GÜNÜMÜZDE BESTEKÂRI MEÇHUL OLARAK KAYITLI HÜSEYNÎAŞÎRÂN PEŞREV’İN ULAŞILABİLEN NÜSHALAR DOĞRULTUSUNDA MEŞK AKTARIM SÜRECİNDEKİ DEĞİŞİMİNİN İNCELENMESİ

Yıl: 2023 Cilt: Sayı: 49 Sayfa Aralığı: 527 - 552 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.61742/sanatyazilari.1344770 İndeks Tarihi: 30-11-2023

GÜNÜMÜZDE BESTEKÂRI MEÇHUL OLARAK KAYITLI HÜSEYNÎAŞÎRÂN PEŞREV’İN ULAŞILABİLEN NÜSHALAR DOĞRULTUSUNDA MEŞK AKTARIM SÜRECİNDEKİ DEĞİŞİMİNİN İNCELENMESİ

Öz:
Bu çalışmada bestekârı meçhul olarak kayıtlı, Cüneyd Kosal tarafından notaya alınan Hüseynîaşîrân makâmındaki peşrev ile Muallim İsmail Hakkı Bey ve Leon Hancıyan Koleksiyonu’nda yer alan, bestekârı İsak alarak kayıtlı Hüseynîaşîrân makâmındaki aynı peşrev karşılaştırılarak incelenmektedir. Çalışmada esere ait ulaşılabilen tüm nüshalar bir araya getirilmiştir. Eserin bestekârının kim olduğu araştırılmıştır. Muallim İsmail Hakkı Bey ve Leon Hancıyan Koleksiyonu’ndaki nüshalarda, bestekâr olarak kayıtlı İsak’ın aslen Tanbûrî İsak olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Nüshaların yazılı olduğu notalama sistemleri tanıtılmıştır. Hamparsum notalama sistemi hakkında bilgi verilmiştir. Ulaşılabilen en eski nüsha olduğu düşünülen, Muallim İsmail Hakkı Bey Külliyatı’nda yer alan nüsha Hamparsum notalama sisteminden Arel-Ezgi-Uzdilek Sistemi’ne çevrilerek incelenmiştir. Nüshalar şablon üzerinde, satır satır alt alta yeniden yazılarak karşılaştırılmıştır. Karşılaştırma sonucunda nüshalar arasında nağme, tartım, perde, geçki bakımından farklılıkların olduğu tespit edilmiştir. Leon Hancıyan Koleksiyonunda yer alan nüshanın diğer nüshalardan önemli ölçüde farklı olduğu saptanmıştır. Çalışmanın sonucunda eserin meşk yolunda uğradığı değişim nüshalar üzerinden tespit edilerek ortaya çıkarılmıştır.
Anahtar Kelime: Türk Müziği Muallim İsmail Hakkı Bey Leon Hancıyan Cüneyd Kosal Tanbûrî İsak Hamparsum Hüseynîaşîrân

ANALYSING THE CHANGES OF HÜSEYNÎAŞÎRÂN PEŞREV, WHOSE COMPOSER IS RECORDED AS UNKNOWN TODAY, IN THE PROCESS OF TRANSMISSION IN LINE WITH THE AVAILABLE COPIES

Öz:
In this study, the peşrev in Hüseynîaşîrân maqam, whose composer is unknown and notated by Cüneyd Kosal, is analyzed by comparing the same peşrev in Hüseynîaşîrân maqam, registered with the composer Isak, in the Collection of Muallim İsmail Hakkı Bey and Leon Hancıyan. In the study, all available copies of the work were brought together. It has been researched who the composer of the piece is. It has been concluded that Isak, who is registered as a composer in the copies in the Collection of Muallim İsmail Hakkı Bey and Leon Hancıyan, is actually Tanbûrî İsak. Notation systems in which accessible copies are written have been introduced. Information about the Hamparsum notation system is given. The copy in Muallim İsmail Hakkı Bey Collection, which is thought to be the oldest copy that can be reached, was converted from the Hamparsum notation system to the Arel-Ezgi-Uzdilek System and examined. The copies available in the study were compared by rewriting on the template. As a result of the comparison, it has been determined that there are differences between the copies in terms of tune, scale, pitch and transition. It has been determined that the copy in the Leon Hancıyan Collection is significantly different from other copies. As a result of the study, the change that the work undergoes on the way of meshk has been determined and revealed through the copies.
