Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması

ÇELİK, Abdullah; HAMURCU, PINAR; Şahin, İrem Nur; batar, nazli

doi:10.20515/otd.1176057

Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması

Pınar HAMURCU, (İstanbul Kent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü, İstanbul, Türkiye)

İrem Nur ŞAHİN, (İstanbul Kent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Nazlı BATAR, (İstanbul Kültür Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Abdullah ÇELİK (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, İstatistik Bölümü, Samsun, Türkiye)

Osmangazi Tıp Dergisi

11 4

Yıl: 2023 Cilt: 45 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 151 - 160 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.20515/otd.1176057 İndeks Tarihi: 06-09-2023

Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması

Öz:

Bu çalışmada Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği’nin (DÖYÖ) Türkçe Formu’nun geçerlilik ve güvenilirliğini ortaya koymak amaçlanmıştır. Metodolojik araştırma tasarımı kullanılan çalışma, 2021-2022 akademik yılında Üsküdar Üniversitesi’nde 475 katılımcıyla yürütülmüştür. Google Formlar’da yapılandırılmış bir anket aracılığıyla Bilgi Formu, Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği ve Genel Öz Yeterlik Ölçeği uygulanmıştır. İstatistiksel değerlendirmede iç tutarlılık katsayısı, faktör analizleri ve korelasyonları IBM SPSS26® yazılımı ile yapılmıştır. DÖYÖ’nün 146 kişi ile yürütülen pilot çalışmasında, Cronbach’s Alpha değeri 0.787 bulunarak, ölçeğin oldukça güvenilir olduğu ve ölçekten madde çıkartılmadan, geçerlilik analizine uygun olduğu belirlenmiştir. Asıl çalışmanın Açımlayıcı Faktör Analizi’nde, Kaiser-Mayer-Olkin değeri 0.907 ile örneklem hacminin süper düzeyde yeterli olduğu ve Bartlett Küresellik testi ile χ2=1107.066 ve p=0.000 düzeyinde istatistiki açıdan anlamlı olduğu bulunmuştur. Faktör yükleri >0.20, öz değerleri >1 olan ve toplam varyansın %67.44’ünü açıklayan 3 faktörlü bir yapı saptanmıştır. Çalışmanın Doğrulayıcı Faktör Analizi’nde 11 maddelik versiyonun uyum iyiliği indeksleri RMSEA=0.022; CFI=0.997; GFI=0.992; NFI=0.981; SRMR=0.054; AGFI=0.987; χ2/df=1.126 olarak yeterli uyum gösterdiği saptanmıştır. İç tutarlılık analizinde Cronbach’s Alpha katsayısı 0.900 olarak bulunmuştur. Diyet öz yeterliliğini ölçmeye yarayan Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği’nin (DÖYÖ) Türkçe Formu’nun geçerli ve güvenilir olduğu gösterilmiştir.

Anahtar Kelime: geçerlilik güvenilirlik beslenme ve yeme bozuklukları yeme alışkanlığı öz yeterlik

The Validity and Reliability of the Turkısh Form of the Dieting Self-Efficiency Scale

Öz:

The validity and reliability the Dieting Self-Efficiency Scale (DIET-SE) in Turkish as aimed. The study, using a methodological research design, was carried out with 475 participants at Uskudar University in the 2021-2022 academic year. Sociodemoghrafic questions, the Dieting Self-Efficiency Scale and the General Self-Efficacy (GSE) Scale were applied through a structured questionnaire created in Google Forms. In the statistical analyses, internal consistency coefficient, factor analyzes and correlations were made with IBM SPSS26® software. In the pilot study of DÖYÖ conducted with 146 participants, Cronbach's Alpha value was 0.787, and it was determined that the scale had highly reliability and suitable for validity analysis without removing any items. In Explanatory Factor Analysis of main study, Kaiser-Mayer-Olkin value was 0.907, sample size was super level sufficient, and Bartlett Sphericity Test was statistically significant at the level of χ2=1107.066 and p=0.000. Consequently, a 3-factor structure was revealed with factor loads >0.20 and eigenvalues >1, explaining 67.44% of total variance. In the Confirmatory Factor Analysis of study, the goodness of fit indices of 11-item version were RMSEA=0.022; CFI=0.997; GFI=0.992; NFI=0.981; SRMR=0.054; AGFI=0.987; χ2/df=1.126 so it was determined that showed sufficient fit. In the internal consistency analysis, Cronbach's Alpha coefficient was found to be 0.900. The Turkish version of the Dieting Self-Efficiency Scale which can be used to measure dieting self-efficiency, has been shown to be valid and reliable in Turkish population.

Anahtar Kelime: Validity reliability feeding and eating disorders eating behavior self efficacy

