Akkoyunlu ve Karakoyunlu’da Kadının Devlet Yönetimi ve Diplomasideki Önemine İki Örnek: Hatun Can Begüm ve Sara Hatun

ATICI ARAYANCAN, AYŞE

Akkoyunlu ve Karakoyunlu’da Kadının Devlet Yönetimi ve Diplomasideki Önemine İki Örnek: Hatun Can Begüm ve Sara Hatun

Ayşe ATICI ARAYANCAN (Boş)

Türkiyat Araştırmaları Dergisi

15 2

Yıl: 2011 Cilt: 0 Sayı: 29 Sayfa Aralığı: 285 - 301 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Akkoyunlu ve Karakoyunlu’da Kadının Devlet Yönetimi ve Diplomasideki Önemine İki Örnek: Hatun Can Begüm ve Sara Hatun

Öz:

Türk tarihinin çeşitli dönemlerinde kadının toplum, diplomasi ve devlet yönetimi içindeki durumuna ilişkin birçok örnek mevcuttur. Özellikle XIV-XV. yüzyılda birçok hükümdar eşi ya da annesi devletin iç ve dış siyasetinde etkinliğini koyarken yönetimde söz sahibi olmuş, fer-man, vakıf kayıtları ve kitabelere kendi adını basarak diplomasinin önemli bir unsuru olmuş-tur. Bu çalışmamızda Akkoyunlu ve Karakoyunlularda kadının sosyal ve siyasî yaşamdaki rolünü ele almaya çalışırken örnek olarak Hatun Can Begüm ve Sara Hatun’un diplomaside ve devlet yönetimindeki önemi ve rolü üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Sosyal Çalışma Siyasi Bilimler Kültürel Çalışmalar

Aqqoyunlu and Qaraqoyunlu with Women's State Admınıstratıon and Dıplomatic Importance The Two Sample: Hatun Can Begüm and Sara Hatun

Öz:

Numerous examples show that women played a role in society, government, and diplomacy throughout Turkish history. Especially XIV-XV. century, many monarch wife or the mother putting the effectiveness of domestic and foreign policy of the state when have a voice in management has become, edict, foundations and the inscription records the name of their own pressing an important matter in diplomacy. This study discusses women's role in the social and political life of Aqqoyunlu and Qaraqoyunlu state and focuses on Hatun Can Begüm and Sara Hatun’s significance to and role to Aqquyunlu and Qaraquyunlu diplomacy and goverments.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Sosyal Çalışma Siyasi Bilimler Kültürel Çalışmalar