Anahtar Kelime: Turkish Music Muallim İsmail Hakkı Bey Leon Hancıyan Cüneyd Kosal Tanbûrî İsak Hamparsum Hüseynîaşîrân

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aksüt, Sadun. (1993). Türk Musikîsinin 100 Bestekârı. İstanbul: İnkilâp Kitapevi.
  • Agayeva, Süreyya. (2007). “Nota” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c.33. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi.
  • Başbakanlık Devlet Arşivleri, TRT Müzik Dairesi Başkanlığı, Muallim İsmail Hakkı Bey Koleksiyonu, TRT. MD. d. / 373-5, 269 nolu Defter.
  • Başbakanlık Devlet Arşivleri, TRT Müzik Dairesi Başkanlığı, Leon Hancıyan Koleksiyonu, TRT. MD. d. / 548-107, Dosya 5.
  • Behar, Cem. (1993). Zaman, Mekân, Müzik. İstanbul: Afa Yayınları.
  • Behar, Cem. (2012). Aşk Olmayınca Meşk Olmaz (4. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Can, Halil. (1968). Hamparsum Notasında Usuller. Musiki Mecmuası. 20 (233), 4-7.
  • Ezgi, Suphi. (1936). Nazarî, Amelî Türk Musikisi III. İstanbul: Bankalar Basımevi.
  • Ezgi, Suphi. (1953). Nazarî, Amelî Türk Musikisi V. İstanbul: Hüsnütabiat Basımevi.
  • Gürbüz, Harun. (2010). Meşk Sistemi, Türk Musikisine Katkıları ve Günümüze Yansımaları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • İnal, İbnülemin Mahmut Kemal. (1958). Hoş Sadâ. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Kaçar, Gülçin Yahya. (2012). Türk Mûsikîsi Rehberi (2. Baskı). Ankara: Maya Akademi Yayınları.
  • Karamahmutoğlu, Gülay. (2014). III. Selim Dönemi’nde Geliştirilen İki Farklı Müzik Nota(lama) Sistemi: Abdülbaki Nasır Dede’nin “Ebced” ve Hamparsum Limonciyan’ın “Khaz” Nota(- lama) Sistemleri Üzerine Karşılaştırmalı İnceleme. Yeni Türkiye. 10 (57) 774-783.
  • Karasar, Niyazi. (2022). Bilimsel Araştırma Yöntemi (İkinci yazım 37. Basım). Ankara: Nobel Yayınları.
  • Kazandjian, Sirvat. (1996), Ermeni Müziğinin Kökenleri, (Çev: Aydın Akkaya ve Berna Kurt), Dans, Müzik, Kültür, Folklora Doğru Çeviri/Araştırma Dergisi, Boğaziçi Folklor Kulübü, 62, 297-320.
  • Kerovpyan, A., Yılmaz, A. (2010). Klasik Osmanlı Müziği ve Ermeniler. İstanbul: Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı Kültür Yayınları.
  • Öztuna, Yılmaz. (2006). Türk Mûsikîsi Akademik Klasik Türk San’at Mûsikîsi’nin Ansiklopedik Sözlüğü I-II. Ankara: Orient Yayınları.
  • Pıjışkyan, Minas. (1997). Yerajışdutyun, vor e hamarod değegutyun yerajışdagan ısgızpants, yeleveçutyants yeğanagats yev nışanakrats khazits, 1815, Müzik: Müzik Prensipleri, Ezgi Seyirleri ve Khaz Notası İşaretleri Üzerine Kısa Bilgiler, 1815. Yay. Haz. A. Kerovpyan, Yerevan: Ermenistan Milli Kütüphanesi Kirk Yayınları.
