Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözme ve atılganlık becerilerinin bazı değiskenlerle iliskisi

ÖZBULAK, Berrin Emran; AYPAY, Ayşe; AYPAY, Ahmet

Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözme ve atılganlık becerilerinin bazı değiskenlerle iliskisi

Berrin Emran ÖZBULAK, (İzmir Çimentas Anadolu lisesi İzmir, Türkiye)

Ayşe AYPAY, (Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye)

Ahmet AYPAY (Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye)

Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik)

8 3

Yıl: 2011 Cilt: 10 Sayı: 36 Sayfa Aralığı: 77 - 93 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözme ve atılganlık becerilerinin bazı değiskenlerle iliskisi

Öz:

Bu arastırmada, İzmir’deki liselerin 9. sınıflarında okuyan 200 öğrencinin problem çözme becerileri ve atılganlık düzeyleri arasındaki iliski incelenmistir. Veriler, betimsel istatistikler, Anova, t-testi ve Çoklu Regresyon teknikleri kullanılarak analiz edilmistir. Bulgular atılganlık ve genel problem çözme becerilerinin cinsiyete ve okul türüne göre anlamlı biçimde farklılasmadığını, ancak anne öğrenim durumuna göre farklılastığını; atılganlık becerisinin anne ve baba öğrenin durumuna göre anlamlı biçimde farklılastığını; genel problem çözme becerisinin anne öğrenim durumuna göre anlamlı biçimde farklılastığını, baba öğrenim durumuna göre farklılasmadığını; problem çözme alt becerilerinin cinsiyete, okul türüne ve annenin öğrenim durumuna göre anlamlı biçimde farklılastığını ortaya koymustur. Bulgular ayrıca, atılganlık becerisinin hem genel problem çözme becerisi ile hem de aceleci ve değerlendirici problem çözme becerileri ile düsük düzeyde pozitif ve anlamlı iliskiler gösterdiğini ortaya koymustur. Çoklu regresyon analizi sonuçları da aceleci, düsünen ve değerlendirici problem çözme becerilerinin atılganlık düzeyi ile anlamlı bir sekilde iliskili olduğunu ve atılganlık değiskenindeki değismenin %12’sini açıkladığını göstermistir.

Anahtar Kelime:

High school students’ problem solving and assertiveness skills and their relationships with some variables

Öz:

