Yıl: 2023 Cilt: 11 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1344 - 1367 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.19145/e-gifder.1283957 İndeks Tarihi: 18-10-2023

‘HATUN’UN YOLCULUĞU: TOMRİS FİLMİNDE KADIN HÜKÜMRANLIĞININ ANLATISAL TEMSİLİ ÜZERİNE BİR ÇÖZÜMLEME

Öz:
Kadın, güçlü olduğu avcı toplayıcı toplum yapısından yerleşik hayata geçiş ve sonrasında modern toplum düzeninde farklı coğrafyalarda farklı biçimlerde konumlandırılmıştır. İnsanlığın tarihi incelendiğinde medeniyetin erkeklerle kadınların ortak mücadeleleri sonucu ortaya çıktığı görülecektir. Ancak zaman içinde yaşam biçimlerinde ve üretim ilişkilerinde yaşanan değişiklikler kadınların konumlarındaki değişimleri de beraberinde getirmiştir. İnsan toplumunun gelişiminde belli bölgelerde kadının gücü ve etkinliği süreklilik gösterse de dünya genelinde kadının konumunun oldukça değiştiği görülmektedir. Bu çalışmanın konusu antik dönemlerde kadının hükümranlığının temsili olan Tomris Hatun’dur. Bu önemli kadın figürü üzerinden kadının sinemadaki temsili üzerine yoğunlaşılmaktadır. Film amaçlı örneklem ile seçilmiştir. Türk kültürüne özgü özellikleri yansıtması ve Tomris’in ilk kadın hükümdar olarak kabul edilmesi bu bağlamda belirleyici olmuştur. Çalışmada, anlatı çözümlemesi yöntemi kullanılmıştır. Bu kapsamda yapılan araştırmada; Eski Türklerde, kadının yeri, idari ve askeri konumu daha önce yazılmış literatür üzerinden incelenmiş, Heredot’tan itibaren pek çok anlatıya konu olan Tomris Hatun’un temsil biçimleri gözden geçirilmiştir. Yapılan incelemelerde filmlerin tarih anlatısını desteklemekte ve senaryolaştırma aşamasında tarihi bilgilerin referans alındığı gözlemlenmiştir. Yazıldığı dönem itibarıyla tarih açısından önemli yere sahip olan Heredot’un anlatılarında ‘Tomris’ adına ve hikâyelerine rastlanmaktadır. Tomris filminde kadın hükümranlığının temsili değerlendirilmiş ve film anlatısı, Murdock’un ‘kadın kahramanın yolculuğu’ için ortaya koyduğu mitsel yapı ile uyumu konusunda incelenmiştir. Yapılan çözümlemede, film anlatısının mitsel yapı ile eşleştiği görülmüştür.
Anahtar Kelime: Eski Türklerde Kadın Heredot Tomris Hatun Tomris Filmi Kadın Kahramanın Yolcul

THE JOURNEY OF THE 'KHATUN': AN ANALYSIS OF THE NARRATIVE REPRESENTATION OF FEMALE SOVEREIGNTY IN THE 'TOMİRİS' MOVIE

Öz:
Women have been positioned in different ways in different geographies in the transition from the hunter-gatherer society in which they are strong to the settled life and afterwards in the modern social order. When the history of humanity is examined, it will be seen that civilization emerged due to the everyday struggles of men and women. However, changes in lifestyles and production relations over time have brought about changes in the positions of women. Although the power and effectiveness of women in certain regions in the development of human society show continuity, it is seen that the position of women has changed significantly all over the world. The subject of this study is Tomris Hatun, who was the representative of female dominance in ancient times. It focuses on the representation of women in the cinema through this essential female figure. The movie was selected with purposeful sampling. The fact that it reflects the characteristics of Turkish culture and that Tomris is accepted as the first female ruler has been decisive in this context. In the study, the narrative analysis method was used. In the research conducted in this context; The place, administrative and military position of women in the ancient Turks was examined through the literature written before, and the representations of Tomris Hatun, who has been the subject of many narratives since Herodotus, were reviewed. In the examinations made, it was observed that the films support the historical narrative and historical information was taken as a reference during the scripting phase. The name and stories of 'Tomris' are encountered in the narratives of Herodotus, which has an important place in history as of the period it was written. The representation of female dominance in Tomris was evaluated and the film narrative was examined in terms of its compatibility with the mythical structure that Murdock revealed for the 'hero's journey'. In the analysis, it was seen that the film narrative matches the mythical structure.
