SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA COĞRAFİ BECERİLERİN YER ALMA DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ: 1968-2018

Abdulkadır ERGÜN, (Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas, Türkiye)
Selman ABLAK (Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas, Türkiye)
Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi
11 5
Yıl: 2023 Cilt: 14 Sayı: 53 Sayfa Aralığı: 1093 - 1127 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.35826/ijoess.3349 İndeks Tarihi: 05-10-2023

SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA COĞRAFİ BECERİLERİN YER ALMA DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ: 1968-2018

Öz:
Bu araştırmada sosyal bilgiler dersinin Türkiye’de okutulmaya başlandığı 1968 yılından günümüze kadar hazırlanarak uygulamaya alınan sosyal bilgiler dersi öğretim programlarında coğrafi becerilerin yer alma düzeyleri incelenmiştir. Nitel araştırma yönteminde doküman incelemesi deseninde tasarlanan çalışmada doküman olarak Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimine yönelik hazırlanan 1968 İlkokul Programı, 1969 Ortaokullarda Denenecek Sosyal Bilgiler Programı,1990 İlkokul 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı, 1998 İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı, 2005 İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı, 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar) oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda Türkiye’de sosyal bilgiler dersine yönelik 1968’den günümüze kadar hazırlanan ve uygulamaya alınan ilkokul, ortaokul ve ilköğretim düzeyindeki tüm öğretim programlarında en fazla coğrafi beceriye 1998 İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda yer verildiği; en az coğrafi beceriye ise 2005 İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda yer verildiği sonucuna ulaşılmıştır. Öte yandan tüm öğretim programları içerisinde en fazla yer bulan coğrafi becerinin mekânı algılama becerisi; en az yer bulan coğrafi becerilerin ise eşit düzeyde karşılık bulan gözlem ve tablo, grafik ve diyagram çizme ve yorumlama becerisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ulaşılan bu bulgular doğrultusunda hazırlanacak olan yeni sosyal bilgiler öğretim programlarında coğrafi becerilere eşit düzeyde yer verilmesi ve daha işlevsel bir coğrafya öğretimi için sosyal bilgiler öğretim programlarında coğrafi becerilere daha fazla yer verilmesi önerilmektedir. Çünkü günümüz eğitim sisteminde beceri eğitimine daha fazla önem verilmekte olup bu bağlamda sosyal bilgiler dersi kapsamında bilginin yanı sıra becerilerin de geniş yer bulduğu coğrafya disiplini ile ilgili içeriklerin aktarılmasında coğrafi beceriler olarak tanımlanan beceriler önemli bir yer edinmektedir.
Anahtar Kelime:

EXAMINING THE INCLUSION LEVELS OF GEOGRAPHICAL SKILLS IN SOCIAL SCIENCES COURSE CURRICULA: 1968-2018

Öz:
In this research, the inclusion levels of geographical skills in the social studies curricula prepared and put into practice since 1968, the year when the social studies course started to be taught in Turkey, were examined. The study was designed in document analysis design of qualitative research method. In the study, 1968 Primary School Program, 1969 Social Studies Program to be tried in Secondary Schools, 1990 Primary School 4th and 5th Grade Social Studies Course Curriculum, 1998 Primary School Social Studies Course Curriculum, 2005 Primary School Social Studies Course Curriculum, 2018 Social Studies Course Curriculum (Primary and Secondary School 4th, 5th, 6th and 7th grades) prepared for social studies education in Turkey were used as documents. Based on the results of the research, it was concluded that in all curricula prepared and implemented for the social studies course in Turkey from 1968 to the present day at the primary, secondary and elementary levels; 1998 Elementary Social Studies Curriculum included the most geographical skills and the 2005 Elementary Social Studies Curriculum included the least geographical skills. On the other hand, it was concluded that the most common geographical skill in all curricula was the ability to perceive space, while the least common geographical skills were observation and the ability to draw and interpret tables, graphs and diagrams. In line with these findings, it is recommended that geographical skills should be given equal place in the new social studies curricula to be prepared and geographical skills should be given more place in social studies curricula for a more functional geography teaching. Because in today's education system, more importance is given to skills education and in this context, the skills defined as geographical skills have an important place in the transfer of content related to the discipline of geography, where skills as well as knowledge have a wide place in the social studies course.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ablak, S. (2017). Sosyal bilgiler programındaki becerilere ilişkin öğrenci algılarının incelenmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
  • Ablak, S. (2020). The place of geography in social studies course curriculum in Turkey: 1968-2018. In T. Çetin, B. Kılcan, Y. İnal and O. Çepni (Eds.), New horizons in social studies education (pp. 67-94). SRA Academic Publishing.
