Yıl: 2023 Cilt: 13 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 45 - 82 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.54704/akdhfd.1264191 İndeks Tarihi: 09-09-2023

SİBER ALANDA DEVLETLER VE ŞİRKETLER ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN HUKUKA ETKİLERİ

Öz:
Hukuk, dijital çağda siber alandaki insan faaliyetinin düzenlenmesinde önemli araçlardan biridir. Siber alanın hukuku küresellik ve çok hukukluluk özelliklerine sahiptir. Küresellik özelliği, alanda uygulanacak hukukun ulusal, bölgesel ve devletlerarası bir çerçeveyle sınırlandırılamamasını ifade eder. Bu özellik, bölgesel yargı yetkilerinin, ulusal hukuk düzenlerinin ve uluslararası ilişkilerin yanında sosyal ve kültürel sınırları zorlayan bir yapıya odaklanmayı gerektirir. Siber alanın hukukunun diğer özelliği olan çok hukukluluk, farklı normatif düzenlere ve hukuki çoğulluk tartışmalarıyla birlikte düşünülmesi gereken farklı kural koyuculara referans verir. Siber alanda, geleneksel devlet hukuku dışında, insan davranışlarını çeşitli yaptırımlar yoluyla düzenleyen normatif sistemler vardır. Siber alanın hukuku, devletler, şirketler ve kullanıcılar arasındaki iş birliği, pazarlık ve çatışma ilişkileriyle biçimlenir. Siber alanda cereyan eden bu ilişkilerin meydana getirdiği hukuksal düzenlemeler ve hukuki kurumlar, bir düşünce sistemini ve belirli ekonomik ilişkilerin yeniden üretimini ifade eder. Siber alanda kural koyucu aktörler olan ve özellikle normları biçimlendiren ve uygulayan devlet ve şirketler arasında işlevlerin ve rollerin değişimi öne çıkmaktadır. Devlet ve şirket aktörleri arasındaki ilişkiye odaklanan bu çalışma, hukukun oluşumunda kurumsal değişim ve aktörler arasındaki sınırların bulanıklaşması, devletlerin şirketleşmesi ve şirketlerin devletleşmesi olgularını açıklayarak, bu dönüşümü internet yönetişimi, gözetimin ticarileşmesi, devletler arasındaki ilişkilerde şirketlerin pozisyonları açısından örneklendirmektedir. Bununla birlikte, devletler ve şirketler arasındaki ilişkilerin, rol ve işlev değişiminin hukuk alanında da çeşitli sonuçları vardır. Sermayenin hareket özelliklerinin siber alanı ilgilendiren hukuksal düzenlemelere etkisi, esnekliğin artması, hesap verilebilirliğin ve denetimin azalması, yumuşak hukuk, sözleşme ve kod gibi düzenlemelerin yaygınlaşması, son kullanıcıların hak sahiplerinden tüketicilere dönüşmesi, bu dönüşümün sadece usule değil aynı zamanda esasa dair olması siber alanda devletler ve şirketler arasındaki ilişkilerdeki değişimin hukuk alanındaki sonuçları olarak ele alınmıştır.
Anahtar Kelime: Siber Alan Siber Hukuk Küresellik Çok Hukukluluk Şirketleşme Devletleşme Sermaye Egemenliği Hukukta Dönüşüm

THE IMPACT OF STATE-CORPORATE RELATIONS ON LAW IN CYBERSPACE

Öz:
The law is one of the most important tools for regulating human activity in cyberspace. The law of cyberspace has the characteristics of globality and legal pluralism. Globality refers to the fact that the law that applies in this field cannot be limited to a national, regional, or interstate framework. There is a structure that goes beyond social and cultural boundaries, as well as regional jurisdiction and national and international legal orders. Cyberspace is a global space that transcends national borders, and as such, it is difficult to apply traditional legal frameworks to it. Legal pluralism refers to the existence of multiple legal systems and different rule-makers in cyberspace. These legal systems are created by different actors, such as states, companies, and users. Thus, in cyberspace, there are normative orders that regulate human behavior through various sanctions other than traditional state law. Cooperation, bargaining, and conflict between states, companies, and users are particularly important in shaping cyber law. In cyberspace, legal regulations and institutions express a certain way of thinking and, of course, the reproduction of certain economic relations. The changing functions and roles of actors in cyberspace and the blurring of boundaries between them come into focus, especially among states and companies that create and enforce norms. This study focuses on the relationship between governments and corporations. We can observe an institutional change in the formation of law and the blurring of the boundaries as corporatization of states and statification of companies. Especially in Internet governance, in the commercialization of surveillance, and in the positions of corporations in interstate relations, we can see this transformation. The relations and switching hats between states and companies also have various consequences in the law. Increasing flexibility, decreasing accountability and audit, spreading regulations such as soft law, contract, and code, and the procedural but also the fundamental transformation of end users from right holders to consumers are some of these consequences.