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Abdürrahim Şerif, Ahlât Kitabeleri, Hamit Matbaası, İstanbul,1932
Afşar, İreç “Vakıfname-i Az Turkmenan-i Karakoyunlu” Ferheng-i İran Zemin, C.20, Tahran, Neşr-i Sohen,1385/2007.
Andreasyan,H.D., “XIV ve XV. Yüzyıl Türk Tarihine Ait Ufak Kronolojiler ve Kolofonlar”,Tarih Enstitüsü Dergisi, Edebiyat Fakültesi Matbaası, S.3, İstanbul, 1973.
Âşık Paşa-zâde,Tevarih-i Al-i Osman(Âşık Paşa-zâde Tarihi), Matbaa-i Amire, İstan-bul,1332.
Baykal Bekir Sıtkı, “Fatih Sultan Mehmet-Uzun Hasan Rekabetinde Trabzon
Mese-lesi”, A.Ü.DTCF Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, C.2, Ankara, 1964.
Budak,Münşi Kazvînî, Cevâhirü’l-ahbâr:Bahş-i Tarih-i İran az Karakoyunlu ta Sal-ı 984, hzl. Muhsin Behrâm Nejâd, Merkez-i Neşr-i Miras-ı Mektub, Tahran, 2000,
Çakmak Mehmed Ali,“Akkoyunlu Karakoyunlu Mücadelesi”, G.Ü. Gazi Eğitim Fa-kültesi Dergisi, C.25, S.3, Ankara, 2005.
İlhan Erdem,“Osman Bey’in Ölümünden Uzun Hasan Padişah’a Akkoyunlular (1453–1456)”, A.Ü.DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, XV/26, Ankara, 1990.
Paydaş, Kazım Ak-Koyunlu Devleti Tarihi Siyaset-Teşkilat-Kültür, Birle-şik Kitabevi, Ankara, 2007.
Emir Erduş, Muhammed Hüseyin, Uzun Hasan Akkoyunlu ve Siyasetha-yı Şarki-Garbi: Münasebat-ı İran ve Osmanî der Dovre-i Uzun Hasan Akkoyunlu, İntişarat-ı Bersat, Tahran, 1381/2003.
Gaffârî, Tarih-i Cihân-âra, nşr. Hasan Neraki, Tahran, 1343/1965.
Hasan-ı Rumlu, Ahsenü’t -Tevârîh, çev. Mürsel Öztürk, TTK, Ankara, 2006.
Hândmîr El-Hüseynî,Habîbü’s-Siyer fi Ahbar-ı Efrad-ı Beşer,C.4,hzl. Muhammed Debîr-siyakî, Tahran, 1333/1955
İbn İyas, Bedâyi> ü’z-Zuhûr fi Vekâyi’ i’d-Duhûr, Tah.Muhammed Mustafa, C.2, Kahi-re, 1982.
İbn Kemal, Tevârih-i Âl-i Osman, nşr. Şerafeddin Turan, Ankara, 1991.
İbn Tagrı Birdî, Havâdisü’d-Duhûr fi Medai’l-Eyyâm ve’ş-Suhûr, Neşr. W.Popper, V. VIII/III California, 1930
Kâreng Abdülali, Asar-ı Bastani-i Azerbaycan, İntişarat-ı Encümen-i Asar-i Milli, Tahran, 1351/1973.
Kâtip, Ahmed b. Hüseyin b. Ali-yi, Tarih-i Cedid-i Yezd, hzl. İrec Afşar, Tahran, 1345/1967.
Kazvînî, İsfahânî,Hold-ı Barin, (Tarih-i Timuriyan ve Türkemanan), hzl. Mir Hâşim Muhaddis, Miras-ı Mektub, Tahran, 1379/2001.
Keleş, Hamza , “Anadolu’da Akkoyunlu Kültür Mirası: Tarihi Eserler”, Hacı Bektaş Veli Dergisi, S.38,Ankara, 2006.
Kerbelaî, Hüseyin, Ravzatü’l-Cinân ve Cennâtû’l-Cenân, yay. Cafer Sultan el-Kurraî, C. I-2,Tahran, 1344/1966.
Kesrevi, Ahmed Şeyh, Sufi ve Tebareş, Kitaphane-i Payda, Tahran, 1342/1964.
Mamhudlu.Y.M. “Sara Hatun”, Azerbaycan Diplomatiyası, Bakü, 1993.
Minorkys,Vladimir,“Karakoyunlu Cihânşâh ve Şiirleri”, Selçuklu Araştırmaları Dergi-si, çev. Mine Erol, TTK, Ankara, 1971.
Mirhand, Tarih-i Ravzatu’s-Sefa Fi Sîreti’l-Enbiyâ ve’l-Mülûk ve’l-Hulefâ
Tashih. Cemşid Kiyanfer, İntişarat-ı Esatir, C.10,Tahran,1380/2002. Mozzaoui, M.M., The Origins of Safawids, Si’ism, Sufism, and the Gulât, Wiesbaden,1972.
Müneccimbaşı, Sahaifü’l- Ahbâr fî Vekâ-yiü’l- A’sâr, çev.İsmail Erünsal, C.II, İstanbul, 1976.
Sanjian, Avedis K. Sanjian, Colophons of Ermenian Manuscript 1301-1480,
Hardward University, Cambridge, Massachusetts, 1969.
Semerkandî, Abd’ür-rezzak, Matla-ı Sa’deyn ve Mecma-ı Bahreyn, nşr. Abd’ül-Hüseyin Nevâi, Pejuhaşgah-ı Ulum-i İnsani ve Mutala’at-ı Ferhengi, Tahran, 2004. Sultanzade, Hüseyin, Tebriz, Ferhengi, Tahran, 1997.
Sümer, Faruk (Başlangıçtan Cihânşah’a Kadar Kara Koyunlular),C.I, TTK, Ankara, 1992.
“Doğu Anadolu ‘da Moğol ve Türkmen Devirlerine Ait Bazı Tarihi Yapılar Hakkında Düşünceler”, Belleten, C. LIV TTK, Ankara, 1991.
,“Akkoyunlular”, DİA, C.2, İstanbul,1989.
,Selçuklular Devrinde Anadoludaki Türk Beylikleri, TTK, Ankara,1998.
Şarden, Jan, Seyahetname, İlm, Bakü, 1994.
Muderrisi-i Tabâtabai, Hüseyin, Farmânhâ-yi Türkmânan-ı Karakoyunlu ve Akkoyunlu, Kum, 1352/1974.
Tihranî, Ebû Bekr-i,Kitâb-ı Diyârbekriyye, çev. Mürsel Öztürk, Kültür Bakanlığı Ya-yınları, Ankara, 2001.
Tursun Bey, Târih-i Ebü’l Feth, hzl. Mertol Tulum, Baha, İstanbul,1977
Uzunçarşılı İ.Hakkı, Anadolu Beyliklerinin Kara ve Akkoyunlu Devletlerinin Kuruluşları ve Siyasi Hayatları ile Bunlar Zamanındaki Devlet Teşkilatı, Fikir Hareketleri ve İkti-sadi Hayat, Ankara,1932.
, Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu ve Karakoyunlu Devletleri, TTK, Anka-ra, 1988.
Ünal, Mehmet Ali, XVI.Yüzyılda Harput Sancağı (1518–1566),TTK, Ankara, 1989 Woods, John, 300 Yıllık Türk İmparatorluğu Akkoyunlular, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1993.
Varlık, Mustafa Çetin , “Ak Koyunlular”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi ,C.VIII, Çağ Yayınları, İstanbul, 1989.
Vefayi, Zohre, Şerh-i Tarih-i Karakoyunluha & Akkoyunluha, İntişarat-ı Zeyneb, Tebriz, 1385/2006.
Yıldız, Hakkı Dursun,“The Akkoyunlu”, A Short History of Turkish-Islamic States (Excluding the Otoman State), Written : İ. Kafesoğlu, H.D.Yıldız, E. Merçil and M. Saray, Ankara, 1994.

