Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü Ülkelerine İhracat Potansiyelinin Analizi: Panel Çekim Modeli Analizi

Ayberk ŞEKER, (Bursa Teknik Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Uluslararası Ticaret ve Lojistik Bölümü, Bursa, Türkiye)
Nizamettin ÖZTÜRKÇÜ (Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Yönetim ve Organizasyon Bölümü, Bursa, Türkiye)
Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi
9 1
Yıl: 2023 Cilt: 58 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 3540 - 3557 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.12.2266 İndeks Tarihi: 24-12-2023

Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü Ülkelerine İhracat Potansiyelinin Analizi: Panel Çekim Modeli Analizi

Öz:
Küreselleşme ile birlikte ülkelerin sınırlarını serbest ticarete açması beraberinde artan rekabet koşullarını da beraberinde getirmiştir. Ülkeler için ticaret potansiyellerini arttırmak en önemli konu oluşturmuştur. Bu amaçla uluslararası ve bölgesel ticari örgütler kurulmuş, böylelikle uluslararası ticaretin kolaylaştırılması ve geliştirilmesi hedeflenmiştir. Türkiye de sahip olduğu stratejik konumu sebebiyle uluslararası ticaret hacmini geliştirebileceği önemli fırsatlara sahiptir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü üye ülkelerine ihracat potansiyeli analiz edilerek potansiyel ihracat pazarı niteliğinde olan Şanghay İşbirliği Örgütü ülkelerinin tespit edilmesi olarak belirlenmiştir. İran haricinde verilerine ulaşılabilen Çin, Rusya, Hindistan, Kırgızistan, Tacikistan, Kazakistan, Özbekistan ve Pakistan’ın 2000-2020 yılları arasındaki yıllık verileri analize dâhil edilmiştir. Çalışma sonucunda Türkiye’nin örgüte üye ülkelerden Tacikistan, Kırgızistan, Özbekistan, Pakistan ve Hindistan’a ihracat potansiyelinin üzerinde fiili ihracat yaptığı gözlemlenmiş; Rusya’ya ise ihracat potansiyeline yakın bir seviye fiili ihracat gerçekleştirdiği görülmüştür. Bununla birlikte Çin ve Kazakistan’a gerçekleştirilen fiili ihracatın ihracat potansiyelinin altında olduğu ve Şanghay İşbirliği Örgütü üye ülkeleri içerisinde bu iki ülkenin önemli hedef ihracat pazarları olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelime: İhracat Potansiyeli Türkiye Şanghay İşbirliği Örgütü Panel Veri Analizi Çekim Modeli

Export Potential Analysis of Turkey to Shanghai Cooperation Organization Countries: Panel Gravity Model Analysis

Öz:
Countries' opening their borders to free trade has brought with it increased competition conditions with globalization. The increase in the trade potential has been the most important issue for countries. For this purpose, international and regional trade organizations have been established, thus it has aimed facilitating and developing international trade. Due to its strategic position in Turkey, it has important opportunities to improve its international trade volume. In this context, the paper aims to determine the countries of the Shanghai Cooperation Organization, which are potential export markets by analyzing Turkey's export potential to Shanghai Cooperation Organization member countries. Apart from Iran whose data can not be accessed, the annual data of China, Russia, India, Kyrgyzstan, Tajikistan, Kazakhstan, Uzbekistan and Pakistan are included in the analysis between the years 2000-2020. As a result of the paper, it is observed that actual exports of Turkey are more than its export potential to Tajikistan, Kyrgyzstan, Uzbekistan, Pakistan and India, while it is determined that actual exports to Russia are at a level close to its export potential. In addition, it has been determined that the actual exports to China and Kazakhstan are below the export potential and these two countries are important target export markets among the Shanghai Cooperation Organization member countries.
Anahtar Kelime: Potential Export Türkiye Shangai Cooperation Organization (SCO) Panel Data Analysis Gravity Model.

