Vergi literatüründeki gelişme yeni kavramları da beraberinde getirmekte olup bunlar arasından vergi sömürüsü, vergi istismarı ve vergi suistimali kavramlarından söz edilebilir. Bu kavramlar birbiri yerine de kullanılabilmesine rağmen; devlet tarafından vergi sömürüsüne, görev veya yetkinin hem mükellef hem de devlet tarafından kötüye kullanımı yoluyla vergi suistimaline, bir yandan devlet tarafından vatandaşların iyi niyetinin, diğer yandan mükellefler tarafından devletin veya idarenin iyi niyetinin sömürülmesi yoluyla da vergi istismarına neden olunabileceği düşünülebilir. Kısaca, vergi istismarı, mükelleflerin yükümlülüklerini en aza indirmek veya ortadan kaldırmak için kullandıkları bir yöntem olması dolayısıyla mükellef açısından ele alınmakta ve birbiri yerine kullanılabilen vergi istismarı ve/veya vergi suistimali, vergi sömürüsünü kapsayan bir kavram olarak değerlendirilmektedir. Vergi mükellefinin işlemlerini kanunun metnine uygun, ancak amacına aykırı olacak şekilde düzenleyerek vergi yükümlülüğünü azaltması durumunda vergi istismarı söz konusu olmaktadır. Çeşitli yönleriyle vergi planlaması ve vergi kaçakçılığından ayrılan vergi istismarı, vergi planlaması yapılmasına imkan veren düzenlemelerin zorlanmasıyla ortaya çıkmaktadır. Vergi istismarının kesin olarak tanımlanamaması, vergi idaresinin istismara neden olabilecek konularda görüş ve uygulamalarının bilinmesini ve hangi işlemlerin vergi istismarı olduğuna karar verilmesi açısından yargı organına (hakime) bir miktar takdir yetkisi bırakılmasını gerektirmektedir.