Neoliberal Yönetimsellik Bağlamında Türkiye’de Merkez Haber Medyasında Yer Alan Ekonomi Haberlerinin İncelenmesi: ‘Hürriyet’ ve ‘Sabah’ Örneği

Yıl: 2023 Cilt: Sayı: 11 Sayfa Aralığı: 338 - 365 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.32739/etkilesim.2023.6.11.200 İndeks Tarihi: 24-10-2023

Neoliberal Yönetimsellik Bağlamında Türkiye’de Merkez Haber Medyasında Yer Alan Ekonomi Haberlerinin İncelenmesi: ‘Hürriyet’ ve ‘Sabah’ Örneği

Öz:
Bu çalışmada Türkiye’de neoliberal yönetimselliğin merkez medyasında yer alan ekonomi haberleri üzerine yansımalarını tartışmak amaçlanmıştır. Çalışmanın sahip olduğu bu amaç doğrultusunda merkez haber medyasından olan Hürriyet ve Sabah gazeteleri örneklem olarak seçilmiştir. Bu bağlamda çalışmada Hürriyet ve Sabah gazetelerinin tercih edilmesinin sebebi araştırmanın nesnesi olan bu iki gazetenin ideolojik temayülünün “merkez medya” konumunda yer almasıdır. Bunun yanında bu iki gazetenin hem merkez haber medyası içerisinde tiraj sayılarının yüksek olması hem de elde edilen verilere göre en çok ziyaret edilen haber siteleri arasında ilk 5’te yer alması göz önünde bulundurulmuştur. Dolayısıyla hem tiraj hem site trafiği bağlamında değerlendirildiğinde de bu iki gazetenin seçilmesi uygun görülmüştür. Bu iki gazetede yer alan, neoliberal yönetimselliğin ekonomi haberlerine yansıması konusu, Türkiye’de ekonomik gündemin dalgalandığı ve çeşitli tartışmaların zirveye ulaştığı Şubat 2022 – Mart 2022 tarih aralığında yayınlanan ekonomi haberleri üzerinden analiz edilmiştir. Seçilen ekonomi haberleri karma bir yöntem kullanılarak çözümlenmiştir. Bu doğrultuda çalışmada ağırlıklı olarak ekonomi haberleri Norman Fairclough’ın eleştirel söylem çözümlemesi yöntemiyle çözümlenirken, bazı yerlerde nicel içerik analizine de başvurulmuştur. İlgili tarihler arasında yer alan ekonomi haberleri Sabah ve Hürriyet gazetelerinin web sayfaları üzerinden “rekabet”, “yatırım”, “özelleştirme”, “sermaye”, “girişim”, “yoksulluk” anahtar kelimeleri aratılarak bulunmuştur. Çözümlemeye konu olan haber metinlerinde öne çıkan konular, kelime seçimleri, temalar, konu başlıkları ve aktörler eleştirel ekonomi politik bir perspektiften ele alınmıştır. Sonuç olarak çalışmada merkez haber medyasının haberciliğin kamusal sosyal sorumluluk anlayışından uzaklaştığı, iktidar ilişkileriyle olan bağı sebebiyle bağımsız olma özelliğini yitirdiği ve neoliberal yönetimsellik söylemini yeniden ürettiği sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelime: Neoliberal Yönetimsellik Neoliberalizm Ekonomi Haberleri Eleştirel Ekonomi Politik Merkez Medya

Examination of the Economy News in the Central Media in Türkiye Within the Context of Neoliberal Governmentality: The Case of ‘Hürriyet’ and ‘Sabah’

Öz:
In this study, it is aimed to discuss the reflections of neoliberal governmentality on economy news in the central media in Turkey. In line with this purpose of the study, Hürriyet and Sabah newspapers, which are among the central news media, were chosen as samples. In this context, the reason why Hürriyet and Sabah newspapers were preferred in the study is that the ideological tendencies of these two newspapers as the research object is in the “central media” position. In addition, it has been taken into account that these two newspapers have high circulation numbers in the central news media and that they are among the top 5 most visited news sites according to the data obtained. Therefore, it was deemed appropriate to choose these two newspapers when evaluated in terms of both circulation and website traffic. The reflection of neoliberal governmentality in economic news in these two newspapers has been analyzed through the economic news published between February 2022 and March 2022, when the economic agenda fluctuated in Turkey and various discussions reached their peak. The economic news selected in the study were analyzed using a mixed method. In this direction, while economic news is analyzed by Norman Fairclough's critical discourse analysis method, quantitative content analysis is also used in some places. Economy news between the relevant dates were found by searching the web pages of Sabah and Hürriyet newspapers with the keywords “competition”, “investment”, “privatization”, “capital”, “enterprise”, “poverty”. The prominent issues, word choices, themes, topic titles and actors in the news texts that are the subject of analysis are discussed from a critical political economy perspective. As a result, it was concluded in the study that the central news media moved away from the public social responsibility understanding of journalism, lost its independence due to its ties with power relations, and reproduced the neoliberal governmentality discourse.