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aydoğan, S. (2021). Rusya ve Çin’i Şanghay İşbirliği Örgütü’nün Oluşumuna Götüren Sebepler. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(3), 135-149.
  • Baltagi, B. H., & Wu, P. X. (1999). Unequally Spaced Panel Data Regressions with AR(1) Disturbances. Econometric Theory, 15(6), 814–823.
  • Bano, Z., & Mujahid, H. (2021). Pakistan’s Trade Flows with Shanghai Cooperation Organization: A Gravity Approach. Pakistan Journal of Economic Studies. 4(2), 275-303.
  • Bhargava, A., Sosa-Escuderı, W., & Narendranathan, W. (1982). Serial Correlation and Fixed Effects Models. The Review of Economic Studies, 49(4), 533–549.
  • Bozduman, E. T. ve Erkan, B. (2019). Şanghay İşbirliği Örgütü Üyelerinin Katma Değeri Yüksek Ürün İhracatındaki Uzmanlaşma Düzeyleri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 6(3), 140-154
  • Brown, M. B. & Forsythe, A. B. (1974). The Small Sample Behavior of Some Statistic which Test the Equality of Several Means. Technometrics, 16(1), 129–132.
  • Hasnat, S. F., & Awan, Z. (2016). Shanghai Cooperation Organization As a Platform for Regional Understanding: Its Economic, Political and Security Potential. Journal of International Affairs. 21(1), 83-100.
  • Hepaktan, C. E. (2017). Şangay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) ve Türkiye’nin ŞİÖ ile Gerçekleştirdiği Dış Ticaretin Analizi. MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi. 15(4), 395-410.
  • Im, К., Pesaran, M. H. & Shin, Y. (2003) Testing for Unit Roots in Heterogeneous Panels. Journal of Econometrics, 115, 53-74.
  • Işık, N. (2016). Türkiye ile Şanghay İşbirliği Örgütü Arasındaki Ticaret Akımlarını Panel Çekim Modeli ile Analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 17, 151-174.
  • Karakaş, Ü. Ç., Karakaş, A. ve Topal, S. (2019). Economic Growth Effects of Economic Integration: An Economic Analysis on Turkish Economy in the Context of the European Union and Shanghai Cooperation Organization. The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems. 7(2), 185-204.
  • Kmenta, J. (1986). Elements of Econometrics. MacMillan.
  • Levene, H. (1960). Robust Tests for Equality of Variances. Olkin, I., Ghurye, G., Hoedding, W., Madow, W. G. and Mann, H. B. (Ed.), Contributions to Probability and Statistics (pp. 278-292) Stanford, California: Stanford University Press.
  • Levin, A., Lin, C.F. & Chu, C.S.J. (2002). Unit Root Tests in Panel Data: Asymptotic and Finite-sample Properties. Journal of Econometrics, 108, 1-24.
  • Linnemann, H. (1966). An Econometric Study of International Trade Flows. Holland Publishing, Amsterdam.
  • Marvis, O. O. (2015). Consolidating Regional Integration in Africa: Lessons From The Eu and Shanghai Cooperation Organisation. International Journal of Multidisciplinary and Modern Education. 1 (2), 143-151.
  • Norling, N., & Swanström, N. (2007). The Shanghai Cooperation Organization, Trade and the Roles of Iran, India and Pakistan. Central Asian Survey, 26(3). 429-444.
  • Noyan, S. (2015). Ekonomik Entegrasyon ve Büyüme: Türkiye ve Seçilmiş Bazı Ülke Grupları Açısından Çekim Modeli Analizi. (Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
  • Oguz, Ş., Karabulut, B. (2022). The Rise of Shanghai Cooperation Organization in Central Asia: A Tool of Cooperation or Competition Between Russia and China Over the Turkic States?. Cappadocia Journal of Area Studies (CJAS). 4(2), 175-193.
  • Öz, E. ve Erasa, İ. (2013). Avrupa Birliği’ne Alternatif Şanghay İşbirliği Örgütü ve Türkiye İlişkisi. Gümrük ve Ticaret Dergisi. 1, 18-25
  • Parks, R. (1967). Efficient Estimation of a System of Regression Equations when Disturbances are both Serially and Contemporaneously Correlated. Journal of the American Statistical Association, 62(318), 500–509.
  • Pesaran, M. H. (2004). General Diagnostic Test for Cross Section Dependence in Panels. University of Cambridge, Faculty of Economics, Cambridge Working Papers in Economics, No. 0435.
  • Poyhonen, P. (1963) A Tentative Model for the Volume of Trade between Countries. Weltwirtschaftliches Archiv, 90, 93-100.
  • Pradhan, R., & Mohanty, S.S. (2020). Chinese Grand Strategies in Central Asia: The Role of Shanghai Cooperation Organization and Belt and Road Initiative. Fudan Journal of the Humanities and Social Sciences. 14, 197-223.
  • Rab, A., & Zhilong, H. (2019). China and Shanghai Cooperation Organization (SCO): Belt and Road Initiative (BRI) Perspectives. International Journal of Humanities and Social Science, 9(2), 166-171.
  • Rowden, R. (2018). The Rise and Rise of the Shanghai Cooperation Organisation. Open Journal of Social Sciences. 9(10), 1-13.
  • SCO (Shanghai Cooperation Organisation) (2023). The Shanghai Cooperation Organisation. http://eng.sectsco.org/
  • Şanlı, B. (2010). Ekonomi Entegrasyon Teorisi Çerçevesinde Avrasya Birliğinin Olabilirliği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 22(1). 13-30.