APA	ATICI ARAYANCAN A (2011). Akkoyunlu ve Karakoyunlu’da Kadının Devlet Yönetimi ve Diplomasideki Önemine İki Örnek: Hatun Can Begüm ve Sara Hatun. , 285 - 301.
Chicago	ATICI ARAYANCAN AYŞE Akkoyunlu ve Karakoyunlu’da Kadının Devlet Yönetimi ve Diplomasideki Önemine İki Örnek: Hatun Can Begüm ve Sara Hatun. (2011): 285 - 301.
MLA	ATICI ARAYANCAN AYŞE Akkoyunlu ve Karakoyunlu’da Kadının Devlet Yönetimi ve Diplomasideki Önemine İki Örnek: Hatun Can Begüm ve Sara Hatun. , 2011, ss.285 - 301.
AMA	ATICI ARAYANCAN A Akkoyunlu ve Karakoyunlu’da Kadının Devlet Yönetimi ve Diplomasideki Önemine İki Örnek: Hatun Can Begüm ve Sara Hatun. . 2011; 285 - 301.
Vancouver	ATICI ARAYANCAN A Akkoyunlu ve Karakoyunlu’da Kadının Devlet Yönetimi ve Diplomasideki Önemine İki Örnek: Hatun Can Begüm ve Sara Hatun. . 2011; 285 - 301.
IEEE	ATICI ARAYANCAN A "Akkoyunlu ve Karakoyunlu’da Kadının Devlet Yönetimi ve Diplomasideki Önemine İki Örnek: Hatun Can Begüm ve Sara Hatun." , ss.285 - 301, 2011.
ISNAD	ATICI ARAYANCAN, AYŞE. "Akkoyunlu ve Karakoyunlu’da Kadının Devlet Yönetimi ve Diplomasideki Önemine İki Örnek: Hatun Can Begüm ve Sara Hatun". (2011), 285-301.

APA	ATICI ARAYANCAN A (2011). Akkoyunlu ve Karakoyunlu’da Kadının Devlet Yönetimi ve Diplomasideki Önemine İki Örnek: Hatun Can Begüm ve Sara Hatun. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0(29), 285 - 301.
Chicago	ATICI ARAYANCAN AYŞE Akkoyunlu ve Karakoyunlu’da Kadının Devlet Yönetimi ve Diplomasideki Önemine İki Örnek: Hatun Can Begüm ve Sara Hatun. Türkiyat Araştırmaları Dergisi 0, no.29 (2011): 285 - 301.
MLA	ATICI ARAYANCAN AYŞE Akkoyunlu ve Karakoyunlu’da Kadının Devlet Yönetimi ve Diplomasideki Önemine İki Örnek: Hatun Can Begüm ve Sara Hatun. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, vol.0, no.29, 2011, ss.285 - 301.
AMA	ATICI ARAYANCAN A Akkoyunlu ve Karakoyunlu’da Kadının Devlet Yönetimi ve Diplomasideki Önemine İki Örnek: Hatun Can Begüm ve Sara Hatun. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2011; 0(29): 285 - 301.
Vancouver	ATICI ARAYANCAN A Akkoyunlu ve Karakoyunlu’da Kadının Devlet Yönetimi ve Diplomasideki Önemine İki Örnek: Hatun Can Begüm ve Sara Hatun. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2011; 0(29): 285 - 301.
IEEE	ATICI ARAYANCAN A "Akkoyunlu ve Karakoyunlu’da Kadının Devlet Yönetimi ve Diplomasideki Önemine İki Örnek: Hatun Can Begüm ve Sara Hatun." Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0, ss.285 - 301, 2011.
ISNAD	ATICI ARAYANCAN, AYŞE. "Akkoyunlu ve Karakoyunlu’da Kadının Devlet Yönetimi ve Diplomasideki Önemine İki Örnek: Hatun Can Begüm ve Sara Hatun". Türkiyat Araştırmaları Dergisi 29 (2011), 285-301.