Anahtar Kelime: Neoliberal Governmentality Neoliberalism Economic News Critical Political Economy Central Media

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Agamben, G. (2009). "What is an Apparatus?" . What is an Apparatus? And Other Essays. içinde Stanford: Stanford University Press.
  • Agamben, G. (2009). Açıklık: İnsan ve Hayvan. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Atabek, Ü. (2007). Söylem Çözümlemesi. G. Atabek-Şendur, & Ü. Atabek (Dü) içinde, Medya Metinlerini Çözümlemek (s. 152). Ankara: Siyasal Kitabevi.
  • Bayram, A. K. (2018). Foucault'nun Yöntemi: Hakikatin Söylemsel İnşasının Arkeolojisi ve Soykütüğü. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 6(2), 217-230.
  • Bourdieu, P. (2005). The Social Structures of the Economy. Cambridge: Polity Press.
  • Brown, W. (2015). Undoing the Demos: Neoliberalism's Stealth Revolution. NY: Zone Books.
  • Cansever, A. B. (2021). İdeolojik Temayüllerin Yeniden Üreticisi Olarak Dijital Oyunlar Üzerine Bir İnceleme: Pubg Örneği. ART/icle Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(2), 291-318.
  • Chomsky, N. (2014). Halk Üzerinden Kazanç: Neoliberalizm ve Küresel Düzen. Everest Yayınları.
  • Coulthard, M. (1977). An Introduction to Discourse Analysis. Applied linguistics and language study. Londra: Longman.
  • Coulthard, M., & Sinclair, J. H. (1975). Towards an Analysis of Discourse: The English Used by Teachers and Pupils. Londra: Oxford University Press.
  • Çömlekçi, M. F. (2019). Hakikat-Ötesi Dönemde Medyaya Güven: Uluslararası Raporlar Üzerinden Bir İnceleme. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi(49), 107-121.
  • Doyuran, L. (2018). Medyatik Bir Çalışma Alanı Olarak Eleştirel Söylem Çözümlemesi (Televizyon Dizileri Örneğinde). Erciyes İletişim Dergisi.
  • Foucault, M. (1980). Power/Knowledge: Selected Interviews & Other Writings – 1972 – 1977. New York: Pantheon Books.
  • Foucault, M. (1991). Governmentality. G. Burchell, C. Gordon, & P. Miller (Dü) içinde, The Foucault Effect: Studies in Governmentality (R. Braidotti , & C. Gordon, Çev., s. 87-104). Chicago, IL: University of Chicago Press.
  • Foucault, M. (2015). Biyopolitikanın Doğuşu. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Foucault, M. (2016). Güvenlik, Toprak ve Nüfus: Collegé de France Dersleri (1977-1978). (F. Taylan, Çev.) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Foucault, M. (2018). Cinselliğin Tarihi (9. b.). (H. U. Tanrıöver, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Fridman, D. (2014). Resisting the lure of the paycheck: Freedom and dependence in financial help. Foucault Studies(18), 90-112.
  • Gill, R. (2000). Discourse Analysis. M. Bauer, & G. Gaskell (Dü). içinde Londra: Sage.
  • Harvey, D. (2006). A Brief History of Neoliberalism. Oxford University Press.
  • Hürriyet (2022a, 1 Mart). Son 10 yılın en hızlı büyümesi. Hürriyet. 23 Mayıs 2022 tarihinde https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/son-10-yilin-en-hizli-buyume- si-42013256 adresinden erişilmiştir.
  • Hürriyet (2022b, 8 Mart). Kavcıoğlu: Türk ekonomisi başarılı bir sınav veriyor. Hür- riyet. . 23 Mayıs 2022 tarihinde https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/bakan-va-rank-turkiyeyi-ureterek-buyutecegiz-42018320 adresinden erişilmiştir.
  • Hürriyet (2022c, 17 Mart). Fırsatlar ülkesi Türkiye’ye gelin. Big Para Hürriyet. 23 Mayıs 2022 tarihinde https://bigpara.hurriyet.com.tr/haberler/ekonomi-haber- leri/firsatlar-ulkesi-turkiye-ye-gelin_ID1473365/ adresinden erişilmiştir.
  • Hürriyet (2022d, 21 Mart). Yatırımcının önünü kesenle mücade edeceğiz. Hürriyet. 23 Mayıs 2022 tarihinde https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/yatirimcinin-o- nunu-kesenle-mucade-edecegiz-42026390 adresinden erişilmiştir.
  • Hürriyet (2022e, 8 Mart). Bakan Varank: Türkiye’yi üreterek büyüteceğiz. Hürri- yet. 16 Mayıs 2022 tarihinde https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/bakan-va- rank-turkiyeyi-ureterek-buyutecegiz-42018320 adresinden erişilmiştir.
  • Hürriyet (2022f, 7 Mart). Palandöken: Ülkemizde gıda konusunda panik olmaz. Hür- riyet. 17 Haziran 2022 tarihinde https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/palando- ken-ulkemizde-gida-konusunda-panik-olmaz-42017517 adresinden erişilmiştir.
  • Hürriyet (2022g, 27 Şubat). Piyasalarda ‘savaş’ haftası! Altında yeni rekor gelir mi?. Hürriyet. 25 Mayıs 2022 tarihinde https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/piyasa- larda-savas-haftasi-altinda-yeni-rekor-gelir-mi-42012185 adresinden erişilmiştir.
  • Hürriyet (2022h, 1 Mart). Piyasalar savaşı izliyor... İşte altın için kritik seviye. Hürri- yet. 27 Mayıs 2022 tarihinde https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/piyasalar-sa- vasi-izliyor-iste-altin-icin-kritik-seviye-42013451 adresinden erişilmiştir.
  • Hürriyet (2022i, 28 Şubat). Son dakika... Rusya Merkez Bankası faiz artırdı! İşte altın, petrol ve kripto paralarda son durum. Hürriyet. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/piyasalar-swiftle-sarsildi-iste-altin-pet- rol-ve-kripto-paralarda-son-durum-42012671 adresinden erişilmiştir.
  • Hürriyet (2022j, 15 Mart). Ücretlerde de emeklilikte de iyileştirme. Hürriyet. 14 Mayıs 2022 tarihinde https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ucretlerde-de-e- meklilikte-de-iyilestirme-42022678 adresinden erişilmiştir.
  • Kaya İlhan, Ç. (2022). Neoliberal politikalar çerçevesinde Türkiye’de televizyon yayıncılığının tarihsel sürecinin incelenmesi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 6(1), 21-30.
  • Kızılkaya, E. (2013). Foucault ve Agamben’in dispozitif kavramı ve iktisat. C.Ü. İkti- sadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(2).
  • Laçiner, M. S. (2015). Türkiye’de medya ve politik klientalizm (Yayımlanmamış dokto- ra tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Lemke, T. (2001). The birth of bio-politics: Michael Foucault’s lectures at the Col- lege de France on neo-liberal governmentality. Economy and Society, 30(2), 190- 207.
  • Lemke, T. (2002). Foucault, governmentality, and critique. Rethinking Marxism, 14(3), 49-64. https://doi.org/10.1080/089356902101242288
  • Medyajans. (23 Mart 2022). Gazete tirajları-7-13 Mart 2022 haftası. Medyajans. 14 Ağustos 2022 tarihinde https://www.medyajans.com/gazete-tirajlari.html adre-sinden erişilmiştir.
  • Mosco, V. (1996). The Political economy of communication. London: Sage Publica- tions.
  • Özbek, M. (2004). Giriş: Kamusal alanın sınırları. M. Özbek (ed.), Kamusal alan için- de. Hill Yayınları.
  • Özmakas, U. (2012). Biyopolitika kavramına dair bir soruşturma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Palmer. (2008). Hermenötik (İ. Görener, Çev.). Ağaç Kitabevi Yayınları.
  • Read, J. (2009). A genealogy of homo-economicus: Neoliberalism and the produc- tion of subjectivity. Foucault Studies, 25-36.
  • Read, J. (2012). Homo-economicus’un soykütüğü: Neoliberalizm ve özneliğin üre- timi. Cogito Dergi (70-71), 82-96.
  • Sabah (2022a, 28 Şubat). DEİK Başkanı Olpak’tan 2021 yılı büyüme değerlendirme- si: Salgına rağmen sıkıntılar fırsata çevrildi. Sabah. 24 Mayıs 2022 tarihinde ht- tps://www.sabah.com.tr/ekonomi/deik-baskani-olpaktan-2021-yili-buyume-de- gerlendirmesi-salgina-ragmen-sikintilar-firsata-cevrildi-5889089 adresinden erişilmiştir.
  • Sabah (2022b, 3 Mart). Gözde Tech’ten girişimciye destek. Sabah. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.sabah.com.tr/ekonomi/gozde-techten-girisimciye-des- tek-5892263 adresinden erişilmiştir.
  • Sabah (2022c, 4 Mart). Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati: Büyümede olumlu görünüm sürecek. Sabah. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.sabah. com.tr/finans/ekonomi/hazine-ve-maliye-bakani-nureddin-nebati-buyumede-o- lumlu-gorunum-surecek-5895052 adresinden erişilmiştir.
  • Sabah (2022d, 27 Şubat ). SGK’nin istihdam desteklerinin bu yıl 50 milyar lirayı aşması bekleniyor. Sabah. 14 Mayıs 2022 tarihinde https://www.sabah.com.tr/ ekonomi/sgknin-istihdam-desteklerinin-bu-yil-50-milyar-lirayi-asmasi-bekleni- yor-5887563 adresinden erişilmiştir.
  • Sabah (2022e, 17 Mart). Çiftçiye 555 milyon euro destek. Sabah. 14 Mayıs 2022 tarihinde https://www.sabah.com.tr/ekonomi/ciftciye-555-milyon-euro-des- tek-5912077 adresinden erişilmiştir.
  • Sabah (2022f, 5 Mart). Büyümede olumlu görünüm sürecek. Sabah. 14 Mayıs 2022 tarihinde https://www.sabah.com.tr/ekonomi/buyumede-olumlu-goru- num-surecek-5895602 adresinden erişilmiştir.
  • Sabah (2022g, 22 Mart). Güçlü Türkiye damgası. Sabah. 15 Mayıs 2022 tarihinde https://www.sabah.com.tr/ekonomi/guclu-turkiye-damgasi-5919001 adresin- den erişilmiştir.
  • Saint-Martin, D. (2000). Building the managerialist state, consultants and the politi- cs of public sector reform in comparative perspective. Oxford: Oxford University Press.
  • Similarweb (2022). Web sitesi trafiği. Similarweb. 14 Ağustos 2022 tarihinde htt- ps://www.similarweb.com/tr/ adresinden erişilmiştir.
  • Sözen, E. (1999). Söylem: Belirsizlik, mübadele, bilgi/güç ve refleksivite. Paradigma Yayınları.
  • Speedapp (2022). Gazete tiraj: SpeedApp. SpeedApp. 11 Ağustos 2022 tarihinde http://app.speedmedya.com/Report/ReportDetail?ReportCode=110 adresin- den erişilmiştir.
  • Springer, S., Birch, K. & MacLeavy, J. (ed) (2016). The handbook of neoliberalism. Routledge.
  • Şen, F., & Avşar, Z. (2012). Türkiye’de neoliberal politikaların haber medyasına yan- sımaları: Anaakım medyanın ekonomi haberleri üzerine bir inceleme. İletişim Ku- ram ve Araştırma Dergisi, (35), ss. 42-60.
  • Şenses, F. (2003). Neoliberal küreselleşme ve kalkınma. Seçme yazılar. İletişim Ya- yınları.
  • Tellmann, U. (2009). Foucault and the invisible economy. Foucault Studies, (6), 5-24.
  • Thatcher, M. (23 Eylül 1987). Interview for woman’s own (“no such thing as so- ciety”) (D. Keay, röp.). Margaret Thatcher Foundation. 22 Nisan 2022 tarihinde https://web.archive.org/web/20060427052051/http:/www.margaretthatcher. org/speeches/displaydocument.asp?docid=106689 adresinden erişilmiştir.
  • Van Dijk, T. A. (2003). Critical discourse analysis. D. Schiffrin, D. Tannen ve E. H. Ha- milyon (ed.), The handbook of discourse analysis (352-371). Blackwell Publishing.
  • Whitten-Woodring, J. (2009). Watchdog or lapdog? Media freedom, regime type, and government respect for human rights. International Studies Quarterly, (53), 595-625.
  • Wodak, R. (2002). The discourse-Historical approach. R. Wodak ve M. Meyers (ed.), Methods of critical discourse. Sage Publications.
  • Yeldan, E. (2002). Neoliberal küreselleşme ideolojisinin kalkınma söylemi üzerine değerlendirmeler. Praksis, (7), 22-48.
APA Cansever A (2023). Neoliberal Yönetimsellik Bağlamında Türkiye’de Merkez Haber Medyasında Yer Alan Ekonomi Haberlerinin İncelenmesi: ‘Hürriyet’ ve ‘Sabah’ Örneği. , 338 - 365. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.200
Chicago Cansever Ayten Bengisu Neoliberal Yönetimsellik Bağlamında Türkiye’de Merkez Haber Medyasında Yer Alan Ekonomi Haberlerinin İncelenmesi: ‘Hürriyet’ ve ‘Sabah’ Örneği. (2023): 338 - 365. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.200
MLA Cansever Ayten Bengisu Neoliberal Yönetimsellik Bağlamında Türkiye’de Merkez Haber Medyasında Yer Alan Ekonomi Haberlerinin İncelenmesi: ‘Hürriyet’ ve ‘Sabah’ Örneği. , 2023, ss.338 - 365. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.200
AMA Cansever A Neoliberal Yönetimsellik Bağlamında Türkiye’de Merkez Haber Medyasında Yer Alan Ekonomi Haberlerinin İncelenmesi: ‘Hürriyet’ ve ‘Sabah’ Örneği. . 2023; 338 - 365. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.200
Vancouver Cansever A Neoliberal Yönetimsellik Bağlamında Türkiye’de Merkez Haber Medyasında Yer Alan Ekonomi Haberlerinin İncelenmesi: ‘Hürriyet’ ve ‘Sabah’ Örneği. . 2023; 338 - 365. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.200
IEEE Cansever A "Neoliberal Yönetimsellik Bağlamında Türkiye’de Merkez Haber Medyasında Yer Alan Ekonomi Haberlerinin İncelenmesi: ‘Hürriyet’ ve ‘Sabah’ Örneği." , ss.338 - 365, 2023. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.200
ISNAD Cansever, Ayten Bengisu. "Neoliberal Yönetimsellik Bağlamında Türkiye’de Merkez Haber Medyasında Yer Alan Ekonomi Haberlerinin İncelenmesi: ‘Hürriyet’ ve ‘Sabah’ Örneği". (2023), 338-365. https://doi.org/10.32739/etkilesim.2023.6.11.200
APA Cansever A (2023). Neoliberal Yönetimsellik Bağlamında Türkiye’de Merkez Haber Medyasında Yer Alan Ekonomi Haberlerinin İncelenmesi: ‘Hürriyet’ ve ‘Sabah’ Örneği. Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi Etkileşim , (11), 338 - 365. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.200
Chicago Cansever Ayten Bengisu Neoliberal Yönetimsellik Bağlamında Türkiye’de Merkez Haber Medyasında Yer Alan Ekonomi Haberlerinin İncelenmesi: ‘Hürriyet’ ve ‘Sabah’ Örneği. Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi Etkileşim , no.11 (2023): 338 - 365. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.200
MLA Cansever Ayten Bengisu Neoliberal Yönetimsellik Bağlamında Türkiye’de Merkez Haber Medyasında Yer Alan Ekonomi Haberlerinin İncelenmesi: ‘Hürriyet’ ve ‘Sabah’ Örneği. Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi Etkileşim , vol., no.11, 2023, ss.338 - 365. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.200
AMA Cansever A Neoliberal Yönetimsellik Bağlamında Türkiye’de Merkez Haber Medyasında Yer Alan Ekonomi Haberlerinin İncelenmesi: ‘Hürriyet’ ve ‘Sabah’ Örneği. Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi Etkileşim . 2023; (11): 338 - 365. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.200
Vancouver Cansever A Neoliberal Yönetimsellik Bağlamında Türkiye’de Merkez Haber Medyasında Yer Alan Ekonomi Haberlerinin İncelenmesi: ‘Hürriyet’ ve ‘Sabah’ Örneği. Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi Etkileşim . 2023; (11): 338 - 365. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.200
IEEE Cansever A "Neoliberal Yönetimsellik Bağlamında Türkiye’de Merkez Haber Medyasında Yer Alan Ekonomi Haberlerinin İncelenmesi: ‘Hürriyet’ ve ‘Sabah’ Örneği." Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi Etkileşim , , ss.338 - 365, 2023. 10.32739/etkilesim.2023.6.11.200
ISNAD Cansever, Ayten Bengisu. "Neoliberal Yönetimsellik Bağlamında Türkiye’de Merkez Haber Medyasında Yer Alan Ekonomi Haberlerinin İncelenmesi: ‘Hürriyet’ ve ‘Sabah’ Örneği". Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi Etkileşim 11 (2023), 338-365. https://doi.org/10.32739/etkilesim.2023.6.11.200