TY  - JOUR
TI  - SIRAÇ ALEVİLERİNDE ORTA ÇAĞ TARİKATLARINDAN YESEVÎLİK VE BEKTAŞÎLİK İZLERİ: HAFİK BEYDİLİ VE TOKAT HUBYÂR ÖRNEĞİ
AB  - Alevilik olgusu toplumumuzun yabancı olmadığı bir konudur. Elimizde net veriler olmamakla birlikte toplumumuzun %20’si civarı bu inancı benimsemektedir. Bu bağlamda gerek akademide gerekse akademi dışındaki entelektüel camiada en çok ele alınan, tartışılan, farklı bakış açılarıyla ortaya konulmaya çalışılan konulardan bir tanesi de Alevilik’tir. Bu çalışmaların bazıları Aleviliğin inanç boyutu üzerine odaklanırken, bazıları da Aleviliğin siyasal boyutunu irdelemektedir. Günümüzde Alisiz Alevilik, Aleviliğin bir mezhep olmayıp siyasal bir itiraz olduğu, Cumhuriyetin kuruluşuyla birlikte kentlileşen bir yaşam tarzı olduğu, diğer yandan da Aleviliğin Orta Asya Şaman Türklüğünün günümüze kadar ulaşmış biçimi olduğu bu tartışmaların odak konusunu oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacı bahsedilen bu tartışma konularına angaje olmak değildir. Alevilik olgusunu tasavvuf ve inanç boyutundaki Ortodoksi diyebileceğimiz ibadet ritüellerini spesifik bir grup olarak Sıraç ve Hubyar Alevileri üzerinden değerlendirme amacındadır. Avrupa, Orta Çağ döneminin Kilise karanlığını yaşarken Anadolu’da Ahmet Yesevî (XI. ve XII. yüzyılda yaşamış), Hacı Bektaş-ı Veli gibi düşünür, dinsel önderler daha hümanist ve kadın-erkek ilişkisi anlamında daha eşitlikçi bir görüşü temsil ediyordu. Bu iki düşünürün görüşleri ve dinsel önerileri günümüzde Sivas yöresi Beydili Sıraç Alevileri ve Tokat yöresi Hubyar Alevileri tarafından sıkı bir biçimde uygulanmaktadır. Ortodoksi bir katılıkta uygulanan bu ibadet ritüelleri çalışmanın temel konusunu oluşturmaktadır. Tarihsel süreç içerisindeki gelişim değerlendirilmiş ve Orta çağda yaşamış bu düşünürlerin günümüzdeki dinsel varislerinin bu inanç ve uygulamaları ele alınmıştır. Bu çalışma nitel araştırıma deseni olan Odak Grup görüşmesi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Ahmet Yesevî ve Hacı Bektaş-ı Veli geleneğini sürdüren Sıraç Alevilerinden, farklı illerde yaşayan 8 kişi ile yüz yüze ve telefonla görüşme yapılmıştır. Katılımcıların görüş ve düşünceleri aktarıldıktan sonra zaman zaman tarihsel karşılaştırmalar yapılarak bahsedilen geleneğin günümüzde ne kadar sürdürüldüğü ortaya konulmaya çalışmıştır.
AU  - DÜNDAR, DERYA GÜRTAŞ
AU  - MAZLUM, Ahmet
DO  - 10.33692/avrasyad.1288442
PY  - 2023
JO  - Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi
VL  - 11
IS  - 36
SN  - 2147-2610
SP  - 275
EP  - 300
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/1197334
ER  -