Anahtar Kelime: Women in Ancient Turks Representation of Women Tomris The Heroine's Journey Chronotope

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AKSOY, İlhan (2016). Toplumsal ve Siyasal Süreçte Türk Kadını. Yasama Dergisi, (32), 7-20.
  • ANDREW, M. Butler (2011). Film Çalışmaları, (Çev, Ali Toprak) Kalkedon Yayınları.
  • BAYAT, Fuzuli (2018). Türk Kültüründe Kadın Şaman, İstanbul: Ötüken Yayınları.
  • BAYHAN, Vehbi (2013). Beden Sosyolojisi ve Toplumsal Cinsiyet. Doğu Batı, 147-164.
  • BAYKARA, T. (2002). Türk Adının Tarihi, Türklerin Ana Yurdu ve Kökeni, Türkler Ansiklopedisi Cilt 1 İlk Çağ, (Editörler), Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
  • BÖKE, Kaan (2009). Örnekleme, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. (Editör), Kaan Böke, İstanbul: Alfa Yayınevi.
  • CANDAN, Ergün (2011). Türkler’in Kültür Kökenleri, İstanbul: Sınır Ötesi Yayınevi.
  • ÇORUHLU, Yaşar (2002). Türk Mitolojisinin Anahatları, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
  • DİAKOV, V. ve KOVALEV, S. (1987). İlk Çağ Tarihi Orta Doğu Uzak Doğu Eski Yunan, (Çev: Özdemir İnce), İstanbul: Yordam Kitap.
  • DÖĞÜŞ, Selahattin (2015). Kadın Alplardan Bacıyân-ı Rum’a (Anadolu Bacıları Teskilatı); Türklerde Kadının Siyasi ve Sosyal Mevkii, KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 127-150.
  • DURMUŞ, İlhami (1997). Saka-Pers Mücadelesi. Bilig, 4 Kış, 49-53.
  • DURMUŞ, İlhami (2007). İskitler, İstanbul: Kaynak Yayınları.
  • DUYGU, Süleyman (1973). Türk Sosyal Hayatında Kadın. Türk Kültürü Dergisi, (128), 612-621.
  • ELLİS, J. (2014). TV and Cinema: What Forms of History Do We Need?, L. Mee and J. Walker (Ed.) Cinema, Television and History: New Approaches, UK: Cambridge Scholars Publishing, 12-24.
  • EŞLİ ÖZÇINAR, Meral (2012). Türk Sinemasının Felsefi Arka Planı – Sinemayı Felsefeyle Düşünmek, İstanbul: Doruk Yayınları.
  • GÖKALP, Ziya (1976). Türkcülüğün Esasları, Ankara: Devlet Kitapları.
  • GÖKALP, Ziya (1979). Kültür ve Edebiyat Dergisi, Ankara: Aslımlar Yayınları.
  • GÖKYAY, Orhan Ş. (1973). Dedem Korkudun Kitabı, İstanbul: Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı.
  • GÜLTEPE, N. (2013). Türk Kadın Tarihine Giriş (Amazonlardan Bâcıyân-ı Rûm’a), İstanbul: Ötüken Yayınları.
  • HERODOT (2021). Herodotos Tarih. (Çev: Müntekim Ökmen) Türkiye İş Bankası Yayınları.
  • INDİCK, William (2004). Senaryo Yazarları İçin Psikoloji, (Çev: Ertan Yılmaz ve Yeliz Karaarslan), İstanbul: Agora Yayınevi.
  • KAFESOĞLU, İbrahim (1997). Türk Milli Kültürü, İstanbul: Ötüken Yayınları.
  • KAPLAN, Mehmet (1952). İki Destan ve İki İnsan Tipi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, (4), 309-417.
  • KELLNER, Douglas (2013). Sinema Savaşları Bush-Cheney Döneminde Hollywood Sineması ve Siyaset, İstanbul: Metis Yayınları.
  • KÖPRÜLÜ, Mehmet F. (1993). Alp, Ankara: MEB İA.
  • ORKUN, Hüseyin N. (1987). Eski Türk Yazıtları. Ankara:Türk Dil Kurumu.
  • ÖZTUNA, Yılmaz (2011). Cumhuriyet Dönemi Öncesi Türkler. İstanbul: Babıali Kültür Yayınları.
  • ROSENBERG, Donna (2003). Dünya Mitolojisi, (Çev: Koray Akten ve diğerleri), Ankara: İmge Yayınevi.
  • ROUX, Jean P. (2006). Orta Asya Tarih ve Uygarlık, (Çev: Lale Aslan Özcan) İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
  • ROUX, Jean P. (2011). Eski Türk Mitolojisi, (Çev: Musa Yaşar Sağlam), Ankara: Bilge Su Yayınları.
  • RYAN, Michael ve KELLNER, Douglas (2010). Politik Kamera, (Çev: Elif Özsayar), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • RYAN, Michael (2012). Eleştiriye Giriş, Edebiyat, Sinema, Kültür. (Çev: Emrah Suat Onat), Ankara: Deki Basım.
  • SCOTT, Joan W. (2007). Toplumsal Cinsiyet: Faydalı Bir Tarihsel Analiz Kategorisi, (Çev: Aykut Tunç Kılıç) İstanbul: Agora Yayınları.
  • SEFETÇİOĞLU, Mustafa N. (1998). Dede Korkut’un Kitabı, İstanbul: İrfan Yayınevi.
  • SMELİK, Anneke (2008). Feminist Sinema ve Film Teorisi ve Ayna Çatladı, (Çev: Deniz Koç), İstanbul: Agora Yayınları.
  • SÖZEN, Mustafa (2008). Anlatı Mesafesi Anlatı Persfektifi Kavramları, Sinematografik Anlatı ve Örnek Çözümler. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (8), 125-145.
  • ŞAHİN, Mustafa (2021). Batı Sanatında Tomris Han. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10(1), 1-17.
  • TANYOLAÇ-ÖZTOKAT, Nedret (2005). Yazınsal Metin Çözümlemesinde Kuramsal Yaklaşımlar, İstanbul: Multilingual Yayınları.
  • TEDLOCK, Barbara (2006). Şaman’ın Bedenindeki Kadın, (Çev: Pınar Savaş), İstanbul: MİA Basın Yayın.
  • TEKSOY, Rekin (2005). Sinema Tarihi, İstanbul: Oğlak Yayınevi.
  • TEMUR, Nezir (2012). Manas Destanı’ndaki Tipler Üzerine Bir İnceleme, Ankara: Kurgan Edebiyat.
  • TÜRKEŞ GÜNAY, Umay. (2012). Türklerin Tarihi Geçmişten Geleceğe, Ankara: Akçağ Yayınları.
  • YILMAZ, Recep (2019). An Analytical Review on Fundamental Narrative Components and Their Reflections in Advertising, (Editör), R. Yılmaz, Handbook of Research on Narrative Advertising, Hershey, ABD: IGI-Global, ss. 1-12.
  • YILMAZ, Recep ve CİĞERCİ, Fatih (2018). A Brief History of Storytelling: From Primitive Dance to Digital Narration, (Editörler), R. Yılmaz, M.N. Erdem ve F. Resuloğlu, Handbook of Research on Transmedia Storytelling and Narrative Strategies. Hershey, ABD: IGI-Global, ss. 1-14.
