PLANLANMIŞ DAVRANIŞ TEORİSİNİN SLAKTİVİZME ETKİSİ: TWİTTER KULLANICILARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

İhsan YİĞİT, (Marmara Üniversitesi, İşletme Fakültesi, İşletme Bölümü, Yönetim ve Organizasyon Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)
Gülsün KARAYILAN (İstanbul, Türkiye)
Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi
8 3
Yıl: 2023 Cilt: 27 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 297 - 318 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 21-08-2023

PLANLANMIŞ DAVRANIŞ TEORİSİNİN SLAKTİVİZME ETKİSİ: TWİTTER KULLANICILARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Öz:
21. yüzyılla birlikte gündemimize gelen dijitalleşme, sosyal medya mecralarının da yaygın kullanımı ile sosyal kitle hareketlerinin de dijitalleşmesine yol açmıştır. Sosyal medya kullanıcılarının dijital mecralarda gündeme getirdikleri toplumsal söylem ve olaylar, sosyal medya mecralarının da boyutlarını aşarak ülkelerin kurum ve meclislerinde gündem olmaya başlamıştır. Dijital aktivizmin bu etkisi ile bu araştırmada, uzmanlar ve araştırmacılar için tartışma konusu olan dijital aktivizmin slaktivizm boyutunu, kavramsal olarak daha iyi anlamak için "kişinin slaktivizme katılımını öngören unsurlar nelerdir?” sorusuna cevap bulunması amaçlanmaktadır. Bu amaçla araştırmada önce Planlanmış Davranış Teorisi, politik öz yeterlilik, dijital aktivizm ve slaktivizm kavramları incelenmiştir. Daha sonra bu kavramlar arasındaki ilişkiler ele alınmış ve slaktivizmin literatürdeki yeri ve güncel tartışmaları üzerine kuramsal çerçeve kısmı oluşturulmuştur. Twitter kullanıcılarının slaktivizme katılımlarını araştırmak üzere nicel bir araştırma tasarlanmıştır. Böylece Planlanmış Davranış Teorisinin modellemeleri ile bireylerin slaktivizme katılma motivasyonları test edilmiştir. 28 sorudan oluşan ölçek ile çevrimiçi anket oluşturarak, toplamda geçerli 555 tam doldurulmuş anket elde edilmiştir. Toplanan veriler Microsoft Office Excel 2013 ile tablolaştırılarak SPSS 20,0 yazılımı ile analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucu, Planlanmış Davranış Teorisi'nin "slaktivizme katılıma" olumlu etkisinin olduğu, istatistiksel olarak anlamlı olduğu ve politik öz yeterliliğin slaktivizme katılımda aracı rolü olmadığı ortaya konulmuştur.
Anahtar Kelime: Planlanmış davranış teorisi politik öz yeterlilik slaktivizm

THE EFFECT OF PLANNED BEHAVİOR THEORY ON SLACKTİVİSM: A RESEARCH ON TWİTTER USERS

Öz:
Digitalization in the twenty-first century has led the digitalization of mass social movements, as well as the widespread use of social media channels. Through social media, social discourses and events have begun to transcend their dimensions and become part of the agenda in institutions and parliaments around the world. This study aims to answer the question "what are the factors that predict one's participation in slactivism?" in order to better understand the slactivism dimension of digital activism, a topic of discussion among experts and researchers. The concepts of the Theory of Planned Behavior, political self-efficacy, digital activism, and slactivism were investigated for this purpose. Then, the relationships between these concepts are discussed and a theoretical framework is presented regarding the place of slactivism in the literature and current debates. A quantitative study was designed to investigate Twitter users' participation in slactivism. The quantitative research method was chosen to determine Twitter users' involvement in slactivism. Thus, the motivations of individuals to participate in slactivism were tested with the modeling of the Theory of Planned Behaviour. An online questionnaire was created with 28 questions in total. In total, 555 valid and fully completed questionnaires were obtained.
Anahtar Kelime: Political self-efficacy slacktivism the theory of planned behavior

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 179-211.
  • Ajzen, I. (2002b). Perceived behavioral control, self-efficacy, locus of control, and the theory of planned behavior. Journal of Applied Social Psychology, 32(4), 665-683.