  • Şeker, A. (2019). Türkiye’nin D-8 Ülkelerine İhracat Potansiyelinin Analizi: Panel Çekim Modeli Yaklaşımı. Academic Review of Humanities and Social Sciences, 2(3), 236-255.
  • Tatlıcı, Ö. ve Kızıltan, A. (2011). Çekim Modeli: Türkiye’nin İhracatı Üzerine Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25, 287-299
  • Tatoğlu, F. Y. (2013). Panel Veri Ekonometrisi, İstanbul: Beta Yayıncılık.
  • Tinbergen, J. (1962). Shaping the World Economy: Suggestions for an International Economic Policy. The Twentieth Century Fund, New York.
  • Xin, L., & Wang, Y.X. (2021). The Results of the 20-Year Economic Cooperation of the Shanghai Cooperation Organization and its Development Prospects. Finance Theory and Practice. 25(3), 159-174.
  • Xue, Y., & Makengo, B.M. (2021). Twenty Years of the Shanghai Cooperation Organization: Achievements, Challenges and Prospects. Open Journal of Social Sciences, 9(10), 184-200.
APA SEKER A, Öztürkçü N (2023). Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü Ülkelerine İhracat Potansiyelinin Analizi: Panel Çekim Modeli Analizi. , 3540 - 3557. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.12.2266
Chicago SEKER AYBERK,Öztürkçü Nizamettin Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü Ülkelerine İhracat Potansiyelinin Analizi: Panel Çekim Modeli Analizi. (2023): 3540 - 3557. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.12.2266
MLA SEKER AYBERK,Öztürkçü Nizamettin Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü Ülkelerine İhracat Potansiyelinin Analizi: Panel Çekim Modeli Analizi. , 2023, ss.3540 - 3557. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.12.2266
AMA SEKER A,Öztürkçü N Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü Ülkelerine İhracat Potansiyelinin Analizi: Panel Çekim Modeli Analizi. . 2023; 3540 - 3557. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.12.2266
Vancouver SEKER A,Öztürkçü N Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü Ülkelerine İhracat Potansiyelinin Analizi: Panel Çekim Modeli Analizi. . 2023; 3540 - 3557. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.12.2266
IEEE SEKER A,Öztürkçü N "Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü Ülkelerine İhracat Potansiyelinin Analizi: Panel Çekim Modeli Analizi." , ss.3540 - 3557, 2023. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.12.2266
ISNAD SEKER, AYBERK - Öztürkçü, Nizamettin. "Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü Ülkelerine İhracat Potansiyelinin Analizi: Panel Çekim Modeli Analizi". (2023), 3540-3557. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.12.2266
APA SEKER A, Öztürkçü N (2023). Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü Ülkelerine İhracat Potansiyelinin Analizi: Panel Çekim Modeli Analizi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 58(4), 3540 - 3557. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.12.2266
Chicago SEKER AYBERK,Öztürkçü Nizamettin Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü Ülkelerine İhracat Potansiyelinin Analizi: Panel Çekim Modeli Analizi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi 58, no.4 (2023): 3540 - 3557. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.12.2266
MLA SEKER AYBERK,Öztürkçü Nizamettin Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü Ülkelerine İhracat Potansiyelinin Analizi: Panel Çekim Modeli Analizi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, vol.58, no.4, 2023, ss.3540 - 3557. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.12.2266
AMA SEKER A,Öztürkçü N Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü Ülkelerine İhracat Potansiyelinin Analizi: Panel Çekim Modeli Analizi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi. 2023; 58(4): 3540 - 3557. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.12.2266
Vancouver SEKER A,Öztürkçü N Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü Ülkelerine İhracat Potansiyelinin Analizi: Panel Çekim Modeli Analizi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi. 2023; 58(4): 3540 - 3557. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.12.2266
IEEE SEKER A,Öztürkçü N "Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü Ülkelerine İhracat Potansiyelinin Analizi: Panel Çekim Modeli Analizi." Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 58, ss.3540 - 3557, 2023. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.12.2266
ISNAD SEKER, AYBERK - Öztürkçü, Nizamettin. "Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü Ülkelerine İhracat Potansiyelinin Analizi: Panel Çekim Modeli Analizi". Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi 58/4 (2023), 3540-3557. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.12.2266
Sayfa Oluşturulma Tarihi
24-04-2024 22:56

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları