Yıl: 2023 Cilt: 45 Sayı: 5 Sayfa Aralığı: 732 - 746 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.20515/otd.1344793 İndeks Tarihi: 04-10-2023

Okul Çocuklarında Uyku Bozukluğu Semptomları İle Sağlıklı Yaşam Davranışları Arasındaki İlişki

Öz:
Uyku bozukluğunun çocukluk çağının giderek artan önemli bir sorunu olduğu bildirilmektedir. Çalışmada, okul çağı çocuklarında uyku semptom bozuklukları ile sağlıklı yaşam davranışları arasında ilişkilerin belirlenmesi amaçlandı. Çalışmanın örneklem büyüklüğü 384 kişi olarak hesaplandı. Çalışma, veri toplama süresince bir Şehir Hastanesi’nin Pediatri Polikliniği’ne herhangi bir nedenle başvuran 5-17 yaş arasında okul çocukları ve ebeveynlerinde yapıldı. Çalışma anketi, sosyodemografik özellikler, Çocuklar için Uyku Bozukluğu Ölçeği (ÇUBÖ), Beslenme Davranış Ölçeği ve Aile Beslenme ve Fizik Aktivite Ölçeği’nden oluşmaktaydı. Çalışma verilerinin değerlendirilmesinde tek değişkenli analizler ve çocukların uyku bozukluğu ile ilişkili faktörlerin belirlenmesinde de hiyerarşik lineer regresyon analizi yapıldı. Çalışma grubu 211 (%52,0)’i kız, 195 (%48,0)’i erkek olmak üzere toplam 406 kişiden oluştu. Çocukların ÇUBÖ’den aldıkları puanlar 26-124 arasında değişmekte olup ortancası 39,0 (33,0-46,0) puan idi. Çalışmada uyku bozukluğu semptom sıklığının %14 ile yaygın bir sorun olduğu en sık görülen uyku bozukluğu semptomunun ise uyanıklık reaksiyon bozukluğu (%17,2) olduğu saptandı. Uyku bozukluğu semptomları en sık 15-17 yaş grubunda saptandı. Uyku bozukluğunun yordalayıcıları, çocuğun günlük ekran süresinin iki saatin üzerinde olması, yaşa göre uyku süresi kısalığı ve çocuğun uyku rutinin olmadığı durumlar olarak saptandı. Çocukluk döneminde benimsenen davranışlar yetişkinliğe kadar devam edip olumsuz sağlık sonuçlarına neden olabileceğinden, bu davranışları daha sağlıklı bir yaşam için artırmak önemlidir.
Anahtar Kelime: Okul çocuğu Uyku bozukluğu Beslenme Ekran süresi Fiziksel aktivite

The Relationship Between Sleep Disorder Symptoms and Health-Promoting Lifestyle Habits in School-Aged Children

Öz:
Sleep disorders have been reported to be an increasingly important problem in childhood. The aim of this study was to determine the relationship between symptoms of sleep disorders and health-promoting lifestyle habits in school-aged children. The sample size of the study was calculated as 384 subjects. The study was conducted on school children aged 5 to 17 years and their parents who presented to the pediatric outpatient clinic of a city hospital for any reason during the survey period. The study questionnaire included sociodemographic characteristics, the Childhood Sleep Disorders Scale (CSDS), the Dietary Behavior Scale, and the Family Nutrition and Physical Activity Scale. Univariate analysis was used to analyze the study data, and hierarchical linear regression analysis was used to determine the factors associated with sleep disorders in children. The study group consisted of 406 subjects, 211 (52.0%) girls and 195 (48.0%) boys. Children's scores on the CSDS ranged from 26 to 124, with a median of 39.0 (33.0-46.0). The study found that the frequency of sleep disorder symptoms was a common problem at 14%. Sleep disorder symptoms occurred most frequently in the 15- to 17-year-old age group. Predictors of sleep disorder were daily screen time of more than two hours, sleep duration too short for the child's age, and situations in which the child had no sleep routine. Since behaviors adopted in childhood can persist into adulthood and have negative health consequences, it is important to improve these behaviors in order to live a healthier life.
