Yıl: 2021 Cilt: 8 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 762 - 790 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17859/pauifd.915277 İndeks Tarihi: 07-08-2023

İSLAM HUKUKUNDA MÜZAYEDE (AÇIK ARTIRMA) AKDİ

Öz:
Günümüz ticaret hayatında birçok alanda müzayededen istifade edildiği gibi geçmişte de bu akit türü, birçok toplum tarafından kullanılmıştır. Tarihi M.Ö. 5. asra kadar giden müzayede, İslamiyet geldikten sonra da Müslümanlar tarafından kullanılmaya devam edilmiştir. Fıkıh kaynaklarımızda müzayede, bazı mekruh işlemlerle birlikte ele alınmış ve müzayedenin bunlardan farklı olarak mubâh olduğuna değinilmiştir. Hz. Peygamber’in bizzat kendisinin müzayede ile satım yaptığına dair rivayetler ile sahâbe ve tâbiûn büyüklerinin müzayedenin meşru olduğuna dair ifadeleri, bu akdin meşruiyetinin en başta gelen dayanaklarıdır. Geçmişten itibaren devlete ait malların satımı ve kiraya verilmesinde; cebri icbar yolu ile haczedilmiş malların satımında müzayede usulü kullanılmaktadır. Keza özel kişiler tarafından pek çok farklı mal, müzayede yöntemi ile satılmakta veya kiralanmaktadır.
Anahtar Kelime: Akit Ticaret Satış Kira Müzayede

Auction (Muzayadah) In Islamic Law

Öz:
Auction was used by many societies in the past, just as it is being used in many fields in today's commercial life. The auction, having been recorded as early as 500 BC, continued to be used by Muslims after Islam. In our fiqh sources, the auction is handled together with some makruh contracts and it is mentioned that the auction is permissible differently from these. The hadiths expressing that The Prophet himself sold goods by auction and the statements of the sahabah and tabiûn elders about the legitimacy of auction are the primary pillars of the legitimacy of this contract. Since the past, the auction method has been used in the sale and lease of state-owned goods and in the sale of distrained goods. Likewise, many different goods are sold or rented by private individuals by auction method.
Anahtar Kelime: Contract Trade Sales Lease Auction

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh b. Muhammed eş-Şeybânî. Müsned. thk. Şuayb el- Arnaût. b.y.: Müessesetü’r-Risâle, 1421/2001.
  • Ali, Cevad. Târîhu’l-ʿArab Kable’l-İslâm. b.y.: Dâru’s-Sâkî,, 1422/2001.
  • Aslan, Muhammet Salih. İbrahim en-Nehâî’nin Fıkıh Tarihindeki Yeri ve Hanefî Mezhebine Etkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
  • Atar, Fahrettin. İslam İcra ve İflas Hukuku. İstanbul: M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1990.
  • Aynî, Ebû Muhammed (Ebü’s-Senâ) Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed. Umdetü’l-Kari Şerhi Sahihi’l-Buhari. 25 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâu't-Türâsi'l-Arabî, ts.
  • Aynî, Ebû Muhammed (Ebü’s-Senâ) Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed. Nuhabü’l-Efkâr fî Tenkîhi Mebâni’l-Ahbâr. thk. Ebû Temim Yasir b. İbrahim. 19 Cilt. Katar: Vezaretü'l-Evkaf ve'ş-Şüuni'l-İslâmiyye,1429/2008.
  • Ba‘lî, Abdurrahman b. Abdullah el-Hanbelî. Keşfü’l-Muhâdarât. thk. Muhammed b. Nasır el-‛Acemî. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Beşâiri’l-İslâmîyye, 1423/2002.
  • Kurtubî, Ebü’l-Abbâs Ziyâüddîn Ahmed b. Ömer b. İbrâhîm el-Ensârî. el-Müfhim limâ eşkele min Telḫîṣi kitâbi Müslim (el-Müfhim şerḥu Ṣaḥîḥi Müslim). thk. Muhyiddin Dîb Müstû ve diğerleri. Dımaşk/Beyrut: Dâru İbn Kesîr/Dâru’l-Kelemi’t-Tayyib, 1417/1996.
  • Kâdî İyâz, Ebü’l-Fazl b. Mûsâ b. İyâz el-Yahsubî. İkmâlü’l-Muʿlim bi-fevâʾid (fî şerhi Sahîh)i Müslim. thk. Yahyâ İsmâil. Mısır: Dâru’l-Vefâ’, 1419/1998.
  • Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’s-sahîh. thk. Muhammed Züheyr b. Nasr. 8 Cilt. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 2. Basım, 1422/2001.
  • Buhûtî, Mansûr b. Yûnus b. Salâhiddîn. er-Ravdu’l-mürbi‘ şerhu Zâdi’l-müstenki‘ fî ihtisâri’l-Mukni‘. thk. halid b. Ali el-Meşikih. 3 Cilt. Kuveyt: Dâru’r-Rekâiz, 2017/1438.
  • Burhânüddîn el-Buhârî, (Burhânü’ş-Şerîa) Mahmûd b. Ahmed b. Abdilazîz el- Merginânî. el-Muhîtü’l-Burhânî fi’l-fıkhi’n-Nuʿmânî. thk. Abdül-Kerim Sami el- Cündi. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1424/2004.
  • Cin, Halil - Akgündüz, Ahmet. Türk Hukuk Tarihi. 2 Cilt. İstanbul: Timaş Yayınları, 1990.
  • Cüveynî, İmâmü’l-Haremeyn Ebü’l-Meâlî Rüknüddîn Abdülmelik b. Abdillâh b. Yûsuf. Nihâyetü’l-Matlab fî Dirâyeti’l-Mezheb. 20 Cilt. thk. Abdûl’azim Mahmûd ed-Dîb. Cidde: y.y., 1428/2007.
  • Dârekutnî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ömer b. Ahmed. es-Sünen. thk. Şuayb el-Arnaût vd.. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1424/2004.
  • DİK, Devlet İhale Kanunu (Kanun No. 2886), Resmi Gazete, 18161 (10 Eylül 1983) Erişim 3 Nisan 2021. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2886. pdf
  • Ebü’l-Ferec b. Kudâme, Şemsüddîn Abdurrahmân b. Muhammed b. Ahmed el-Makdisî. eş-Şerhu’l-Kebîr. thk. Abdullah b. Abdü’l-Muhsin et-Türki vd.. 30 Cilt. Kahire: y.y., 1414/1995.
  • Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ensar Yayınları, 4. Basım, 2013.
  • Genel Türkçe Sözlük. Erişim 5 Nisan 2021. https://sozluk.gov.tr
  • Gözler, Kemal - Kaplan, Gürsel. İdare Hukukuna Giriş. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım, 25. Basım, 2019.
  • Hattâb, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed. el-Mevâhibü’l-celîl fi-şerhi Muhtasarı Halîl. 6 Cilt. b.y.: Dâru’l-Fikr, 3. Basım, 1412/1992.
  • Herodotus. Herodot Tarihi. Çev. Müntekim Ökmen, İstanbul: Remzi Kitapevi, 1973.
  • Heytemî, Ebû’l-Abbas Şihâbüddîn Ahmed el-Mekkî İbn Hacer. Tuhfetu’l-Muhtâc bi şerhi’l-Minhâc. 10 Cilt. b.y.: el-Mektebetü’t-Ticâriye li Mustafa Muhammed, 1357/1983.
  • İbn Abidin, Ahmed b. Abdilganî b. Ömer ed-Dımaşkî. Reddü’l-muhtâr ʿale’d-Dürri’l- muhtâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1412/1992.
  • İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed İbrâhîm el-Absî el-Kûfî. el-Musannef. thk. Kemal Yusuf el-Hût. 7 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1409/1988.
  • İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Zekeriyyâ b. Muhammed er-Râzî el-Kazvînî el- Hemedânî. Mu‘cemü Mekayîsi’l-Luga. thk. Abbdü’s-Selam Muhammed Harun. b.y.: Dâru’l-Fikr, 1399/1979.
  • İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd el-Endelüsî. el-Muhallâ bi’l-Âsâr fî Şerhi’l-Mücellâ bi’l-İhtisâr. 12 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
  • İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. es-Sünen. thk. Şuayb el-Arnaût vd.. 8 Cilt. b.y.: Dâru Risaleti’l-‘Alemiyye, 1430/2009.
  • İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemaleddin Muhammed b. Mükerrem. Lisanü’l-Arab. Beyrut: Dâru’s- sâdır, 1414/1994.
  • İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kurtubî Bidâyetü’l- Müctehid ve Nihâyetü’l-Muktesid. Kahire: Dârü’l-Hadis, 1425/2004.
  • İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed es-Sivâsî. Fethü’l-Kadir. 7 Cilt. Beyrut: Dârul- Fikr, ts.
  • İİK, İcra İflas Kanunu, (Kanun No. 2004). Resmi Gazete, 2128 (19 Haziran 1932) Erişim 3 Nisan 2021. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.2004.pdf
  • İmam Mâlik, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes el-Asbahî. el-Muvattaʾ. thk. Muhammed Fûad Abdü’l-Bâkî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1406/1985.
  • İmrânî, Ebü’l-Hüseyn Yahyâ b. Ebi’l-Hayr el-Yemânî. el-Beyân. thk. Kasım Muhammed en-Nuri. 13 Cilt. Cidde: Dâru’l-Minhâc, 1421/2000.
  • Kallek, Cengiz. “Müzayede”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 32/236-238. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
  • Kannevcî, Ebü’t-Tayyib Muhammed Sıddîk. er-Ravzatü’n-nediyye şerhu’d-Düreri’l- behiyye. thk. Ali b. Hasan el-Halebî. 3 Cilt. Riyad: Dâru İbn Kayyim, Kahire: Dâru İbn Affân, 1423/2003.
  • Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed. Bedâiu’s-sanâi fî tertîbi’ş-şerâi. 7 Cilt. b.s.: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2. Basım, 1406/1986.
  • Kasım, Alî Muhammed Alî. Bey‘u’l-Mezad fî’l-Fıkhi’l-İslamî ve’l-Kanûni’l-Vad‘î. İskenderiyye: Dâru’l-Camiatü’l-Cedide, 2002.
  • Kavkazî, Necati Muhammed İlyas. Beyu’l-Müzayede el-Mezadü’l-Alenî. Ammân: Dâru’n-Nefâis, 1424/2004.
  • Kayrevânî, Ebû Muhammed Abdullah b. Ebî Zeyd Abdirrahmân. en-Nevâdir ve’z- ziyâdât ʿalâ â fi’l-Müdevvene. thk. Abdu’l-Fettah Muhammed el-Hulû vd.. 15 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslamî, 1999.
  • Komisyon, Türk Hukuk Lûgatı. Ankara: Başbakanlık Basımevi Yayınları, 3. Basım, 1991.
  • Komisyon. “müzayede”. el-Mevsûatü’l-fıkhiyye el-Kuveytiyye. 37/86-93. Kuveyt: Dâru's-selâsil, 1404-1427/1984-2006.
  • Kuru, Baki vd., İcra ve İflas Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınevi, 14. Basım, 2001.
  • Mâverdî, Ebü’l-Hâsen Alî b. Muhammed b. Habîb. el-Hâvi’l-Kebir fi Fıkhi Mezhebi’ş- Şâfiî. thk. Ali Muhammed Ma’ud ve Adil Ahmed Abdulmevcûd. 19 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419/1999.
  • Merginânî, Ebü’l-Hasen Burhânüddîn Alî b. Ebî Bekr b. Abdilcelîl el-Ferganî. el-Hidâye fi’ş-Şerhi’l-Bidayeti’l-Mübtedi. thk. Talal Yusuf. 4 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâu’t- Türâsi’l-Arabî, ts.
  • Muvaffakuddîn İbn Kudâme, Ebû Muhammed Abdullah b. Ahmed el-Cemmâîlî el- Makdisî. el-Muğni. 10 Cilt. b.y.: Mektebetü Kâhire, 1388/1968.
  • Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’s-sahîh. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Beyrut: Dâru İhyaî’t-Tûrasi’l-‘Arabî, ts.
  • Nekrî, Abdünnebi b. Abdürresûl Ahmed. Düstûru’l-Ulemâ. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, 1421/2000.
  • Nemerî, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh İbn Abdülber. et-Temhîd limâ fi’l- Muvattaʾ mine’l-meʿânî ve’l-esânîd. thk. Mustafa b. Ahmed el-‘Alevî. 24 Cilt. Mağrib: Vezaretü ‘Umûmi’l-Evkaf ve’ş-Şûunni’l-İslâmiyye, 1387/1967.
  • Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî. ed-Duʿafâʾ ve’l-Metrûkûn. thk. Mahmûd İbrahim Zâid. Halep: Dâru’l-V‘ay, 1396/1976.
  • Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. el-Mecmûʿ Şerhu’l-Müheẕẕeb. 20 Cilt. b.s.: Dâru’l-Fikr, ts.
  • Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. Ravzatü’t-Tâlibîn ve ʿUmdetü’l-Müttakîn. thk. Züheyr Şavûş. 12 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmiye, 1412/1991.
  • Özdirek, Recep. İslam Hukukunda Akdin Sınırları. İstanbul: Yedirenk, 2010.
  • Said, Halid b. Abdülaziz. Ahkamü Bey’i’l-Müzayede fi’l-Fıkhî’l-İslamî. Riyad: Dâru’l- Meyman, 2011.
  • Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. el-Mebsût. 30 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1414/1993.
  • Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. Usûlü’l-fıkh (Usûlü’s- Serahsî). 2 Cilt: Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, ty..
  • Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr. Esmâʾü’l-müdellisîn. thk. Mahmûd Muhammed Mahmûd. Beyrut: Dâru’l-Ceyl, ts.
  • Şebir, Muhammed Osman. “Akdü Bey‘i’l-Müzayede beyne’ş-Şeri‘ati ve’l-Kanun”. Buhûs Fikhiyye fi Kadâyâ İktisâdiyye Mu‘asıra. 776-832, Ürdün: Dâru’n-Nefâis, 1418/1998. , s.
  • Şenocak, Zarife. “İnternette Kurulan Açık Artırma İle Satım Sözleşmesi”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 50/3, (1 Ağustos 2001), 93 – 114. https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000000586
  • Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed es-San‘ânî. Neylü’l-evtâr şerhu Münteka’l-ahbâr. thk. ‘Usame’d-Din es-Sabâbiti. 8 Cilt. Mısır: Dâru’l-Hadis, 1413/1993.
  • Şîrâzî, Ebû İshâk Cemâlüddîn İbrâhîm b. Alî b. Yûsuf. et-Tenbîh fî fürûʿi’l-fıkhi’ş-Şâfiʿî’. Beyrut: Merkezü’l’Hedemât ve’l-Ebhasi’s-Sekâfe, 1403/1983.
  • Şirbînî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed el-Hatîb. Muğni’l-Muĥtâc ilâ Ma’rifeti Me’ânî elfâzi’l-Minhâc. b.y.: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1994.
  • Tandoğan, Haluk. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, İstanbul: Evrim Yayınları, 6. Basım, 1990.
  • TBK, Türk Borçlar Kanunu (Kanun No. 6098). Resmi Gazete, 27836 (4 Şubat 2011) Erişim 31 Mart 2021. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6098-20120704.pdf
  • TMK, Türk Medeni Kanunu (Kanun No. 4721). Resmi Gazete, 24607 (22 Kasım 2001) Erişim 3 Nisan 2021.https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4721.pdf
  • Yavuz, Cevdet. Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler. 2 Cilt. İstanbul: y.y., 1989. Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ el-Hüseynî. Tâcü’l-ʿArûs Min Cevâhiri’l- Kamûs. 40 Cilt. b.y.: Dâru’l-Hidaye, ts.
  • Zemahşerî, Ebü’l-Kasım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. Esâsü’l-Belâga. thk. Muhammed Basil ‘Uyûnü’s-Sûd, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1419/1998.
  • Zerkeşî, Ebû Abdillâh Bedrüddîn Muhammed. el-Mens̱ûr fi’l-Kavâʿid. b.y.: Vezaretü Evkafi’l-Kuveytiyye, 1405/1985), 1/309.
  • Zeylaî, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdullah. Nasbü’r-râye li-tahrîci ehâdîs̱i’l-Hidâye. thk. Muhammed ‘Avvâme. 4 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Reyyân, 1418/1997.
  • Zühaylî, Vehbe. el-Fıkhü’l-İslâmî ve Edilletüh. 9 Cilt. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 4. Basım, ts. Hamîdullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. 2 Cilt. Çev. Salih Tuğ. Ankara: İmaj Yayınları, 2003.
  • Mevsılî, Ebü’l-Fazl Mecdüddîn Abdullâh b. Mahmûd b. Mevdûd. el-İhtiyâr li-talîli’l- Muhtâr. 5 Cilt. Kahire: el-Matba‘atü’l-Halebî, 1356/1937.
APA Aksak Ş (2021). İSLAM HUKUKUNDA MÜZAYEDE (AÇIK ARTIRMA) AKDİ. , 762 - 790. 10.17859/pauifd.915277
Chicago Aksak Şeyhmus İSLAM HUKUKUNDA MÜZAYEDE (AÇIK ARTIRMA) AKDİ. (2021): 762 - 790. 10.17859/pauifd.915277
MLA Aksak Şeyhmus İSLAM HUKUKUNDA MÜZAYEDE (AÇIK ARTIRMA) AKDİ. , 2021, ss.762 - 790. 10.17859/pauifd.915277
AMA Aksak Ş İSLAM HUKUKUNDA MÜZAYEDE (AÇIK ARTIRMA) AKDİ. . 2021; 762 - 790. 10.17859/pauifd.915277
Vancouver Aksak Ş İSLAM HUKUKUNDA MÜZAYEDE (AÇIK ARTIRMA) AKDİ. . 2021; 762 - 790. 10.17859/pauifd.915277
IEEE Aksak Ş "İSLAM HUKUKUNDA MÜZAYEDE (AÇIK ARTIRMA) AKDİ." , ss.762 - 790, 2021. 10.17859/pauifd.915277
ISNAD Aksak, Şeyhmus. "İSLAM HUKUKUNDA MÜZAYEDE (AÇIK ARTIRMA) AKDİ". (2021), 762-790. https://doi.org/10.17859/pauifd.915277
APA Aksak Ş (2021). İSLAM HUKUKUNDA MÜZAYEDE (AÇIK ARTIRMA) AKDİ. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8(2), 762 - 790. 10.17859/pauifd.915277
Chicago Aksak Şeyhmus İSLAM HUKUKUNDA MÜZAYEDE (AÇIK ARTIRMA) AKDİ. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8, no.2 (2021): 762 - 790. 10.17859/pauifd.915277
MLA Aksak Şeyhmus İSLAM HUKUKUNDA MÜZAYEDE (AÇIK ARTIRMA) AKDİ. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.8, no.2, 2021, ss.762 - 790. 10.17859/pauifd.915277
AMA Aksak Ş İSLAM HUKUKUNDA MÜZAYEDE (AÇIK ARTIRMA) AKDİ. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2021; 8(2): 762 - 790. 10.17859/pauifd.915277
Vancouver Aksak Ş İSLAM HUKUKUNDA MÜZAYEDE (AÇIK ARTIRMA) AKDİ. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2021; 8(2): 762 - 790. 10.17859/pauifd.915277
IEEE Aksak Ş "İSLAM HUKUKUNDA MÜZAYEDE (AÇIK ARTIRMA) AKDİ." Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8, ss.762 - 790, 2021. 10.17859/pauifd.915277
ISNAD Aksak, Şeyhmus. "İSLAM HUKUKUNDA MÜZAYEDE (AÇIK ARTIRMA) AKDİ". Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/2 (2021), 762-790. https://doi.org/10.17859/pauifd.915277