Yıl: 2023 Cilt: 13 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 435 - 450 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.20488/sanattasarim.1403751 İndeks Tarihi: 18-12-2023

KALİGRAFİ ve LEKECİLİK: KALİGRAFİDE LEKECİ YORUMLAMALAR

Öz:
Kaligrafi, doğası gereği deneysel malzemelerin kullanımına izin veren, sanat değeri yüksek bir yazı sanatıdır. Aynı zamanda yazının temel ögelerinden olan harflere, güzel biçimler vermek ve düzenlemektir. Kaligrafi, yazının sanatçının üslubuna bağlı olarak değişebilen ve dönüşebilen biçimsel yorumlanması olarak da tanımlanmaktadır. Bu araştırma makalesinde, Lekecilik akımının kaligrafi sanatı ile ilişkisi üzerinde durulmakta, lekesel tavrın gerek resim sanatında gerek kaligrafi sanatında kullanılmasının biçimsel yorumlaması değerlendirilmektedir. Okutma kaygısı olmaksızın kullanılan kaligrafinin, resim sanatından Lekecilik yaklaşımı ile benzerliği, bu çalışmanın odak noktasını oluşturmaktadır. Sanatçı duyarlılığı ve özgün yorumlama dili ile farklılaşan kaligrafide, farklı kültürlerden kaligrafi sanatçıları ve eserleri belirlenmiştir. Sanatçı değerlendirmelerinde izlenen yöntem, gözleme dayalı nitel araştırma yöntemi olup; kaligrafide deneysel malzeme kullanımının eserlere etkisi, biçimsel etkinin leke ile ilişkisi ve kaligrafi ile metin düzenlemelerinin yerine kaligrafi ile biçim düzenlemelerinin leke ağırlıklı kullanılmasının değerlendirilmesidir. Kaligrafide deneysel yorumlamalar ve deneysel çözümlerin incelenmesi ile hem kaligrafinin günümüzde farklılaşan kullanım alanlarına değinilmekte hem de kaligrafinin Lekecilik üslubuyla ilişkisi yorumlanmaktadır.
Anahtar Kelime: Kaligrafi Lekecilik Soyut kaligrafi Soyut dışavurumculuk Deneysel kaligrafi.

CALLIGRAPHY AND TACHISM: TACHISM INTERPRETATIONS IN CALLIGRAPHY

Öz:
Calligraphy is a writing art with high artistic value, which by its nature allows the use of experimental materials. At the same time, it can be described as giving beautiful shapes to letters, which are the basic elements of writing and arranging them. Another definition of calligraphy is the formal interpretation of writing, which can vary and change depending on the artist's style. In this research article, the relationship between the Tachism movement and the art of calligraphy is emphasized, and the formal interpretation of the application of the tachism attitude in both the art of painting and the art of calligraphy is evaluated. This study explores the similarities between the Tachism technique employed in painting and calligraphy, both characterized by a lack of concern for readability. Calligraphers from various cultures and their works have been identified in calligraphy, which is distinguished by the sensitivity of the artists and their creations. The method used to evaluate artists is a qualitative research technique based on observation; the effect of the use of experimental calligraphy materials on the works, the relationship between the stylistic effect and the stain, and the use of stain based style arrangements with calligraphy instead of text arrangements with calligraphy are evaluated. By examining experimental interpretations and experimental solutions in calligraphy, both the different usage areas of calligraphy today are touched upon and the relationship of calligraphy with the Tachism style are interpreted.
Anahtar Kelime: Calligraphy Tachism Abstract calligraphy Abstract expressionism Experimental calligraphy.

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Antmen, A. (2010). Sanatçılardan Yazılar ve Açıklamalarla 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. (3. Baskı). İstanbul: Sel Yayıncılık.
  • Brown, M. P. ve Lovett, P. (2015). The Historical Source Book for Scribes. London: University of Toronto Press.
  • Gaur, A. (1994). A History of Calligraphy. New York: Cross River Press.
  • Gombrich, E. H. (2004). Sanatın Öyküsü. (4. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Hollingsworth, M. (2009). Dünya Sanat Tarihi. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
  • Jackson, D. (1981). The Story of Writing. London: The Parker Pen Company.
