Türklerin İslamiyet’i kabulünden sonra mesnevi nazım şekliyle yazılmış hikâyeler yaygınlık kazanmıştır. İslamiyet öncesinde “manzum hikâye” olarak nitelendirilebilecek olan nazım formlarının Karahanlı döneminde şekil ve muhteva açısından değişikliğe uğradığı, özellikle de Eski Anadolu Türkçesi döneminde bu alanda önemli örneklerinin kaleme alındığı görülmektedir. Konu açısından söz konusu döneme ait metinler değerlendirildiğinde dinî-tasavvufî yahut ahlakî metinlerin yaygınlığı aşikârdır. Mevlid, mucizat, miracname, kıyametname gibi dinî muhtevalı eserlerin yanı sıra “Dâstân” ve “Hikâyet” başlıklı müstakil eserlerin bu dönemde çokluğu da dikkat çekicidir. Bir dervişin hac yolculuğunu ve bu yolculuk sırasında gerçekleşen mucizeleri konu alan Hikâyet-i Dervîş Dîvâne adlı eser, bu türdeki eserlerden sadece biridir. Eserin, Ankara Millî Kütüphane Yazma Eserler Kataloğu 06 Mil Yz A 6545/2, Ankara Millî Kütüphane Yazma Eserler Kataloğu 06 Mil Yz A 9971, İstanbul Millet Kütüphanesi Ali Emiri Yazmalar Koleksiyonu AE Mnz 541/1, İstanbul Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Yazma Bağışlar Koleksiyonu 2522 ve Konya Koyunoğlu Şehir Müzesi ve Kütüphanesi Yazmalar Koleksiyonu 13341 arşiv numarasında kayıtlı olmak üzere beş nüshası tespit edilmiştir. Makalede söz konusu nüshalar içerisinde hikâyenin bütünlüğünü eksiksiz ihtiva eden ve kelime varlığı açısından en eski nüsha olduğu tahmin edilen Ankara Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz A 9971 numaralı nüsha esas alınmış; Hikâyet-i Dervîş Dîvâne’nin tespit edilen nüshaları karşılaştırılarak metnin transkripsiyon alfabesiyle günümüz Türkçesine aktarımı sağlanmıştır. Bugüne kadar yayımlanmamış manzum bir hikâye gün ışığına çıkarılmış ve dinî manzum hikâyelere yeni bir halka daha eklenmiştir.