Yıl: 2023 Cilt: 25 Sayı: Özel Sayfa Aralığı: 41 - 58 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26468/trakyasobed.1225177 İndeks Tarihi: 17-10-2023

SAĞLIK VE EĞİTİM HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜMEYLE OLAN İLİŞKİSİ: TÜRKİYE VE OECD ÜLKELERİ ÖZELİNDE BİR ARAŞTIRMA

Öz:
Tarihsel olarak ülkelerin gelişmişlik düzeylerinin belirlenmesinde farklı araçlar kullanılmasına rağmen farklı ülkelerin üzerinde anlaşmış oldukları ortak bir araç bulunmamaktadır. Bu durum, iktisadi büyüme teorilerinde de görülmekte olup bunlardan her bir teori, büyüme ölçütü olarak farklı araçları kullanmaktadır. Teknolojik yeniliklerin uygulanabilirliği, ülke içinde teknolojinin gelişip/yaygınlaşması ve beşeri kaynakların en iyi şekilde yetiştirilmesi gibi göstergeleri ülkelerin gelişmişlik seviyelerinin belirlenmesinde esas alan İçsel Büyüme Teorisi, beşeri kaynaklara yapılan harcamaların aynı zamanda büyümeyi de olumlu yönde etkileyeceğini öngörmektedir. Buradan hareketle çalışmada, ülkelerin sağlık ve eğitim harcamalarının ülke ekonomisinin büyümesine olumlu yönde katkısı olduğu düşünülmektedir. Bu kapsamda Türkiye ve 26 OECD ülkesine ait 2000-2022 tarihleri arasında gerçekleşen sağlık ve eğitim harcamalarıyla GSYİH’ya ilişkin veri seti oluşturulmuş; bunlar arasındaki ilişki seviyeleri incelenmiştir. Yapılan analizler sonucunda söz konusu birimler arası korelasyon olduğu tespit edilmiş; yapılan birim kök testi sonucuna göre iş gücü ve GSYİH değişkenleri hariç diğer bütün değişkenlerde serilerin durağan olduğu belirlenmiş ve iş gücü ile GSYİH değerlerinin ise birinci farklarda durağanlaştığı tespit edilmiştir. Çalışmada yapılan eşbütünleşme ve nedensellik analizleri neticesinde, değişkenler arasında eşbütünleşme ilişkisi bulunduğu; ayrıca sağlık harcamalarından GSYİH’ye doğru bir nedensellik ilişkisi olduğu; eğitim harcamalarından GSYİH’ye doğru nedensellik ilişkisi olmadığı sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelime: İçsel Büyüme Teorisi Sağlık Harcaması Eğitim Harcaması GSYİH Eşbütünleşme Testi

THE RELATİONSHİP OF HEALTH AND EDUCATİON EXPENDİTURES TO ECONOMİC GROWTH: RESEARCH İN TURKEY AND OECD COUNTRİES

Öz:
Although different tools have historically been used to determine the level of development of countries, there is no common tool agreed upon by different countries. This situation is also seen in economic growth theories, and each theory uses different tools as growth criteria. The Internal Growth Theory, which is based on indicators such as the applicability of technological innovations, the development/dissemination of technology within the country and the best cultivation of human resources, predicts that expenditures on human resources will also positively affect growth. From this point of view, it is thought that the health and education expenditures of the countries have a positive contribution to the growth of the country's economy. In this context, a data set was created regarding the health and education expenditures and GDP of Turkey and 26 OECD countries between 2000-2022; relationship levels between them were examined. As a result of the analyzes made, it was determined that there was a correlation between the units in question; According to the unit root test results, it was determined that the series were stationary in all other variables, except for the labor force and GDP variables, and it was detected that the labor force and GDP variables were stationary at the first differences. As a result of the cointegration and causality analyzes conducted in the study, it was found that there was a cointegration relationship between the variables; there is also a causal relationship from health expenditures to GDP; It was concluded that there is no causality relationship from education expenditures to GDP.
Anahtar Kelime: Internal Growth Theory Health Expenditure Education Expenditure GDP Cointegration Test

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Albayrak, Serap/Öztürk, İlhan, “Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Üzerine Araştırma”, Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 7 (2), 2021, ss. 233-257.
  • Altunç, Ömer Faruk, "Kamu Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye’ye İlişkin Ampirik Kanıtlar", Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Cilt: 18, Sayı: 2, 2011, ss. 145-157.
  • Arslanoğlu, Mehmet, “Solow Büyüme Modelinde ve İçsel büyüme Teorisinde Teknolojik Gelişme”, Uludağ Üniversitesi İİBF Dergisi, 15 (2), 1994, ss. 1-10.
  • Ay, Ahmet/Yardımcı, Pınar, “Türkiye’de Beşeri Sermaye Birikimine Dayalı Ak Tipi İçsel Ekonomik Büyümenin Var Modeli İle Analizi (1950-2000)”, Maliye Dergisi, Sayı: 155, 2008, ss. 39-54.
  • R. J., Barro, “Government Spending, Interest Rates, Prices, And Budget Deficits in The United Kingdom, 1701–1918”, Journal Of Monetary Economics, 20 (2), 1987, pp. 221-247.
  • Bilen, İsmail E., Araştırma - Geliştirme (Ar-Ge) ve Ekonomik Büyüme: Seçilmiş Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerine Bir Uygulama, (Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2010).
  • Breusch, T. S./Pagan, A. R., “The Lagrange Multiplier Test and Its Applications to Model Specification in Econometrics”, The Review of Economic Studies, 47(1), 1980, pp. 239-253.
  • Çinko, Levent, “İçsel Büyüme Teorisi Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Ekonomik ve Mali Gelişme, Mart 2006, ss. 141-146.
  • Demir, Osman, “Durgun Durum Büyümeden İçsel Büyümeye”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, 2002, ss. 1-16.
  • Demir, Osman/Üzümcü, Adem/Duran, Serap, “İçsel Büyümede İçselleşme Süreçleri: Türkiye Örneği”, D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt: 21, Sayı:1, 2006, ss. 27-46.
  • Demir, Osman/Kutlar, Aziz/Üzümcü, Adem, “Dış Ticaret ve Beşeri Sermayenin Büyümedeki Rolü: Türkiye Örneği”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (1), 2005, ss. 180-196.
  • Dickey, D. A./Fuller, W. A., “Distribution Of The Estimators For Autoregressive Time Series With a Unit Root”, Journal Of The American Statistical Association, 74(366a), 1977, pp. 427-431.
  • Dulupçu, Murat A., “On Endogenous Growth Theory”, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayı: 2, 1997, ss. 69-76.
  • Dumitrescu, E. I./ Hurlin, C., “Testing For Granger Non-Causality in Heterogeneous Panels”, Economic Modelling, 29(4), 2012, pp. 1450-1460.
  • Dünya Bankası, 2020, https://data.worldbank.org/ (E. T.:10.09.2022)
  • Ercan, Nihal Y., “İçsel Büyüme Teorisi: Genel Bir Bakış”, Planlama Dergisi, S. Özel Sayı, 2002, ss. 129-138.
  • Genç, Murat C./Değer, Mustafa K./Berber, Metin, "Beşeri Sermaye, İhracat ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Ekonomisi Üzerine Nedensellik Analizi", Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, C: 5, S: 1, 2010, ss. 29-41.
  • Gökçe, Cem, “Ekonomik Büyüme Sürecinde Enerjinin Değişen Rolü: Türkiye Örneği”, (Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar Üniversitesi, 2007).
  • Grossman, Gene M./ “Helpman, Elhanan, Product Devolopment and International Trade”, National Burea of Economic Research, 1988, pp. 1261-1283.
  • Im, K. S./Pesaran, M. H./Shin, Y., “Testing For Unit Roots in Heterogeneous Panels” Journal of Econometrics, 115(1), 2003, pp. 53-74.
  • Kaya K., Fatma,“Ekonomik Büyüme Modellerinde Beşeri Sermaye: İçsel Büyüme Modelinin Analizi”, (Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, 2005).
  • Kibritçioğlu, Aykut, “İktisadi Büyümenin Belirleyicileri ve Yeni Büyüme Modellerinde Beşeri Sermayenin Yeri”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 53, No: 1-4, 1998, ss. 207-230.
