Yıl: 2023 Cilt: Sayı: 18 Sayfa Aralığı: 78 - 104 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.28981/hikmet.1222921 İndeks Tarihi: 01-10-2023

KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN’A TAKDİM EDİLEN FARSÇA MENSUR BİR KIRK HADÎS

Öz:
Çeşitli konulara dair kırk hadîsi ihtiva eden eserlere kırk hadîs denilmektedir. Kırk hadîs Arapça’da erbaûn hadîs, Farsça’da çihil hadîs ve Türkçe’de kırk hadîs adıyla anılmıştır. Bu tür ikinci yüzyılın ikinci yarısından sonra yaygınlaşmıştır. Kırk hadîs geleneğinin başlamasına Hz. Peygamber’in “Her kim benim hadîslerimden kırk tanesini öğrenip, başkalarına da öğretirse, kıyamet gününde, Allah Teâlâ onu, bilginler ve fakihler arasında diriltir.” meâlindeki hadîsi neden olmuştur. İçtimaî ve ahlakî özelliklere sahip olan kırk hadîsler İslam edebiyatında mevlid, siyer, hilye gibi dinî türler içerisinde en çok ele alınan türlerden biridir. Kırk hadîslerin içeriğini İslâm’ın şartları, Kur’ân’ın faziletleri, ilim, takva, âlim gibi mevzular oluşturmuştur. Şekil bakımında kırk hadîsler manzum, mensur ve manzum-mensur olmak üzere üç farklı türden yazılmıştır. En meşhur kırk hadîs kitapları Nevevî ve Câmî’ye aittir. İslâm coğrafyasında bu iki esere çeşitli şerhler yazılmıştır. Kırk hadîsler ilk önceleri ilmî, daha sonra ilmî ve edebî bir üslupla kaleme alınmışlardır. Arap ve Fars edebiyatlarıyla mukayese edildiğinde Türk edebiyatında daha fazla kırk hadîs bulunmaktadır. Türk edebiyatında Türkçe, Arapça ve Farsça kırk hadîsler kaleme alınmıştır. Bu çalışmada Süleymaniye Kütüphanesi İsmihan Sultan koleksiyonunda bulunan Abdülbâkî el-Hüseynî el-Buhârî’nin yazıp Kanûnî Sultan Süleyman’a takdim ettiği Farsça mensur kırk hadîsi ilk defa ele alınmıştır. Söz konusu yazma nüsha yazılmış, Arapça hadîslerin tamamı ve bazı Farsça açıklamalar Türkçeye tercüme edilmiştir.
Anahtar Kelime: Kırk Hadîs Mensur Kırk Hadîs Farsça Kırk Hadîs

A PERSIAN PROSE FOURTY HADITH (KIRK HADIS) PRESENTED TO SULEIMAN THE MANGIFICENT

Öz:
Forty hadiths are works written about various subjects and contain forty hadiths. Forty hadiths are called cihil hadith in Persian, erbaun hadith in Arabic and forty hadith in Turkish. This type of writing is a more preferred type of writing after the second (VIII.) half of the second century. The beginning of the forty hadith tradition, The Prophet said that, "Whoever learns my forty of my hadiths and teaches it to others, Allah will resurrect him on the day of Judgment among scholars and jurists." The hadith in its meaning caused it. Forty hadiths, which have social and moral characteristics, are one of the most discussed types in Islamic literature among religious types such as mawlid, siyer, and hilye. The content of the forty hadiths consisted of the conditions of Islam, the virtues of the Qur'an, science, taqwa, and mysticism. The forty hadiths were written in three different types verse, prose and verse-prose. The most famous forty hadith books belong to Nevevî (d. 676/1277) and Câmî (d. 898/1492). Various commentaries were written on these two works in the Islamic geography. Forty hadiths were first written in a scientific and later in a scientific and literary style. Compared to Arabic and Persian literatures, there are more forty hadiths in Turkish literature and they are written in Turkish, Arabic and Persian. In this study, forty hadiths in Persian prose, written and presented to Suleiman the Magnificent by Abdulbâkî al-Huseynî al-Bukhari, which is in the collection of Ismihan Sultan in the Suleymaniye Library, will be discussed based on the tradition of forty hadiths. In this work, which will be presented to the attention for the first time, all of the Arabic hadiths and some Persian explanations have been translated into Turkish.
Anahtar Kelime: Hz. Muhammad Prose Forty Hadith Persian Forty Hadith Suleymaniye Library

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akkuş, Metin. (2006), Klâsik Türk Şiirinin Anlam Dünyası Edebi Türler ve Tarzlar, Fenomen Yayınları, Erzurum.
  • Canım, Rıdvan. (2010), Divan Edebiyatında Türler, Grafiker Yayınları, Ankara.
  • Çavuşoğlu, Ali. (2015), Türk İslâm Edebiyatı (Kitaplar, Türler, Devirler ve Şahsiyetler), Tezmer Yayınevi, Kayseri.
  • Kanar, Mehmet. (2015), Farsça-Türkçe Sözlük, Say Yayınları, İstanbul.
  • Kandemir, M. Yaşar. (2022), “Kırk Hadîs”, DİA, C 25, Türkiye Diyanet Yayınları, Ankara, s. 466-69.
  • Karahan, Abdülkadir. (1954), İslam-Türk Edebiyatında Kırk Hadîs Toplama, Tercüme ve Şerhleri, İbrahim Horoz Basımevi, İstanbul.
  • Karahan, Abdülkadir. (2022), “Kırk Hadîs”, DİA, C 25, Türkiye Diyanet Yayınları, Ankara, s. 469-73.
  • Pala, İskender. (2005), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Kapı Yayınları, İstanbul.
  • Tanyıldız, Ahmet. (2021), Gülname - Kırk Hadîsin Şiircesi, Aktaş Yayıncılık, İstanbul.
  • Yıldırım, Selahattin. (2000), Osmanlı’da Kırk Hadîs Çalışmaları, Osmanlı Hadîs Araştırmaları Yayınları, İstanbul.
  • Yıldız, Alim. (2006), Kırk Hadîs, Buruciye Yayınları, Sivas.
  • Yüceer, Mustafa. (2021), Hadîs İlmi Açısından Osmanlı Manzum Hadîs Edebiyatında Yer Alan Rivâyetler, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Konya.
  • Câmiu’l-Hadîs, https://hadith.inoor.ir, [Erişim tarihi: 11.03.2022].
  • Dorar, https://dorar.net/hadith [Erişim tarihi: 11.03.2022].
  • Hadîs Kitapları, https://www.hadîskitaplari.com/ [Erişim tarihi: 11.03.2022].
  • Hadîs Veritabanı, https://www.hadîsveritabani.info/ [Erişim tarihi: 11.03.2022].
  • Hadîslerle İslam, https://hadîslerleislam.diyanet.gov.tr, [Erişim tarihi: 11.03.2022].
  • İslami Okul, https://www.islamiokul.com/kitap/files/a.s..htm [Erişim tarihi: 11.03.2022]
APA KASKA Ç (2023). KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN’A TAKDİM EDİLEN FARSÇA MENSUR BİR KIRK HADÎS. , 78 - 104. 10.28981/hikmet.1222921
Chicago KASKA ÇETİN KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN’A TAKDİM EDİLEN FARSÇA MENSUR BİR KIRK HADÎS. (2023): 78 - 104. 10.28981/hikmet.1222921
MLA KASKA ÇETİN KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN’A TAKDİM EDİLEN FARSÇA MENSUR BİR KIRK HADÎS. , 2023, ss.78 - 104. 10.28981/hikmet.1222921
AMA KASKA Ç KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN’A TAKDİM EDİLEN FARSÇA MENSUR BİR KIRK HADÎS. . 2023; 78 - 104. 10.28981/hikmet.1222921
Vancouver KASKA Ç KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN’A TAKDİM EDİLEN FARSÇA MENSUR BİR KIRK HADÎS. . 2023; 78 - 104. 10.28981/hikmet.1222921
IEEE KASKA Ç "KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN’A TAKDİM EDİLEN FARSÇA MENSUR BİR KIRK HADÎS." , ss.78 - 104, 2023. 10.28981/hikmet.1222921
ISNAD KASKA, ÇETİN. "KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN’A TAKDİM EDİLEN FARSÇA MENSUR BİR KIRK HADÎS". (2023), 78-104. https://doi.org/10.28981/hikmet.1222921
APA KASKA Ç (2023). KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN’A TAKDİM EDİLEN FARSÇA MENSUR BİR KIRK HADÎS. Hikmet-akademik edebiyat dergisi (Online), (18), 78 - 104. 10.28981/hikmet.1222921
Chicago KASKA ÇETİN KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN’A TAKDİM EDİLEN FARSÇA MENSUR BİR KIRK HADÎS. Hikmet-akademik edebiyat dergisi (Online) , no.18 (2023): 78 - 104. 10.28981/hikmet.1222921
MLA KASKA ÇETİN KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN’A TAKDİM EDİLEN FARSÇA MENSUR BİR KIRK HADÎS. Hikmet-akademik edebiyat dergisi (Online), vol., no.18, 2023, ss.78 - 104. 10.28981/hikmet.1222921
AMA KASKA Ç KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN’A TAKDİM EDİLEN FARSÇA MENSUR BİR KIRK HADÎS. Hikmet-akademik edebiyat dergisi (Online). 2023; (18): 78 - 104. 10.28981/hikmet.1222921
Vancouver KASKA Ç KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN’A TAKDİM EDİLEN FARSÇA MENSUR BİR KIRK HADÎS. Hikmet-akademik edebiyat dergisi (Online). 2023; (18): 78 - 104. 10.28981/hikmet.1222921
IEEE KASKA Ç "KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN’A TAKDİM EDİLEN FARSÇA MENSUR BİR KIRK HADÎS." Hikmet-akademik edebiyat dergisi (Online), , ss.78 - 104, 2023. 10.28981/hikmet.1222921
ISNAD KASKA, ÇETİN. "KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN’A TAKDİM EDİLEN FARSÇA MENSUR BİR KIRK HADÎS". Hikmet-akademik edebiyat dergisi (Online) 18 (2023), 78-104. https://doi.org/10.28981/hikmet.1222921