This study investigated the relationship between assertiveness and problem solving skills of 200 9th grade high school students from İzmir high schools. In addition to descriptive statistics, t-tests, Anovas, and a multiple regression were used to analyze the data. Findings indicated that assertiveness and general problem solving skills did not differ based on gender, school type. Assertiveness differed based on mother’s and father’s educational level. General problem solving skill differed on mother’s educational level while it didn’t differ father’s educational level. Problem solving sub-dimensions differed significantly on gender, school type, and mother’s educational level. Moreover, findings indicated that assertiveness had a significant low relationship with both general problem solving, as well as impulsive and monitoring dimensions. Multiple regression results indicated that impulsive, reflective and monitoring were significantly related to assertiveness level and these three variables together explained 12 % of the variance in assertiveness as the dependent variable.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aksakal, N. (1997). Üniversite sınavına giren lise son sınıf öğrencilerinin atılganlık ve depresyon düzeylerinin arastırılması. Yayınlanmamıs yüksek lisans tezi. Fırat Üniversitesi, Elazığ.
Alberti, R.E. & Emmons M. L. (1976). Stand up, speak out, talk back. Luis Opispo: Impact Publishers.
Alberti, R. & Emmons, M. (2002). Atılganlık hakkınızı kullanın. (Çev. Serap Katlan). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
Arrindell, W.A. & Van der Ende, J. (1985). Cross-sample invariance of the structure of self-reported distress and difficulty in assertiveness. Addictive Behaviour Research and Theory, 7, 205-243.
Becet, T. (1989). Demokratik ve otoriter olarak algılanan ana-baba tutumları ile cinsiyet, yas, okul türü ve bazı sosyoekonomik faktörlerin, lise son sınıf öğrencilerinin atılganlık düzeyine etkisi. Yayınlanmamıs yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Berberoğlu, G. ve Kalender, İ. (2005). Öğrenci basarısının yıllara, okul türlerine ve bölgelere göre incelenmesi: ÖSS ve PISA analizi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 4 (7), 21-35.
Bijstra, J.O., Bosma, H.A. & Jackson, S. (1994). The relationship between social skills and psychosocial functioning in early adolescence. Personality and Individual Differences, 16, 767–776.
Bilge, F. ve Arslan, A. (2000). Akılcı olmayan düsünce düzeyleri farklı üniversite öğrencilerinin problem çözme becerilerini değerlendirmeleri. Türk Psikolojik Danısma ve Rehberlik Dergisi, II (13), 7-18.
Bozkurt, E. (1989). Üniversite öğrencilerinin atılganlık düzeyini etkileyen sosyo-ekonomik faktörler. Yayınlanmamıs yüksek lisans tezi. On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
Bozkurt, N., Serin, O. ve Emran, B. (2004). İlköğretim birinci kademe öğretmenlerinin problem çözme becerileri, iletisim becerileri ve denetim odağı düzeylerinin karsılastırmalı olarak incelenmesi. XII. Eğitim Bilimleri Kongresi Bildirileri. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Bölümü. Cilt II.
Bransford, J. & Stein, B. (1984). The IDEAL problem solver. New York: W.H. Freeman
Brems, C. & Johnson, M. E. (1988). Problem solving appraisal and coping style: the influence of sexrole orientation and gender. The Journal of Psychology, 123 (2), 187-194.
Calsbeek, H., Rijken, M., Marc, J. T., Bekkers, M., Dekker, J., Gerard, P. Et al. (2006). School and leisure activities in adolescents and young adults with chronic digestive disorders: Impact of burden of disease. International Journal of Behavioral Medicine. 13(2), 121 – 130.
Camplin, L., Stone W.N. & Merrilit, L.C. (1990). An addaptive approach to group therapy for the cronic patieni. Social Work With Groups, 13 (1), 53-65.
Çok, F. (2007). Farklı bağlamlarda ergen gelisimi. In F. Çok (Çev. Ed.), Ergenlik (s. 19-35). Ankara: İmge Kitabevi.
Dodge, K.A. (1996). The legacy of hobbs and gray: Research on the development and prevention of conduct problems. Peabody Journal of Education, 71, 86-98.
D’Zurilla, T. J. & Goldfried, M. R. (1971). Problem solving and behavior modification. Journal of Abnormal Psychology, 78, 107-126.
D’zurilla, T. J., Maydeu-Oliveres, A. & Kant, G. L. (1998). Age and gender differences in social problem solving ability. Personality and individual differences. The Journal of Psychology, 25, 241-252.
Erden, M. ve Akman, Y. (1995). Eğitim psikolojisi: Gelisim-öğrenme-öğretme. Ankara: Arkadas Yayınevi.
Eskin, M. (2003). Self-reported assertiveness in Swedish and Turkish adolescents: A cross-cultural comparison. Scandinavian Journal of Psychology, 44, 7–12.
Feingold, A. (1994). Gender differences in personality: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 116 (3), 429-456.
Ferah, D. (2000). Kara harp okulu öğrencilerinin problem çözme becerilerini algılamalarının ve problem çözme yaklasım biçimlerinin cinsiyet, sınıf, akademik basarı ve liderlik yapma değiskenleri açısından incelenmesi. Yayımlanmamıs yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Fleming, J. (1984). Blacks in college: A comparative study of students’ success in black and in white institutions. San Francisco: Jossey-Bass.
Frey, K.S., Hirschstein, M.K. & Guzzo, B.A. (2000). Second step: preventing aggression by promoting social competence. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 8 (2), 102- 112.
Giffin, K. & Patton, B. R. (1997). Basic readings in interpersonal communication. New York: Harper- Row.
Greening, L. (1997). Adolescent stealers' and nonstealers' social problem-solving skills. Adolescence, 32, 51--55.
Gormally, J. (1982). Evaluation of assertiveness: Effects of gender, rater involvement, and level of assertiveness. Behavior Therapy, 13 (2), 219-225.
Güçray, S.S. (2003). The analysis of decision making behaviors and perceived problem solving skills in adolescents. The Turkish Online Journal of Educational Technology - TOJET April 2( 2), Article 5.
Güven, A. ve Akyüz, M. (2001). Öğretmen adayların iletisim ve problem çözme becerilerine iliskin görüsleri. Ege Eğitim Dergisi, 1(1), 13-22.
Hall, J. A. (1984). Ionverbal sex differences: Communication accuracy and expressive style. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
Hepner, P.P. & Anderson, W.P. (1985). The Relationship between problem solving self-appraisal and psychological adjustment. Cognitive Therapy and Research. 4, 415-427.
Heppner, P.P. & Peterson, C.H. (1982). The development and implications of a personal-problem solving inventory. Journal of Counseling Psychology, 29, 66-75.
Ivey A.E., Iyey M.B. & Simek-Morgan, L. (1993). Counseling and psychotherapy: A multicultural perspective, 3.rd Ed. Boston: Allyn and Bacon.
İsmen, E. (2001). Duygusal zeka ve problem çözme. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (13), 111-124.
Kapıkıran, S. (1993). İçten ve dıstan denetimliliğe sahip ergenlerin atılganlık düzeylerinin saptanması. Yayınlanmamıs Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
Kasap, Z. (1997). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin sosyo- ekonomik düzeye göre problem çözme basarısı ile problem çözme tutumu arasındaki iliski. Yayınlanmamıs yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Kendall, P.C. & Braswell, L. (1993). Cognitive behavioral therapy for impulsive children. (Second Edition). New York: The Guilford Press.
Korkut, F. (2002). Lise öğrencilerinin problem çözme becerileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 177-184.
Kuru, E. ve Karabulut, E. O. (2009). Ritim eğitimi ve dans dersi alan ve almayan beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin problem çözme becerilerinin çesitli değiskenler bakımından incelenmesi. G.Ü., Gazi Egitim Fakültesi Dergisi, 29 (2), 441-458.
La Greca, A.M. & Lopez, N. (1998). Social anxiety among adolescents: Linkages with peer relations and friendships. Journal of Abnormal Child Psychology, 26, 83-94.
Lange, A. & Jakubowski, P. (1976). Responsible assertive behavior: Cognitive behavioral procedures for trainers. Champaign: Research Press.
Maccoby, E. E. & Jacklin, C. N. (1974). The psychology of sex differences. Stanford, CA: Stanford University Press.
Mc.Whirter, J.J. ve Acar, N.V. (1985). Çocukla iletisim: Öğretme, destekleme ve çocuk yetistirme sanatı. Ankara: Nüve Matbaası.
Olgun, N., Öntürk, Z.K., Karabacak, Ü., Aslan, F.E. ve Serbest, S. (2010). Hemsirelik Öğrencilerinin Problem Çözme Becerileri: Bir Yıllık İzlem Sonuçları. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(4), 188-194.
Orme, G. & Bar-On, R. (2002). The contribution of emotional intelligence to individual and organisational effectiveness. Competency and Emotional Intelligence, 9, 23–28.
O’ Reilly, F., Lancioni, E., Sigafoos, J. & O’donoghue, D. (2004). Teaching social skills to adults with intellectual disabilites: A comparison of external control and problem solving interventions. Department of Pschology, Iational University of Ireland.
Özen, F. (2001). Anaokuluna giden ve gitmeyen ilköğretim besinci sınıf öğrencilerinin atılganlık düzeyi ve bağımlılık eğilimlerinin karsılastırılması. Yayınlanmamıs yüksek lisans tezi. D.E.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Özkütük, N., Silkü, A., Orgun, F. ve Yalçınkaya, M. (2003). Öğretmen adaylarının problem çözme becerileri, Ege Eğitim Dergisi, (3)2, 1-9.
Platt, J. J., Scura, W. C. & Hannon, J. R. (1973). Problem-solving thinking of youthful incarcerated heroin addicts. Journal of Community Psychology, 1, 278-281.
Polat, E. Üzüm, H. ve Mirzeoğlu, N. (2010). Analyzing assertiveness level and conflict tendency of team players including certain variables. 11th International Sports Sciences Congress, Antalya 10 to 12 October 2010.
Ramsey, R.F. (1989). Effective problem solving. The Child & Lance, 7, 4. Saracaloğlu, S., Serin, O. ve Bozkurt, N. (2001). Dokuz eylül üniversitesi eğitim bilimleri enstitüsü öğrencilerinin problem çözme becerileri ile basarıları arasındaki iliski, M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 14, 121-134.
Saracaloğlu, A. S., Serin, O. ve Bozkurt, N. (2002). “Eğitim bilimleri enstitüsü öğrencilerinin problem çözme becerileri ile basarıları arasındaki iliski.” 2000’li Yıllarda I. Öğrenme ve Öğretme Sempozyumu, Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, İstanbul.
Saracaloğlu A.S., Bozkurt N. ve Serin O. (2001). Üniversite öğrencilerinin okuma ilgileri ve okuma alıskanlıklarını etkileyen faktörler ,X. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi. 7-9 Haziran, Bolu.
Serin, N.B. ve Derin, R. (2008). İlköğretim öğrencilerinin kisilerarası problem çözme becerisi algıları ve denetim odağı düzeylerini etkileyen faktörler. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5 (1), 1-18.
Serin, O. (2001). Lisans ve lisansüstü düzeydeki fen grubu öğrencilerinin problem çözme becerileri, fen ve bilgisayara yönelik tutumları ile basarıları arasındaki iliski. Yayımlanmamıs doktora tezi, DEÜ, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Sahin, N., Sahin, N. H. & Heppner, P. P. (1993). The Psychometric properties of the problem solving inventory. Cognitive Therapy and Research, 17, 379-396.
Savasır, I. ve Sahin, N. H. (1997). Bilissel davranısçı terapilerde değerlendirme: Sık kullanılan ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Taylan, S., (1990). Heppner’in problem çözme envanterinin uyarlama, güvenirlik ve geçerlik çalısmaları. Yayımlanmamıs yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi,Ankara.
Terzi, (Isık), S.(2001). “İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin kisilerarası problem çözme beceri algılarının bazı değiskenler açısından incelenmesi” VI. Ulusal Psikolojik Danısmanlık ve Rehberlik Kongresi, Ankara.
Tümkaya, S. ve İflazoğlu, A. (2000). “Ç.Ü. sınıf öğretmenliği öğrencilerinin otomatik düsünce ve problem çözme düzeylerinin bazı sosyo-demografik değiskenlere göre incelenmesi” Sosyal Bilimler Dergisi (Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), 6 (6), 143-158.
Uçar, M.E. (2007). Toplumsal geçisler. In F. Çok (Çev. Ed.), Ergenlik (s. 115-146). Ankara: İmge Kitabevi.
Voltan, N. (1980). Rathus atılganlık envanteri geçerlik ve güvenirlik çalısması, Psikoloji Dergisi, 10: 23-25.
Yount, M.A. (2000). Loneliness Lack of Perceived Social Support and the Development of Anger in Adolescent. Unpublished doctoral thesis, California State University.

