Radyo ve Popüler Müzik: 1950-1970 Yılları Arası Dönemde Türkiye’de Pop Müziğin Gelişimi ve Radyo Yayıncılığı
Yıl: 2023 Cilt: Sayı: 11 Sayfa Aralığı: 68 - 93 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.32739/etkilesim.2023.6.11.190 İndeks Tarihi: 24-10-2023
Radyo ve Popüler Müzik: 1950-1970 Yılları Arası Dönemde Türkiye’de Pop Müziğin Gelişimi ve Radyo Yayıncılığı
Öz: Pop müziğin 1950’li yıllardan itibaren gelişimi ve yaygınlaşması müzik ve radyo yayıncılığı arasındaki ilişkiyi dönüştüren önemli bir unsur olmuştur. Bu dönüşüm özellikle yayıncılık alanında kamu tekellerinin olduğu Avrupa ülkelerinde belirginleşmiştir. Pop müzik kamu hizmeti yayıncılarının popüler müzik türleri karşısındaki tutumlarını ve daha genelde de hâkim yayıncılık anlayışlarını sorgulayan bir sürecin ortaya çıkışında önemli bir rol oynamıştır. Bu bağlamda, Türkiye’de “hafif Batı müziği” olarak adlandırılan bu türün 1950’li yıllardan itibaren gelişip yaygınlaşmasının radyo yayıncılığı açısından taşıdığı anlamı sorgulamak önem kazanmaktadır. Bu çalışmada 1950’li yıllardan 1970’li yıllara kadar olan süreçte pop müziğin gelişiminin resmi kültür politikaları temelinde biçimlenen radyo ve müzik ilişkisini nasıl etkilediği araştırılmaktadır. Pop müziğin radyolarda yer alışının radyo yayıncılığının kurumsal ve kültürel konumlanışı açısından taşıdığı anlam sorgulanmaktadır.
Anahtar Kelime: Radio and Popular Music: Radio Broadcasting and the Development of Pop Music in Türkiye Between 1950-1970
Öz: The development and spread of pop music since the 1950s has been an important factor that has transformed the relationship between music and radio broadcasting. This transformation has become especially in European countries where there were public monopolies on broadcasting in this period. Hence the role of public service broadcasters has questioned on public debates especially their attitudes on pop music was an important issue on this discussion. In this context, it is important to questioned the development and spread of this music genre, which is called “light Western music” in Turkey in this period, in terms of radio broadcasting. This study investigated how the development of pop music in Turkey from the 1950s to the 1970s affected the relationship between radio and music, which was shaped on the basis of official cultural policies. Additionally the meaning of the aired of pop music on the state radios in terms of the institutional and cultural positioning of radio broadcasting is questioned.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ahmad, F. (2014). Modern Türkiye’nin oluşumu (Y. Alogan , Çev.). Kaynak Yayınları.
- Akşam. (1950, 30 Nisan). İstanbul radyosu bugünden itibaren yaz programına baş- lıyor. Akşam.
- Alp, C. (1958, 7 Aralık). Müzikli reklamlar. Milliyet.
- Alp, C. (1959, 27 Aralık). Disc-cokey. Milliyet.
- Alp, C. (1960, 3 Ocak). Disk-cokey programları. Milliyet.
- Birand, M. A. (1964, 26 Temmuz). Radyoda hafif batı müziği. Milliyet.
- Birggs, A., & Burke, P. (2011). Medyanın toplumsal tarihi Gutenberg’ten internet’e. (Ü. H. Yolsal ve E. Uzun, Çev.). Kırmızı Yayınları.
- Cankaya, Ö. (2015). TRT: Bir kitle iletişim kurumunun tarihi 1927-2000. İmge Kita- bevi.
- Chapman, R. (1990). The 1960s pirates: A comparative analysis of Radio London and Radio Caroline. Popular Music, 9(2), 165-178. http://www.jstor.org/stab- le/853499
- Crisell, A. (2001). An introductory history of British Broadcasting. Routledge.
- Çiçekoğlu, F. (1949, 6 Kasım). Radyo dinleyicileri. Akşam.
- Çiçekoğlu, F. (1950, 29 Ağustos). Anadolu batı müziğini dinliyor ve seviyor. Akşam.
- Deacon, D., Pickering, M., Golding, P., & Murdock, G. (2021). Researching communi- cations: A practical guide to methods in media and cultural analysis third edition. Bloomsbury Academic.
- Dilmener, N. (2003). Bak bir varmış bir yokmuş: Hafif Türk pop tarihi. İletişim Yayın- ları.
- Dolfsma, W. (2004). Radio and magazines: Valuing pop music in the Netherlands (1955-1965). Media History, 10(1), 29-42. https://doi.org/10.1080/13688800410 001673725
- Erdoğan, İ., & Beşevli Solmaz, P. (2005). Sinema ve müzik: Materyal satış ve bilinç yönetimi için bilişselin ve duygusalın oluşturulması. Erk Yayınları.
- Eroğul, C. (2003). Çok partili düzenin kuruluşu. Schick, İ. C. & Tonak, E. A. (Der.), Geçiş sürecinde Türkiye içinde (ss. 112-158). Belge Yayınları.
- Erol, A. (2012). Music, power and symbolic violence: The Turkish state’s music po- licies during the early republican period. European Journal of Cultural Studies, 15(1), 35-52. https://doi.org/10.1177/1367549411424947.
- Ertuğ, H. R. (1949, Mart). Yeni programlarımız. Radyo, 8(87), 1.
- Frith, S. (2002). Look! Hear! The uneasy relationship of music and television. Popu- lar Music, 21(3), 277-290. http://www.jstor.org/stable/853719
- Fryer, P. (1997). “Everybody’s on top of the pops”: Popular music on British te- levision 1960-1985. Popular Music & Society, 21(3), 153-171. https://doi. org/10.1080/03007769708591684
- Güven, U. Z., & Ergur, A. (2014). Dünyada ve Türkiye’de müzik sosyolojisinin yeri ve gelişimi. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 29(2), 1-19.
- Hendy, D. (2000). Pop music radio in the public service: BBC Radio 1 and new music in the 1990s. Media, Culture and Society, 22, 743-761. https://doi. org/10.1177/016344300022006003
- Hey (1973, Şubat). Denetleme kurulundan 60 şarkıdan 12 tanesi geçti. Hey, 13, 39.
- Hilmes, M. (2011). Only connect: A cultural history of broadcasting in the United Sta- tes. (Third Edition). Wadsworth.
- Jeanneney, J. N. (2009). Başlangıcından günümüze medya tarihi (E. Atuk, Çev). YKY Yayınları.
- Katoğlu, M. (2011). Cumhuriyet Türkiyesi’nde eğitim, kültür, sanat. S. Akşin (Der.), Türkiye tarihi 4: Çağdaş Türkiye 1908-1980 içinde (ss. 417-522). Cem Yayınevi.
- Kocabaşoğlu, U. (2010). Şirket telsizinden devlet radyosuna: TRT öncesi dönemde radyonun tarihsel gelişimi ve Türk siyasal hayatı içindeki yeri. İletişim Yayınları.
- Meriç, M. (2006). Pop dedik: Türkçe sözlü hafif batı müziği. İletişim Yayınları.
- Meriç, M. (2017). İki darbe arası müzikli curcuna: Cazdan saza, 60’lı yıllarda müzik.
- M. K. Kaynar (Der.), Türkiye’nin 1960’lı Yılları içinde (ss. 987-1006). İletişim Yayın- ları.
- Milliyet. (1959, 4 Ocak). Yıllar var ki... . Milliyet.
- Milliyet. (1960, 8 Temmuz). İş sahiplerine. Milliyet.
- Milliyet. (1966, 5 Eylül). İstanbul İl Radyosunda bir devrim oldu amma! Milliyet.
- Milliyet. (1967, 20 Şubat). İstanbul’da altı lise finale kaldı. Milliyet.
- Milliyet Müzik ve Gençlik. (1968, 28 Eylül). Gençler için radyo ve tv. Milliyet Müzik ve Gençlik.
- Neuman, W. L. (2014). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nitel ve nicel yaklaşımlar 2. (S. Özge, Çev.). Yayın Odası.
- Okyayuz, Ş. & Kaya, M. (2021). Türkçe sözlü hafif batı müziğinin oluşumunda Fran- sızcadan çevrilen şarkılarda ‘yerli ve millî aşk’a dair. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, 30 (2021 Bahar), 133-150. https://doi.org/10.37599/ceviri.902942
- Öngören, M. T. (1982, Ekim). Faruk Güvenç ve radyo günlerimiz. Milliyet Sanat, 58(15), 44.
- Özbek, M. (1994). Popüler kültür ve Orhan Gencebay arabeski. İletişim Yayınları.
- Peck, J. (2021). History, communication, and media. K. B. Jensen (Der.), A handbo- ok of media and communication research: Qualitative and quantitative methodo- logies (Third edition) içinde (ss. 232-252). Routledge.
- Punch, K. F. (2014). Sosyal araştırmalara giriş: Nicel ve nitel yaklaşımlar. (D. Bayrak, H.B. Arslan & Z. Akyüz, Çev.). Siyasal Kitabevi.
- Scannell, P. (2005). Public service broadcasting: The history of a concept. A. Good- win and G. Whannel (Der.), Understanding television içinde (11-29). Routledge.
- Stokes, M. (2010). The republic of love: Cultural intimacy in Turkish popular music. The University of Chicago Press.
- Stokes, M. (2012). Music. M. Heper ve S. Sayarı (Der.), The routledge handbook of modern Turkey içinde (96-106). Routledge.
- Süsoy, Y. (1970, Aralık). TRT denetleme kurulu. Hey Dergisi, 5.
- Süsoy, Y. (1973, Eylül). TRT müzik dairesi arap saçına döndü: Yabancı şarkılar de- netimden geçecek. Hey, 43, 7.
- Tekelioğlu, O. (1996). The rise of a spontaneus synthesis: The historical background of Turkish popular music. Middle Eastern Studies, 32(2), 194-215. http://www.js- tor.org/stable/4283800.
- TRT 1967 yılı faaliyet raporu (tarih yok). TRT.
- TRT 1969 yılı ve 6. hesap devresine ait çalışma, bilanço, kar ve zarar raporu (tarih yok). TRT.
- TRT 1970 yılı çalışma programı ve bütçesi (tarih yok). TRT.
- TRT 1970 yılı faaliyet raporu ve bilançosu (tarih yok). TRT.
- TRT Yayıncılık ve Haberleşme Dergisi. (1975, Kasım). TRT genel müdür program yar- dımcısı Nahit Katlan’ın müzik yayınları konusundaki konuşması. TRT Yayıncılık ve Haberleşme Dergisi, 8, 26-32.
- Ulus (1946, 29 Ekim). Radyo programında batı müziği azaltılmamıştır. Ulus.
- van der Hoeven, A. (2012). The popular music heritage of the Dutch pirates: Illegal radio and cultural identity. Media, Culture & Society, 34(8), 927-943. https://doi. org/10.1177/0163443712455556
- Winston, B. (2002). Media technology and society a history: From the telegraph to the internet. Routledge.
- Yener, F. (1961, 7 Kasım). Böyle mi olmalıydı. Milliyet.
- Yener, F. (1964, 29 Temmuz). Gene bestecilerimizin haklarına dair. Milliyet.
- Yener, F. (1965, 12 Ağustos). Bir İstanbul il radyosu vardı. Milliyet.
- Yerasimos, S. (2003). Tek parti dönemi. İ. C. Schick & E. A. Tonak (Der.), Geçiş süre- cinde Türkiye içinde (ss. 76-111). Belge Yayınları.
- Yönetken, H. B. (1950, 19 Şubat). Kimleri dinliyoruz 2. Akşam.
- Zelizer, B. (Der.). (2008). Explorations in communication and history. Routledge.
