İBN KESÎR’İN EL-BİDÂYE VE’N-NİHÂYE ADLI ESERİNDE GEÇEN DEPREME DAİR KAYITLARININ ANALİTİK DEĞERLENDİRMESİ

Yıl: 2023 Cilt: Sayı: 34 Sayfa Aralığı: 16 - 39 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.15182/diclesosbed.1260411 İndeks Tarihi: 30-10-2023

İBN KESÎR’İN EL-BİDÂYE VE’N-NİHÂYE ADLI ESERİNDE GEÇEN DEPREME DAİR KAYITLARININ ANALİTİK DEĞERLENDİRMESİ

Öz:
Bu çalışmada İslam tarihçiliğinin mühim temsilcilerinden sayılan İbn Kesir’in el-Bidâye ve’n-Nihâye fi’t-Tarih adlı eserinin son 500 yıllık zaman diliminde (Hicri 245-744) depreme dair sunulan kayıtlar incelenmektedir. Esasen depremin doğrudan ya da dolaylı olarak tüm insanlığı etkilediği ileri sürülebilir. Bilhassa deprem kuşağı adı verilen ve kırılmaya müsait fay hatları üzerindeki yerleşim yerleri bu yıkıcı doğal afetten daha çok etkilenir. Bu nedenle insanlığın ortak tecrübesini gelecek nesillere aktarma iddiası taşıyan tarih kitaplarının da depremlere dair kayıtlar sunduğu görülmektedir. Orta Çağ’da yaşamış mühim tarihçilerden biri olan İbn Kesir, el-Bidâye ve’n-Nihaye adıyla şöhret bulan bir dünya tarihi kaleme almıştır. Eserin müellifi, her ne kadar siyasi tarih merkezli bir anlatım tercih etmiş görünse de toplumu derinden etkileyen depremlere dair malumat vermekten de geri durmamıştır. Anakronizme düşmeden ve İbn Kesir’in yaşadığı XIV. Yüzyıl şartları hesaba katılarak yapılacak bir değerlendirmede, onun sunduğu kayıtlardan farklı şekillerde yararlanılabileceği söylenebilir.
Anahtar Kelime: Deprem İstatistik İbn Kesir el-Bidâye ve’n-Nihaye

ANALYTİCAL EVALUATİON OF THE EARTHQUAKE RECORDS İN IBN KATHİR'S AL- BİDAYA WA'N-NİHAYA

Öz:
This study examines the records on earthquakes in the last 500 years (245-744 AH) of Ibn Kathir's al- Bidāyah wa'n-Nihāyah fi't-Tarih, one of the most important representatives of Islamic historiography. In fact, it can be argued that earthquakes affect all humanity directly or indirectly. In particular, settlements on fault lines, which are called earthquake zones and are prone to fracture, are more affected by this devastating natural disaster. For this reason, history books, which claim to transmit the common experience of humanity to future generations, also provide records of earthquakes. Ibn Kathir, one of the most important historians who lived in the Middle Ages, wrote a history of the world that became famous as al-Bidāyah wa'n-Nihayyah. Although the author of the work seems to have preferred a narrative centered on political history, he did not refrain from giving information about earthquakes that deeply affected the society. Without falling into anachronism and taking into account the conditions of the fourteenth century when Ibn Kathir lived, it can be said that his records can be utilized in different ways.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abbadî, A. M. –Salim, A. (1981). Tarihü’l-bahriyyeti’l-islâmiyye fi mısr ve’ş-şam. y.y.
  • Antâkî, Ebü’l-Ferec Yahyâ b. Saîd b. Yahyâ. (1990). Tarihu’l-antakî el-ma’ruf bi sılati tarihu utiha. (thk. Abdusselam tedmûrî). y.y.
  • Arık, F. Ş. (1994). Selçuklular zamanında anadolu’da meydana gelen depremler. Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi, (16 27), 13-32.
  • Arslantaş, N. (2008). İslam dünyasında samiriler. İz yayıncılık
  • -----------(2015). İslam tarihinde depremler ve algılanma biçimleri. İz yayıncılık
  • Barthold W (2022). İran tarihî coğrafyası. (Çev. Ö. Alkaç). Selenge Yayınları.
  • Belgin Ç. D. (2021) Korunması gereken bir yerleşim: misis, Stratejik ve sosyal araştırmalar Dergisi, 5 (3), 707-737.
  • Demirkent, I. (2020). İslam ansiklopedisi. (c. 30, s. 178-181). TDV Yayınları.
  • Ebü’l-Fidâ, el-Melikü’l Müeyyed İmadüddin İsmail b. Ali. (2017). Takvimü’l-büldan (Ebü’l-fida coğrafyası), (h. R. Şeşen). Yeditepe.
  • Finkel, C. (2001). A consideration of the sources for the historical seismicity of Anatolia. Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Afetler ve Deprem Semineri. Globus Dünya Basımevi. ss. 277-289.
  • Hamevî, Abdillah Şihabüddin Yakut b. Abdillah Hamevî. (t.y.). Mu’cemü’l büldân. Darü’s-Sadr.
  • İbn Battûta, Ebû Abdullah Muhammed İbn Battûta Tancî. (2005). İbn battûta seyahatnamesi. (Çev. A. S. Aykut). Yapı Kredi Yayınları.
  • İbn Devâdârî, Ebû Bekr b. Abdullah b. Aybek. 1960. Kenzü’d-dürer ve câmiu’l-gurer I-IX, C. IX, ed-dürrü’l-fâhir fî sîreti’l-meliki’n-nâsır, (thk. Hans Robert Roemer). y.y.
  • İbn Havkal, Ebü’l-Kasım Muhammed b. Alî en-Nasîbî el-Bağdâdî. (2021). Sûretü’l-arz (Onuncu asırda islam coğrafyası). (Çev. R. Şeşen). Yeditepe.
  • İbn Kesîr, İmadüddin İsmail b. Şihabüddin Ömer b. Kesîr b. Dav’ b. Kesîr. (1995) . El-bidâye ve’n-nihâye (büyük islam tarihi). (Çev. M. Keskin). Çağrı Yayınları.
  • İbnü’l-Esîr, Ali b. Ebü’l-Kerem. (1965). el-Kâmil fi’t-tarih. I-XIII. (thk. C.J. Tornberg). y.y. İncil. (2008). Zirve Yayıncılık.
  • Kaya, S-Kıyılı, R. (2009). Antakya’da ortaçağ’da meydana gelen doğal âfet ve salgın hastalıklara bir bakış. Mustafa kemal üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü dergisi. 6 (12), 403-418.
  • Makdisî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed Makdisî. (t.y.). Ahsenü't-tekasim fî ma'rifeti'l-ekalim. Mektebetü Medbûlî.
  • Nüveyrî, Ebu’l-Abbas Şihabüddîn Ahmed b. Abdülvehhâb b. Muhammed el-Bekrî et-Teymî el-Kureşî. (2004). Nihâyetü’l-ereb fî fünûni’l-edeb, C. XXXII (thk. Üstaz İbrahim Şemseddin). y.y.
  • Özgüdenli, O. G. (2008). Rey. İslam ansiklopedisi. (c.35, s. 40-41). TDV Yayınları.
  • Sağlam, A. (2016). Memlûk çağında 1304 kahire depremi ve etkileri. Afyon Kocatepe üniversitesi sosyal bilimler dergisi. 18 (2),171-181.