APA	ÖZBULAK B, AYPAY A, AYPAY A (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözme ve atılganlık becerilerinin bazı değiskenlerle iliskisi. , 77 - 93.
Chicago	ÖZBULAK Berrin Emran,AYPAY Ayşe,AYPAY Ahmet Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözme ve atılganlık becerilerinin bazı değiskenlerle iliskisi. (2011): 77 - 93.
MLA	ÖZBULAK Berrin Emran,AYPAY Ayşe,AYPAY Ahmet Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözme ve atılganlık becerilerinin bazı değiskenlerle iliskisi. , 2011, ss.77 - 93.
AMA	ÖZBULAK B,AYPAY A,AYPAY A Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözme ve atılganlık becerilerinin bazı değiskenlerle iliskisi. . 2011; 77 - 93.
Vancouver	ÖZBULAK B,AYPAY A,AYPAY A Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözme ve atılganlık becerilerinin bazı değiskenlerle iliskisi. . 2011; 77 - 93.
IEEE	ÖZBULAK B,AYPAY A,AYPAY A "Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözme ve atılganlık becerilerinin bazı değiskenlerle iliskisi." , ss.77 - 93, 2011.
ISNAD	ÖZBULAK, Berrin Emran vd. "Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözme ve atılganlık becerilerinin bazı değiskenlerle iliskisi". (2011), 77-93.

