ŞİRKET ORTAK İÇİN Mİ? ŞİRKET TOPLUM İÇİN Mİ? KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK FAALİYETLERİ ŞİRKETİN İŞLETME KONUSUYLA BAĞDAŞIR MI?
Yıl: 2023 Cilt: 13 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 485 - 501 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.54704/akdhfd.1169488 İndeks Tarihi: 13-09-2023
ŞİRKET ORTAK İÇİN Mİ? ŞİRKET TOPLUM İÇİN Mİ? KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK FAALİYETLERİ ŞİRKETİN İŞLETME KONUSUYLA BAĞDAŞIR MI?
Öz: Ticaret şirketlerinin amacı kazanç elde edilmesi, şirket kârının artırılması ve dolayısıyla şirket ortaklarının ekonomik menfaat beklentilerinin tatmin edilmesidir. Türk Borçlar Kanunu m. 620’de “Adi ortaklık sözleşmesi, iki ya da daha fazla kişinin emeklerini ve mallarını ortak bir amaca erişmek üzere birleştirmeyi üstlendikleri sözleşmedir.” şeklinde yer alan şirket tanımında geçen “ortak amaç” ifadesi de bu hususa işaret etmektedir. Şirket amacının ne olduğu, kollektif ve komandit şirketlerde “bir ticari işletmenin işletilmesi” olarak Türk Ticaret Kanunu’nda açıkça belirtilmiştir. Sermaye şirketleri olan anonim ve limited şirketlerde ise ortak amaç, şirket sözleşmesinde yer alan işletme konusu ile somutlaşmakta ve ticaret unvanı vasıtasıyla şirketle ilişkiye geçen üçüncü kişilere ilk elden bildirililmektedir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun şirketler hukukuna ilişkin getirdiği en önemli yenilik, şirketin hak ve fiil ehliyetinin işletme konusu ile sınırlı olması kuralının (ultra vires) kaldırılmasıdır. Bu sayede şirket yöneticileri, işletme konusu dışında kalan işlemler de yaparak şirketi hak veya borç sahibi kılabilmektedir. Bu türde işlemlerin kapsamına yardım faaliyetleri, bağışlar, çevrenin korunması yahut iklim değişikliğinin önüne geçilmesi gibi amaçlarla toplum menfaatine alınan ancak şirkete ekonomik yük getirme ihtimali de bulunan kararlar da dahildir. Her ne kadar şirketin hak ve fiil ehliyetinin önündeki sınırlar kaldırılmış olsa da işletme konusuna dahil olmayan işlemlerden dolayı şirket bir zarara uğrarsa, şirket yöneticilerinin sorumluluğu gündeme gelebilir. Bu bağlamda akla gelen soru şudur: Şirket yöneticileri şirketin ekonomik menfaatlerini feda edebilecek kararlar aldıklarında kendilerine yöneltilecek tazminat taleplerine karşı bu kararları toplumsal faydayı çoğaltmak amacıyla aldıkları savunmasını ileri sürebilir mi? Başka bir anlatımla, şirketlerin kurumsal sosyal sorumluluğa ilişkin faaliyetleri şirketin “kâr amacı güden bir tüzel kişi” olması ile bağdaşmakta mıdır? Çalışmada bu sorulara cevap aranacaktır.