  • Augenbraun, E. (2011, September 29). Occupy wall street and the limits of spontaneous street protest. The Guardian.
  • Bandura, A. (1995). Self-efficacy in changing societies. New York, NY: Cambridge University Press.
  • Bastos, M. T., Mercea, D., & Charpentier, A. (2015). Tents, tweets, and events: The interplay between ongoing protests and social media. Journal of Communication, 65, 320-350.
  • Bingöl, T.Y. (2015). Politik psikoloji (İçinde, Güncel Psikolojik Kavramlar IV). Ed. Ahmet Akın, Ankara: Nobel Yayınları.
  • Burcuoğlu M., Bulut Y. (2016). evaluation of complaint intention through theory of planned behaviour. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi,9 (15),15-28.
  • Caprara G. V., Vecchione, M., Capanna, C., & Mebane, M. (2009). Perceived politicalself-efficacy. theory, assessment, and applications. European Journal of Social Psychology.
  • Castells, M. (1999). Information technology, globalization, and social development. United Nations Research Institute for Social Development, UNRISD,Discussion Paper No. 114.
  • Christensen, H. S. (2011). Political activities on the internet: Slacktivism or political participation by other means? First Monday, 16, 1-10.
  • Christensen, H. S. (2012). Simply Slacktivism?Internetparticipation in Finland. eJournal of eDemocracy and Open Government.
  • Coleman, S., & Blumler, J. G. (2009). The internet and democratic citizenship: Theory, practice, and policy. Cambridge: Cambridge University Press, 117.
  • Druckman, D., & Bjork, R. A. (Eds.). (1994). Learning, remembering, believing: enhancing human performance. National Academy Press, 173-206.
  • Eroğlu, F., (2000), Davranış bilimleri, İstanbul: Beta Basım Yayım, 13.
  • Erten, S., (2002), Planlanmış davranış teorisi ile uygulamalı öğretim metodu, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 19 (2), 217-233.
  • Ertürk, Y. D., (2010), Davranış bilimleri, İstanbul: Kutup Yıldızı Yayınları, 42.
  • Fatkin, J.-M., & Lansdown, T. C. (2015). Prosocial media in action. Computers in Human Behavior, 48, 581-586.
  • Fishbein, M., & Middlestadt, S. E. (1989). Using the theory of reasoned action as a framework for understanding and changing aıds-related behaviors. In V. M. Mays, G. W. Albee, & S. F. Schneider (Eds.), Primary Prevention of AIDS: Psychological Approaches,93-110. Sage Publications, Inc.
  • Gladwell, M. (2010, October 4). Small change: Why the revolution will not be tweeted. The New Yorker.https://www.newyorker.com/magazine/2010/10/04/small- change-malcolm-gladwell adresinden alındı [3.02.2020]
  • Glenn, C. L. (2015). Activism or “Slacktivism?” Digital media and organizing for social change. Communication Teacher, 29(2), 81-85.
  • Haciyakupoglu, G., & Zhang, W. (2015). Social media trust during the gezi protests in turkey. Journal of Computer-Mediated Communication, 20, 450-466.
  • Halupka, M. (2014). Clicktivism: A Systematic Heuristic. Policy & Internet, 6(2), 115-132.
  • Harlow, S., & Guo, L. (2014). Will the revolution Be Tweeted or Facebooked? Using digital communication tools in immigrant activism. Journal of Computer-Mediated Communication, 19, 463– 478.
  • Hindman, M. (2009). The myth of digital democracy. Oxford: Princeton University Press.1-19.
  • Ho, S. S., Liao, Y., & Rosenthal, S. (2015). Applying the theory of planned behavior and media dependency theory: predictors of public pro-environmental behavioral intentions in Singapore. Environmental Communication, 9(1), 77-99.
  • Hürriyet.com (2020). “Koronavirüs salgını internet trafiğini nasıl etkiliyor? https://www.hurriyet.com.tr/teknoloji/koronavirus-salgini-internet-trafigini-nasil-etkiliyor-41478132 adresinden alındı. [31.12.2022]
  • Karatzogianni, Athina (2015). Firebrand Waves of Digital Activism 1994–2014. New York: Palgrave Macmillan.