APA Bolat N, Yılmaz R, SİRER E (2023). ‘HATUN’UN YOLCULUĞU: TOMRİS FİLMİNDE KADIN HÜKÜMRANLIĞININ ANLATISAL TEMSİLİ ÜZERİNE BİR ÇÖZÜMLEME. , 1344 - 1367. 10.19145/e-gifder.1283957
Chicago Bolat Nursel,Yılmaz Recep,SİRER ESENNUR ‘HATUN’UN YOLCULUĞU: TOMRİS FİLMİNDE KADIN HÜKÜMRANLIĞININ ANLATISAL TEMSİLİ ÜZERİNE BİR ÇÖZÜMLEME. (2023): 1344 - 1367. 10.19145/e-gifder.1283957
MLA Bolat Nursel,Yılmaz Recep,SİRER ESENNUR ‘HATUN’UN YOLCULUĞU: TOMRİS FİLMİNDE KADIN HÜKÜMRANLIĞININ ANLATISAL TEMSİLİ ÜZERİNE BİR ÇÖZÜMLEME. , 2023, ss.1344 - 1367. 10.19145/e-gifder.1283957
AMA Bolat N,Yılmaz R,SİRER E ‘HATUN’UN YOLCULUĞU: TOMRİS FİLMİNDE KADIN HÜKÜMRANLIĞININ ANLATISAL TEMSİLİ ÜZERİNE BİR ÇÖZÜMLEME. . 2023; 1344 - 1367. 10.19145/e-gifder.1283957
Vancouver Bolat N,Yılmaz R,SİRER E ‘HATUN’UN YOLCULUĞU: TOMRİS FİLMİNDE KADIN HÜKÜMRANLIĞININ ANLATISAL TEMSİLİ ÜZERİNE BİR ÇÖZÜMLEME. . 2023; 1344 - 1367. 10.19145/e-gifder.1283957
IEEE Bolat N,Yılmaz R,SİRER E "‘HATUN’UN YOLCULUĞU: TOMRİS FİLMİNDE KADIN HÜKÜMRANLIĞININ ANLATISAL TEMSİLİ ÜZERİNE BİR ÇÖZÜMLEME." , ss.1344 - 1367, 2023. 10.19145/e-gifder.1283957
ISNAD Bolat, Nursel vd. "‘HATUN’UN YOLCULUĞU: TOMRİS FİLMİNDE KADIN HÜKÜMRANLIĞININ ANLATISAL TEMSİLİ ÜZERİNE BİR ÇÖZÜMLEME". (2023), 1344-1367. https://doi.org/10.19145/e-gifder.1283957
APA Bolat N, Yılmaz R, SİRER E (2023). ‘HATUN’UN YOLCULUĞU: TOMRİS FİLMİNDE KADIN HÜKÜMRANLIĞININ ANLATISAL TEMSİLİ ÜZERİNE BİR ÇÖZÜMLEME. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 11(2), 1344 - 1367. 10.19145/e-gifder.1283957
Chicago Bolat Nursel,Yılmaz Recep,SİRER ESENNUR ‘HATUN’UN YOLCULUĞU: TOMRİS FİLMİNDE KADIN HÜKÜMRANLIĞININ ANLATISAL TEMSİLİ ÜZERİNE BİR ÇÖZÜMLEME. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 11, no.2 (2023): 1344 - 1367. 10.19145/e-gifder.1283957
MLA Bolat Nursel,Yılmaz Recep,SİRER ESENNUR ‘HATUN’UN YOLCULUĞU: TOMRİS FİLMİNDE KADIN HÜKÜMRANLIĞININ ANLATISAL TEMSİLİ ÜZERİNE BİR ÇÖZÜMLEME. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, vol.11, no.2, 2023, ss.1344 - 1367. 10.19145/e-gifder.1283957
AMA Bolat N,Yılmaz R,SİRER E ‘HATUN’UN YOLCULUĞU: TOMRİS FİLMİNDE KADIN HÜKÜMRANLIĞININ ANLATISAL TEMSİLİ ÜZERİNE BİR ÇÖZÜMLEME. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. 2023; 11(2): 1344 - 1367. 10.19145/e-gifder.1283957
Vancouver Bolat N,Yılmaz R,SİRER E ‘HATUN’UN YOLCULUĞU: TOMRİS FİLMİNDE KADIN HÜKÜMRANLIĞININ ANLATISAL TEMSİLİ ÜZERİNE BİR ÇÖZÜMLEME. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. 2023; 11(2): 1344 - 1367. 10.19145/e-gifder.1283957
IEEE Bolat N,Yılmaz R,SİRER E "‘HATUN’UN YOLCULUĞU: TOMRİS FİLMİNDE KADIN HÜKÜMRANLIĞININ ANLATISAL TEMSİLİ ÜZERİNE BİR ÇÖZÜMLEME." Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 11, ss.1344 - 1367, 2023. 10.19145/e-gifder.1283957
ISNAD Bolat, Nursel vd. "‘HATUN’UN YOLCULUĞU: TOMRİS FİLMİNDE KADIN HÜKÜMRANLIĞININ ANLATISAL TEMSİLİ ÜZERİNE BİR ÇÖZÜMLEME". Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 11/2 (2023), 1344-1367. https://doi.org/10.19145/e-gifder.1283957