Yıl: 2023 Cilt: Sayı: 36 Sayfa Aralığı: 754 - 766 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.29000/rumelide.1372407 İndeks Tarihi: 27-10-2023

Somut olmayan kültürel mirasın kayıt altına alınması: katılımlı, yaşayan dijital envanterler

Öz:
Somut olmayan kültürel mirasın korunmasında önemli bir rolü olan envanter oluşturma ve kayıt süreçlerini de günümüzde teknolojinin geçirdiği değişime bağlı olarak yeniden yorumlamak gerekir. Dijitalleşmenin getirdiği etkileşimli ortam, klasik “envanter” kavramı hakkında farklı bakış açıları üretmiştir. Kullanıcıların oluşumuna katkı vererek içerik oluşturabildiği, video ve fotoğrafların kullanıldığı, etkileşimli ve katılımlı envanterler somut olmayan kültürel miras söz konusu olduğunda önemli hâle gelmiştir. Özellikle de geleneksel bilgiye meraklı kullanıcılar tarafından oluşturulan ve kimi sivil toplum kuruluşları veya hükûmetlerce desteklenen dijital envanterler ister istemez kullanıcı-toplum temelli, katılımlı bir alanı ifade etmektedir. Kendi yöresine ait yemekleri, düğün âdetlerini, cenaze ritüellerini, sözlü kültür ürünlerini kısa video ve fotoğraflarla belgeleyerek, çevrim içi sitelere yüklemek mirasın taşıyıcıları için katılımı ön plana çıkarmaktadır. “Alan kavramının değişmesi”, “internetin folklorun yeni alanı olması”, “netlore”, “netnografi”, “dijital folklor” gibi kavramlar etrafında yürütülen tartışmalara ek olarak “dijital katılımlı yaşayan envanter” kavramının da özellikle somut olmayan kültürel mirasın korunması söz konusu olduğunda tartışılması gerekmektedir. Yazılı belge, ses kaydı ve video gibi materyallerin harici belleklerde saklanması gelecek kuşaklar tarafından görülmesini de zorlaştırmaktadır. Bu bakımdan klasik envanter anlayışı kültürel miras unsurlarının saklı ve kimi zaman da donuk kalmasına neden olabilmektedir. Bu bağlamda çalışmada, somut olmayan kültürel mirasın envanterlenmesinde etkili olan farklı platformların varlığının tespiti için internet ortamında doküman incelemesi ve durum analizi yapılmıştır. Çalışmada tartışma konusu edilen veriler ilgili uygulamalardan derlenmiş ve analiz edilmiştir. Sonuç olarak bu makalede sürekli güncellenen, yeniden üretilen ve görünürlüğü klasik envanterlere göre daha yüksek olan, farklı internet sitelerinde tutulan veriler “dijital katılımlı envanter” veya “yaşayan envanter” terimleriyle yorumlanarak tartışılmıştır. Örnek olarak Wikimedia sitesindeki farklı sayfalar, YouTube ve diğer sosyal medya sayfaları seçilmiştir. Seçilen örnekler incelendiğinde üç farklı dijital yaşayan envanter yaklaşımı sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelime: Envanter katılım dijitalleşme sosyal medya topluluk

Recording intangible cultural heritage: participatory, living digital inventories

Öz:
The process of creating inventories and records, which plays a significant role in the safeguarding of intangible cultural heritage, needs to be reinterpreted considering of the changes brought about by technology in today's context. The interactive environment facilitated by digitization has led to different perspectives on the traditional concept of an "inventory." Interactive and participatory inventories, where users can contribute to content creation, using videos and photographs, have become crucial in the context of intangible cultural heritage. Particularly, digital inventories created by enthusiasts of traditional knowledge, supported by certain civil society organizations or governments, inherently represent a user-community-based, participatory space. These inventories encourage active participation by documenting regional cuisines, wedding customs, funeral rituals, oral cultural products, through short videos and photos uploaded to online platforms. In addition to debates surrounding concepts such as the "changing notion of field," "the internet as the new domain of folklore," "netlore," "netnography," and "digital folklore," it is essential to discuss the concept of " digital, participatory, living inventory" especially when it comes to safeguarding intangible cultural heritage. The storage of materials such as written documents, audio recordings, and videos in external memory devices can make it difficult for future generations to access them. In this regard, the traditional inventory approach can lead to the concealment and sometimes stagnation of cultural heritage elements. In this context, the study conducts a document analysis and situation analysis in the online environment to identify the existence of various platforms that are effective in inventorying intangible cultural heritage. The data discussed in the study are collected from relevant applications and analyzed. As a result, this article discusses data held on various internet platforms, which are constantly updated, reproduced, and have higher visibility compared to traditional inventories, interpreting them as "digital participatory inventories" or "living inventories." Examples selected for analysis include different pages on Wikimedia sites, YouTube, and other social media platforms. Upon examining the selected examples, three different approaches to digital living inventories are identified.
Anahtar Kelime: Inventory participation digitalization social media community

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Alivizatou, M. (2019) “Digital Intangible Heritage: Inventories, Virtual Learning and Participation” Heritage & Society, 12:2-3, 116-135.
  • Gülüm. E. (2019). “Geleneksel Kültür, Medya Müzeciliği ve YouTube” Folklor/Edebiyat, 99: 491-500
  • Konach, T. (2015). “Intangible cultural heritage projects – National policies and strategies. The creati-on of intangible cultural heritage inventories” ENCATC Journal of Cultural and Policy. 5:1, 6779
  • Ong, W. (2007). Sözlü ve Yazılı Kültür Sözün Teknolojileşmesi, İstanbul: Metis Yayınları.
  • Severo, M. (2015). “Social Media as New Arenas for Intangible Cultural Heritage”. In Proceedings of the European Conference on e-Learning. 406–412.
  • Severo, M. (2018) “Safeguarding Without a Record? The Digital Inventories of Intangible Cultural Heritage”. Romele A., Terrone E. (ed.) Towards a Philosophy of Digital Media. Palgrave Macmillan, Cham. 165-182.
  • Tüzel, B. (2022). “Ebru Sanatı Geleneğine İlişkin Netnografik Bir Analiz: YouTube’da Koruma ve Aktarım” Millî Folklor, 133:207-221.
  • UNESCO (2003). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi. UNESCO ICH Web Sitesi. https://ich.unesco.org/en/in-other-languages-00102 (Erişim tarihi: 18 Ağustos 2023)
  • UNESCO (1972). Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunmasına Dair UNESCO Sözleşmesi. UNESCO WHC Sitesi. https://whc.unesco.org/en/conventiontext/ (Erişim tarihi: 18 Ağustos 2023)
  • UNESCO. Browse the Lists of Intangible Cultural Heritage and the Register of good safeguarding practices. https://ich.unesco.org/en/lists (Erişim tarihi: 18 Ağustos 2023)
  • UNESCO (2017). Guidance note for inventorying intangible cultural heritage. https://ich.unesco.org/doc/src/Guidance_note_on_inventorying_EN.pdf (Erişim tarihi: 18 Ağustos 2023)
  • https://tr.wikimedia.org/wiki/Viki_Ya%C5%9Fayan_Miras%C4%B1_Seviyor (Erişim tarihi: 18 Ağustos 2023)
  • https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Wiki_Loves_Folklore_2023 (Erişim tarihi: 19 Ağustos 2023)
  • https://meta.wikimedia.org/wiki/Wiki_Loves_Living_Heritage/Intangible_Cultural_Heritage_of_Turkey (Erişim tarihi: 19 Ağustos 2023)
  • https://meta.wikimedia.org/wiki/Wiki_Loves_Living_Heritage/Inventories (Erişim tarihi: 19 Ağustos 2023)
  • https://www.youtube.com/@sahindumlupnar/videos (Erişim tarihi: 26 Ağustos 2023)
  • https://www.youtube.com/@dagmedyaa/videos (Erişim tarihi: 26 Ağustos 2023)
  • https://www.instagram.com/ankarasokum/ (Erişim tarihi: 20 Eylül 2023)
APA Yıldız T (2023). Somut olmayan kültürel mirasın kayıt altına alınması: katılımlı, yaşayan dijital envanterler. , 754 - 766. 10.29000/rumelide.1372407
Chicago Yıldız Tuna Somut olmayan kültürel mirasın kayıt altına alınması: katılımlı, yaşayan dijital envanterler. (2023): 754 - 766. 10.29000/rumelide.1372407
MLA Yıldız Tuna Somut olmayan kültürel mirasın kayıt altına alınması: katılımlı, yaşayan dijital envanterler. , 2023, ss.754 - 766. 10.29000/rumelide.1372407
AMA Yıldız T Somut olmayan kültürel mirasın kayıt altına alınması: katılımlı, yaşayan dijital envanterler. . 2023; 754 - 766. 10.29000/rumelide.1372407
Vancouver Yıldız T Somut olmayan kültürel mirasın kayıt altına alınması: katılımlı, yaşayan dijital envanterler. . 2023; 754 - 766. 10.29000/rumelide.1372407
IEEE Yıldız T "Somut olmayan kültürel mirasın kayıt altına alınması: katılımlı, yaşayan dijital envanterler." , ss.754 - 766, 2023. 10.29000/rumelide.1372407
ISNAD Yıldız, Tuna. "Somut olmayan kültürel mirasın kayıt altına alınması: katılımlı, yaşayan dijital envanterler". (2023), 754-766. https://doi.org/10.29000/rumelide.1372407
APA Yıldız T (2023). Somut olmayan kültürel mirasın kayıt altına alınması: katılımlı, yaşayan dijital envanterler. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (36), 754 - 766. 10.29000/rumelide.1372407
Chicago Yıldız Tuna Somut olmayan kültürel mirasın kayıt altına alınması: katılımlı, yaşayan dijital envanterler. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi , no.36 (2023): 754 - 766. 10.29000/rumelide.1372407
MLA Yıldız Tuna Somut olmayan kültürel mirasın kayıt altına alınması: katılımlı, yaşayan dijital envanterler. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, vol., no.36, 2023, ss.754 - 766. 10.29000/rumelide.1372407
AMA Yıldız T Somut olmayan kültürel mirasın kayıt altına alınması: katılımlı, yaşayan dijital envanterler. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. 2023; (36): 754 - 766. 10.29000/rumelide.1372407
Vancouver Yıldız T Somut olmayan kültürel mirasın kayıt altına alınması: katılımlı, yaşayan dijital envanterler. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. 2023; (36): 754 - 766. 10.29000/rumelide.1372407
IEEE Yıldız T "Somut olmayan kültürel mirasın kayıt altına alınması: katılımlı, yaşayan dijital envanterler." RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, , ss.754 - 766, 2023. 10.29000/rumelide.1372407
ISNAD Yıldız, Tuna. "Somut olmayan kültürel mirasın kayıt altına alınması: katılımlı, yaşayan dijital envanterler". RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi 36 (2023), 754-766. https://doi.org/10.29000/rumelide.1372407