  • Akdağ, H. (2014). Sosyal bilgilerin tanımı, amacı, önemi ve Türkiye’ deki yeri. İçinde R. Turan, A. M. Sünbül ve H. Akdağ. (Ed.), Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar-1 (İkinci baskı, s. 2-21). Pegem.
  • Akdemir İ.O. & Akengin, H. (2019). Coğrafya biliminin tanımı, ilkeleri, konusu, bazı temel kavramları ve öğretimi. İçinde H. Akengin ve İ. Dölek (Edt.), Genel fizik coğrafya (Üçüncü baskı, s. 1-40). Pegem.
  • Ata, B. (2012). Sosyal bilgiler öğretim programı. İçinde C. Öztürk (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi: Demokratik vatandaşlık eğitimi (ss. 34-47). Pegem Akademi.
  • Büyüköztürk, Ş., Kılıç- Çakmak., E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Yayınları.
  • Cicioğlu, H. (1985). Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk ve ortaöğretim (Tarihi gelişimi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
  • Çiftçi, B., & Akça, D. (2019). 2005 ve 2018 sosyal bilgiler öğretim programlarının coğrafi beceri ve coğrafi kazanımlarının karşılaştırılması. Journal of New Approaches in Education, 2(1). 33-59. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/768379
  • Çiydem, E., & Kaymakçı, S. (2021). Türkiye’de sosyal bilgiler dersinin yönelimi üzerine bir değerlendirme. İnsan & insan, 8(27), 179-207. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.818742
  • Dilaver, H. H., & Akyürek Tay, B. (2011). Sosyal bilgilerde yapılandırmacılık. İçinde Bayram Tay ve Acem Öcal (Edt.), Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi (ss.100-131). Pegem.
  • Doğanay, A. (2002). Sosyal bilgiler öğretimi. İçinde Cemil Öztürk ve Dursun Dilek (Edt.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi (ss. 16-52). Pegem.
  • Doğanay, H., & Doğanay, S. (2014). Coğrafyaya giriş (On birinci Baskı). Pegem.
  • Elibüyük, M. (1995). Matematik coğrafya – Evren, gezegenler, dünya, zaman. Ekol
  • Erden, M. (1997). Sosyal bilgiler öğretimi. Alkım.
  • Gülmez, F. M., & Aslanargun, E. (2022). 2000’den sonra Türkiye’de öğretmen politikaları ve öğretim programları geliştirme çalışmaları. Toplum, Eğitim ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 1(1), 23-33. https://doi.org/10.5281/zenodo.7493603
  • Glesne, C. (2012). Nitel araştırmaya giriş. (Çev. Ed: A. Ersoy & P. Yalçınoğlu). Anı Yayıncılık.
  • Güngördü, E. (2006). Eğitim fakülteleri için coğrafyada öğretim yöntemleri ve çağdaş öğretim yaklaşımları ilkeler-uygulamalar. Asil.
  • İnan, S. (2014). Öğretmenler ve öğretmen adayları için sosyal bilgiler eğitimine giriş kavramlar, yaklaşımlar, etkinlikler. Anı Yaıncılık.
  • İneç, Z. F, & Akpınar, E. (2017). Sosyal bilgilerin otantik öğretiminde yeni yaklaşımlar. International Journal of Social Science Research 6(2), 46-65. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijssresearch/issue/33589/357975
  • Kabapınar, Y. (2014). Kuramdan uygulamaya sosyal bilgiler öğretimi (Dördüncü Baskı). Pegem.