Anahtar Kelime: Cyberspace Cyberlaw Globality Multi Legality Statification Corporation Capital Hegemony Transformation of Law

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Airoldi, Massimo. Machine Habitus: Toward a Sociology of Algorithms. Cambridge; Medford, MA: Polity, 2022.
  • Aydın, Mustafa Berkay. “Dijital Sosyoloji Üzerine Notlar”. İçinde Dijital Sosyoloji Çalışmaları, editör Aslıhan Zinderen, 1-18. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler, 2021.
  • Balkin, Jack M. “The Future of Free Expression in a Digital Age”. Pepperdin Law Review 36 (2009): 427-44.
  • Berman, Paul Schiff. “Introduction”. İçinde Law and Society Approaches to Cyberspace, editör Paul Schiff Berman, xi-xxvi. Ashgate Pub Ltd, 2007.
  • Berman, Paul Schiff. “The Globalization of Jurisdiction”. University of Pennsylvania Law Review 151, sy 2 (2002): 311-45.
  • Bomse, Amy Lynne. “The Dependence of Cyberspace”. Duke Law Journal 50, sy 6 (2001): 1717-49. https://doi.org/10.2307/1373046.
  • Bradley, Christopher G. “The Challenge of Globalized Online Commerce for U.S. Contract and Consumer Law”. İçinde The Law of Global Digitality, editör Matthias C. Kettemann, Alexander Peukert, ve Indra Spiecker gen. Döhmann, 125-43. Routledge, 2022.
  • Brophy, Susan Dianne. “An Uneven and Combined Development Theory of Law: Initiation”. Law and Critique 28, sy 2 (2017): 167-91. https://doi.org/10.1007/s10978-017-9200-0.
  • Can, Cahit. Hukuk Sosyolojisinin Antropolojik Temelleri ve Genel Gelişim Çizgisi. 3. bs. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2011.
  • Castells, Manuel. Ağ Toplumunun Yükselişi Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür 1. Cilt. 2. bs. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2008.
  • Cohen, Julie E. “Cyberspace As/And Space”. Columbia Law Review 107 (2007): 210-56.
  • Cohen, Julie E. “Review of Zuboff’s the Age of Surveillance Capitalism”. Surveillance & Society 17, sy 1/2 (31 Mart 2019): 240-45. https://doi.org/10.24908/ss.v17i1/2.13144.
  • Cotterrell, Roger. Hukuk Sosyolojisi. Çeviren Saim Üye. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2020.
  • Dahlberg, Lincoln. “Cyber-Publics and the Corporate Control of Online Communication”. Javnost - The Public 11, sy 3 (01 Ocak 2004): 77-92. https://doi.org/10.1080/13 183222.2004.11008861.
  • Dahlberg, Lincoln. “Libertarian Cyber-Utopianism and Global Digital Networks”. Içinde Globalization and Utopia: Critical Essays, editör Patrick Hayden ve Chamsy el-Ojeili, 176-89. London: Palgrave Macmillan UK, 2009. https://doi.org/10.1057/9780230233607_12.
  • De Sousa Santos, Boaventura. Toward a New Legal Common Sense: Law, Globalization, And Emancipation. 2. baskı UK: Butterworths, 2002.
  • Deitelhoff, Nicole, ve Klaus Dieter Wolf. “Business and human rights: How corporate norm violators become norm entrepreneurs”. İçinde The Persistent Power of Human Rights: From Commitment to Compliance, editör Kathryn Sikkink, Stephen C. Ropp, ve Thomas Risse, 222-38. Cambridge Studies in International Relations. Cambridge: Cambridge University Press, 2013. https://doi.org/10.1017/CBO9781139237161.017.
  • DeNardis, Laura. The Internet in Everything: Freedom and Security in a World with No Off Switch. New Haven, CT: Yale University Press, 2020.
