Sinemada Bir Tür Olarak Bilimkurgu Sineması: Distopya ve Tasarlanmış İnsanın Tasavvuru Üzerine Bir Analiz
Yıl: 2023 Cilt: Sayı: 34 Sayfa Aralığı: 95 - 116 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.54600/igdirsosbilder.1248386 İndeks Tarihi: 03-11-2023
Sinemada Bir Tür Olarak Bilimkurgu Sineması: Distopya ve Tasarlanmış İnsanın Tasavvuru Üzerine Bir Analiz
Öz: Teknolojik ilerlemeler toplumun ihtiyaçlarını gidermenin yanı sıra insanın düşünce dünyasını da derinden etkilemiştir. İnsanın teknolojiye olan ilgisi ve sinemanın da teknolojiden bağımsız hareket edememesi, sinemada bilim kurgu türünü ortaya çıkarmıştır. Bilim kurgu türüyle ilk olarak edebiyat alanı ilgilenmiş daha sonra da bilim kurgu sinemada bir tür olarak karşımıza çıkmıştır. Bu tür zaman içerisinde değişimler yaşayarak başta fantastik, korku türü ve diğer türlerle etkileşime girerek alttürlere ayrılmıştır. Distopik anlatı kendine özgü tarzıyla sinema filmlerinin anlatım biçimlerini ve işlenişini etkilemiştir. Bu çalışmada geleceğin dünyasını ve gelecekteki insanın özelliklerini distopik anlatı üzerinden ortaya konmak amaçlanmış; bu bağlamda "I am Mother" filmi çalışmanın örneklemi olarak belirlenmiş ve betimsl analiz yöntemiyle irdelenmiştir. Bu amaçtan yola çıkarak makine ve insan ayrımının gittikçe bulanıklaştığı günümüzde; “İnsan nedir?” sorusunun cevabı ve yapay zekâyla donatılan tasarlanmış insanın tasavvuru, distopik anlatı çerçevesinde değerlendirilmiştir. Öte yandan çalışmada analizi yapılan sinema filminde yakın gelecekte yapay zekâ güçlendikçe toplumda insan ve yapay zekâ ekseninde ortaya çıkacak karamsar sonuçlar detaylı bir biçimde açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmanın sonuç kısmında ise distopik anlatı esas alınarak distopik anlatının sinemadaki temsil biçimleri değerlendirilmiştir. Bu bağlamda çalışmada bir anlatı örneği olan “I am Mother” filminin, anlatı türüne karşılık gelen özellikleriyle oluşturulan temsillerinin örtüşmesi çalışmayı önemli kılmıştır
Anahtar Kelime: Science Fiction Cinema as a Genre in Cinema: An Analysis of Dystopia and the Imagination of the Designed Human
Öz: Technological advances, in addition to satisfying the needs of society, have also profoundly affected the world of human thought. Human interest in technology and cinema's inability to act independently of technology have revealed the science fiction genre in cinema. He was first interested in the science fiction genre in literature, and then science fiction appeared as a genre in cinema. This genre is divided into subspecies by experiencing changes over time, mainly interacting with fantasy, horror genre, and other genres. The dystopian narrative has influenced the narrative forms and processing of motion pictures with its unique style. This study, it is aimed to reveal the world of the future and the characteristics of the future person through the dystopian narrative; In this context, the movie "I am Mother" was determined as the sample of the study and was examined with the descriptive analysis method. Based on this goal, in today's day when the distinction between machine and human is becoming increasingly blurred; “What is a human being?" the answer to the question and the concept of a designed human equipped with artificial intelligence has been evaluated within the framework of a dystopian narrative. On the other hand, the motion picture analyzed in the scholarship tried to explain in detail the pessimistic results that will emerge in society on the human and artificial intelligence axis in the near future as artificial intelligence becomes stronger. In the conclusion part of the academic work, the forms of representation of dystopian narrative in cinema were evaluated based on dystopian narrative. In this context, the overlap of the representations created with the characteristics corresponding to the narrative genre of the film “I am Mother”, which is an example of a narrative in the study, made the research important
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abisel, N. (1995). Popüler Sinema ve Türler. (1. Baskı). Alan Yay.
- Altman, R. (2008). Tür Sineması. İçinde Nowell-Smith, G. (Ed.), Dünya sinema tarihi. Fethi, A. (Çev., ss. 342-352). (1. Baskı). Kabalcı Yayınevi.
- Biricik, Z. (2022). Dijitalin Devrimi ve Bileşenleri: Ağlar, Bilgisayar ve İnternet. Z. Biricik (Ed.), Dijital Çağ Değişen Paradigmalar Yeni Fırsatlar ve Riskler (1. Baskı,7-24) içinde. Efe Akademi Yayınları.
- Bould, M. (2015). Bilimkurgu. Okan, S. ve Genç, E. (Çev.) (1. Baskı). Kolektif Kitap.
- Buckland, W. (2018). Sinemayı anlamak. Göbekçin, T. (Çev.) (1. Baskı). Hayalperest Yayınevi.
- Calvin, R. (Mayıs, 2014). Science fiction film theory and criticism. (Oxford University Press) Oxford Bibliographies: https://www.oxfordbibliographies.com/view/document/obo9780199791286/obo-9780199791286- 0088.xml?rskey=LY0llv&result=1&q=science+fiction#firstMatch adresinden 26.11.2022 tarihinde erişilmiştir.
- Ceyhan, M. (2019). Menam Distopyası (Kısa Film). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Beykent Üniversitesi.
- Claeys, G. (2010). The origins of dystopia: Wells, Huxley and Orwell. In Claeys, G. (Ed.), The Cambridge companion to utopian literature (p. 107-132), New York: Cambridge University Press.
- Corrigan, T. (2007). Film eleştirisi el kitabı. Gürata, A. (Çev.) (1. Baskı). Dipnot Yayınları.
- Çelik, E. (2015). Distopik Romanlarda Toplumsal Kurgu, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 18(1), 57-79. Sosyolojik Araştırmalar Dergisi url’si. http://www.sosyolojidernegi.org.tr/kategori/2015-nisan/64412/distopik-romanlarda-toplumsal-kurgu.
- Çoker, N. B. (2016). Bilimkurgu sineması 1900-1970. (1. Baskı). Seyyah Kitap.
- Demir, A. (2018). Ölümsüzlük ve Yapay Zekâ Bağlamında Trans-hümanizm. Online Academic Journal of Information Technology. 2018 Winter/Kış – Cilt/Vol: 9 Sayı/Num: 30 93-104 DOI: 10.5824/1309 1581.2018.1.006.x
- Demir, Ö. (2020). Bilimkurgu türünde yapısal kavramlar ve değişim Arrival Filmi örneği. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 136-154.
- Gianetti, L. (1996). Understanding Movie. 7.ed. New Jersey: Printice Hall Inc. Englewood Cliffs.
- Gomery, D. (2008). Yeni Hollywood. İçinde Smith, G. N. (Ed.), Dünya sinema tarihi. Fethi, A. (Çev., ss. 538-547). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Dreyfus, H.L. (1999). What computers still can't do: a critique of artificial reason (6th edition). USA: MIT Press.
- Gürel, M. (2017). Dijital Kehanet. (1. Baskı). Destek Yayınları.
- Hunter, S. D. ve Smith, S. (2015). A Network Text Analysis of David Ayer’s Fury. Advances in Language and Literary Studies, 6(6).
- Karasu, Ö. (2009). Kültürün Aktarılmasında Etnografik Belgesel. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi.
- Kumar, K. (2005). Ütopyacılık. (A. Galip, Çev.). (1. Baskı). Kalkhedon Yayınları. Orijinal çalışma basım tarihi 1991.
- Kumar, K. (2006). Modern Zamanlarda Ütopya ve Karşı Ütopya, Çev. Ali Galip, Çev.). (1. Baskı). Kalkedon.
- Kotan, S. (2022). Korku Filmlerinin İdeolojisi Ben’in İçindeki Öteki. (1. Baskı). Eğitim Yay.
- Kurtyılmaz, D. (2014). Ütopyalar ve Karşı-Ütopyalar Bağlamında Modern Felsefi Düşünce ve Eleştirisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi.
- Milner, A. (2014). Locating science fiction. Liverpool: Liverpool UP.
- Newman, K. (2014). 2001: Uzay Macerası. Kemp, P. (Ed.), Sinemanın Tüm Öyküsü (E. Yılmaz ve N. Yılmaz, Çev.) içinde (ss. 290-293). Hayalperest Yayınevi.
- Nowell-Smith, G. (2008). Yeni Sinema Kavramları. G. Nowell-Smith (Ed.), Dünya sinema tarihi (A. Fethi, Çev.). (1. Baskı, 851-861) içinde. Kabalcı Yayınevi.
- Onur, N. (2012). Kitle kültürü sineması ve b filmi. (2. Baskı). Hayalperest Yayınevi.
- Özsoy, B. (2018). Yitirilen Ütopyanın Yeniden Keşfi: Distopya. Aksu, B. ve Kadir, D. (Ed.) iç. Ütopyalar Politikayla Arzunun Kesiştiği Yer. (1. Baskı, 269- 283.) içinde. İletişim Yayınları.
- Özön, N. (1972). 100 Soruda Sinema Sanatı. (2. Baskı). Gerçek Yay.
- Özön, N. (1985). Sinema Uygulayımı Sanatı Tarihi. (1. Baskı). Hil Yayın.
- Özön, N. (2008). Sinema Sanatına Giriş. (1. Baskı). Agora Kitaplığı.
- Perkowitz, S. 2007. Hollywood Science. Movies, Science, and the End of the World. New York: Columbia University Press.
- Pirim, H. (2006). Yapay Zekâ. Cilt 1, Sayı 1, 81 – 93. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jyasar/issue/19113/202842 28.10.2022 tarihinde erişilmiştir.
- Reeves, J. (2019). Just imagine. (IMDb.com, Inc.) Internet Movie Database (IMDb): https://www.imdb.com/title/tt0021016/plotsummary?ref_=tt_ov_pl adresinden 28.10.2022 tarihinde erişilmiştir.
- Roberts, A. (2006). The history of science fiction. (1. Edition). Hampshire: Palgrave Macmillan.
- Roloff, B. ve Seeblen, G. (1995). “Ütopik Sinema – Bilim Kurgu Sinemasının Tarihi ve Mitolojisi”. (1. Baskı). (V. Atayman, Çev.). Alan Yayıncılık.
- Sartelle, J. (2008). Bir Hollywood Gişe Filminde Düşler ve Kabuslar. İçinde Nowell-Smith, G. (Ed.), Dünya sinema tarihi. (A. Fethi, Çev.). (1. Bakı, 584-596). Kabalcı Yayınevi.
- Say, C. (2018). 50 Soruda Yapay Zekâ, (1. Baskı). Bilim ve Gelecek Kitaplığı.
- Sobchack, V. (2008). Fantastik Film. İçinde Nowell-Smith, G. (Ed.), Dünya sinema tarihi. Fethi, A. (Çev.362-371). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Turan, N.S. (2018). Bilim kurgu sinemasında yapay zekâ -insan etkileşimi: Aşk temalı filmlerin analizi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ordu Üniversitesi.
- Tutar, H. ve Erdem, A. T. (2020). Örnekleriyle Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve SPSS Uygulamalar. (2. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
- Ünal, A. ve Kılınç, İ. (2020). Yapay zekâ işletme yönetme ilişkisi üzerine bir değerlendirme. Yönetim Bilişim Dergisi, cilt:6, Sayı.7. 51-78.
- Ünal, Y. (2015). Dram sanatı ve sinema klasik anlatı yapısının kökenleri. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
- Ünver, B. (2020). Distopik bilim kurgu sinemasında gelecek mekânları ve mimari öngörüler. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, Sayı 24, 95-111. doi: 10.17484/yedi.730583
- Wright, P. H. ve Dixon, K. K. (2004). Highway engineering. United States of America.
- Vieira, F. (2010). Ütopya kavramı. In: G. Claeys (Ed.). Cambridge Edebiyat Araştırmaları: Ütopya Edebiyatı. Çev.: Demirsü, Z. Cambridge: Cambridge UP, 3-35.
- Yıldırım, A. Ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel araştırma Yöntemleri. (6. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
- Yılmaz, M. ve Turan, S., N. (2018). Zekâ Yapay Ama Aşk Doğal: Bilim Kurgu Sinemasında Yapay Zekâ-İnsan Aşkının Temsili. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (AKİL) Aralık (30). Döngüdeki İnsanlar: İnteraktif AI Sistemlerinin Tasarımı (stanford.edu). 04.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
- Oxford Dictionary (2022). Artificial Intelligence. (Sözlük Maddesi) https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780199688975.001.0001/acref-9780199688975-e204?rskey=uAT0gB&result=15 [Alıntılanma Tarihi: 25.10.2022.
- Stanford HAI (@StanfordHAI) / X (twitter.com). 04.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
- Yapay Zekâ vs İnsan Zekâsı | En İyi 5 Faydalı Karşılaştırma (educba.com). 04.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
- http://www.guvengazetesi.com.tr/yazarlar/rufat-gurel/insan-olmak-vefali-olmak/206/ 30.11.2022 tarihinde erişilmiştir.
- https://www.tavsiyeediyorum.com/makale_10588.htm 30.11.2022 tarihinde erişilmiştir.
- https://www.magmadergisi.com/bilim-haberleri/gelecege-yolculuk-makineler-ve-insanlar.30.11.2022 tarihinde erişilmiştir.
- https://sozluk.gov.tr/. 04.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
| APA | Arslan T, köseoğlu a (2023). Sinemada Bir Tür Olarak Bilimkurgu Sineması: Distopya ve Tasarlanmış İnsanın Tasavvuru Üzerine Bir Analiz. , 95 - 116. 10.54600/igdirsosbilder.1248386 |
| Chicago | Arslan Tuba,köseoğlu aslı Sinemada Bir Tür Olarak Bilimkurgu Sineması: Distopya ve Tasarlanmış İnsanın Tasavvuru Üzerine Bir Analiz. (2023): 95 - 116. 10.54600/igdirsosbilder.1248386 |
| MLA | Arslan Tuba,köseoğlu aslı Sinemada Bir Tür Olarak Bilimkurgu Sineması: Distopya ve Tasarlanmış İnsanın Tasavvuru Üzerine Bir Analiz. , 2023, ss.95 - 116. 10.54600/igdirsosbilder.1248386 |
| AMA | Arslan T,köseoğlu a Sinemada Bir Tür Olarak Bilimkurgu Sineması: Distopya ve Tasarlanmış İnsanın Tasavvuru Üzerine Bir Analiz. . 2023; 95 - 116. 10.54600/igdirsosbilder.1248386 |
| Vancouver | Arslan T,köseoğlu a Sinemada Bir Tür Olarak Bilimkurgu Sineması: Distopya ve Tasarlanmış İnsanın Tasavvuru Üzerine Bir Analiz. . 2023; 95 - 116. 10.54600/igdirsosbilder.1248386 |
| IEEE | Arslan T,köseoğlu a "Sinemada Bir Tür Olarak Bilimkurgu Sineması: Distopya ve Tasarlanmış İnsanın Tasavvuru Üzerine Bir Analiz." , ss.95 - 116, 2023. 10.54600/igdirsosbilder.1248386 |
| ISNAD | Arslan, Tuba - köseoğlu, aslı. "Sinemada Bir Tür Olarak Bilimkurgu Sineması: Distopya ve Tasarlanmış İnsanın Tasavvuru Üzerine Bir Analiz". (2023), 95-116. https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1248386 |
| APA | Arslan T, köseoğlu a (2023). Sinemada Bir Tür Olarak Bilimkurgu Sineması: Distopya ve Tasarlanmış İnsanın Tasavvuru Üzerine Bir Analiz. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (34), 95 - 116. 10.54600/igdirsosbilder.1248386 |
| Chicago | Arslan Tuba,köseoğlu aslı Sinemada Bir Tür Olarak Bilimkurgu Sineması: Distopya ve Tasarlanmış İnsanın Tasavvuru Üzerine Bir Analiz. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , no.34 (2023): 95 - 116. 10.54600/igdirsosbilder.1248386 |
| MLA | Arslan Tuba,köseoğlu aslı Sinemada Bir Tür Olarak Bilimkurgu Sineması: Distopya ve Tasarlanmış İnsanın Tasavvuru Üzerine Bir Analiz. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol., no.34, 2023, ss.95 - 116. 10.54600/igdirsosbilder.1248386 |
| AMA | Arslan T,köseoğlu a Sinemada Bir Tür Olarak Bilimkurgu Sineması: Distopya ve Tasarlanmış İnsanın Tasavvuru Üzerine Bir Analiz. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2023; (34): 95 - 116. 10.54600/igdirsosbilder.1248386 |
| Vancouver | Arslan T,köseoğlu a Sinemada Bir Tür Olarak Bilimkurgu Sineması: Distopya ve Tasarlanmış İnsanın Tasavvuru Üzerine Bir Analiz. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2023; (34): 95 - 116. 10.54600/igdirsosbilder.1248386 |
| IEEE | Arslan T,köseoğlu a "Sinemada Bir Tür Olarak Bilimkurgu Sineması: Distopya ve Tasarlanmış İnsanın Tasavvuru Üzerine Bir Analiz." Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, , ss.95 - 116, 2023. 10.54600/igdirsosbilder.1248386 |
| ISNAD | Arslan, Tuba - köseoğlu, aslı. "Sinemada Bir Tür Olarak Bilimkurgu Sineması: Distopya ve Tasarlanmış İnsanın Tasavvuru Üzerine Bir Analiz". Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 34 (2023), 95-116. https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1248386 |