  • Leterme, Y. (2022). Kaligrafi Sanatçısı. Kaligrafist Uluslararası Yazı Kültürü Sergisi, s. 10.
  • Lovett, P. (2020). The Art & History of Calligraphy. London: The British Library Board.
  • Neuenschwander, B. (2020). Yazı Nereye Gidiyor?. II. Uluslararası Kaligrafi Sergisi Kaligrafinin Çağrısı: Tin, s. 16.
  • Turani, A. (2000). Dünya Sanat Tarihi. (8. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Uçar, T. F. (2022). Fikrimizin izi-Yazı. Kaligrafist Uluslararası Yazı Kültürü Sergisi, s. 8.
  • Yılmaz, M. (2006). Modernizmden Postmodernizme Sanat. Ankara: Ütopya Yayınları.
  • http1. Mitchellcenterforarts. (2022). Erişim Tarihi: 03.10.2022. http://www.mitchellcenterforarts.org/el-seed/
  • Görsel 1. (a) Mark Tobey, 1957, Uzay Ritüeli No. 1 / Space Ritual No. 1. Kâğıt üzerine sumi mürekkebi, 74,3 x 95,1 cm. Artsy. Erişim: 11.06.2021. https://www.artsy.net/artwork/mark-tobey-space-ritual-no-1 (solda), (b) Mark Tobey, 1957, İsimsiz / Untitled. Kâğıt üzerine mürekkep, 33,7 x 24,4 cm. The Met Museum. Erişim: 11.06.2021. https://www.metmuseum.org/art/ collection/search/482364 (ortada), (c) Mark Tobey, 1957, Sumi / Sumi. Kâğıt üzerine Çin mürekkebi, 22,44 x 17,32 cm. Jeanne Bucher Jaeger. Erişim: 11.06.2021. https://jeannebucherjaeger.com/mark-tobey-threading-light-2/(sağda).
  • Görsel 2. (a) Jackson Pollock, 1950, İsimsiz / Untitled. Kâğıt üzerine mürekkep, 44,5 x 56,6 cm. MoMA. Erişim: 11.06.2021. https:// www.moma.org/collection/works/36965 (solda), (b) Jackson Pollock, 1951, İsimsiz / Untitled. Dut kağıdına siyah ve sepya mürekkep, 63,5 x 98,4 cm. Artsy. Erişim: 11.06.2021. https://www.artsy.net/artwork/jackson-pollock-untitled-35 (ortada). (c) Jackson Pollock, Atölyesinde Çalışırken. Indigo Dergisi. Erişim: 11.06.2021. https://indigodergisi.com/2016/10/jackson- pollock-amerikan-soyut-disavurumculuk/ (sağda).
  • Görsel 3. (a) Hans Hartung, 1973, L-58-1973. Litografi Baskı, 32,5 x 22,5 cm. Sangallo Fine Art. Erişim: 11.06.2021. https://www. sangallofineart.it/en/artworks/hans-hartung-l-58-1973/ (solda), (b) Hans Hartung, 1961, İsimsiz / Untitled. Gravür Baskı, 32,5 x 22,5 cm. Mchampetier. Erişim: 11.06.2021. https://www.mchampetier.com/Woodcut-Hans-Hartung-88013-work.html (ortada), (c) Hans Hartung, 1956, İsimsiz / Untitled. Kâğıt üzerine mürekkep, 38 x 28 cm. Artam. Erişim: 11.06.2021. https:// artam.com/muzayede/305-muzayede-cagdas-sanat-eserleri-2/hans-hartung-1904-1989-untitled-235 (sağda).
  • Görsel 4. (a) Franz Kline, 1950, Şef / Chief. Tuval üzerine Yağlıboya, 148,3 x 186, 7 cm, Artwizard. Erişim: 15.06.2021. https:// artwizard.eu/black-and-white-with-franz-kline-ar-59 (solda), (b) Franz Kline, 1956, Mahoning. Artwizard. Erişim: 15.06.2021. https://artwizard.eu/black-and-white-with-franz-kline-ar-59html (ortada), (c) Franz Kline, 1950s, Franz Kline ve Eseri, Arte Moderna. Erişim: 15.06.2021. https://www.amartemoderna.com/en/artista/franz-kline/ (sağda).
  • Görsel 5. (a) Korosh Ghazimorad, 2018, Patoglif Koleksiyonları / Pathoglyphics Collections, Karton Üzerine Akrilik, 70x100, Erişim: 11.09.2022. https://ghazimorad.com/en/portfolio/path-ghazi-615-w/ (solda), (b) Korosh Ghazimorad, 2019, Beyaz Üzerine Beyaz Seri / White on White Series, Kanvas Üzerine Karışık Teknik, 70x100, Erişim: 11.09.2022. https://ghazimorad.com/ en/portfolio/wh-ghazi-0305-w/(ortada), (c) Korosh Ghazimorad, 2020, Kökler ve Ağaçlar Koleksiyonu / Roots and Trees Collections, Karton Üzerine Akrilik, 20x29,5, Erişim: 11.09.2022. https://ghazimorad.com/en/portfolio/ac-on-paper-ghazi- 430-w/(sağda).
  • Görsel 6. (a) Niels Shoe Meulman, Anniversary Piece, Single Stroke, Kâğıt Üzerine Mürekkep, Erişim: 19.09.2022. https://www. nielsshoemeulman.com/calligraffiti/page/4.html (solda), (b) Niels Shoe Meulman, The Moment, Kâğıt Üzerine Karışık Teknik, 125x125x3 cm, Erişim: 19.09.2022. https://www.widewalls.ch/artwork/niels-shoe-meulman/the-moment-m260 (ortada), (c) Niels Shoe Meulman, Ununsigned, 2019, Kâğıt Üzerine Mürekkep, 50x70 cm, Erişim: 19.09.2022. https://www.artsy.net/ artwork/niels-shoe-meulman-ununsigned (sağda).
  • Görsel 7. (a) Henri Michaus, Sans Titre, 1960, Kâğıt Üzerine Hint Mürekkebi, 75x108 cm, Erişim: 19.09.2022. https://www. fondation-maeght.com/sans-titre-henri-michaux/ (solda), (b) Henri Michaus, Sans Titre, 1952, Kâğıt Üzerine Hint Mürekkebi, Erişim: 19.09.2022. http://www.baudoin-lebon.com/galerie/artistes/oeuvres/1271/henri-michaux (ortada), (c) Henri Michaus, Sans Titre, 1960, Kâğıt Üzerine Guaj Boya, 74x55 cm, Erişim: 19.09.2022. https://www.anticstore.art/77758P (sağda).
  • Görsel 8. (a) Wang Dongling, Without Form, 2013, Xuan Kâğıt Üzerine Mürekkep, Asemik Kaligrafi, Erişim: 19.09.2022. https:// www.inkstudio.com.cn/artists/57-wang-dongling/ (solda), (b) Wang Dongling, The Modest Garden Cannot Expect Clouds and Rain, Suluboya Kâğıdı Üzerine Mürekkep, 76,5x57 cm, Erişim: 19.09.2022. https://www.inkstudio.com.cn/artists/57- wang-dongling/ (ortada solda), (c) Cecil Touchon, Asemik Kaligrafi, Kâğıt Üzerine Mürekkep, Erişim: 19.09.2022. https:// ceciltouchon.com/asemic-writing/ (ortada sağda),(d) Cecil Touchon, Asemik Kaligrafi, Kâğıt Üzerine Mürekkep, Erişim: 19.09.2022. https://ceciltouchon.com/asemic-writing/ (sağda).
  • Görsel 9. (a) Said Dokins & Monkey Bird. The Secrets of Mind, 2016, Duvar Üzerine Kaligrafiti, Fransa. Erişim: 19.09.2022. https://www.artistaday.com/?p=27056 (solda), (b) Said Dokins, Duvar Üzerine Kaligrafiti uygularken, Erişim: 03.10.2022. https://saidokins.com/?v=267d696eab9e (ortada, solda), (c) eL Seed, Kaligrafiti, Duvar Üzerine Kaligrafiti, Dubai. Erişim: 19.09.2022. https://elseed-art.com/wp-content/uploads/2019/01/Zayed-Dubai.jpg (ortada, sağda), (d) eL Seed, Kaligrafiti, Duvar Üzerine Kaligrafiti uygularken. Erişim: 19.09.2022. http://www.coneyartwalls.com/current-murals/el-seed (sağda).
  • Görsel 10. (a) Kerri Pullo, Fin, Asemik Yazı, Erişim: 19.09.2022. https://womenasemicwriters.intuitiveartists.com/kerri-pollo/ (solda), (b) Kerri Pullo, Tags, Asemik Yazı, Erişim: 19.09.2022. https://womenasemicwriters.intuitiveartists.com/untitled-by- kerri-pullo/ (ortada), (c) Kerri Pullo, Asemik Yazı, Erişim: 19.09.2022. https://minxuslynxus2.files.wordpress.com/2015/04/ kerri-4-1911.jpg (sağda).
  • Görsel 11. (a) Brenha Heim, Chop Wood Carry Water, 56x63 cm, Soyut Kaligrafi, Ham Tuval Üzerine Mürekkep ve Akrilik, Erişim: 19.09.2022. https://www.abstractcalligraphy.art (solda), (b) Brenha Heim, Zen Like Water, 51x71 cm, Soyut Kaligrafi, Tuval Üzerine Sumi Mürekkebi ve Akrilik, Erişim: 19.09.2022. https://www.abstractcalligraphy.art (ortada), (c) Brenha Heim, Haiku Practice, 8x11 cm, Soyut Kaligrafi, Suluboya Kâğıdı Üzerine Üzerine Sumi Mürekkebi ve Akrilik, Erişim: 19.09.2022. https://www.abstractcalligraphy.art (sağda).
  • Görsel 12. (a) Etem Çalışkan, Hurdacı, 50x70 cm, Kâğıt Üzerine Akrilik, Erişim: 27.01.2023. https://docplayer.biz.tr/7003967- Ismek-in-ustalari-sanata-adanmis-bir-omur-etem-caliskan-etem-caliskan-kaligrafi-sergisi.html (solda), (b) Etem Çalışkan, Mai Ses, 50x70 cm, Tuval Üzerine Akrilik, Erişim: 27.01.2023. https://www.fatih.bel.tr/tr/main/read/dosyalar/?file=b7343d bfbf4041a5b02db59c0430ef06.pdf (ortada), (c) Etem Çalışkan, AAA, 60x60 cm, Tuval Üzerine Akrilik, Erişim: 27.01.2023. https://www.fatih.bel.tr/tr/main/read/dosyalar/?file=b7343dbfbf4041a5b02db59c0430ef06.pdf (sağda, üst sıra).
  • (d) Etem Çalışkan, Van Gogh 66x88 cm, Tuval Üzerine Akrilik, Erişim: 27.01.2023. https://www.fatih.bel.tr/tr/main/read/dosyala r/?file=b7343dbfbf4041a5b02db59c0430ef06.pdf (solda), (e) Etem Çalışkan, Dokunmalar, 50x70 cm, Kâğıt Üzerine Akrilik, Erişim: 27.01.2023. https://www.fatih.bel.tr/tr/main/read/dosyalar/?file=b7343dbfbf4041a5b02db59c0430ef06.pdf (ortada), (f) Etem Çalışkan, Kültür, 70x100 cm, Tuval Üzerine Akrilik, Erişim: 27.01.2023. https://www.fatih.bel.tr/tr/main/read/dosya lar/?file=b7343dbfbf4041a5b02db59c0430ef06.pdf (sağda, alt sıra).
  • Görsel 13. (a) Mehtap Uygungöz, 34x48 cm, Deneysel Kaligrafi, Kağıt Üzerine Ekolin, Çini Mürekkebi, Trilin, 2020, https://www. alifart.com/mehtap-uygungoz-1965-277797/ (solda), (b) Mehtap Uygungöz, 21x28 cm, Deneysel Kaligrafi, Çini Mürekkebi, Tarama ucu, Kaligrafi Kalemi, Kursif Yazı, Transfer Baskı, 2019, https://www.alifart.com/mehtap-uygungoz-1965-277748/ (ortada), (c) Mehtap Uygungöz, 21x28 cm, Deneysel Kaligrafi, Kâğıt Üzerine Üzerine Akrilik, Matbaa Mürekkebi, Kaba Fırça, 2020, https://www.alifart.com/mehtap-uygungoz-1965-277759/ (sağda).
  • Görsel 14. (a) Man Ray, Space Writing, Işık Kaligrafisi, Erişim: 19.09.2022. https://lightpaintingphotography.com/light-painting- history/ (solda), (b) Julien Breton, Arapça Işık Kaligrafi Performansı, Işıkla Boyama, Erişim: 19.09.2022. https://www. abouther.com/sites/default/files/2018/10/08/main_-_inoor.jpg (ortada), (c) Karim Jabbari, Işıkla Kaligrafi Performansı, Işıkla Boyama, Erişim: 19.09.2022. https://www.karimjabbari.com/light-painting?lightbox=dataItem-kg6zaz4m (sağda).
APA BULDUK TÜRKMEN B (2023). KALİGRAFİ ve LEKECİLİK: KALİGRAFİDE LEKECİ YORUMLAMALAR. , 435 - 450. 10.20488/sanattasarim.1403751
Chicago BULDUK TÜRKMEN BANU KALİGRAFİ ve LEKECİLİK: KALİGRAFİDE LEKECİ YORUMLAMALAR. (2023): 435 - 450. 10.20488/sanattasarim.1403751
MLA BULDUK TÜRKMEN BANU KALİGRAFİ ve LEKECİLİK: KALİGRAFİDE LEKECİ YORUMLAMALAR. , 2023, ss.435 - 450. 10.20488/sanattasarim.1403751
AMA BULDUK TÜRKMEN B KALİGRAFİ ve LEKECİLİK: KALİGRAFİDE LEKECİ YORUMLAMALAR. . 2023; 435 - 450. 10.20488/sanattasarim.1403751
Vancouver BULDUK TÜRKMEN B KALİGRAFİ ve LEKECİLİK: KALİGRAFİDE LEKECİ YORUMLAMALAR. . 2023; 435 - 450. 10.20488/sanattasarim.1403751
IEEE BULDUK TÜRKMEN B "KALİGRAFİ ve LEKECİLİK: KALİGRAFİDE LEKECİ YORUMLAMALAR." , ss.435 - 450, 2023. 10.20488/sanattasarim.1403751
ISNAD BULDUK TÜRKMEN, BANU. "KALİGRAFİ ve LEKECİLİK: KALİGRAFİDE LEKECİ YORUMLAMALAR". (2023), 435-450. https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1403751
APA BULDUK TÜRKMEN B (2023). KALİGRAFİ ve LEKECİLİK: KALİGRAFİDE LEKECİ YORUMLAMALAR. Sanat & Tasarım Dergisi, 13(2), 435 - 450. 10.20488/sanattasarim.1403751
Chicago BULDUK TÜRKMEN BANU KALİGRAFİ ve LEKECİLİK: KALİGRAFİDE LEKECİ YORUMLAMALAR. Sanat & Tasarım Dergisi 13, no.2 (2023): 435 - 450. 10.20488/sanattasarim.1403751
MLA BULDUK TÜRKMEN BANU KALİGRAFİ ve LEKECİLİK: KALİGRAFİDE LEKECİ YORUMLAMALAR. Sanat & Tasarım Dergisi, vol.13, no.2, 2023, ss.435 - 450. 10.20488/sanattasarim.1403751
AMA BULDUK TÜRKMEN B KALİGRAFİ ve LEKECİLİK: KALİGRAFİDE LEKECİ YORUMLAMALAR. Sanat & Tasarım Dergisi. 2023; 13(2): 435 - 450. 10.20488/sanattasarim.1403751
Vancouver BULDUK TÜRKMEN B KALİGRAFİ ve LEKECİLİK: KALİGRAFİDE LEKECİ YORUMLAMALAR. Sanat & Tasarım Dergisi. 2023; 13(2): 435 - 450. 10.20488/sanattasarim.1403751
IEEE BULDUK TÜRKMEN B "KALİGRAFİ ve LEKECİLİK: KALİGRAFİDE LEKECİ YORUMLAMALAR." Sanat & Tasarım Dergisi, 13, ss.435 - 450, 2023. 10.20488/sanattasarim.1403751
ISNAD BULDUK TÜRKMEN, BANU. "KALİGRAFİ ve LEKECİLİK: KALİGRAFİDE LEKECİ YORUMLAMALAR". Sanat & Tasarım Dergisi 13/2 (2023), 435-450. https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1403751