  • Levin, A./Lin, C. F./Chu, C. S. J., “Unit Root Tests in Panel Data: Asymptotic and Finite- Sample Properties”. Journal of Econometrics, 108(1), 2002, pp. 1-24.
  • Lucas, R. E., “On The Mechanics Of Economic Development”, Journal Of Monetary Economics, 22 (1), 1988, pp. 3-42.
  • Murat Yayınları, İktisadi Büyüme. https://muratyayinlari.com/storage/catalogs/0761325001520842884.pdf (E.T.: 29.08.2022).
  • Parasız, İlker, Ekonomik Büyüme Teorileri, 3. Baskı, Ezgi Kitabevi, Bursa, 2008.
  • Perron, P., “Testing For a Unit Root in a Time Series With a Changing Mean”, Journal of Business & Economic Statistics, 8(2), 1990, pp. 153-162.
  • Pesaran, M., “General Diagnostic Test For Cross Sectional Independence in Panel”, Journal of Econometrics, 68(1), 2004, pp. 79-113.
  • Romer, P. M., “Increasing Returns And Long-Run Growth”, Journal Of Political Economy, 94(5), 1986, pp. 1002-1037.
  • Romer, P. M., “Growth Based On İncreasing Returns Due To Specialization”, The American Economic Review, 77 (2), 1987, pp. 56-62.
  • Şen, Fulya, “Büyüme ve Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye Örneği”, (Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2007).
  • Taban, Sami, İktisadi Büyüme Kavram ve Modeller, Nobel Yayınevi, Ankara, 2008.
  • Taban, Sami/Kar, Muhsin, “Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme: Nedensellik Analizi, 1969-2001”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 2006, ss. 159-181.
  • Türker, M. Tuba, “İçsel Büyüme Teorilerinde İçsel Büyümenin Kaynağı Ve Uluslararası Ticaret Olgusuyla İlişkisi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 25, Aralık 2009, ss. 87-94.
  • Üzümcü, Adem, İktisadi Büyüme: Teori, Model ve Türkiye Üzerine Gözlemler, Beta Yayınları, İstanbul, 2012.
  • Yağcı, Saba, “İktisadi Büyüme Teorileri: 1980 Sonrası Türkiye’de Makroekonomik Değişkenlerin İktisadi Büyümeye Etkisi”, (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2016).
  • Yardımcı, Pınar, “İçsel Büyüme ve Türkiye’de İçsel Büyümeyi Etkileyen Faktörlerin Ampirik Analizi”, (Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2006a).
  • Yardımcı, Pınar, “İçsel Büyüme Modelleri ve Türkiye Ekonomisinde İçsel Büyümenin Dinamikleri”, Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F. Dergisi, Sayı:10, Yıl: 9, Haziran 2006b, ss. 96-115.
  • Yetkiner, İ. Hakkı, “Sağlık İle Büyüme”, Ege Akademik Bakış Dergisi, 6 (2), 2006, ss. 83- 91.
  • Yılmaz, Ömer/Akıncı, Merter, İktisadi Büyüme ve Makroekonomik Belirleyicileri, Nobel Yayınevi, Ankara, 2012.
  • https://akademik.ahievran.edu.tr/kullanicidosyalar/files/b%C3%B6l%C3%BCm%206%20i %C3%A7sel%20b%C3%BCy%C3%BCme%20modelleri-2.pptx (E.T.: 04.09.2022).
  • Westerlund, J./Edgerton, D. L., “A panel Bootstrap Cointegration Test”, Economics Letters, 97(3), 2007, pp. 185-190.
APA Can H, aslan ö (2023). SAĞLIK VE EĞİTİM HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜMEYLE OLAN İLİŞKİSİ: TÜRKİYE VE OECD ÜLKELERİ ÖZELİNDE BİR ARAŞTIRMA. , 41 - 58. 10.26468/trakyasobed.1225177
Chicago Can Harun,aslan ömer faruk SAĞLIK VE EĞİTİM HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜMEYLE OLAN İLİŞKİSİ: TÜRKİYE VE OECD ÜLKELERİ ÖZELİNDE BİR ARAŞTIRMA. (2023): 41 - 58. 10.26468/trakyasobed.1225177
MLA Can Harun,aslan ömer faruk SAĞLIK VE EĞİTİM HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜMEYLE OLAN İLİŞKİSİ: TÜRKİYE VE OECD ÜLKELERİ ÖZELİNDE BİR ARAŞTIRMA. , 2023, ss.41 - 58. 10.26468/trakyasobed.1225177
AMA Can H,aslan ö SAĞLIK VE EĞİTİM HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜMEYLE OLAN İLİŞKİSİ: TÜRKİYE VE OECD ÜLKELERİ ÖZELİNDE BİR ARAŞTIRMA. . 2023; 41 - 58. 10.26468/trakyasobed.1225177
Vancouver Can H,aslan ö SAĞLIK VE EĞİTİM HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜMEYLE OLAN İLİŞKİSİ: TÜRKİYE VE OECD ÜLKELERİ ÖZELİNDE BİR ARAŞTIRMA. . 2023; 41 - 58. 10.26468/trakyasobed.1225177
IEEE Can H,aslan ö "SAĞLIK VE EĞİTİM HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜMEYLE OLAN İLİŞKİSİ: TÜRKİYE VE OECD ÜLKELERİ ÖZELİNDE BİR ARAŞTIRMA." , ss.41 - 58, 2023. 10.26468/trakyasobed.1225177
ISNAD Can, Harun - aslan, ömer faruk. "SAĞLIK VE EĞİTİM HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜMEYLE OLAN İLİŞKİSİ: TÜRKİYE VE OECD ÜLKELERİ ÖZELİNDE BİR ARAŞTIRMA". (2023), 41-58. https://doi.org/10.26468/trakyasobed.1225177
APA Can H, aslan ö (2023). SAĞLIK VE EĞİTİM HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜMEYLE OLAN İLİŞKİSİ: TÜRKİYE VE OECD ÜLKELERİ ÖZELİNDE BİR ARAŞTIRMA. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(Özel), 41 - 58. 10.26468/trakyasobed.1225177
Chicago Can Harun,aslan ömer faruk SAĞLIK VE EĞİTİM HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜMEYLE OLAN İLİŞKİSİ: TÜRKİYE VE OECD ÜLKELERİ ÖZELİNDE BİR ARAŞTIRMA. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 25, no.Özel (2023): 41 - 58. 10.26468/trakyasobed.1225177
MLA Can Harun,aslan ömer faruk SAĞLIK VE EĞİTİM HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜMEYLE OLAN İLİŞKİSİ: TÜRKİYE VE OECD ÜLKELERİ ÖZELİNDE BİR ARAŞTIRMA. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.25, no.Özel, 2023, ss.41 - 58. 10.26468/trakyasobed.1225177
AMA Can H,aslan ö SAĞLIK VE EĞİTİM HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜMEYLE OLAN İLİŞKİSİ: TÜRKİYE VE OECD ÜLKELERİ ÖZELİNDE BİR ARAŞTIRMA. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2023; 25(Özel): 41 - 58. 10.26468/trakyasobed.1225177
Vancouver Can H,aslan ö SAĞLIK VE EĞİTİM HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜMEYLE OLAN İLİŞKİSİ: TÜRKİYE VE OECD ÜLKELERİ ÖZELİNDE BİR ARAŞTIRMA. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2023; 25(Özel): 41 - 58. 10.26468/trakyasobed.1225177
IEEE Can H,aslan ö "SAĞLIK VE EĞİTİM HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜMEYLE OLAN İLİŞKİSİ: TÜRKİYE VE OECD ÜLKELERİ ÖZELİNDE BİR ARAŞTIRMA." Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25, ss.41 - 58, 2023. 10.26468/trakyasobed.1225177
ISNAD Can, Harun - aslan, ömer faruk. "SAĞLIK VE EĞİTİM HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜMEYLE OLAN İLİŞKİSİ: TÜRKİYE VE OECD ÜLKELERİ ÖZELİNDE BİR ARAŞTIRMA". Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 25/Özel (2023), 41-58. https://doi.org/10.26468/trakyasobed.1225177