  • Doolin, Bill, ve Alan Lowe. “To Reveal Is to Critique: Actor-Network Theory and Critical Information Systems Research”. Journal of Information Technology 17, sy 2 (01 Haziran 2002): 69-78. https://doi.org/10.1080/02683960210145986.
  • Easterbrook, Frank H. “Cyberspace and the Law of the Horse”. University of Chicago Legal Forum, sy 207 (1996).
  • Easterling, Keller. Devletdışı Güç: Altyapı Mekanı ve İktidar. Çeviren Şahika Tokel. İstanbul: Metis Yayınları, 2017.
  • Ehrlich, Eugene. Hukuk Sosyolojisinin Temel İlkeleri. Çeviren Artun Mimar. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2019.
  • Engadget. “FCC Bans Telecom and Video Surveillance Gear from Huawei, ZTE and Other Chinese Companies”. Erişim 27 Şubat 2023. https://www.engadget.com/ fcc-officially-bans-telecom-and-video-surveillance-gear-from-several-chinesecompanies-003040729.html.
  • Fuchs, Doris. Business Power in Global Governance. Boulder: Lynne Rienner Publishers, 2007.
  • Galanter, Marc, Robert W. Gordon, ve Shauhin A. Talesh. Why the Haves Come Out Ahead: The Classic Essay and New Observations. New Orleans: Quid Pro, LLC, 2014. Goldsmith, Jack, ve Tim Wu. Who Controls the Internet? lllusions of Borderless World. New York: Oxford University Press, 2006.
  • Griffiths, John. “What is legal pluralism”. J. Legal Pluralism & Unofficial L. 24 (1986): 1. Güzelsarı, Selime. Küresel Kapitalizm ve Devletin Dönüşümü: Türkiye’de Mali İdarede Yeniden Yapılanma. SAV Sosyal Araştırmalar Vakfı, 2008.
  • Hall, Stuart. “Yeni Zamanları Anlamı”. İçinde Yeni Zamanlar 1990’larda Politikanın Değişen Çehresi, Stuart Hall&Martin Jacques., 105-27. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1995. Hatıpoğlu Aydın, Duygu. “Bir İnsan Hakkı Olarak İnternet”. İçinde Prof. Dr. Adnan Güriz’e Armağan, editör Saim Üye, Eylem Ümit Atılgan, İrem Akı, Zeynep İspir, ve Funda Kaya, 141-54. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, 2016.
  • Hall, Stuart. Siber Alan ve Hukuk. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2022.
  • Hirsch, Joachim. Materyalist Devlet Teorisi. Çeviren Levent Bakaç. İstanbul: Yeni Alan Yayıncılık, 2011.
  • Hurel, Louise Marie, ve Luisa Lobato. “Cyber-Norms Entrepreneurship? Understanding Microsoft’s Advocacy on Cybersecurity”. İçinde Governing Cyberspace: Behaviour, Power and Diplomacy, editör Dennis Broeders ve Bibi van den Berg, 305-33. Rowman & Littlefield Publishers, 2020.
  • Hurel, Louise Marie, ve Luisa Cruz Lobato. “Unpacking cyber norms: private companies as norm entrepreneurs”. Journal of Cyber Policy 3, sy 1 (02 Ocak 2018): 61-76. https://doi.org/10.1080/23738871.2018.1467942.
  • Johnson, David R., ve David Post. “Law and Borders: The Rise of Law in Cyberspace”. Stanford Law Review 48, sy 5 (1996): 1367-1402. https://doi.org/10.2307/1229390.
  • Kettemann, Matthias C., ve Alexander Peukert. “Conclusion: The Law of Global Digitality: Findings and Future Research”. İçinde The Law of Global Digitality, editör Matthias C. Kettemann, Alexander Peukert, ve Indra Spiecker gen. Döhmann, 250-55. Routledge, 2022.
  • Kumar, Krishan. Sanayi Sonrası Toplumdan Post-modern Topluma - Çağdaş Dünyanın Yeni Kuramları. Çeviren Mehmet Küçük. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 1999.
  • Latour, Bruno. Toplumsalı Yeniden Toplama: Ağ Aktör Teorisine Bir Giriş. Çeviren Nüvit Bingöl. İstanbul: Tellekt, 2021.
  • Lessig, Lawrence. Code: And Other Laws of Cyberspace, Version 2.0. 2. bs. New York: Basic Books, 2006.
  • Lessig, Lawrence. “Code Is Law”. Harvard Magazine, 01 Ocak 2000. https://www.harvardmagazine. com/2000/01/code-is-law-html.
  • Marsden, Christopher, ve Rob Nicholls. “Who Regulates Our Regulators? Regulating Social Media Platforms’ Use of Artificial Intelligence to Regulate Us”. SSRN Scholarly Paper. Rochester, NY, 01 Kasım 2022. https://doi.org/10.2139/ssrn.4263700.
  • Mazzucato, Mariana. Girişimci Devlet: Kamu Sektörü-Özel Sektör Karşıtlığı Masalının Çürütülmesi. Çeviren Esin Soğancılar. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2021.
  • Murray, Andrew D. The Regulation of Cyberspace. Routledge, 2007.
  • O’Reilly, Tim. “Why it’s too early to get excited about Web3”. O’Reilly (blog), Aralık 2021. https://www.oreilly.com/radar/why-its-too-early-to-get-excited-about-web3/.
  • Özcan, Mehmet Tevfik. “Küreselleşme Sonrası Hukuk Devleti: Mit mi? Gerçeklik mi?” İstanbul Üniversitesi Hukuk Mecmuası 71, sy 1 (2013): 963-1002.
  • Picciotto, Sol. Regulating Global Corporate Capitalism. Cambridge: Cambridge University Press, 2011.
  • Pierson, Christopher. Modern Devlet. Çeviren Neşet Kutluğ ve Burcu Erdoğan. İstanbul: Chiviyazıları Yayınevi, 2011.
  • Post, David G. “Governing Cyberspace: Law”. Santa Clara High Technology Law Journal 24, sy 4 (2008): 883-913.
  • Post, David G. “The ‘Unsettled Paradox’: The Internet, The State, and the Consent of the Governed”. Indiana Journal of Global Legal Studies 5, sy 2 (1998): 521-43.
  • Powers, Shawn M., ve Michael Jablonski. The Real Cyber War: The Political Economy of Internet Freedom. University of Illinois Press, 2015. https://www.jstor.org/ stable/10.5406/j.ctt130jtjf.
  • Reidenberg, Joel R. “Governing Networks and Rule-Making in Cyberspace”. Emory Law Journal 45 (1996): 911-30.
  • Reidenberg, Joel R. “Lex Informatica: The Formulation of Information Policy Rules through Technology”. Texas Law Review 76, sy 3 (1998): 553-93.
  • Riis, Thomas, ve Jens Schovsbo. “Towards a Legal Methodology of Digitalisation: The Example of Digital Copyright Law”. İçinde The Law of Global Digitality, 17-49. Routledge, 2022.
  • Rusch, Jonathan. “Cyberspace and the ‘Devil’s Hatband’”. Seattle University Law Review 24, sy 2 (2000): 577-98.
  • Schultz, Thomas. “Carving up the Internet: Jurisdiction, Legal Orders, and the Private/ Public International Law Interface”. European Journal of International Law 19, sy 4 (01 Eylül 2008): 799-839. https://doi.org/10.1093/ejil/chn040.
  • Simonite, Tom. “What Really Happened When Google Ousted Timnit Gebru”. Wired. Erişim 27 Şubat 2023. https://www.wired.com/story/google-timnit-gebru-ai-what-really-happened/.
  • Svantesson, Dan Jerker B. Solving the Internet Jurisdiction Puzzle. Oxford; New York: Oxford University Press, 2017.
  • Tabb, William K. Ahlaksız Fil- 21. Yüzyılda Küreselleşme ve Sosyal Adalet Mücadelesi. Çeviren Ercüment Özkaya. Ankara: Epos Yayınları, 2002.
  • Tech, Tactical. “The GAFAM Empire”. The GAFAM empire. Erişim 27 Şubat 2023. https://gafam.theglassroom.org/.
  • Teubner, Gunther, ve Andreas Fischer-Lescano. “Regime-Collisions: The Vain Search for Legal Unity in the Fragmentation of Global Law”. Michigan Journal of International Law 25, sy 4 (2004): 999-1046.
  • Twining, William. General Jurisprudence: Understanding Law from a Global Perspective. Cambridge University Press, 2009.
  • Urry, John. “Örgütlü Kapitalizmin Sonu”. İçinde Yeni Zamanlar 1990’larda Politikanın Değişen Çehresi, Stuart Hall&Martin Jacques., 95-104. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1995.
