KIZLARI NASIL YETİŞTİRELİM?: OSMANLI’DA KIZ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNDE ECNEBİ MÜREBBİYELER

Yıl: 2023 Cilt: Sayı: 31 Sayfa Aralığı: 349 - 370 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.56597/kausbed.1258154 İndeks Tarihi: 25-07-2023

KIZLARI NASIL YETİŞTİRELİM?: OSMANLI’DA KIZ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNDE ECNEBİ MÜREBBİYELER

Öz:
Osmanlı Devleti’nin batılılaşma yolunda attığı adımlardan ve gösterdiği çabalardan bir tanesi de kadınların eğitilmesi meselesiydi. Takip edilen politikaya göre devletin ve milletin sağlam olması için kadınların iyi bir eğitim almaları gerekmekteydi. Osmanlı aydınları devletin ve toplumun içinde bulunduğu kötü durumu kadınların cehaletiyle de ilişkilendirmişlerdi. Kadınlar toplumu yetiştiren kişiler oldukları için kadınların eğitilmesi toplum yararınaydı. Geleneksel eğitim artık yetersiz görülüyordu. Fakat düşünülen yeni eğitim konusunda zihin bulanıklığı olmuştur. Kız çocuklarının meslekleşmesinden (meslekleşme?) ziyade iyi bir eş ve anne olacak şekilde yetiştirilmesini daha gerekli görenler, okullarda kızlara okutulması için hazırlanan müfredatı beğenmemişlerdir. Diğer yandan ise Batı’ya duyulan ilgi ve mevcut kız eğitiminin yetersizliğinin ortaya çıkardığı ecnebi mürebbiyeler aracılığıyla eğitim usulü eleştirilmiştir. Ecnebi mürebbiyelerin çocuklara Batı’nın değerlerini verdiği düşüncesiyle bu durum Osmanlı toplumunun kıymetlerine, milliliğine bir tehdit olarak algılanıp endişe edilmiştir. Bu dönemde diğer konularda olduğu gibi eğitimin, çocuk terbiyesinin de milli olması arzu edilmiştir. Bundan dolayı çocukların özellikle anneleri tarafından eğitilmelerinin gereği sıkça dile getirilmiştir. Bu çalışmada Osmanlı’da kız çocuklarının ecnebi mürebbiyeler tarafından eğitilmelerine dair endişe ve şikayetler ele alınmaktadır. Dönemin roman, hikâye, hatırat ve süreli yayınları ile aktüel eserlerde ecnebi mürebbiyelerden genellikle olumsuz şekilde bahsedilmiştir. Çalışmanın amacı toplumda ecnebi mürebbiye etkisiyle oluştuğu ileri sürülen olumsuzlukların mürebbiyeler olmaksızın başka faktörlerin tesiriyle de gerçekleşebileceğine dikkat çekmektir.
Anahtar Kelime:

How to Educate the Girls?: The Foreign Governesses in the Education of the Girls in the Ottoman Empire

Öz:
One of the steps and efforts of the Ottoman Empıre towards Westernization was the issue of educating women. According to the policy, women had to receive a good education for the state and the nation to be strong. Ottoman intellectuals also associated the dire situation of the state and society with women’s ignorance. The education of women was for the benefit of society, as women are the ones who elevate society. Traditional education was now seen as inadequate. However, there was confusion about the new education being considered. Those who think it is more necessary to raise girls to be good wives and mothers rather than professionalizing them did not like the curriculum prepared for girls to be taught in schools. On the other hand, the method of education through foreign governesses, revealed by the interest in the West and the inadequacy of the current education for girls, was criticized. With the thought that the foreign governesses gave children the values of the West, this situation was perceived as a threat to the values and nationality of the Ottoman society and was worried. Therefore, in this period, it was desired that the education and upbringing of children should be national, as in other subjects. Fort his reason, the necessity of educating children, especially by their mothers, has been frequently mentioned. In this study, concerns and complaints about the education of girls by foreign governesses in the Ottoman Empire are discussed. Foreign governesses were generally mentioned negatively in the novels, stories, memoirs, periodicals, and current works of the period. The aim of the study is to draw attention to the fact that the negativities that are claimed to be caused by the effect of foreign governesses in society can also occur without governesses, under the influence of other factors.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • BOA. Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO). 1687/126472, (23-03-1319).
  • BOA. İrade Hususi (İ. HUS). 89/35, (22-03-1319).
  • BOA. MF. MKT. 899/33, (16-10-1323).
  • BOA. HR. SYS, 2443/37, (19-11-1917)).
  • BOA. DH.EUM.VRK, 3/36, (19.06.1328.
  • BOA. DH.EUM.VRK, 3/39, (23.06.1328)
  • BOA. DH.EUM.VRK, 3/50, (27.06.1328)
  • BOA. DH.EUM.THR, 35/45, (26.05.1328)
  • BOA. DH.EUM.THR. 35/66, (28.05.1328)
  • BOA. DH.EUM.THR, (97/86, 27.07.1328)
  • BOA. DH.MUİ, 96/38, (12.05.1328)
  • Abdüssettar, (4 Cemaziyel-Ahir 1313). Terbiye meselesi, H.M.M., 22, 45. 46.
  • Akagündüz, Ü. (2012). II. Meşrutiyet dönemi düşünce ve kadın dergilerinde kadın tartışmaları (1908-1918) (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Akdağ, Ç. T. (2016). Modernleşme sürecinde Osmanlı kadınlarının eğitimiyle ilgili basında yer alan tartışmalar, Humanities Sciences, 11(2), 2016, 55-68.
  • Alafranga Terbiye, (30 Rebiyül-Evvel 1313), H.M.M., 13, 25-26.
  • Aydın, M. A. (1985). İslâm-Osmanlı aile hukuku. (Birinci Baskı). İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları Nu: 1. Âyine, (16 Teşrinisani 1291, 3, 3- 4.
  • Bauman, Z. (2003). Modernlik ve müphemlik. Ayrıntı Yayınları: İstanbul.
  • Bulut, F. (1999). İttihat ve Terakki’de milliyetçilik din ve kadın tartışmaları. (Birinci Baskı). 1, İstanbul: Su Yayınları.
  • Burçak, B. (1998). II. Abdülhamid devrinde İslam ve batılılaşma karşısında kadının konumu. Doğu-Batı, 1(3), s. 112.
  • Büran, S. (4 Şaban 1331). Gençlik çağında kızlarımız. Kadınlar Dünyası, 83, 351-353.
  • Çakır, S. (2011). Osmanlı’da kadın hareketi. (Üçüncü Baskı). İstanbul: Metis Yayınları.
  • Çınar, T. (2018). Osmanlı toplumunda evliliğin sona erdirilmesi (1839-1922) (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Çocukları kadınlardan ayırmak, aile (1880) ve hanım (1921), 3, 2 Recep 1297, 56-58, Haz. A. Oğuz İçimsoy. (2011). İstanbul: Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı Yayınları.
  • Darül-Muallimat Mezunelerinden Cemaliye ve Fahriye, (1305). Kızların talim ve terbiyesi-kızlar için talim ve terbiyenin lüzumu. Parça Bohçası, 1, 7.
  • Esen, N. (1991). Türk ailesindeki değişmenin romanımıza yansımaları, Sosyo- Kültürel Değişim Sürecinde Türk Ailesi. 2, 660-676. Gürpınar, H. R. (2001). Mürebbiye. İstanbul: Özgür Yayınları.
  • Göle, N. (1986). Mühendisler ve ideoloji. Türkçeleştiren: Eli Levi, İstanbul: İletişim Yayıncılık.
  • Hasan Maksudzade Muhammed Cemal. (7 Rebiyül-Ahir 1313). Malumat, H.M.M., 14, 29-30.
  • https://acikders.tuba.gov.tr/pluginfile.php/2662/mod_resource/content/2/kutu-alan% 20duben.pdf.
  • İclal. (7 Rebiyül-Ahir 1313). İki refika, H.M.M., 14, 28-29.
  • İkbal, H. (11Cemaziyel-Ahir 1313). Terbiye-i Etfal-i Müslimin -Fikr-i Taklid, Hanımlara Mahsus Mecmua, 48-49.
  • İnas darülfünununa duhul şeraitinin tebdili. (6 Haziran 1334). Türk Kadını, 2, 54-55.
  • Karakışla, Y. S. (2014). Osmanlı hanımları ve hizmetçi kadınlar (1869-1927), İstanbul: Akıl fikir yayınları.
  • Kandiyoti, D. (2011). Cariyeler, bacılar, yurttaşlar, Çeviren: Aksu Bora, İstanbul: Metis Yayınları.
  • Kızların zaman-ı tahsili. (31 Ağustos 1311). Hanımlara Mahsus Gazete, 4, 1.
  • Koçak, A. (2016). Osmanlı Türk toplumunun modernleşmesinde bir model: Avrupalı mürebbiyeler, SUTAD, (40), 59-71.
  • Kurnaz, Ş. (1991). Cumhuriyet öncesinde Türk kadını (1839-1923). (İkinci Baskı). Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları.
  • Küçükgörmen, G. C. (2010). Halide Edip Adıvar’ın romanlarında kadın ve kadın eğitimi (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
  • Maarifin kadınlara lüzumu, (26 Şaban 1292). Vakit Yahut Mürebbi-i Muhadderât, 1, 1-2.
  • Mehmed Fahrettin. (13 Cemaziyelahir 1335). İçtimâiyyat: feminizm meselesi-1-bizde nisâiyûn nasıl türedi?. Sebilürreşad, 8(195), 236. Melek, H. (1325). Firar, Mehasin, 7, 521-522.
  • Meriç, C. (1981). Bir facianın hikayesi, Ankara: Umran Yayınları.
  • Necmeddin Sadık, (12 Temmuz 1917). Genç kızların terbiyesi, Yeni Mecmûa, 1, 15-16.
  • Necmeddin Sadık. (1 Ağustos 1334). Kızların terbiyesi. Türk kadını, 1(6), 82-83.
  • Nusret, H. (13 Mart 1335). Sükût ve esbabı, Genç Kadın, 6, 87-88.
  • Okay, O. (1989). Batı medeniyeti karşısında Ahmet Mithat efendi, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
  • Ördem, Ö. (2015). Servet-i Fünun dönemi romanında mürebbiyeler: yabancı ve yabancılaşma, Turkish Studies, 10/10, 719-732.
  • P. Z. (1925). Millî terbiye hakkında bazı düşünceler, Âsâr-ı Nisvân, 15, 5- 6.
  • P. Z. (1926). İhtiyaçlarımız, Âsâr-ı Nisvân, 19, 4- 6.
  • Ramsay, A. D. (2015). 19. yüzyıl sonlarında Türkiye’de günlük yaşam, Çeviren: Raziye Çakıcıoğlu-Ercan Uyanık, İstanbul: Say Yayınları.
  • Sadiye, (14 Nisan 1329). Aziz hemşirelerim!, 11, 3.
  • Ulu, C. (2014). Osmanlı Devleti’nin son döneminde mürebbiyelik müessesesi, Turkish Studies, 9/1, 595-610.
APA Cinar T (2023). KIZLARI NASIL YETİŞTİRELİM?: OSMANLI’DA KIZ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNDE ECNEBİ MÜREBBİYELER. , 349 - 370. 10.56597/kausbed.1258154
Chicago Cinar Tuba KIZLARI NASIL YETİŞTİRELİM?: OSMANLI’DA KIZ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNDE ECNEBİ MÜREBBİYELER. (2023): 349 - 370. 10.56597/kausbed.1258154
MLA Cinar Tuba KIZLARI NASIL YETİŞTİRELİM?: OSMANLI’DA KIZ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNDE ECNEBİ MÜREBBİYELER. , 2023, ss.349 - 370. 10.56597/kausbed.1258154
AMA Cinar T KIZLARI NASIL YETİŞTİRELİM?: OSMANLI’DA KIZ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNDE ECNEBİ MÜREBBİYELER. . 2023; 349 - 370. 10.56597/kausbed.1258154
Vancouver Cinar T KIZLARI NASIL YETİŞTİRELİM?: OSMANLI’DA KIZ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNDE ECNEBİ MÜREBBİYELER. . 2023; 349 - 370. 10.56597/kausbed.1258154
IEEE Cinar T "KIZLARI NASIL YETİŞTİRELİM?: OSMANLI’DA KIZ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNDE ECNEBİ MÜREBBİYELER." , ss.349 - 370, 2023. 10.56597/kausbed.1258154
ISNAD Cinar, Tuba. "KIZLARI NASIL YETİŞTİRELİM?: OSMANLI’DA KIZ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNDE ECNEBİ MÜREBBİYELER". (2023), 349-370. https://doi.org/10.56597/kausbed.1258154
APA Cinar T (2023). KIZLARI NASIL YETİŞTİRELİM?: OSMANLI’DA KIZ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNDE ECNEBİ MÜREBBİYELER. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31), 349 - 370. 10.56597/kausbed.1258154
Chicago Cinar Tuba KIZLARI NASIL YETİŞTİRELİM?: OSMANLI’DA KIZ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNDE ECNEBİ MÜREBBİYELER. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , no.31 (2023): 349 - 370. 10.56597/kausbed.1258154
MLA Cinar Tuba KIZLARI NASIL YETİŞTİRELİM?: OSMANLI’DA KIZ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNDE ECNEBİ MÜREBBİYELER. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol., no.31, 2023, ss.349 - 370. 10.56597/kausbed.1258154
AMA Cinar T KIZLARI NASIL YETİŞTİRELİM?: OSMANLI’DA KIZ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNDE ECNEBİ MÜREBBİYELER. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2023; (31): 349 - 370. 10.56597/kausbed.1258154
Vancouver Cinar T KIZLARI NASIL YETİŞTİRELİM?: OSMANLI’DA KIZ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNDE ECNEBİ MÜREBBİYELER. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2023; (31): 349 - 370. 10.56597/kausbed.1258154
IEEE Cinar T "KIZLARI NASIL YETİŞTİRELİM?: OSMANLI’DA KIZ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNDE ECNEBİ MÜREBBİYELER." Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, , ss.349 - 370, 2023. 10.56597/kausbed.1258154
ISNAD Cinar, Tuba. "KIZLARI NASIL YETİŞTİRELİM?: OSMANLI’DA KIZ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNDE ECNEBİ MÜREBBİYELER". Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 31 (2023), 349-370. https://doi.org/10.56597/kausbed.1258154