Gemikaya Çevresinden Bulunmuş Tunç Çağı Seramiklerinin Morfolojik ve Tipolojik Değerlendirmesi
Yıl: 2017 Cilt: 0 Sayı: 60 Sayfa Aralığı: 363 - 376 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.14222/Turkiyat1587 İndeks Tarihi: 01-11-2023
Gemikaya Çevresinden Bulunmuş Tunç Çağı Seramiklerinin Morfolojik ve Tipolojik Değerlendirmesi
Öz: Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nde Gemikaya çevresi’nde Tunç Çağı’na ait çok sayıda arkeolojik merkez bulunur. Bu merkezler höyükler ve nekropollerden oluşmaktadır. Gemikaya çevresindeki arkeolojik yerleşimlerden bir grubu (Demirçiler, Gemikaya) ilk kez 1968-yılında bulunmuştur. 2005 yılında V. Bahşeliyev’in başkanlığında yaptığımız arkeolojik araştırmalar sırasında Gemikaya çevresinde pek çok yeni arkeolojik yerleşimler tespit edilmiştir. Bunlar arasında Demyeler, İlikliqaya (Tivi Köyü), Kumluk (Bist Köyü) yerleşim yeri ve nekropolları örnek gösterilebilir. Gemikaya çevresinde sonraki dönemlerde de yapılan çalışmalar sırasında tarafımızca Zey deresi, Haçakaya yerleşim yeri ve nekropolu gibi merkezler ilk kez bulunmuştur. Bu merkezlerden tespit edilen seramikler arasında farklı şekillerde yapılmış kil kapların bölümlerinden oluşan Ort, Son Tunç, Erken Demir Çağı’na ait seramik örnekleri çoktur. Seramiklerin bir grubu günlük, bir kısmı tarımda kulanıldığı anlaşılmaktadır. Gemikaya çevresinden bulunmuş seramikler, çanak, çömmek, çaydanlık vb. formdadır. Kapların hepsi ince kum karışımı olan kilden yapılmış ve kaliteli pişirilmiştir. Kilin bünyesine göre gri ve pembe renklidir. Gerek gri, gerekse pembe hamurlu kaplar arasında benzer ve farklı özellikler bulunmaktadır. Onların bir grubu tek renkli bazıları ise boyalıdır. Boyasız ve boyalı kapların süslenmesinde düz, yatay çizgiler, üçgen, daire vb. biçimli geometrik desenler kullanılmıştır. Boyasız kapların süslenmesinde çizme, basma, kesme yöntemleri kullanılmıştır. Boyalı kapların üzeri fırçalanma yöntemiyle süslüdür. Desenler (ornamentler) basit ve belirli konuludur. Kapların yüzeyindeki desenler tesadüfi değildir. Onlar seramikçilerin beceri ve yanı sıra insanların dini-ideolojik görüşleri ile ilgili belli kompozisiyonu göstermektedir. Bezemede hem yerli, hem de Ortadoğu kültürü ile ilgili özellikler bulunmaktadır.
Anahtar Kelime: Morphological and Typological Investigation of the Bronze Age Pottery Found Around Gamigaya
Öz: There are a lot of archaeological centers belonging to the Bronze Age around Gamigaya in Nakhchivan Autonomous Republic. These centers consist of residential areas and tombs. For the first time a group of the archaeological places around Gamigaya have been found in 1968 (Damirchilar, Gamigaya). Lots of archaeological places have been identified as a part of archaeological researches conducted under the leadership of V. Bakhshaliyev in Gamigaya, in 2005. Settlements like Damyalar, Ilikligaya (Tivi village), sandy place (Bist village) and necropolises can be shown as examples to them. During the excavations done in the following periods the valley of Zay, Hachagaya settlement and necropolis have been found for the first time. Among the findings there are lots of ceramic samples belonging to the Middle Bronze Age, Late Bronze Age, Early Iron Age. Some of these ceramics had been used in daily-life, the other group in farming. The ceramics found in Gamigaya are in the shape of bowl, pot, teapot and so on. All of them have been made of fine sand and clay and well furnace. The clay is either grey or pink according to its content. There are similarities and differences among both grey and pink-coloured brown wares. Some of them are one-coloured and the others are painted. On dyed and undyed potteries straight and wavy lines, triangles, circles and other geometric patterns have been used. Decoration techniques like scratching, stamping, cutting have been used on undyed potteries. The dyed wares are decorated through brushing method. The ornaments are of simple and definite character. The figures of the pottery are not random. They show the talent and religious-ideological views of the potters. There exist characteristic features relating to both local and Near Eastern culture.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Aslanоv, Q.M. (1975). “Daşkesen rayоnunun Haçbulaq kendindeki bir qrup daş qutu qebirler haqqında”. Azerbaycan SSR Еlmler Akadеmiyasının Heberleri. Tarih. Felsefe. Hüquq Sеriyası-1. Bakü. 81-94.