APA	ÖZBULAK B, AYPAY A, AYPAY A (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözme ve atılganlık becerilerinin bazı değiskenlerle iliskisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), 10(36), 77 - 93.
Chicago	ÖZBULAK Berrin Emran,AYPAY Ayşe,AYPAY Ahmet Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözme ve atılganlık becerilerinin bazı değiskenlerle iliskisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik) 10, no.36 (2011): 77 - 93.
MLA	ÖZBULAK Berrin Emran,AYPAY Ayşe,AYPAY Ahmet Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözme ve atılganlık becerilerinin bazı değiskenlerle iliskisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), vol.10, no.36, 2011, ss.77 - 93.
AMA	ÖZBULAK B,AYPAY A,AYPAY A Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözme ve atılganlık becerilerinin bazı değiskenlerle iliskisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik). 2011; 10(36): 77 - 93.
Vancouver	ÖZBULAK B,AYPAY A,AYPAY A Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözme ve atılganlık becerilerinin bazı değiskenlerle iliskisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik). 2011; 10(36): 77 - 93.
IEEE	ÖZBULAK B,AYPAY A,AYPAY A "Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözme ve atılganlık becerilerinin bazı değiskenlerle iliskisi." Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), 10, ss.77 - 93, 2011.
ISNAD	ÖZBULAK, Berrin Emran vd. "Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözme ve atılganlık becerilerinin bazı değiskenlerle iliskisi". Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik) 10/36 (2011), 77-93.