Yıl: 2023 Cilt: 13 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1589 - 1616 Metin Dili: İngilizce DOI: 10.48146/odusobiad.1218857 İndeks Tarihi: 30-07-2023

American Female Missionary Victims of Epidemics

Öz:
Epidemics have always played an important role in human history and have deeply affected the individual, social and economic lives of states, communities and people. The communities located at the crossing point of civilizations and being on trade transition routes have been more affected by epidemics due to the intensity of interaction. This is probably why Anatolia has always faced epidemics from past to present. One of the time periods when these epidemics are intense is the process from 1820 to the end of the World War I. It is known that the American Board missionary organization was operating in the Ottoman lands during these epidemic times. For this reason, it is seen that the effects of the epidemic were voiced by missionaries, and even became the subject of American Board reports. This study is about the female missionaries (married or single) who worked on behalf of the American Board organization, who left their country for an ideal, came to the Ottoman lands and lost their lives due to some epidemics. First of all, the subject of the study will be revealed through the information in the documents of the American Board, the articles in the Board’s publication called "The Missionary Herald". In the light of the aforementioned documents, the aim of the study is to both reveal the identities of the women missionaries who lost their lives in the Ottoman lands due to some epidemic diseases and also to relate which disease they died from, and thus to make some contributions to the literature.
Anahtar Kelime: 19th century epidemic female American Board missionary

Salgın Hastalıkların Amerikalı Kadın Misyoner Kurbanları

Öz:
Salgın hastalıklar insanlık tarihinde daima önemli bir yer teşkil etmiş, dönem dönem devletlerin, toplumların ve insanların bireysel, sosyal ve ekonomik yaşamlarını derinden etkilemiştir. Uygarlıkların kesişim noktasında bulunan ve ticari geçiş hatlarında yer alan toplumlar, etkileşimin yoğunluğu yüzünden salgınlardan daha fazla etkilenmişlerdir. Bu yüzden olsa gerek, üç kıtanın birleştiği ve ticaret yolları üzerindeki Anadolu, geçmişten günümüze daima salgınlarla yüz yüze gelmiştir. Bu salgınların yoğun olduğu zaman dilimlerinden birisi de, Amerikan Board’un Osmanlı topraklarında misyonerlik çalışmaları yürüttüğü 1820 yılından Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına kadar devam eden süreçtir. Bu yüzden salgının etkilerinin, yerli düşünürlerin yanında misyonerlerce de dillendirildiği ve Amerikan Board raporlarına bile konu olduğu görülür. Hatta kaynaklara yansıdığı kadarıyla kimi misyonerlerin, görev yaptıkları şehirlerde maruz kaldıkları bazı salgın hastalıklar yüzünden hayatlarını kaybettikleri görülmektedir. İşte bu araştırma, Amerikan Board örgütü adına çalışan, bir ideal uğruna ülkelerini terk ederek Osmanlı topraklarına gelen ve salgın hastalıklar yüzünden yaşamını yitiren (evli ya da bekâr) kadın misyonerlerin konu edinmektedir. Konu öncelikle Amerikan Board örgütünün kendi belgelerinde yer alan bilgiler, yine bu örgütün yayınlamış olduğu Yıllık Raporlardaki kayıtlar ve örgütün “The Missionary Herald” adlı yayın organında yer alan yazılar ile Osmanlı Arşivinde konuyla ilgili tespit edilen belgeler üzerinden ortaya konulacaktır. Çalışmanın amacı, anılan belgeler ışığında, salgın hastalıklardan Osmanlı topraklarında hayatların kaybeden kadın misyonerlerin hem kimliklerin hem de hangi salgın hastalıktan öldüklerini ortaya koymak ve böylece alan yazına bazı katkılar sağlamaktır.
Anahtar Kelime: 19. yüzyıl salgın kadın misyoner. American Board

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Archive Documents Papers of the American Board of Commissioners for Foreign Missions (PABCFM) PABCFM, Reel 512, No:730-731.
  • Digital Library International Research (n.d). Erişim adresi: www.dlir.org
  • The New York Times, January 13, 1887.
  • The Missionary Herald, Vol. XXXIII, Printed By Crocker and Brewster, Boston 1837.
  • The Missionary Herald, Vol. XLI, Press of T. R. Marvin, Boston 1845.
  • The Missionary Herald, Vol. XLIV, Press of T. R. Marvin, Boston 1848.
  • The Missionary Herald, Vol. XLVIII, Press of T. R. Marvin, Boston 1852.
  • The Missionary Herald, Vol. LXIV, Printed at the Riverside Press, Boston 1868.
  • The Missionary Herald, Vol. LXVI, Printed at the Riverside Press, Boston 1870.
  • The Missionary Herald, Vol. LXXIV, Printed at the Riverside Press, Boston 1878.
  • The Missionary Herald, Vol. XC, Press of Samuel Usher, Boston 1894.
  • The Missionary Herald, Vol. XCI, Press of Samuel Usher, Boston 1895.
  • The Missionary Herald, Vol. XCII, Press of Samuel Usher, Boston 1896.
  • The Missionary Herald, Vol. CX, Thomas Todd Company Printers, Boston 1914.
  • The Missionary Herald, Vol. CXI, Thomas Todd Company Printers, Boston 1915.
  • The Missionary Herald, Vol. CXIII, Thomas Todd Company Printers, Boston 1917.
  • The Missionary Herald, Vol. CXVIII, Thomas Todd Company Printers, Boston 1922.
  • The Missionary Herald, Vol. CXIX, Thomas Todd Company Printers, Boston 1923.
  • Alan, G. (2015). Osmanlı İmparatorluğu’nda Amerikan Protestan Okulları. Ankara: TTK Yayınları.
  • Alan, G. (2016). Osmanlı Ülkesinde Amerikan Board Kadınları. V. Uluslararası Canik Sempozyumu – Geçmişten Günümüze Şehir ve Kadın Sempozyumu Bildiri Kitabı (1-3 Nisan 2016), C.I, 711- 751.
  • Arık, F. Ş. (1990-1991), Selçuklular Zamanında Anadolu’da Veba Salgınları. DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, 15(26), 27-57. https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000050
  • Artvinli, F. (2020). Salgınların Tarihi: Toplumsal ve Siyasal Açıdan Kısa Bir Bakış. Türk Tabipler Birliği COVID 19 Pandemisi Altıncı Ay Değerlendirme Raporu, ss. 43-59.
  • Barton, J. L. (1908), Daybreak in Turkey. Boston: The Pilgrim Press.
  • Crawford, D. H. (2019). Ölümcül yakınlıklar-mikroplar tarihimizi nasıl şekillendirdi? (Çev. G. Koca). İstanbul: Metis Yayınları.
  • Dalyan, M. G. (2010). 19. Yüzyıl Misyonerlik Anlayışına Göre Kadın Eğitimi (ABCFM’in Türkiye’deki Uygulamaları). 2.Uluslararası Bir Bilim Kategorisi Olarak “Kadın” Edebiyat, Dil ve Kültür Çalışmalarında Kadın Sempozyumu, c. I., Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Atatürk Kongre Merkezi (27-28-29 Nisan 2009), Aydın, pp.239-244.
  • Dalyan, M. G. (2012). XIX. Yüzyılda Amerikalı misyonerlerin Hakkâri günlüğü (1830-1870). Ankara: Öncü Kitap.
  • Demirtaş. M. (2004). 16. Yüzyıl Tabii Afetlerin İstanbul’un Sosyal ve Ekonomik Hayatına Etkilerine Dair Bazı Misaller. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 38-50.
  • Epidemics” ODÜSOBİAD 13 (2), ????-????, Doi: 10.48146/odusobiad.1218857 Diaz, D. G. (2008). Cholera Pandemics, 1816-1861, Encyclopedia of Pestilence, Pandemics, and Plagues I, (Ed. J. Byrne). Greenwood Press.
  • Eddy, David B. (1913). What next in Turkey Glimpses of the American Board’s Work in the Near East. Boston Mass.: The American Board.