  • Poyraz, Hasan Hüseyin. (2021). Türk Müziği Nazariyatı ve Solfej Dersinin Geleneksel Meşk Sistemi ile Uygulanabilirliğine Yönelik Eğitimci Görüşlerinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
  • Tırışkan, Ahmet Gürsel. (2000). Haşim Bey’in Edvârı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Tura, Yalçın. (2001). Kitābu ‘İlmi’l-Mūsīkī ‘alā vechi’l-Hurūfāt Mûsikîyi Harflerle Tesbît ve İcrâ İlminin Kitabı I-II (1. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Tura, Yalçın. (2006). Tedkîk ü Tahkîk İnceleme ve Gerçeği Araştırma. İstanbul: Pan Yayınları.
  • Yenigün, Hayri. (1959). Gayr-i Müslim Musikişinaslar. Musiki Mecmuası. 12 (138) 168-169, 183.
  • Yıldırım, A., Şimşek, H. (2003). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (3. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Yörükçüoğlu, İsmail. (2022). Tanbûrî, Bestekâr Zeki Mehmed Ağa ve Bestekârı Zeki Mehmed Ağa olarak kayıtlı Hisârbûselik Saz Semâisi’nin incelenmesi. Journal Of Arts. 5 (3) 151-175.
  • Türk Müzik Kültürünün Hafızası. Erişim: 22.06.2023. http://www.sanatmuziginotalari.com/ eser_detay.asp?esid=50589&esera=Pe%FErev
  • Türk Müzik Kültürünün Hafızası. Erişim: 22.06.2023. http://www.sanatmuziginotalari.com/ eser_detay.asp?esid=50371&esera=Pe%FErev
APA YÖRÜKÇÜOGLU İ (2023). GÜNÜMÜZDE BESTEKÂRI MEÇHUL OLARAK KAYITLI HÜSEYNÎAŞÎRÂN PEŞREV’İN ULAŞILABİLEN NÜSHALAR DOĞRULTUSUNDA MEŞK AKTARIM SÜRECİNDEKİ DEĞİŞİMİNİN İNCELENMESİ. , 527 - 552. 10.61742/sanatyazilari.1344770
Chicago YÖRÜKÇÜOGLU İSMAİL GÜNÜMÜZDE BESTEKÂRI MEÇHUL OLARAK KAYITLI HÜSEYNÎAŞÎRÂN PEŞREV’İN ULAŞILABİLEN NÜSHALAR DOĞRULTUSUNDA MEŞK AKTARIM SÜRECİNDEKİ DEĞİŞİMİNİN İNCELENMESİ. (2023): 527 - 552. 10.61742/sanatyazilari.1344770
MLA YÖRÜKÇÜOGLU İSMAİL GÜNÜMÜZDE BESTEKÂRI MEÇHUL OLARAK KAYITLI HÜSEYNÎAŞÎRÂN PEŞREV’İN ULAŞILABİLEN NÜSHALAR DOĞRULTUSUNDA MEŞK AKTARIM SÜRECİNDEKİ DEĞİŞİMİNİN İNCELENMESİ. , 2023, ss.527 - 552. 10.61742/sanatyazilari.1344770
AMA YÖRÜKÇÜOGLU İ GÜNÜMÜZDE BESTEKÂRI MEÇHUL OLARAK KAYITLI HÜSEYNÎAŞÎRÂN PEŞREV’İN ULAŞILABİLEN NÜSHALAR DOĞRULTUSUNDA MEŞK AKTARIM SÜRECİNDEKİ DEĞİŞİMİNİN İNCELENMESİ. . 2023; 527 - 552. 10.61742/sanatyazilari.1344770
Vancouver YÖRÜKÇÜOGLU İ GÜNÜMÜZDE BESTEKÂRI MEÇHUL OLARAK KAYITLI HÜSEYNÎAŞÎRÂN PEŞREV’İN ULAŞILABİLEN NÜSHALAR DOĞRULTUSUNDA MEŞK AKTARIM SÜRECİNDEKİ DEĞİŞİMİNİN İNCELENMESİ. . 2023; 527 - 552. 10.61742/sanatyazilari.1344770
IEEE YÖRÜKÇÜOGLU İ "GÜNÜMÜZDE BESTEKÂRI MEÇHUL OLARAK KAYITLI HÜSEYNÎAŞÎRÂN PEŞREV’İN ULAŞILABİLEN NÜSHALAR DOĞRULTUSUNDA MEŞK AKTARIM SÜRECİNDEKİ DEĞİŞİMİNİN İNCELENMESİ." , ss.527 - 552, 2023. 10.61742/sanatyazilari.1344770
ISNAD YÖRÜKÇÜOGLU, İSMAİL. "GÜNÜMÜZDE BESTEKÂRI MEÇHUL OLARAK KAYITLI HÜSEYNÎAŞÎRÂN PEŞREV’İN ULAŞILABİLEN NÜSHALAR DOĞRULTUSUNDA MEŞK AKTARIM SÜRECİNDEKİ DEĞİŞİMİNİN İNCELENMESİ". (2023), 527-552. https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1344770
APA YÖRÜKÇÜOGLU İ (2023). GÜNÜMÜZDE BESTEKÂRI MEÇHUL OLARAK KAYITLI HÜSEYNÎAŞÎRÂN PEŞREV’İN ULAŞILABİLEN NÜSHALAR DOĞRULTUSUNDA MEŞK AKTARIM SÜRECİNDEKİ DEĞİŞİMİNİN İNCELENMESİ. Sanat Yazıları, (49), 527 - 552. 10.61742/sanatyazilari.1344770
Chicago YÖRÜKÇÜOGLU İSMAİL GÜNÜMÜZDE BESTEKÂRI MEÇHUL OLARAK KAYITLI HÜSEYNÎAŞÎRÂN PEŞREV’İN ULAŞILABİLEN NÜSHALAR DOĞRULTUSUNDA MEŞK AKTARIM SÜRECİNDEKİ DEĞİŞİMİNİN İNCELENMESİ. Sanat Yazıları , no.49 (2023): 527 - 552. 10.61742/sanatyazilari.1344770
MLA YÖRÜKÇÜOGLU İSMAİL GÜNÜMÜZDE BESTEKÂRI MEÇHUL OLARAK KAYITLI HÜSEYNÎAŞÎRÂN PEŞREV’İN ULAŞILABİLEN NÜSHALAR DOĞRULTUSUNDA MEŞK AKTARIM SÜRECİNDEKİ DEĞİŞİMİNİN İNCELENMESİ. Sanat Yazıları, vol., no.49, 2023, ss.527 - 552. 10.61742/sanatyazilari.1344770
AMA YÖRÜKÇÜOGLU İ GÜNÜMÜZDE BESTEKÂRI MEÇHUL OLARAK KAYITLI HÜSEYNÎAŞÎRÂN PEŞREV’İN ULAŞILABİLEN NÜSHALAR DOĞRULTUSUNDA MEŞK AKTARIM SÜRECİNDEKİ DEĞİŞİMİNİN İNCELENMESİ. Sanat Yazıları. 2023; (49): 527 - 552. 10.61742/sanatyazilari.1344770
Vancouver YÖRÜKÇÜOGLU İ GÜNÜMÜZDE BESTEKÂRI MEÇHUL OLARAK KAYITLI HÜSEYNÎAŞÎRÂN PEŞREV’İN ULAŞILABİLEN NÜSHALAR DOĞRULTUSUNDA MEŞK AKTARIM SÜRECİNDEKİ DEĞİŞİMİNİN İNCELENMESİ. Sanat Yazıları. 2023; (49): 527 - 552. 10.61742/sanatyazilari.1344770
IEEE YÖRÜKÇÜOGLU İ "GÜNÜMÜZDE BESTEKÂRI MEÇHUL OLARAK KAYITLI HÜSEYNÎAŞÎRÂN PEŞREV’İN ULAŞILABİLEN NÜSHALAR DOĞRULTUSUNDA MEŞK AKTARIM SÜRECİNDEKİ DEĞİŞİMİNİN İNCELENMESİ." Sanat Yazıları, , ss.527 - 552, 2023. 10.61742/sanatyazilari.1344770
ISNAD YÖRÜKÇÜOGLU, İSMAİL. "GÜNÜMÜZDE BESTEKÂRI MEÇHUL OLARAK KAYITLI HÜSEYNÎAŞÎRÂN PEŞREV’İN ULAŞILABİLEN NÜSHALAR DOĞRULTUSUNDA MEŞK AKTARIM SÜRECİNDEKİ DEĞİŞİMİNİN İNCELENMESİ". Sanat Yazıları 49 (2023), 527-552. https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1344770