Anahtar Kelime: School-Aged children Sleep disturbances Nutrition Screen time Physical activity

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • 1. Ward TM, Rankin S, Lee KA. Caring for children with sleep problems. Journal of Pediatric Nursing. 2007;22(4):283-96.
  • 2. Owens JA, Witmans M. Sleep problems. Current Problems in Pediatric and Adolescent Health Care. 2004;4(34):154-79.
  • 3. Türkbay T, Çocuklar ST. Ergenlerde uyku bozuklukları. Türkiye Klinikleri Psikiyatri. 2001;2:86-90.
  • 4. Carter JC, Wrede JE. Overview of sleep and sleep disorders in infancy and childhood. Pediatric Annals. 2017;46(4):e133-e8.
  • 5. Ünsal G, Korğali EÜ, Tan AK, Ongun EA. 6-10 Yaş arası çocuklarda uyku alışkanlıkları, uyku sorunları ve etkileyen faktörler. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2021;13(4):216-32.
  • 6. LeBourgeois MK, Hale L, Chang A-M, Akacem LD, Montgomery-Downs HE, Buxton OM. Digital media and sleep in childhood and adolescence. Pediatrics. 2017;140(Supplement_2):S92-S6.
  • 7. Maski K, Owens JA. Insomnia, parasomnias, and narcolepsy in children: clinical features, diagnosis, and management. The Lancet Neurology. 2016;15(11):1170-81.
  • 8. Hall WA, Nethery E. What does sleep hygiene have to offer children’s sleep problems? Paediatric Respiratory Reviews. 2019;31:64-74.
  • 9. Ophoff D, Slaats MA, Boudewyns A, Glazemakers I, Van Hoorenbeeck K, Verhulst S. Sleep disorders during childhood: a practical review. European Journal of Pediatrics. 2018;177:641-8.
  • 10. Cappuccio FP, Taggart FM, Kandala N-B, Currie A, Peile E, Stranges S, et al. Meta-analysis of short sleep duration and obesity in children and adults. Sleep. 2008;31(5):619-26.
  • 11. Olds TS, Maher CA, Matricciani L. Sleep duration or bedtime? Exploring the relationship between sleep habits and weight status and activity patterns. Sleep. 2011;34(10):1299-307.
  • 12. Golley RK, Maher C, Matricciani L, Olds T. Sleep duration or bedtime? Exploring the association between sleep timing behaviour, diet and BMI in children and adolescents. International Journal of Obesity. 2013;37(4):546-51.
  • 13. Poitras VJ, Gray CE, Borghese MM, Carson V, Chaput J-P, Janssen I, et al. Systematic review of the relationships between objectively measured physical activity and health indicators in school-aged children and youth. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism. 2016;41(6):S197-S239.
  • 14. Chahal H, Fung C, Kuhle S, Veugelers P. Availability and night time use of electronic entertainment and communication devices are associated with short sleep duration and obesity among Canadian children. Pediatric Obesity. 2013;8(1):42-51.
  • 15. Domingues Montanari S. Clinical and psychological effects of excessive screen time on children. Journal of Paediatrics and Child Health. 2017;53(4):333-8.
  • 16. Shochat T, Flint Bretler O, Tzischinsky O. Sleep patterns, electronic media exposure and daytime sleep related behaviours among Israeli adolescents. Acta Paediatrica. 2010;99(9):1396-400.
  • 17. Hale L, Guan S. Screen time and sleep among school-aged children and adolescents: a systematic literature review. Sleep Medicine Reviews. 2015;21:50-8.
  • 18. Carson V, Hunter S, Kuzik N, Gray CE, Poitras VJ, Chaput J-P, et al. Systematic review of sedentary behaviour and health indicators in school-aged children and youth: an update. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism. 2016;41(6):S240-S65.
  • 19. Tremblay MS, Carson V, Chaput J-P, Connor Gorber S, Dinh T, Duggan M, et al. Canadian 24-hour movement guidelines for children and youth: an integration of physical activity, sedentary behaviour, and sleep. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism. 2016;41(6):S311-S27.
  • 20. Chaput JP, Saunders T, Carson V. Interactions between sleep, movement and other non movement behaviours in the pathogenesis of childhood obesity. Obesity Reviews. 2017;18:7-14.
  • 21. Rollo S, Antsygina O, Tremblay MS. The whole day matters: understanding 24-hour movement guideline adherence and relationships with health indicators across the lifespan. Journal of Sport and Health Science. 2020;9(6):493-510.
  • 22. Çetin E, Özbiçakçi Ş. İlköğretim Öğrencilerinde Uyku Alişkanliklarinin Duygu-Davraniş Sorunlarina Etkisinin İncelenmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi. 2012;14(2):52-60.
  • 23. Şimşek DC, Polat F. İlköğretim öğrencilerinin fiziksel aktivite durumu ile uyku sorunu arasındaki ilişkinin incelenmesi: Elazığ örneği. Journal of Turkish Sleep Medicine. 2023;10(2).
  • 24. Aygün SK, Başpınar MM, Güleç SG, Basat O. COVID kapanma döneminde çocuklarda uyku bozukluğu riskinde bilgisayar oyun bağımlılığının rolü nedir? Kesitsel Bir Çalışma. Journal of Turkish Sleep Medicine. 2023;10(2).
  • 25. Burt J, Dube L, Thibault L, Gruber R. Sleep and eating in childhood: a potential behavioral mechanism underlying the relationship between poor sleep and obesity. Sleep Medicine. 2014;15(1):71-5.
  • 26. Day RE, Bridge G, Austin K, Ensaff H, Christian MS. Parents’ awareness and perceptions of the Change4Life 100 cal snack campaign, and perceived impact on snack consumption by children under 11 years. BMC Public Health. 2022;22(1):1-14.
  • 27. Akçay D. Çocuk ve adölesanlarin elektronik medya kullanımının obezite ve uyku sorunlarına etkisi The effect of electronic media use children and adolescents with obesity and sleep. Güncel Pediatri. 2017;15(2):67-72.
  • 28. Halford JC, Boyland EJ, Hughes G, Oliveira LP, Dovey TM. Beyond-brand effect of television (TV) food advertisements/commercials on caloric intake and food choice of 5–7-year-old children. Appetite. 2007;49(1):263-7.
  • 29. Bruni O, Ottaviano S, Guidetti V, Romoli M, Innocenzi M, Cortesi F, et al. The Sleep Disturbance Scale for Children (SDSC) construction and validation of an instrument to evaluate sleep disturbances in childhood and adolescence. Journal of sleep research. 1996;5(4):251-61.
  • 30. Ağadayı E, Çelik N, Başer DA. Çocuklar İçin Uyku Bozukluğu Ölçeğinin Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Turkish Sleep Medicine. 2020;7(2).
  • 31. Parcel GS, Edmundson E, Perry CL, Feldman HA, O'Hara Tompkins N, Nader PR, et al. Measurement of self efficacy for diet related behaviors among elementary school children. Journal of School Health. 1995;65(1):23-7.
  • 32. Öztürk M, Erdoğan S. Çocukların beslenme alışkanlıklarının sağlık davranışı etkileşim modeline göre incelenmesi. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2010.
  • 33. Ihmels MA, Welk GJ, Eisenmann JC, Nusser SM. Development and preliminary validation of a Family Nutrition and Physical Activity (FNPA) screening tool. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity. 2009;6(1):1-10.
  • 34. Ekici E, Ikiisik H, Ankarali H, Manav G, Çolak M, Kozan EH. The validity and reliability of the Turkish version of the Family Nutrition and Physical Activity screening tool. Marmara Medical Journal. 2021;34(3):319-26.
  • 35. World Health Organization. Body mass inder-for-age (BMI-for-age). https://www.who.int/toolkits/child-growth-standards/standards/body-mass-index-for-age-bmi-for-age. Erişim 09.04.2023.
  • 36. World Health Organization. BMI-for-age (5-19 years). https://www.who.int/tools/growth-reference-data-for-5to19-years/indicators/bmi-for-age. Erişim 09.04.2023.
  • 37. Hirshkowitz M, Whiton K, Albert SM, Alessi C, Bruni O, DonCarlos L, et al. National Sleep Foundation’s sleep time duration recommendations: methodology and results summary. Sleep Health. 2015;1(1):40-3.
  • 38. Kabel AM, Al Thumali AM, Aldowiala KA, Habib RD, Aljuaid SS. Sleep disorders in a sample of students in Taif University, Saudi Arabia: The role of obesity, insulin resistance, anemia and high altitude. Diabetes & Metabolic Syndrome: Clinical Research & Reviews. 2018;12(4):549-54.
  • 39. Roberts CM, Harper KL, Bistricky SL, Short MB. Bedtime behaviors: Parental mental health, parental sleep, parental accommodation, and children’s sleep disturbance. Children's Health Care. 2020;49(2):115-33.
  • 40. Fidancı İ, Aksoy H, Yengil Taci D, Fidancı İ, Ayhan Başer D, Cankurtaran M. Evaluation of the effect of the COVID 19 pandemic on sleep disorders and nutrition in children. International Journal of Clinical Practice. 2021;75(7):e14170.
  • 41. Roeser K, Eichholz R, Schwerdtle B, Schlarb AA, Kübler A. Relationship of sleep quality and health-related quality of life in adolescents according to self-and proxy ratings: a questionnaire survey. Frontiers In Psychiatry. 2012;3:76.
  • 42. Bülbül S, Kurt G, Ünlü E, Kırlı E. Adolesanlarda uyku sorunları ve etkileyen faktörler. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi. 2010;53(3):204-10.
  • 43. Susan Shur Fen G. Prevalence of sleep problems and their association with inattention/hyperactivity among children aged 6–15 in Taiwan. Journal of Sleep Research. 2006;15(4):403-14.
  • 44. Chen X, Beydoun MA, Wang Y. Is sleep duration associated with childhood obesity? A systematic review and meta-analysis. Obesity. 2008;16(2):265.
  • 45. Felső R, Lohner S, Hollódy K, Erhardt É, Molnár D. Relationship between sleep duration and childhood obesity: systematic review including the potential underlying mechanisms. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases. 2017;27(9):751-61.
  • 46. Miller MA, Kruisbrink M, Wallace J, Ji C, Cappuccio FP. Sleep duration and incidence of obesity in infants, children, and adolescents: a systematic review and meta-analysis of prospective studies. Sleep. 2018;41(4):zsy018.
  • 47. Ulutaş A, Pınar A, Züleyha S, Erdal S. Okul çağındaki 6-18 yaş arası obez çocuklarda obezite oluşumunu etkileyen faktörlerin araştırılması. Zeynep Kamil Tıp Bülteni. 2014;45(4):192-6.
  • 48. Durmuş H, Solak Y, Kaya E, Canbolat H. İlköğretim çocuklarında uyku bozukluğu sıklığı ve obezite ile ilişkisi. Güncel Pediatri. 2021.
  • 49. Organization WH. WHO recommendations on intrapartum care for a positive childbirth experience: World Health Organization; 2018.
  • 50. Morrissey B, Allender S, Strugnell C. Dietary and activity factors influence poor sleep and the sleep-obesity nexus among children. International Journal Of Environmental Research And Public Health. 2019;16(10):1778.
  • 51. Azimova L, Özkul E, Ergün C. 10-12 Yaş okul çocuklarında beslenme ve fiziksel aktivitenin vücut kompozisyonu ve uyku kalitesine etkisi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi. 2021(31):943-50.
  • 52. Khan A, Dix C, Burton NW, Khan SR, Uddin R. Association of carbonated soft drink and fast food intake with stress-related sleep disturbance among adolescents: A global perspective from 64 countries. EClinicalMedicine. 2021;31.
  • 53. Alibabaei Z, Jazayeri S, Vafa M, Feizy Z, Hezaveh ZS. The association between dietary patterns and quality and duration of sleep in children and adolescents: A systematic review. Clinical Nutrition ESPEN. 2021;45:102-10.
  • 54. Holmes JF, St. Laurent CW, Spencer RM. Unhealthy diet is associated with poor sleep in preschool-aged children. The Journal of Genetic Psychology. 2021;182(5):289-303.
  • 55. Ramírez-Contreras C, Santamaría-Orleans A, Izquierdo-Pulido M, Zerón-Rugerio MF. Sleep dimensions are associated with obesity, poor diet quality and eating behaviors in school-aged children. Frontiers in Nutrition. 2022;9:959503.
  • 56. Otsuka Y, Kaneita Y, Itani O, Osaki Y, Higuchi S, Kanda H, et al. Association between unhealthy dietary behaviors and sleep disturbances among Japanese adolescents: a nationwide representative survey. Sleep and Biological Rhythms. 2019;17:93-102.
  • 57. Kjeldsen JS, Hjorth M, Andersen R, Michaelsen K, Tetens I, Astrup A, et al. Short sleep duration and large variability in sleep duration are independently associated with dietary risk factors for obesity in Danish school children. International Journal of Obesity. 2014;38(1):32-9.
  • 58. Ian J, Thompson W. Adherence to the 24-hour movement guidelines among 10-to 17-year-old Canadians. Health Promotion and Chronic Disease Prevention in Canada: Research, Policy and Practice. 2017;37(11):369.
  • 59. Sfeir E, Haddad C, Akel M, Hallit S, Obeid S. Sleep disorders in a sample of Lebanese children: the role of parental mental health and child nutrition and activity. BMC Pediatrics. 2021;21(1):1-9.
  • 60. Saunders TJ, Gray CE, Poitras VJ, Chaput J-P, Janssen I, Katzmarzyk PT, et al. Combinations of physical activity, sedentary behaviour and sleep: relationships with health indicators in school-aged children and youth. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism. 2016;41(6):S283-S93.
  • 61. 61. Joshi A, Hinkley T. Too much time on screens? Screen time effects and guidelines for children and young people. Australian Institute of Family Studies. 2021.
  • 62. Lissak G. Adverse physiological and psychological effects of screen time on children and adolescents: Literature review and case study. Environmental Research. 2018;164:149-57.
  • 63. Sohn SY, Rees P, Wildridge B, Kalk NJ, Carter B. Prevalence of problematic smartphone usage and associated mental health outcomes amongst children and young people: a systematic review, meta-analysis and GRADE of the evidence. BMC Psychiatry. 2019;19(1):1-10.
  • 64. Bruni O, Malorgio E, Doria M, Finotti E, Spruyt K, Melegari MG, et al. Changes in sleep patterns and disturbances in children and adolescents in Italy during the Covid-19 outbreak. Sleep Medicine. 2022;91:166-74.
  • 65. Magee CA, Lee JK, Vella SA. Bidirectional relationships between sleep duration and screen time in early childhood. JAMA Pediatrics. 2014;168(5):465-70.
  • 66. Fatih B, Okkay İ. Dijital Oyunların Çocuklarda Uyku Bozuklukları İle İlişkisinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2021;3(2):132-5
APA Bildirici Y, Sungur S, Öznur Muz F, BAL M, akkoca z, Metintas S (2023). Okul Çocuklarında Uyku Bozukluğu Semptomları İle Sağlıklı Yaşam Davranışları Arasındaki İlişki. , 732 - 746. 10.20515/otd.1344793
Chicago Bildirici Yaşar,Sungur Sevda,Öznur Muz Feyza Nehir,BAL MEDİHA,akkoca zehra,Metintas Selma Okul Çocuklarında Uyku Bozukluğu Semptomları İle Sağlıklı Yaşam Davranışları Arasındaki İlişki. (2023): 732 - 746. 10.20515/otd.1344793
MLA Bildirici Yaşar,Sungur Sevda,Öznur Muz Feyza Nehir,BAL MEDİHA,akkoca zehra,Metintas Selma Okul Çocuklarında Uyku Bozukluğu Semptomları İle Sağlıklı Yaşam Davranışları Arasındaki İlişki. , 2023, ss.732 - 746. 10.20515/otd.1344793
AMA Bildirici Y,Sungur S,Öznur Muz F,BAL M,akkoca z,Metintas S Okul Çocuklarında Uyku Bozukluğu Semptomları İle Sağlıklı Yaşam Davranışları Arasındaki İlişki. . 2023; 732 - 746. 10.20515/otd.1344793
Vancouver Bildirici Y,Sungur S,Öznur Muz F,BAL M,akkoca z,Metintas S Okul Çocuklarında Uyku Bozukluğu Semptomları İle Sağlıklı Yaşam Davranışları Arasındaki İlişki. . 2023; 732 - 746. 10.20515/otd.1344793
IEEE Bildirici Y,Sungur S,Öznur Muz F,BAL M,akkoca z,Metintas S "Okul Çocuklarında Uyku Bozukluğu Semptomları İle Sağlıklı Yaşam Davranışları Arasındaki İlişki." , ss.732 - 746, 2023. 10.20515/otd.1344793
ISNAD Bildirici, Yaşar vd. "Okul Çocuklarında Uyku Bozukluğu Semptomları İle Sağlıklı Yaşam Davranışları Arasındaki İlişki". (2023), 732-746. https://doi.org/10.20515/otd.1344793
APA Bildirici Y, Sungur S, Öznur Muz F, BAL M, akkoca z, Metintas S (2023). Okul Çocuklarında Uyku Bozukluğu Semptomları İle Sağlıklı Yaşam Davranışları Arasındaki İlişki. Osmangazi Tıp Dergisi, 45(5), 732 - 746. 10.20515/otd.1344793
Chicago Bildirici Yaşar,Sungur Sevda,Öznur Muz Feyza Nehir,BAL MEDİHA,akkoca zehra,Metintas Selma Okul Çocuklarında Uyku Bozukluğu Semptomları İle Sağlıklı Yaşam Davranışları Arasındaki İlişki. Osmangazi Tıp Dergisi 45, no.5 (2023): 732 - 746. 10.20515/otd.1344793
MLA Bildirici Yaşar,Sungur Sevda,Öznur Muz Feyza Nehir,BAL MEDİHA,akkoca zehra,Metintas Selma Okul Çocuklarında Uyku Bozukluğu Semptomları İle Sağlıklı Yaşam Davranışları Arasındaki İlişki. Osmangazi Tıp Dergisi, vol.45, no.5, 2023, ss.732 - 746. 10.20515/otd.1344793
AMA Bildirici Y,Sungur S,Öznur Muz F,BAL M,akkoca z,Metintas S Okul Çocuklarında Uyku Bozukluğu Semptomları İle Sağlıklı Yaşam Davranışları Arasındaki İlişki. Osmangazi Tıp Dergisi. 2023; 45(5): 732 - 746. 10.20515/otd.1344793
Vancouver Bildirici Y,Sungur S,Öznur Muz F,BAL M,akkoca z,Metintas S Okul Çocuklarında Uyku Bozukluğu Semptomları İle Sağlıklı Yaşam Davranışları Arasındaki İlişki. Osmangazi Tıp Dergisi. 2023; 45(5): 732 - 746. 10.20515/otd.1344793
IEEE Bildirici Y,Sungur S,Öznur Muz F,BAL M,akkoca z,Metintas S "Okul Çocuklarında Uyku Bozukluğu Semptomları İle Sağlıklı Yaşam Davranışları Arasındaki İlişki." Osmangazi Tıp Dergisi, 45, ss.732 - 746, 2023. 10.20515/otd.1344793
ISNAD Bildirici, Yaşar vd. "Okul Çocuklarında Uyku Bozukluğu Semptomları İle Sağlıklı Yaşam Davranışları Arasındaki İlişki". Osmangazi Tıp Dergisi 45/5 (2023), 732-746. https://doi.org/10.20515/otd.1344793