  • Kocagöz, E., Dursun, Y., (2010). Algılanan davranışsal kontrol, Ajzen’in teorisinde nasıl konumlanır? alternatif model analizleri, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 12 (19), 139-152.
  • Kristofferson, K., White, K., & Peloza, J. (2014). The nature of Slaktivizm: How the Social Observability of an Initial Act of Token support affects subsequent prosocial action. Journal of Consumer Research, 40(6), 1149-1166.
  • Lalonde, R. N., Stroink, M. L., & Aleem, M. R. (2002). Representations and preferences of responses to housing and employment discrimination. Group Processes and Intergroup Relations, 5, 83-102.
  • Lautenschlager, L., & Smith, C. (2007). Beliefs, knowledge, and values held by inner-city youth about gardening, nutrition, and cooking. Agriculture and Human Values, 24(2), 245-258.
  • Morozov, E. (2009). The brave new world of Slacktivism. Foreign Policy. https://foreignpolicy.com/2009/05/19/the-brave-new-world-of-slacktivism/adresinden alındı. [13.7.2020]
  • Morozov, E. (2011). The net delusion: How not to liberate the world. London: Penguin.
  • Muzaffar, H., Chapman-Novakofski, K., Castelli, D. M., & Scherer, J. A. (2014). The HOT (Healthy Outcome for Teens) Project. Using a web-based medium to influence attitude, subjective norm, perceived behavioral control and intention for obesity and type 2 diabetes prevention. Appetite, 72, 82- 89.
  • Noland, A., (2019). Like, share, retweet: testing competing models of the theory of planned behavior to predict slacktivism engagement, Journal of Nonprofit & Public Sector Marketing, 50(3), 264-285.
  • Olorunnisola, A. A., & Martin, B. L. (2013). Influences of media on social movements: problematizing hyperbolic inferences about impacts. Telematics and Informatics, 30, 275-288.
  • Pingree, R. J., Hill, M., & McLeod, D. M. (2013). Distinguishing effects of game framing and journalistic adjudication on cynicism and epistemic political efficacy. Communication Research, 40(2), 193–214.
  • Rhodes, R. E, Macdonald, H.M, & McKay, H.A. (2006). Predicting physical activity intention and behaviour among children in a longitudinal sample. Social Science & Medicine, 62(12), 3146- 3156.
  • Ricketts, Aidan. (2012). The activists’ handbook: a step-by-step guide to participatory democracy. London, New York: Zed Books Ltd.
  • Saruhan, Ş.C.; Özdemirci, A., (2016). Bilim, felsefe ve metodoloji. İstanbul: Beta Yayınları.
  • Schwartz, S.H. (1977): Normative influences on altruism. Advances in Experimental Social Psychology, 70, 221-279.
  • Senemoğlu, N. (2015). Gelişim, öğrenme ve öğretim (kuramdan uygulamaya). XXIV.Basım. Ankara: Yargı Yay.
  • Skinner, B. F. (1971). Beyond freedom and dignity. New York, NY, US: Knopf.
  • Stuart W. Shulman, 2009. The case against mass e-mails: perverse incentives and low-quality public participation in u.s. federal rulemaking. Policy & Internet, 1(1), 23-53.
  • KarchTaylor, S., & Todd, P. (1995). An integrated model of waste management behavior: a test of household recycling and composting intentions. Environment and Behavior, 27, 603-630.
  • Turan, A. D. (2011). İnternet alışveriş, tüketici davranışını belirleyen etmenler: planlı davranış teorisi ile ampirik bir test. Doğuş Üniversitesi Dergisi, Sayı 12, Cilt 1, sh. 128-143, 131.
  • Turhan, Durmuş Gökhan (2017). Dijital aktivizm, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 2017/1, Sayı: 26, s. 26-4.
  • Uğur, E., Akın, A. (2015). Yaşam bağlılığı ölçeği Türkçe formu: geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 4(2), 424-432.
  • We AreSocial. (2020). Digital around the world in April 2020. https://wearesocial.com/blog/2020/04/digital-around-the-world-in-april-2020 adresinden alındı [24.4.2020]
  • Wright, S. C. (2009). The next generation of collective action research. Journal of Social Issues, 65, 859-879.
  • Wright, S. C., Taylor, D. M., & Moghaddam, F. M. (1990). Responding to membership in a disadvantaged group: from acceptance to collective protest. Journal of Personality and Social Psychology, 58,994-1003.
  • Yiu, T. W., Cheung, S. O., & Siu, L. Y. (2012). Application of Bandura's self-efficacy theory to examining the choice of tactics in construction dispute negotiation. Journal of Construction Engineering & Management, 138(3), 331-340.
APA Yigit i, Karayılan G (2023). PLANLANMIŞ DAVRANIŞ TEORİSİNİN SLAKTİVİZME ETKİSİ: TWİTTER KULLANICILARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. , 297 - 318.
Chicago Yigit ihsan,Karayılan Gülsün PLANLANMIŞ DAVRANIŞ TEORİSİNİN SLAKTİVİZME ETKİSİ: TWİTTER KULLANICILARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. (2023): 297 - 318.
MLA Yigit ihsan,Karayılan Gülsün PLANLANMIŞ DAVRANIŞ TEORİSİNİN SLAKTİVİZME ETKİSİ: TWİTTER KULLANICILARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. , 2023, ss.297 - 318.
AMA Yigit i,Karayılan G PLANLANMIŞ DAVRANIŞ TEORİSİNİN SLAKTİVİZME ETKİSİ: TWİTTER KULLANICILARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. . 2023; 297 - 318.
Vancouver Yigit i,Karayılan G PLANLANMIŞ DAVRANIŞ TEORİSİNİN SLAKTİVİZME ETKİSİ: TWİTTER KULLANICILARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. . 2023; 297 - 318.
IEEE Yigit i,Karayılan G "PLANLANMIŞ DAVRANIŞ TEORİSİNİN SLAKTİVİZME ETKİSİ: TWİTTER KULLANICILARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA." , ss.297 - 318, 2023.
ISNAD Yigit, ihsan - Karayılan, Gülsün. "PLANLANMIŞ DAVRANIŞ TEORİSİNİN SLAKTİVİZME ETKİSİ: TWİTTER KULLANICILARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA". (2023), 297-318.
APA Yigit i, Karayılan G (2023). PLANLANMIŞ DAVRANIŞ TEORİSİNİN SLAKTİVİZME ETKİSİ: TWİTTER KULLANICILARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 27(2), 297 - 318.
Chicago Yigit ihsan,Karayılan Gülsün PLANLANMIŞ DAVRANIŞ TEORİSİNİN SLAKTİVİZME ETKİSİ: TWİTTER KULLANICILARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 27, no.2 (2023): 297 - 318.
MLA Yigit ihsan,Karayılan Gülsün PLANLANMIŞ DAVRANIŞ TEORİSİNİN SLAKTİVİZME ETKİSİ: TWİTTER KULLANICILARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, vol.27, no.2, 2023, ss.297 - 318.
AMA Yigit i,Karayılan G PLANLANMIŞ DAVRANIŞ TEORİSİNİN SLAKTİVİZME ETKİSİ: TWİTTER KULLANICILARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2023; 27(2): 297 - 318.
Vancouver Yigit i,Karayılan G PLANLANMIŞ DAVRANIŞ TEORİSİNİN SLAKTİVİZME ETKİSİ: TWİTTER KULLANICILARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2023; 27(2): 297 - 318.
IEEE Yigit i,Karayılan G "PLANLANMIŞ DAVRANIŞ TEORİSİNİN SLAKTİVİZME ETKİSİ: TWİTTER KULLANICILARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA." Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 27, ss.297 - 318, 2023.
ISNAD Yigit, ihsan - Karayılan, Gülsün. "PLANLANMIŞ DAVRANIŞ TEORİSİNİN SLAKTİVİZME ETKİSİ: TWİTTER KULLANICILARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA". Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 27/2 (2023), 297-318.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
24-04-2024 8:53

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları