMI ÜZERİNE BİR İNCELEME." Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, , ss.95 - 122, 2023. 10.56597/kausbed.1249522
ISNAD Yıldırım, Ceylan. "MOLİÈRE PİYESLERİNİN TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNDE KADIN İLE İLGİLİ SÖYLEMLERİN AKTARIMI ÜZERİNE BİR İNCELEME". Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 31 (2023), 95-122. https://doi.org/10.56597/kausbed.1249522