Anahtar Kelime: COMPANY FOR SHAREHOLDERS’ SAKE OR SOCIETY’S SAKE? THOUGHTS ON THE COMPATIBILITY OF COMPANIES’ FIELD OF OPERATIONS AND CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY ACTIVITIES
Öz: A company’s purpose is to gain income, increase the company’s profit and thus satisfy the shareholders’ economic interests. The expression “common purpose” referred in Article 620 of the Turkish Code of Obligations under the definition “An ordinary partnership agreement is a contract in which two or more persons undertake to combine their labor and property to achieve a common purpose.” confirms the same. The purpose of the company is clearly stated in the Turkish Commercial Code in collective and limited partnership companies as “operation of a commercial enterprise” whereas the purpose of joint stock and limited liability companies, which are capital companies, is embodied in the field of operation in the company contract and is communicated first-hand through their trade name to third parties who have contact with the company. The most important innovation introduced by the Turkish Commercial Code No. 6102 regarding corporate law is the abolition of the rule (ultra vires) that the company’s right and capacity to act are limited to the field of operation. In this way, company executives can make the company the owner of rights or debts by making transactions outside the scope of the business. Undoubtedly, the scope of such transactions also includes decisions taken for the benefit of society, such as aid activities, donations, environmental protection or prevention of climate change, but which are likely to impose an economic burden on the company. However, even if the limits in front of the company’s rights and ability to act have been removed, if the company suffers a loss due to transactions that are not included in the scope of the business, the responsibility of the company executives may come to the fore. In this context, the question that comes to mind is: When company executives take decisions that may sacrifice the economic interests of the company, can they assert the defence that they took these decisions in order to increase social benefit against the compensation claims against them?In other words, are the corporate social responsibility activities of the companies compatible with the fact that the company is a “profit- making legal entity”? In this study, answers to these questions will be sought.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Adıgüzel, Burak. “Anonim Şirketlerde Bağış ve Yöneticilerin Sorumluluğu”. Terazi Hukuk Dergisi, C. 14, S. 151, (2019): 58-67.
- Ansay, Tuğrul. “Anonim Ortaklıklar ve Mahkeme Uygulaması”, AÜHFD, C. 27, S. 1, (1970) 119-131 (www.dergipark.org.tr -Erişim Tarihi: Haziran, 22,2022).
- Arkan, Sabih. Ticari İşletme Hukuku. Ankara: BTHAE Yayınları, 2018.
- Bakan, İsmail, Doğan, İnci Fatma, Koçdemir, Mehtap ve Oğuz, Makbule. “Kurumsal Sosyal Sorumluluk, Kurumsal İmaj ve İş Tatmini İlişkisi”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisii C. 5, S. 12, (2018): 205-226, (www.dergipark.org.tr -Erişim Tarihi, Haziran 21,2022).
- Börü, Levent. “İcra ve İflas Hukukunda Zarar Verme Kastından Dolayı İptal Davası”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 58, S. 3, (2009): 481-537.
- Elber Börü, Deniz ve Güngörmez, Dilek. “Kurumsal Sosyal Sorumluluk Alanında Üst Düzey Yöneticilerin Kişisel Değerlerinin Rolü”. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, C. 5, S. 11, (2020), 86-96.
- Elhague, Einer. “Sacrificing Corporate Profits in the Public Interest”. NYU Law Review Vol. 80, N. 3, (2005): 733-869 (https://www.nyulawreview.org/wp-content/uploads/ 2018/08/NYULawReview-80-3-Elhauge.pdf -Erişim Tarihi: Eylül 16, 2020).
- Engin, Elif ve Eker Akgöz, Burcu. “Sürdürülebilir Kalkınma ve Kurumsal Sürdürülebilirlik Çerçevesinde Kurumsal Sosyal Sorumluluk Kavramının Değerlendirilmesi”. Selçuk İletişim Dergisi, S. 8, C. 1, (2013): 85-94.
- European Commission Staff Working Document. “Corporate Social Reponsibility, Responsible Business Conduct, and Business&Human Rights: Overview of Progress”, Brussel 2019 (https://ec.europa.eu/docsroom/documents/34482 -Erişim Tarihi, Haziran 20, 2022).
- Fisch, Jill E. ve Solomon, Steven D. “Should Corporations have a Purpose?”. UPenn Law School ILE Research Paper N. 20-22, (2021): 101-148, (https://scholarship.law. upenn.edu/faculty_scholarship/2163/ -Erişim Tarihi: Eylül, 17, 2020).
- Höllerer, Markus A. “Between Creed, Rhetoric Façade and Disregard. Dissemination and Theorization of Corporate Social Responsability in Austria”, Peter Lang AG 2012, içinde: “Corporate Social Responsibility”, 29-66, (www.jstor.org -Erişim Tarihi: Haziran, 20, 2022).
- Kırca, İsmail, Şehirali Çelik, Feyzan Hayal ve Manavgat, Çağlar. Anonim Şirketler Hukuku. C. 1, Ankara: BTHAE Yayınları, 2013.
- Kuru, Baki. İcra ve İflas Hukuku El Kitabı. İstanbul: Adalet Yayınevi, 2013.
- Matten, Dirk ve Moon, Jeremy. “Implicit” and “Explicit” CSR: A Conceptual Framework for a Comparative Understanding of Corporate Social Responsibility”. The Academy of Management Review Vol. 33, No. 2, (2008), 404-424.
- Poroy, Reha, Tekinalp, Ünal ve Çamoğlu, Ersin. Ortaklıklar Hukuku. C. 1, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2021.
- Pulaşlı, Hasan. Şirketler Hukuku Genel Esaslar, İstanbul: Adalet Yayınevi, 2022.
- Pulaşlı, Hasan. “Kurumsal Sosyal Sorumluluk Bağlamında Uluslararası İnsan Hakları ve Çevre Standartlarının Çok Uluslu Şirketlerin Merkez Yönetim Organının Hukuki Sorumluluğuna Etkisi” (Kurumsal Sosyal Sorumluluk). BATİDER, C. 36, S. 4 (2020): 5-37.
- Sucu, İpek. “Kurumsal Sosyal Sorumluluk Kampanyalarının Marka İmajına Etkisi: Turkcell Markası Örneği”. Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi C. 10, S. 21, (2020) 1-8, (www.dergipark.org.tr -Erişim Tarihi: Haziran 21,2022).
- Sulu, Muhammed. Anonim Ortaklıklarda Şirket Menfaati Kavramı. İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık, 2019.
- Tekin, Cem ve Kartaloğlu, Emre. Kurumlar Vergisi Kanunu Yorum ve Açıklamaları, İstanbul: Uygulama Yayıncılık, 2010.
- Yaylalı, Mustafa. “Kurumsal Sosyal Sorumluluk Kuralları ve Şirketlerin Sürdürülebilirliği”. GSI Articletter, 2016.
- Yıldız, Burçak. “TTK Tasarısı’nda Şirketlerin Ehliyeti ve Bu Bağlamda TTK m. 137 Hükmündeki ‘Ultra Vires’ Sınırlamasının Yerindeliğinin Değerlendirilmesi”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 55, S. 1, (2006): 321-353.
| APA | Yatağan Özkan Ç (2023). ŞİRKET ORTAK İÇİN Mİ? ŞİRKET TOPLUM İÇİN Mİ? KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK FAALİYETLERİ ŞİRKETİN İŞLETME KONUSUYLA BAĞDAŞIR MI?. , 485 - 501. 10.54704/akdhfd.1169488 |
| Chicago | Yatağan Özkan Çiğdem ŞİRKET ORTAK İÇİN Mİ? ŞİRKET TOPLUM İÇİN Mİ? KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK FAALİYETLERİ ŞİRKETİN İŞLETME KONUSUYLA BAĞDAŞIR MI?. (2023): 485 - 501. 10.54704/akdhfd.1169488 |
| MLA | Yatağan Özkan Çiğdem ŞİRKET ORTAK İÇİN Mİ? ŞİRKET TOPLUM İÇİN Mİ? KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK FAALİYETLERİ ŞİRKETİN İŞLETME KONUSUYLA BAĞDAŞIR MI?. , 2023, ss.485 - 501. 10.54704/akdhfd.1169488 |
| AMA | Yatağan Özkan Ç ŞİRKET ORTAK İÇİN Mİ? ŞİRKET TOPLUM İÇİN Mİ? KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK FAALİYETLERİ ŞİRKETİN İŞLETME KONUSUYLA BAĞDAŞIR MI?. . 2023; 485 - 501. 10.54704/akdhfd.1169488 |
| Vancouver | Yatağan Özkan Ç ŞİRKET ORTAK İÇİN Mİ? ŞİRKET TOPLUM İÇİN Mİ? KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK FAALİYETLERİ ŞİRKETİN İŞLETME KONUSUYLA BAĞDAŞIR MI?. . 2023; 485 - 501. 10.54704/akdhfd.1169488 |
| IEEE | Yatağan Özkan Ç "ŞİRKET ORTAK İÇİN Mİ? ŞİRKET TOPLUM İÇİN Mİ? KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK FAALİYETLERİ ŞİRKETİN İŞLETME KONUSUYLA BAĞDAŞIR MI?." , ss.485 - 501, 2023. 10.54704/akdhfd.1169488 |
| ISNAD | Yatağan Özkan, Çiğdem. "ŞİRKET ORTAK İÇİN Mİ? ŞİRKET TOPLUM İÇİN Mİ? KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK FAALİYETLERİ ŞİRKETİN İŞLETME KONUSUYLA BAĞDAŞIR MI?". (2023), 485-501. https://doi.org/10.54704/akdhfd.1169488 |
| APA | Yatağan Özkan Ç (2023). ŞİRKET ORTAK İÇİN Mİ? ŞİRKET TOPLUM İÇİN Mİ? KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK FAALİYETLERİ ŞİRKETİN İŞLETME KONUSUYLA BAĞDAŞIR MI?. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13(1), 485 - 501. 10.54704/akdhfd.1169488 |
| Chicago | Yatağan Özkan Çiğdem ŞİRKET ORTAK İÇİN Mİ? ŞİRKET TOPLUM İÇİN Mİ? KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK FAALİYETLERİ ŞİRKETİN İŞLETME KONUSUYLA BAĞDAŞIR MI?. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 13, no.1 (2023): 485 - 501. 10.54704/akdhfd.1169488 |
| MLA | Yatağan Özkan Çiğdem ŞİRKET ORTAK İÇİN Mİ? ŞİRKET TOPLUM İÇİN Mİ? KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK FAALİYETLERİ ŞİRKETİN İŞLETME KONUSUYLA BAĞDAŞIR MI?. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.13, no.1, 2023, ss.485 - 501. 10.54704/akdhfd.1169488 |
| AMA | Yatağan Özkan Ç ŞİRKET ORTAK İÇİN Mİ? ŞİRKET TOPLUM İÇİN Mİ? KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK FAALİYETLERİ ŞİRKETİN İŞLETME KONUSUYLA BAĞDAŞIR MI?. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2023; 13(1): 485 - 501. 10.54704/akdhfd.1169488 |
| Vancouver | Yatağan Özkan Ç ŞİRKET ORTAK İÇİN Mİ? ŞİRKET TOPLUM İÇİN Mİ? KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK FAALİYETLERİ ŞİRKETİN İŞLETME KONUSUYLA BAĞDAŞIR MI?. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2023; 13(1): 485 - 501. 10.54704/akdhfd.1169488 |
| IEEE | Yatağan Özkan Ç "ŞİRKET ORTAK İÇİN Mİ? ŞİRKET TOPLUM İÇİN Mİ? KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK FAALİYETLERİ ŞİRKETİN İŞLETME KONUSUYLA BAĞDAŞIR MI?." Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13, ss.485 - 501, 2023. 10.54704/akdhfd.1169488 |
| ISNAD | Yatağan Özkan, Çiğdem. "ŞİRKET ORTAK İÇİN Mİ? ŞİRKET TOPLUM İÇİN Mİ? KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK FAALİYETLERİ ŞİRKETİN İŞLETME KONUSUYLA BAĞDAŞIR MI?". Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 13/1 (2023), 485-501. https://doi.org/10.54704/akdhfd.1169488 |