  • Van Loo, Rory. “The Public Stakes of Consumer Law: The Environment, the Economy, Health, Disinformation, and Beyond”. SSRN Scholarly Paper. Rochester, NY, 21 Aralık 2022. https://papers.ssrn.com/abstract=4308960.
  • Wacquant, Loïc, ve Aksu Akçaoğlu. “Kentsel Marjinallik ve Devletin Sağ Eli”. İdealKent 10, sy 26 (2019): 11-19. https://doi.org/10.31198/idealkent.562671.
  • MIT Technology Review. “We Read the Paper That Forced Timnit Gebru out of Google. Here’s What It Says.” Erişim 27 Şubat 2023. https://www.technologyreview. com/2020/12/04/1013294/google-ai-ethics-research-paper-forced-out-timnit-gebru/.
  • Wu, Timothy S. “Cyberspace Sovereignty?- The Internet and the International System”. Harvard Journal of Law & Technology 10, sy 3 (1997): 647-66.
  • Zuboff, Shoshana. The Age of Surveillance Capitalism: The Fight for a Human Future at the New Frontier of Power. New York: PublicAffairs, 2019.
APA Hatıpoğlu Aydın D (2023). SİBER ALANDA DEVLETLER VE ŞİRKETLER ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN HUKUKA ETKİLERİ. , 45 - 82. 10.54704/akdhfd.1264191
Chicago Hatıpoğlu Aydın Duygu SİBER ALANDA DEVLETLER VE ŞİRKETLER ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN HUKUKA ETKİLERİ. (2023): 45 - 82. 10.54704/akdhfd.1264191
MLA Hatıpoğlu Aydın Duygu SİBER ALANDA DEVLETLER VE ŞİRKETLER ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN HUKUKA ETKİLERİ. , 2023, ss.45 - 82. 10.54704/akdhfd.1264191
AMA Hatıpoğlu Aydın D SİBER ALANDA DEVLETLER VE ŞİRKETLER ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN HUKUKA ETKİLERİ. . 2023; 45 - 82. 10.54704/akdhfd.1264191
Vancouver Hatıpoğlu Aydın D SİBER ALANDA DEVLETLER VE ŞİRKETLER ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN HUKUKA ETKİLERİ. . 2023; 45 - 82. 10.54704/akdhfd.1264191
IEEE Hatıpoğlu Aydın D "SİBER ALANDA DEVLETLER VE ŞİRKETLER ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN HUKUKA ETKİLERİ." , ss.45 - 82, 2023. 10.54704/akdhfd.1264191
ISNAD Hatıpoğlu Aydın, Duygu. "SİBER ALANDA DEVLETLER VE ŞİRKETLER ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN HUKUKA ETKİLERİ". (2023), 45-82. https://doi.org/10.54704/akdhfd.1264191
APA Hatıpoğlu Aydın D (2023). SİBER ALANDA DEVLETLER VE ŞİRKETLER ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN HUKUKA ETKİLERİ. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13(1), 45 - 82. 10.54704/akdhfd.1264191
Chicago Hatıpoğlu Aydın Duygu SİBER ALANDA DEVLETLER VE ŞİRKETLER ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN HUKUKA ETKİLERİ. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 13, no.1 (2023): 45 - 82. 10.54704/akdhfd.1264191
MLA Hatıpoğlu Aydın Duygu SİBER ALANDA DEVLETLER VE ŞİRKETLER ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN HUKUKA ETKİLERİ. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.13, no.1, 2023, ss.45 - 82. 10.54704/akdhfd.1264191
AMA Hatıpoğlu Aydın D SİBER ALANDA DEVLETLER VE ŞİRKETLER ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN HUKUKA ETKİLERİ. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2023; 13(1): 45 - 82. 10.54704/akdhfd.1264191
Vancouver Hatıpoğlu Aydın D SİBER ALANDA DEVLETLER VE ŞİRKETLER ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN HUKUKA ETKİLERİ. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2023; 13(1): 45 - 82. 10.54704/akdhfd.1264191
IEEE Hatıpoğlu Aydın D "SİBER ALANDA DEVLETLER VE ŞİRKETLER ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN HUKUKA ETKİLERİ." Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13, ss.45 - 82, 2023. 10.54704/akdhfd.1264191
ISNAD Hatıpoğlu Aydın, Duygu. "SİBER ALANDA DEVLETLER VE ŞİRKETLER ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN HUKUKA ETKİLERİ". Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 13/1 (2023), 45-82. https://doi.org/10.54704/akdhfd.1264191