- Bahşaliyеv, V.B. (2002). Nahçıvanın Еrken Demir Dövrü Medeniyyeti. Bakü: Еlm. 128
- Bahşeliyev, V. B. (2004). Nahçıvan'ın Qadim Tayfalarının Manevi Medeniyyeti. Bakü: Elim. 320.
- Bahşeliyev, V.B. (2006). Demyeler Nekropolü Erken Demir Çağının Yeni Abidesidir”. AMEA Nahçivan Bölümesinin Haberleri-4. 84-93.
- Bahşeliyеv, V.B.-Eliyеv V.H. (1985). “Şahtahtı Nеkrоpоlünun Yеni Tapıntıları” Azerbaycan SSR Еlmeler Akadеmiyasının Heberleri. Tarih. Felsefe ve Hüquq Sеriyası. 4. Bakü. Еlm. No 4. 63-67.
- Burney, C. A. -D. M. Lang (1971). The Peoples of the Hills. Ancient Ararat and Caucasus. London.
- Ceylan, A. (2008). Doğu Anadolu Araştırmaları-Erzurum. Erzincan. Kars. Iğdır 1998- 2008. Erzurum.
- Çiğdem, S. (2000). “Başlangıçtan Eski Tunç Çağı Sonuna Kadar Erzurum ve Yöresi Geçim Kaynakları”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi-26. Erzurum. 197-210.
- Eliyеv, V.H. (1977). Azerbaycanda Tunc Dövrünün Bоyalı Qablar Medeniyyeti. Bakü: Еlm.
- Halilov, T.F. (2006). “Demyeler nekropolündeki Nekropolündeki 4 No li Qabir Haqqında”. AMEA Nahçivan Bölümesinin Haberleri. No 4. 103-108.
- Halilov, T.F. (2015). “Gemikaya Çevresinden Bulunmuş Yeni Sanatkarlık Ürünleri”. Asia Minor Studies.133-150.
- Halilov, Toğrul (2017). “Nahçıvan Bölgesi Erken Tunç Çağı Seramik Desenlerinin Yayılım Alanı ve Anlamı Hakkında” İBAD-2. İstanbul. 23-33.
- Işıklı, M. 2011.Anadolu Erken Transkafkasya Kültürü. İstanbul. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
- İsmayılоv, Q.S. (1981). Quruçay Ve ve Göndelençay Vadisinde Qedim Medeniyyet İzleri. Bakü. Еlm. 63
- Koşay, H. Z. (1943). “Karaz Sondajı”. III. Türk Tarih Kongresi. Ankara. 165-169
- Koşay, H. Z. -K. Turfan. (1959)."Erzurum Karaz Kazısı Raporu". Belleten 23/91. Ankara.
- Kuseynova, И.К. (1989). Керамика Восточного Закавказья эпоxи поздней бронзы и раннего железа XIV-IX вв. до н. э. Баку. Элм. 128 с.
- Nerimarоv, İ.H. (1958).Genceçay Rayоnunun Arkеоlоji Abideleri. Bakü: Az. SSR ЕA Neşriyatı.
- Novruzlu, A.İ. (1993). Bahşeliyev V.B. Culfa Rayonunun Arkeoloji Abideleri. Bakü: Bilim. 103
- Öztürk, N. (2004). “Anadolu’nun Karaz Seramiğine Ait Eski İle Yeni Görüşleri Ve Yerleşim Yerleri”. Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 4(32). Erzurum. 81-93
- Pehlivan, M. (1990). “Karaz Kültürü ve Hurriler”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 1-1. Van. 168-176.
- Piotrovskii, B. B. (1964). “The Aeneolithic Culture of Transcaucasia in the Third Millennium B. C.” VI. International Congress of Prehistoric and Protohistoric Sciences. Moscow. 360
- Sevin. V.. Özfırat. A.. Kavaklı. E. (2000). Van-Karagündüz Höyüğü Kazıları (1997 Yılı Çalışmaları). Belleten 238. 847-882.
- Topaloğlu, Y. (2008). “Tunç Çağı'nda Kars”. 2. Uluslararası Kafkas Tarihi ve Kültür Sempozyumu. 355-363.
- Topaloğlu, Y. (2016). “Erzurum ve Çevresi Tunç Çağı Yerleşmeleri”. Turkish Studies- Sosyal Bilimler. 11(2). s. 1193-1230.
- Ünsal, V. (2006). “Karaz Kültürünün Kuzey Sınırı”. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi- 16. Erzurum. 127-142.
- Ünsal, V. (2008). “M.Ö. III. Binde Kuzeydoğu Anadolu”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 1(3). Spring. 396-410
- Асланов, Г.М. (1959). Ваидов Р.М.. Ионе Г.И. Древний Мингечаур. Баку. Издательство АН Азерб. ССР. 191
- Асланов, Г.М. (2003). Ибрагимов В.И.. Кашкай С.М. Древние некрополы Hараба Гилана. Баку. Нурлан. 101
| APA | Halilov T (2017). Gemikaya Çevresinden Bulunmuş Tunç Çağı Seramiklerinin Morfolojik ve Tipolojik Değerlendirmesi. , 363 - 376. 10.14222/Turkiyat1587 |
| Chicago | Halilov Toğrul Gemikaya Çevresinden Bulunmuş Tunç Çağı Seramiklerinin Morfolojik ve Tipolojik Değerlendirmesi. (2017): 363 - 376. 10.14222/Turkiyat1587 |
| MLA | Halilov Toğrul Gemikaya Çevresinden Bulunmuş Tunç Çağı Seramiklerinin Morfolojik ve Tipolojik Değerlendirmesi. , 2017, ss.363 - 376. 10.14222/Turkiyat1587 |
| AMA | Halilov T Gemikaya Çevresinden Bulunmuş Tunç Çağı Seramiklerinin Morfolojik ve Tipolojik Değerlendirmesi. . 2017; 363 - 376. 10.14222/Turkiyat1587 |
| Vancouver | Halilov T Gemikaya Çevresinden Bulunmuş Tunç Çağı Seramiklerinin Morfolojik ve Tipolojik Değerlendirmesi. . 2017; 363 - 376. 10.14222/Turkiyat1587 |
| IEEE | Halilov T "Gemikaya Çevresinden Bulunmuş Tunç Çağı Seramiklerinin Morfolojik ve Tipolojik Değerlendirmesi." , ss.363 - 376, 2017. 10.14222/Turkiyat1587 |
| ISNAD | Halilov, Toğrul. "Gemikaya Çevresinden Bulunmuş Tunç Çağı Seramiklerinin Morfolojik ve Tipolojik Değerlendirmesi". (2017), 363-376. https://doi.org/10.14222/Turkiyat1587 |
| APA | Halilov T (2017). Gemikaya Çevresinden Bulunmuş Tunç Çağı Seramiklerinin Morfolojik ve Tipolojik Değerlendirmesi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0(60), 363 - 376. 10.14222/Turkiyat1587 |
| Chicago | Halilov Toğrul Gemikaya Çevresinden Bulunmuş Tunç Çağı Seramiklerinin Morfolojik ve Tipolojik Değerlendirmesi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 0, no.60 (2017): 363 - 376. 10.14222/Turkiyat1587 |
| MLA | Halilov Toğrul Gemikaya Çevresinden Bulunmuş Tunç Çağı Seramiklerinin Morfolojik ve Tipolojik Değerlendirmesi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, vol.0, no.60, 2017, ss.363 - 376. 10.14222/Turkiyat1587 |
| AMA | Halilov T Gemikaya Çevresinden Bulunmuş Tunç Çağı Seramiklerinin Morfolojik ve Tipolojik Değerlendirmesi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 2017; 0(60): 363 - 376. 10.14222/Turkiyat1587 |
| Vancouver | Halilov T Gemikaya Çevresinden Bulunmuş Tunç Çağı Seramiklerinin Morfolojik ve Tipolojik Değerlendirmesi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 2017; 0(60): 363 - 376. 10.14222/Turkiyat1587 |
| IEEE | Halilov T "Gemikaya Çevresinden Bulunmuş Tunç Çağı Seramiklerinin Morfolojik ve Tipolojik Değerlendirmesi." Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0, ss.363 - 376, 2017. 10.14222/Turkiyat1587 |
| ISNAD | Halilov, Toğrul. "Gemikaya Çevresinden Bulunmuş Tunç Çağı Seramiklerinin Morfolojik ve Tipolojik Değerlendirmesi". Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 60 (2017), 363-376. https://doi.org/10.14222/Turkiyat1587 |