  • Sıbt İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Muzaffer Şemsüddîn Yûsuf. (1951). Mirʾâtü’z-zamân fî târîḫi’l-aʿyân. C. I-VIII. Dairetü Mearif-i Osmaniye.
  • Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî es-Süyûtî eş-Şâfiî. (1407/1987). Keşfü’s-salsale an vasfi’z-zelzele, (thk. M.Kemalüddin İzzüddin). y.y.
  • Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerir. (1967).Tarihu’t-taberî, I-X, (thk. Ebû’l-Fadl İbrahim).y.y.
  • Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, strateji ve bütçe başkanlığı, Kahramanmaraş ve Hatay depremleri raporu, Mart 2023
  • Urfalı mateos vekayi-namesi (952-1136) ve papaz grigor’un zeyli (1136-1162). (1987). (trc. Hrant D. Andreasyan, notlar:E. Dulaurer, çev. M. Halil Yınanç, Türk Tarih Kurumu.
  • Yakûbî, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Ebî Ya‘kūb İshâk b. Ca‘fer b. Vehb b. Vâzıh. (t.y.). Tarih. y.y.
  • Yûnînî, Ebü’l-Feth Kutbüddîn Mûsâ b. Muhammed b. Ahmed el-Ba‘lebekkî. (1347/1954). Zeylü mirʾâti’z-zamân. y.y.
  • Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman. (1948). el-İber fî ḫaberi men ġaber. (thk. Salahaddin Müneccid).y.y.
APA Yiğit R (2023). İBN KESÎR’İN EL-BİDÂYE VE’N-NİHÂYE ADLI ESERİNDE GEÇEN DEPREME DAİR KAYITLARININ ANALİTİK DEĞERLENDİRMESİ. , 16 - 39. 10.15182/diclesosbed.1260411
Chicago Yiğit Ridvan İBN KESÎR’İN EL-BİDÂYE VE’N-NİHÂYE ADLI ESERİNDE GEÇEN DEPREME DAİR KAYITLARININ ANALİTİK DEĞERLENDİRMESİ. (2023): 16 - 39. 10.15182/diclesosbed.1260411
MLA Yiğit Ridvan İBN KESÎR’İN EL-BİDÂYE VE’N-NİHÂYE ADLI ESERİNDE GEÇEN DEPREME DAİR KAYITLARININ ANALİTİK DEĞERLENDİRMESİ. , 2023, ss.16 - 39. 10.15182/diclesosbed.1260411
AMA Yiğit R İBN KESÎR’İN EL-BİDÂYE VE’N-NİHÂYE ADLI ESERİNDE GEÇEN DEPREME DAİR KAYITLARININ ANALİTİK DEĞERLENDİRMESİ. . 2023; 16 - 39. 10.15182/diclesosbed.1260411
Vancouver Yiğit R İBN KESÎR’İN EL-BİDÂYE VE’N-NİHÂYE ADLI ESERİNDE GEÇEN DEPREME DAİR KAYITLARININ ANALİTİK DEĞERLENDİRMESİ. . 2023; 16 - 39. 10.15182/diclesosbed.1260411
IEEE Yiğit R "İBN KESÎR’İN EL-BİDÂYE VE’N-NİHÂYE ADLI ESERİNDE GEÇEN DEPREME DAİR KAYITLARININ ANALİTİK DEĞERLENDİRMESİ." , ss.16 - 39, 2023. 10.15182/diclesosbed.1260411
ISNAD Yiğit, Ridvan. "İBN KESÎR’İN EL-BİDÂYE VE’N-NİHÂYE ADLI ESERİNDE GEÇEN DEPREME DAİR KAYITLARININ ANALİTİK DEĞERLENDİRMESİ". (2023), 16-39. https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1260411
APA Yiğit R (2023). İBN KESÎR’İN EL-BİDÂYE VE’N-NİHÂYE ADLI ESERİNDE GEÇEN DEPREME DAİR KAYITLARININ ANALİTİK DEĞERLENDİRMESİ. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (34), 16 - 39. 10.15182/diclesosbed.1260411
Chicago Yiğit Ridvan İBN KESÎR’İN EL-BİDÂYE VE’N-NİHÂYE ADLI ESERİNDE GEÇEN DEPREME DAİR KAYITLARININ ANALİTİK DEĞERLENDİRMESİ. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , no.34 (2023): 16 - 39. 10.15182/diclesosbed.1260411
MLA Yiğit Ridvan İBN KESÎR’İN EL-BİDÂYE VE’N-NİHÂYE ADLI ESERİNDE GEÇEN DEPREME DAİR KAYITLARININ ANALİTİK DEĞERLENDİRMESİ. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol., no.34, 2023, ss.16 - 39. 10.15182/diclesosbed.1260411
AMA Yiğit R İBN KESÎR’İN EL-BİDÂYE VE’N-NİHÂYE ADLI ESERİNDE GEÇEN DEPREME DAİR KAYITLARININ ANALİTİK DEĞERLENDİRMESİ. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2023; (34): 16 - 39. 10.15182/diclesosbed.1260411
Vancouver Yiğit R İBN KESÎR’İN EL-BİDÂYE VE’N-NİHÂYE ADLI ESERİNDE GEÇEN DEPREME DAİR KAYITLARININ ANALİTİK DEĞERLENDİRMESİ. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2023; (34): 16 - 39. 10.15182/diclesosbed.1260411
IEEE Yiğit R "İBN KESÎR’İN EL-BİDÂYE VE’N-NİHÂYE ADLI ESERİNDE GEÇEN DEPREME DAİR KAYITLARININ ANALİTİK DEĞERLENDİRMESİ." Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, , ss.16 - 39, 2023. 10.15182/diclesosbed.1260411
ISNAD Yiğit, Ridvan. "İBN KESÎR’İN EL-BİDÂYE VE’N-NİHÂYE ADLI ESERİNDE GEÇEN DEPREME DAİR KAYITLARININ ANALİTİK DEĞERLENDİRMESİ". Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 34 (2023), 16-39. https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1260411