- Zürcher, E. J. (2007). Modernleşen Türkiye’nin tarihi (Y. S. Gönen, Çev.). İletişim Ya- yınları.
| APA | İLASLAN S (2023). Radyo ve Popüler Müzik: 1950-1970 Yılları Arası Dönemde Türkiye’de Pop Müziğin Gelişimi ve Radyo Yayıncılığı. , 68 - 93. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.190 |
| Chicago | İLASLAN Süleyman Radyo ve Popüler Müzik: 1950-1970 Yılları Arası Dönemde Türkiye’de Pop Müziğin Gelişimi ve Radyo Yayıncılığı. (2023): 68 - 93. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.190 |
| MLA | İLASLAN Süleyman Radyo ve Popüler Müzik: 1950-1970 Yılları Arası Dönemde Türkiye’de Pop Müziğin Gelişimi ve Radyo Yayıncılığı. , 2023, ss.68 - 93. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.190 |
| AMA | İLASLAN S Radyo ve Popüler Müzik: 1950-1970 Yılları Arası Dönemde Türkiye’de Pop Müziğin Gelişimi ve Radyo Yayıncılığı. . 2023; 68 - 93. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.190 |
| Vancouver | İLASLAN S Radyo ve Popüler Müzik: 1950-1970 Yılları Arası Dönemde Türkiye’de Pop Müziğin Gelişimi ve Radyo Yayıncılığı. . 2023; 68 - 93. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.190 |
| IEEE | İLASLAN S "Radyo ve Popüler Müzik: 1950-1970 Yılları Arası Dönemde Türkiye’de Pop Müziğin Gelişimi ve Radyo Yayıncılığı." , ss.68 - 93, 2023. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.190 |
| ISNAD | İLASLAN, Süleyman. "Radyo ve Popüler Müzik: 1950-1970 Yılları Arası Dönemde Türkiye’de Pop Müziğin Gelişimi ve Radyo Yayıncılığı". (2023), 68-93. https://doi.org/10.32739/etkilesim.2023.6.11.190 |
| APA | İLASLAN S (2023). Radyo ve Popüler Müzik: 1950-1970 Yılları Arası Dönemde Türkiye’de Pop Müziğin Gelişimi ve Radyo Yayıncılığı. Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi Etkileşim , (11), 68 - 93. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.190 |
| Chicago | İLASLAN Süleyman Radyo ve Popüler Müzik: 1950-1970 Yılları Arası Dönemde Türkiye’de Pop Müziğin Gelişimi ve Radyo Yayıncılığı. Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi Etkileşim , no.11 (2023): 68 - 93. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.190 |
| MLA | İLASLAN Süleyman Radyo ve Popüler Müzik: 1950-1970 Yılları Arası Dönemde Türkiye’de Pop Müziğin Gelişimi ve Radyo Yayıncılığı. Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi Etkileşim , vol., no.11, 2023, ss.68 - 93. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.190 |
| AMA | İLASLAN S Radyo ve Popüler Müzik: 1950-1970 Yılları Arası Dönemde Türkiye’de Pop Müziğin Gelişimi ve Radyo Yayıncılığı. Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi Etkileşim . 2023; (11): 68 - 93. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.190 |
| Vancouver | İLASLAN S Radyo ve Popüler Müzik: 1950-1970 Yılları Arası Dönemde Türkiye’de Pop Müziğin Gelişimi ve Radyo Yayıncılığı. Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi Etkileşim . 2023; (11): 68 - 93. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.190 |
| IEEE | İLASLAN S "Radyo ve Popüler Müzik: 1950-1970 Yılları Arası Dönemde Türkiye’de Pop Müziğin Gelişimi ve Radyo Yayıncılığı." Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi Etkileşim , , ss.68 - 93, 2023. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.190 |
| ISNAD | İLASLAN, Süleyman. "Radyo ve Popüler Müzik: 1950-1970 Yılları Arası Dönemde Türkiye’de Pop Müziğin Gelişimi ve Radyo Yayıncılığı". Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi Etkileşim 11 (2023), 68-93. https://doi.org/10.32739/etkilesim.2023.6.11.190 |