  • Keskin, Y. (2009). Türkiye’de ilkokul programlarında yer alan sosyal bilgiler içerikli derslere ait öğretim programlarının gelişimine tarihsel bir bakış. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13 (2). 107-130. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/292979155_Turkiye'de_Ilkokul_Programlarinda_Yer_Alan_Sosyal_Bilgiler_Icerikli_Derslere_Ait_Ogretim_Programlarinin_Gelisimine_Tarihsel_Bir_Bakis
  • Keskin, Y., & Keskin Coşkun, S. (2013). İlkokul (ilköğretim) sosyal bilgiler programlarında milli bilinç ve ilkokul (ilköğretim) sosyal bilgiler programlarında milli bilinç ve barış değerinin tarihsel serüveni. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 17(3), 51-86. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tsadergisi/issue/21486/230304
  • Kılıçoğlu, G. (2012). Sosyal bilgilerin tanımı, dünyada ve ülkemizde gelişimi ve önemi. İçinde Mustafa Safran (Edt.), Sosyal Bilgiler Öğretimi (İkinci baskı, ss.3-16). Pegem.
  • MEB. (1962). 1962 İlkokul program taslağı. İlk Öğretim Genel Müdürlüğü Program Geliştirme Bürosu Yayınları. No: 1. Ankara: Ayyıldız.
  • MEB. (1968). İlkokul programı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
  • MEB. (1969a). Ortaokullarda denenecek sosyal bilgiler programı. Tebliğler Dergisi 32 (1582), 427-433. http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem-sayilar/viewcategory/33-1969 adresinden erişilmiştir.
  • MEB. (1969b). Ortaokullarda denenecek sosyal bilgiler programı. Tebliğler Dergisi 32 (1583), 436-440. http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem-sayilar/viewcategory/33-1969 adresinden erişilmiştir.
  • MEB. (1973). Ortaokul sosyal bilgiler, fen bilgisi ve matematik müfredat programı. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi
  • MEB. (1981). X. Milli Eğitim Şurası. Erişim adresi: https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_09/29165120_10_sura.pdf
  • MEB. Tebliğler Dergisi (1990). İlkokul 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler öğretim programı. Tebliğler Dergisi, 53 (2315), 457-474. Erişim adresi: http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem-sayilar/viewcategory/54-1990
  • MEB. Tebliğler Dergisi (1998). İlköğretim okulu sosyal bilgiler dersi öğretim programının kabulü. Tebliğler Dergisi, 61 (2487), 531-568. Erişim adresi: http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem-sayilar/viewcategory/62-1998
  • MEB. (2005a). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 4-5. sınıflar öğretim programı. Talim, Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
  • MEB. (2005b). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6-7. sınıflar öğretim programı. Talim, Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
  • MEB. (2018a). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Ankara. Erişim adresi: http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686SOSYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI%20.pdf.
  • MEB. (2018b). Coğrafya dersi öğretim programı Ankara. Erişim adresi: http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2018120203724482Cografya%20dop%20pdf.pdf
  • MEGSB. (1988). XII. Milli Eğitim Şurası. Erişim adresi: https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_09/29165252_12_sura.pdf
  • Moffatt, M. P. (1957). Sosyal bilgiler öğretimi. (Nesrin Oran, Çev). Maarif.
  • Öztürk, C., & Dilek, D. (2005). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretim programları. İçinde C. Öztürk ve D. Dilek (Edt.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi (ss 47-81). Pegem.
  • Öztürk, C. (2012). Sosyal bilgiler: toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış. İçinde C. Öztürk (Edt.), Sosyal bilgiler öğretimi demokratik vatandaşlık eğitimi (Üçüncü baskı, s. 1-31). Pegem.
  • Safran, M. (2011). Sosyal bilgiler öğretimine bakış. İçinde Bayram Tay ve Adem Öcal (Edt.), Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi (İkinci baskı ss.2-198). Pegem.
  • Sağlamer, E. (1997). Sosyal bilgiler. Çağdaş Eğitim, 232, 5-7.
  • Sönmez, V. (1998). Sosyal bilgiler öğretimi öğretmen kılavuzu. Anı Yayıncılık.
  • Şahin. C. (1998). Coğrafyaya giriş. Gündüz.
  • Şimşek, S., & Öztürk, M. (2014). Sosyal bilgiler eğitiminde beceriler. İçinde S. İnan (Ed.), Öğretmenler ve öğretmen adayları için sosyal bilgiler eğitimine giriş kavramlar, yaklaşımlar, etkinlikler (s. 83-97). Anı Yayıncılık.
  • Tay, B. (2017). 2005 sosyal bilgiler dersi öğretim programı ile 2017 sosyal bilgiler dersi taslak öğretim programının karşılaştırması. IJOESS 8(7), 461-487. Erişim adresi: https://www.ijoess.com/Makaleler/1444509075_4.%20461-487Bayram%20Tay.pdf
  • Tekışık, H. H. (1976). Sosyal bilgiler öğretimi rehberi. Rehber.