  • Ellington, B. R. (n.d.). American women’s foreign mission boards, 1800 to 1938: over a century of organizing denominationally, ecumenically, transnationally. Erişim adresi: http://wasi.alexanderstreet.com/help/view/american_womens_foreign_mission_boards_18 00_to_1938_over_a_century_of_organizing_denominationally_ecumenically_transnational ly
  • Erdoğan, M. (2017). 18. yüzyılın sonu 19. yüzyılın başı Osmanlı’da veba yılları (İzmir Örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
  • Hacımustafaoğlu, M. (2018). Enfeksiyon hastalıklarında pratiğinde salgın tanımlanması. J Pediatr Inf, 12, 172-3.
  • Hastings, P. R. & Saunders, K. D. (2016). Reviewing the history of pandemic influenza: understanding patterns of emergenceand transmission. Pathogens, 5(66), 2-19. https://doi.org/10.3390/pathogens5040066
  • Humphrey, S.J. (1889). Two decades of the woman’s board of missions of the interior 1868-1888. Chicago.
  • İnan, U. (2015). Osmanlı Devleti’nde Almanların Protestan misyonerlik faaliyetleri. Ankara: TTK Yayınları.
  • Karaimamoğlu, T. (2021). Orta çağ Avrupası’nda salgın hastalıklar. İstanbul: Selenge Yayınları.
  • Karatepe, M. (1999). I. Dünya Savaşı’nda Kafkas cephesinde Tifüs. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Deontoloji ve Tıp Tarihi Anabilim Dalı, İstanbul.
  • Kılıç, Orhan (2004) Eskiçağdan yakınçağa genel hatlarıyla dünyada ve Osmanlı Devleti’nde salgın hastalıklar. Elâzığ: Fırat Üniversitesi Orta-Doğu Araştırmaları Merkezi Yayınları.
  • Kuş, A. (2018). Tozer’in Turkish Armenia and Eastern Asia Minor adlı yapıtnda Yozgat ve çevresinde yaşanan kıtlığın (1873-1875) sosyo- ekonomik nedenleri, OTAM, 44, 107-132.
  • Mamelund, S. E. (2008). Influenza, historical (Ed. K. Heggenhougen and S. Quah). International Encyclopedia of Public Health 3 içinde (ss. 597-609). San Diego: Academic Press.
  • Mayda, P. Yüksel, D. & Öykü, H. (2020). History of epidemics and COVID-19. Bezmialem Science. 8 (3), 74-8.
  • Mcneill, W. H. (1976). Plagues and peoples. New York: Anchor Press.
  • Özer, S. (2016). I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nde tifüs (Lekeli humma hastalığı). Belleten, 81(287), 219-260. https://doi.org/10.37879/belleten.2016.219
  • Panzac, D. (1997). Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba (1700- 1850). (Çev. S. Yılmaz). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
  • Parıldar, H. (2020). Tarihte bulaşıcı hastalık salgınları. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dergisi, 30, 19-26.
  • Pirenne, H. (1983). Orta çağ Avrupa’sının ekonomik ve sosyal tarihi. (Çev. U. Kocabaşoğlu). İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Putney, C. & Burlin, P.T. (2012). The role of the American Board in the world. Eugene. Oregon: Wipf and Stock.
  • Sherman, I. W. (2016). Dünyamızı değiştiren on iki hastalık. (Çev. E. Tümbay, M. Arığ Küçüker). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
  • Taubenberger, J. K. (2006). David M. Morens. 1918 Influenza: The mother of all pandemics. Rev Biomed, 17, 69-79.
  • Turna, N. (2011). İstanbul’un veba ile imtihanı 1811 1812 veba salgını bağlamında toplum ve ekonomi. Studies of Ottoman Domain, 1(1), 1-36.
  • Akagündüz, Ü. (2016). II. Meşrutiyet döneminde toplumsal bir sorun olarak sıtma ve sıtmadan korunma çareleri. Kebikeç, 41, 95-124.
  • Ünlü, M. & Albayrak, Z. (2021). Osmanlı Devleti’nde çiçek hastalığı üzerine bir değerlendirme. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İnsan Bilimleri Dergisi, 2(2), 301-324. https://doi.org/10.51533/insanbilimleri.1029781
  • Van den Berg, H. M. (2005). Nineteenth-century Protestant missions and Middle Eastern women: an overview, gender, religion and change in the Middle East – two hundred years of history. (Ed. I. M. Okkenhaug & I. Flaskerud). New York: Oxford.
  • Varlık, N. (2008). Disease and Empire: A History of Plague Epidemics in Early Modern Ottoman Empire (1453-1600). (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Department of Near Eastern Languages and Civilizations, the University of Chicago.
  • Varlık, N. (2018). Osmanlılarda veba salgınları. Toplumsal Tarih, 296, 30-36.
  • Wilder, R. M. (1911). The problem of transmission in Typhus Fever. The Journal of Infectious Diseases, 9(9), 101. https://doi.org/10.1093/infdis/9.1.9.
  • Zikmund, B. B. (1984). Women’s work and women’s boards. Hidden histories in the united church of christ I içinde. New York: United Church Press.
  • Epidemics” ODÜSOBİAD 13 (2), ????-????, Doi: 10.48146/odusobiad.1218857
  • World Health Organisation (2004). Cholera Outbreak. Geneva.
  • Yassina, B., Christian, C., Jean-Louis, M. & Didier, R. (2008). EpidemicTyphus. Lancet Infect Dis, 8, 417–426. https://doi.org/10.1016/S1473-3099(08)70150-6
  • Yıldırım, N. (1994). Salgınlar. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi 6 içinde (ss. 423-426). İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayınları.
  • Yılmaz, Ö. (2017). 1847-1848 kolera salgını ve Osmanlı coğrafyasındaki etkileri. Avrasya İncelemeleri Dergisi, 6(1), 23-55. https://doi.org/10.26650/jes371499
APA KUS A, ALAN G (2023). American Female Missionary Victims of Epidemics. , 1589 - 1616. 10.48146/odusobiad.1218857
Chicago KUS AYSEGÜL,ALAN GÜLBADİ American Female Missionary Victims of Epidemics. (2023): 1589 - 1616. 10.48146/odusobiad.1218857
MLA KUS AYSEGÜL,ALAN GÜLBADİ American Female Missionary Victims of Epidemics. , 2023, ss.1589 - 1616. 10.48146/odusobiad.1218857
AMA KUS A,ALAN G American Female Missionary Victims of Epidemics. . 2023; 1589 - 1616. 10.48146/odusobiad.1218857
Vancouver KUS A,ALAN G American Female Missionary Victims of Epidemics. . 2023; 1589 - 1616. 10.48146/odusobiad.1218857
IEEE KUS A,ALAN G "American Female Missionary Victims of Epidemics." , ss.1589 - 1616, 2023. 10.48146/odusobiad.1218857
ISNAD KUS, AYSEGÜL - ALAN, GÜLBADİ. "American Female Missionary Victims of Epidemics". (2023), 1589-1616. https://doi.org/10.48146/odusobiad.1218857
APA KUS A, ALAN G (2023). American Female Missionary Victims of Epidemics. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13(2), 1589 - 1616. 10.48146/odusobiad.1218857
Chicago KUS AYSEGÜL,ALAN GÜLBADİ American Female Missionary Victims of Epidemics. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 13, no.2 (2023): 1589 - 1616. 10.48146/odusobiad.1218857
MLA KUS AYSEGÜL,ALAN GÜLBADİ American Female Missionary Victims of Epidemics. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, vol.13, no.2, 2023, ss.1589 - 1616. 10.48146/odusobiad.1218857
AMA KUS A,ALAN G American Female Missionary Victims of Epidemics. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2023; 13(2): 1589 - 1616. 10.48146/odusobiad.1218857
Vancouver KUS A,ALAN G American Female Missionary Victims of Epidemics. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2023; 13(2): 1589 - 1616. 10.48146/odusobiad.1218857
IEEE KUS A,ALAN G "American Female Missionary Victims of Epidemics." Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13, ss.1589 - 1616, 2023. 10.48146/odusobiad.1218857
ISNAD KUS, AYSEGÜL - ALAN, GÜLBADİ. "American Female Missionary Victims of Epidemics". Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 13/2 (2023), 1589-1616. https://doi.org/10.48146/odusobiad.1218857