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Bandura A. The exercise of control. WH Freeman, New York.
2. Bandura A. Social foundations of thought and action: A social cognitive theory, 1st edn. NJ: Prentice-Hall.
3. Marcy TR, Britton ML, Harrison D. Identification of barriers to appropriate dietary behavior in low- income patients with type 2 diabetes mellitus. Diabetes Ther. 2011;2(1):9–19.
4. Locke EA, Latham GP. A theory of goal setting and task performance, 1st edn. NJ: Prentice Hall.
5. Locke EA, Latham GP. Building a practically useful theory of goal setting and task motivation. Am Psychol. 2002;57:705-717.
6. Stotland S, Zuroff DC. Relations between multiple measures of dieting self-efficacy and weight change in a behavioral weight control program. Behav Ther. 1991;22:47-59.
7. Dennis KE, Goldberg AP. Weight control selfefficacy types and transitions affect weight-loss outcomes in obese women. Addict Behav. 1996;21:103-16.
8. Suorsa KI, Cushing CC, Mullins AJ, Meier E, Tackett AP, Junghans A et al. Adolescents and young adults with asthma and allergies: Physical activity, self-efficacy, social support, and subsequent psychosocial outcomes. Children’s Health Care 2016;45:414-427.
9. Latner JD, McLeod G, O’Brien KS, et al. The role of self-efficacy, coping, and lapses in weight maintenance. Eat Weight Disord. 2013;18:359-66.
10. Clark MM, Abrams DB, Niaura RS, et al. Self- efficacy in weight management. J Consult Clin Psychol. 1991;59:739–44.
11. Leehr EJ, Krohmer K, Schag K, et al. Emotion regulation model in binge eating disorder and obesity a systematic review. Neurosci Biobehav Rev. 2015;49:125–34.
12. Higgs S, Thomas J. Social influences on eating. Curr Opin Behav Sci. 2016;9:1–6.
13. Cruwys T, Bevelander KE, Hermans RCJ. Social modeling of eating: a review of when and why social influence affects food intake and choice. Appetite. 2015;86:3–18.
14. Herman CP. The social facilitation of eating. A review. Appetite. 2015;86:61–73.
15. Glynn SM, Ruderman AJ. The development and validation of an eating self-efficacy scale. Cogn Ther Res. 1986;10:403-20.
16. Schwarzer R, Jerusalem M. Generalized self- efficacy scale. J. Weinman S, Wright M, Johnst Measures in health psychology: A use's portfolio Causal and control beliefs, 1995;35-37.
17. Aypay A. The adaptation study of general self- efficacy (gse) scale to turkish. INUJFE. 2010;11(2).
18. Kass RA, Tinsley HEA. Factor analysis. J Leis Res. 1979;11:120-38.
19. Kline P. An Easy Guide To Factor Analysis, 1st edn. New York: Routledge.
20. Güngör D. Psikolojide ölçme araçlarının geliştirilmesi ve uyarlanması kılavuzu. Türk Psikoloji Yazıları, 2016;19:104–112.
21. Alpar R. , Spor, sağlık ve eğitim bilimlerinden örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlik- güvenirlik-SPSS’de çözümleme adımları ile birlikte. 6. Baskı. Ankara: Detay Yayıncılık. 2020;527-636.
22. Stich C, Knäuper B, Tint A. A scenario-based dieting self-efficacy scale: the DIET- SE. Assessment. 2009;16:16-30.
23. Scholz U, Gutierrez- Dona B, Sud S, et al. Is general self efficacy a universal construct? Eur J Psychol Assess. 2002;18:242-51.
24. Martínez-Alvarado JR, Aguiar Palacios LH, Magallanes Rodríguez AG, et al. Análisis de las propiedades psicométricas de la versión mexicana de la Dieting Self-Efficacy Scale (DIET-SE). Nutr Hosp. 2019;36:723-8.
25. Obara-Gołębiowska M, Michałek-Kwiecień J. Polish adaptation and validation of the Dieting Self-Efficacy

APA	HAMURCU P, Şahin İ, batar n, ÇELİK A (2023). Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. , 151 - 160. 10.20515/otd.1176057
Chicago	HAMURCU PINAR,Şahin İrem Nur,batar nazli,ÇELİK Abdullah Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. (2023): 151 - 160. 10.20515/otd.1176057
MLA	HAMURCU PINAR,Şahin İrem Nur,batar nazli,ÇELİK Abdullah Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. , 2023, ss.151 - 160. 10.20515/otd.1176057
AMA	HAMURCU P,Şahin İ,batar n,ÇELİK A Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. . 2023; 151 - 160. 10.20515/otd.1176057
Vancouver	HAMURCU P,Şahin İ,batar n,ÇELİK A Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. . 2023; 151 - 160. 10.20515/otd.1176057
IEEE	HAMURCU P,Şahin İ,batar n,ÇELİK A "Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması." , ss.151 - 160, 2023. 10.20515/otd.1176057
ISNAD	HAMURCU, PINAR vd. "Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması". (2023), 151-160. https://doi.org/10.20515/otd.1176057

APA	HAMURCU P, Şahin İ, batar n, ÇELİK A (2023). Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Osmangazi Tıp Dergisi, 45(2), 151 - 160. 10.20515/otd.1176057
Chicago	HAMURCU PINAR,Şahin İrem Nur,batar nazli,ÇELİK Abdullah Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Osmangazi Tıp Dergisi 45, no.2 (2023): 151 - 160. 10.20515/otd.1176057
MLA	HAMURCU PINAR,Şahin İrem Nur,batar nazli,ÇELİK Abdullah Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Osmangazi Tıp Dergisi, vol.45, no.2, 2023, ss.151 - 160. 10.20515/otd.1176057
AMA	HAMURCU P,Şahin İ,batar n,ÇELİK A Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Osmangazi Tıp Dergisi. 2023; 45(2): 151 - 160. 10.20515/otd.1176057
Vancouver	HAMURCU P,Şahin İ,batar n,ÇELİK A Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Osmangazi Tıp Dergisi. 2023; 45(2): 151 - 160. 10.20515/otd.1176057
IEEE	HAMURCU P,Şahin İ,batar n,ÇELİK A "Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması." Osmangazi Tıp Dergisi, 45, ss.151 - 160, 2023. 10.20515/otd.1176057
ISNAD	HAMURCU, PINAR vd. "Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması". Osmangazi Tıp Dergisi 45/2 (2023), 151-160. https://doi.org/10.20515/otd.1176057