  • Tekışık, H. H. (1992). İlköğretim okullarında program geliştirme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, 351- 362.
  • Turan, R. (2016). “Milli tarih’ten “sosyal bilgiler’e Türkiye’de ilköğretim düzeyinde tarih öğretimi. International Journal of Social Science, 49, 257-278. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3599
  • Turan, R. (2021). Türkiye’de yapılandırmacı yaklaşıma geçişin ilköğretim sosyal bilgiler dersi kapsamında tarih öğretimi üzerindeki etkileri (1998-2018). Kesit Akademi Dergisi, 7(29), 153-187. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/357322951_Turkiye'de_Yapilandirmaci_Yaklasima_Gecisin_Ilkogretim_Sosyal_Bilgiler_Dersi_Kapsaminda_Tarih_Ogretimi_Uzerindeki_Etkileri_1998-2018_The_Effects_of_Transition_to_Constructivist_Approach_on_History_Tea
  • Ünlü, M. (2014). Coğrafya öğretimi. Pegem.
  • Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık
APA ERGUN A, ABLAK S (2023). SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA COĞRAFİ BECERİLERİN YER ALMA DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ: 1968-2018. , 1093 - 1127. 10.35826/ijoess.3349
Chicago ERGUN Abdulkadir,ABLAK Selman SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA COĞRAFİ BECERİLERİN YER ALMA DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ: 1968-2018. (2023): 1093 - 1127. 10.35826/ijoess.3349
MLA ERGUN Abdulkadir,ABLAK Selman SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA COĞRAFİ BECERİLERİN YER ALMA DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ: 1968-2018. , 2023, ss.1093 - 1127. 10.35826/ijoess.3349
AMA ERGUN A,ABLAK S SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA COĞRAFİ BECERİLERİN YER ALMA DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ: 1968-2018. . 2023; 1093 - 1127. 10.35826/ijoess.3349
Vancouver ERGUN A,ABLAK S SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA COĞRAFİ BECERİLERİN YER ALMA DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ: 1968-2018. . 2023; 1093 - 1127. 10.35826/ijoess.3349
IEEE ERGUN A,ABLAK S "SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA COĞRAFİ BECERİLERİN YER ALMA DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ: 1968-2018." , ss.1093 - 1127, 2023. 10.35826/ijoess.3349
ISNAD ERGUN, Abdulkadir - ABLAK, Selman. "SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA COĞRAFİ BECERİLERİN YER ALMA DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ: 1968-2018". (2023), 1093-1127. https://doi.org/10.35826/ijoess.3349
APA ERGUN A, ABLAK S (2023). SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA COĞRAFİ BECERİLERİN YER ALMA DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ: 1968-2018. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 14(53), 1093 - 1127. 10.35826/ijoess.3349
Chicago ERGUN Abdulkadir,ABLAK Selman SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA COĞRAFİ BECERİLERİN YER ALMA DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ: 1968-2018. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi 14, no.53 (2023): 1093 - 1127. 10.35826/ijoess.3349
MLA ERGUN Abdulkadir,ABLAK Selman SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA COĞRAFİ BECERİLERİN YER ALMA DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ: 1968-2018. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, vol.14, no.53, 2023, ss.1093 - 1127. 10.35826/ijoess.3349
AMA ERGUN A,ABLAK S SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA COĞRAFİ BECERİLERİN YER ALMA DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ: 1968-2018. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi. 2023; 14(53): 1093 - 1127. 10.35826/ijoess.3349
Vancouver ERGUN A,ABLAK S SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA COĞRAFİ BECERİLERİN YER ALMA DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ: 1968-2018. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi. 2023; 14(53): 1093 - 1127. 10.35826/ijoess.3349
IEEE ERGUN A,ABLAK S "SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA COĞRAFİ BECERİLERİN YER ALMA DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ: 1968-2018." Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 14, ss.1093 - 1127, 2023. 10.35826/ijoess.3349
ISNAD ERGUN, Abdulkadir - ABLAK, Selman. "SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA COĞRAFİ BECERİLERİN YER ALMA DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ: 1968-2018". Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi 14/53 (2023), 1093-1127. https://doi.org/10.35826/ijoess.3349
Sayfa Oluşturulma Tarihi
24-04-2024 9:20

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları