Engelli Çocuk Sahibi Kadınların Yaşadıkları Güçlükleri Belirleme: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması
Yıl: 2023 Cilt: 25 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 1398 - 1419 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.32709/akusosbil.1078601 İndeks Tarihi: 31-12-2023
Engelli Çocuk Sahibi Kadınların Yaşadıkları Güçlükleri Belirleme: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması
Öz: Bu çalışmanın amacı Engelli Çocuk Sahibi Kadınların Yaşadıkları Güçlükleri Belirleme Ölçeği’nin geliştirilmesi, geçerlilik ve güvenirliliğinin test edilmesidir. Bu bağlamda elde edilen verilerin analizinde SPSS 22 ve SPSS AMOS programları kullanılmıştır. Çalışmada alan yazın taraması ve ön görüşmelerden elde edilen veriler ışığında 50 maddelik madde havuzu oluşturulmuştur. Madde havuzunun kapsam geçerliliğini incelemek amacıyla 20 alan uzmanının görüşüne başvurulmuştur. Uzmanlardan alınan dönütler doğrultusunda oluşan 46 maddelik taslak ölçek 1046 örneklem üzerinde uygulanarak açımlayıcı faktör analizi (AFA) yapılmıştır. AFA sonrasında ölçek 4 boyut ve 27 madde şeklinde yapılanmıştır. Oluşan faktör yapısı 318 örneklem üzerinde uygulanarak doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yapılmış ve faktör yapısının uyumluluğu test edilmiştir. Ölçeğin güvenirliliği ise iç tutarlılık üzerinden Cronbach Alfa katsayısı ile analiz edilmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre; Engelli Çocuk Sahibi Kadınların Yaşadıkları Güçlükleri Belirleme Ölçeği ilgili araştırmalarda kullanılabilecek, yeterli psikometrik özellikler ile yüksek derecede geçerlilik ve güvenirlilik kriterlerini sağlayan bir ölçektir.
Anahtar Kelime: Identifying the Difficulties of Women with Disabled Children: A Scale Development Study
Öz: The aim of this study is to develop the Scale for Identifying the Difficulties of Women with Disabled Children and to test its validity and reliability. In this context, SPSS 22 and SPSS AMOS programs were used in the analysis of the data obtained. In the study, an item pool of 50 items was created in the light of the data obtained from the literature review and preliminary interviews. In order to test the content validity of the item pool, 20 field experts were consulted. Exploratory factor analysis (EFA) was conducted by applying the 46-item draft scale, which was formed in line with the feedback received from the experts, on 1046 samples. After EFA, the scale factored into 4 dimensions and 27 items The resulting factor structure was applied on 318 samples, confirmatory factor analysis (CFA) was performed and the compatibility of the factor structure was tested. The reliability of the scale was analyzed with the Cronbach Alpha coefficient over internal consistency. According to the findings obtained from the study; The Scale for Identifying the Difficulties of Women with Disabled Children is a scale that can be used in related research, providing adequate psychometric properties and high validity and reliability criteria.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Asa, G. A., Fauk, N. K., Ward, P. R. and Mwanri, L. (2020). The psychosocial and economic impacts on female caregivers and families caring for children with a disability in Belu District, Indonesia. Plos One, 15(11), 1-16.
- Başol, G. (2019). Araştırmacılar için istatistik. Ankara: Pegem Akademi.
- Baykul, Y. (2015). Eğitimde ve psikolojide ölçme: klasik test teorisi ve uygulaması. Ankara: Pegem Akademi.
- Bingöl, O. (2014). Toplumsal cinsiyet olgusu ve Türkiye'de kadınlık. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2014(3), 108-114.
- Brown, T.A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. NY: Guilford Publications.
- Buluş, S. ve Ersoy, A., F., (2019). Engelli çocuğu olan annelerde tükenmişlik: nitel bir çalışma. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 23(3), 764-781.
- Busch, S. H. and Barry, C. L. (2007). Mental health disorders in childhood: Assessing the burden on families. Health Affairs, 26(4), 1088-1095.
- Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 8(4), 470-483.
- Carlson, J. M. and Miller, P. A. (2017). Family burden, child disability, and the adjustment of mothers caring for children with epilepsy: role of social support and coping. Epilepsy & Behavior, 68, 168-173.
- Comrey, A. L. ve Lee, H. B., (1992), A first course in factor analysis, 2nd ed., Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
- Crabtree, S. A. (2007). Family responses to the social inclusion of children with developmental disabilities in the United Arab Emirates. Disability & Society, 22(1), 49-62.
- Çokluk, Ö. Sekercioglu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları, Ankara: Pegem Akademi.
- DeVellis, R. F. (2003). Scale development theory and applications, Second Edition, Applied Social Research Methods Series, Cume 26.
- Erkuş, A. (2019). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-1. Ankara: Pegem Akademi.
- Essex, E.L., Hong, J. (2005). Older caregiving parents: Division of household labor, marital satisfaction, and caregiver burden, Family Relations, 54, 448-460.
- Fairthorne, J., de Klerk, N. and Leonard, H. (2016). Brief report: Burden of care in mothers of children with autism spectrum disorder or intellectual disability. Journal of autism and developmental disorders, 46(3), 1103-1109.
- Ghosh, S. and Parish, S. (2013). Prevalence and economic well-being of families raising multiple children with disabilities. Children and Youth Services Review, 35(9), 1431-1439.
- Gobrial, E. (2018). The lived experiences of mothers of children with the autism spectrum disorders in Egypt. Social Sciences, 7(133), 1-11.
- Gorsuch, R. L. (2008). Factor analysis. New York: Psychology Press.
- Güler, M. ve Çaprı, B. (2019). Grup rehberliği programının engelli çocuğa sahip çalışan annelerin mesleki tükenmişlik, işle bütünleşme ve eş tükenmişliği düzeyine etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 28-46.
- Güngör, D. (2016). Psikolojide ölçme araçlarının geliştirilmesi ve uyarlanması kılavuzu. Türk Psikoloji Yazıları, 19(38), 104-112.
- Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2015), Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Henson, R. K. ve Roberts, J. K. (2006). Exploratory factor analysis in published research: common errors and some comment on improved practice. Educational and Psychological Measurement, 66(3), 393-416.
- Hollahan, N.C. (2003). Parental Coping and Family Functioning in Families with Children with Mental Retardation and Chronic Illness, Unpublished Doctorate Thesis, Georgia State University, College of Arts and Sciences.
- Kaiser, H. F. (1974). An Index of Factorial Simplicity. Psychometrika, 39, 31-36.
- Kalayci, Ş. (2006). Faktör analizi SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
- Karagöz, Y. (2017). Spss ve Amos uygulamalı nitel-nicel karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği. Nobel Yayıncılık: İstanbul.
- Karagöz, Y. ve Kösterelioğlu, Y. (2008). İletişim becerileri değerlendirme ölçeğinin faktör analizi metodu ile geliştirilmesi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 81-98.
- Karakoç, F. Y. ve Dönmez, L. (2014). Ölçek geliştirme çalışmalarında temel ilkeler. Tıp Eğitimi Dünyası, 13(40), 39-49. https://doi.org/10.25282/ted.228738
- Karaman, H., Atar, B. ve Çobanoğlu Aktan, D. (2017). Açımlayıcı faktör analizinde kullanılan faktör çıkartma yöntemlerinin karşılaştırılması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(3), 1173-1193. https://doi.org/10.17152/gefad.309356
- Kayahan- Yüksel, D. and Emmioğlu- Sarıkaya, E. (2021). Mother’s participation in literacy education of children with special learning disability: A draft training program. E- International Journal of Educational Research, 12(5), 36–64.
- Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis, Abingdon-on-Thames: Routledge.
- Kline, R. B. (2005). Principle and practice of structural equation modelling. New York: The Guilford Press.
- Kurnaz, M. A. ve Yiğit, N. (2010). Fizik tutum ölçeği: geliştirilmesi, geçerliliği ve güvenilirliği. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 4(1), 21, 29-49.
- Lalvani, P. (2008). Mothers of children with Down syndrome: Constructing the sociocultural meaning of disability. Intellectual and Developmental Disabilities, 46(6), 436-445.
- Lister, R. (2000), “Gender and the analysis of social policy”, Rethinking Social Policy: Sage Publications.
- McHatton, P. A. and Correa, V. (2005). Stigma and discrimination: Perspectives from Mexican and Puerto Rican mothers of children with special needs. Topics in Early Childhood Special Education, 25(3), 131-142.
- Meşe, İ. (2013). Engellenmış annelık: zıhınsel engellı çocuklar n annelerı. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 8(12), 841-858.
- Moya, M., Exposito, F. and Ruiz, J. (2000). Close relationships, gender, and career salience. Sex Roles, 42(9), 825-846.
- Olsson, M.B. (2004). Parents of Children with Intellectual Disabilities, Goteborgs Universitet, Unpublished Doctorate https://search.proquest.com/docview/305050840 (Erişim tarihi: 19.08.2019).
- Ören B. ve Aydın, R. Engelli çocuğa sahip ebeveynlerde bakım veren yükü ve depresyon durumlarının incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(3), 302-309.
- Özateş-Gelmez, Ö. S. (2015). Ailevileştirilen bakımın kürek mahkûmları: Evde bakım uygulaması kapsamında bakım veren kadınların deneyimleri. Fe Dergi, 7(2), 58-71.
- Özdamar, K., (2017), Ölçek ve test geliştirme yapısal eşitlik modellemesi, Eskişehir: Nisan Kitabevi.
- Özgün, O. ve Honig, A.S. (2005). Parental involvement and spousal satisfaction with division of early childcare in Turkish families with normal children and children with special needs, Early Child Development and Care, 175(3), 259-270.
- Pai Y.P. ve Chary S.T (2013). “Dimensions of hospital service quality: a critical review perspective of patients from global studies”, Abstract International Journal of Health Care Quality Assurance, 26(4) 308-340.
- Pepperell, T. A., Paynter, J. and Gilmore, L. (2018). Social support and coping strategies of parents raising a child with autism spectrum disorder. Early Child Development and Care, 188(10), 1392-1404.
- Powell, G.N. and Greenhaus, J.H. (2010). Sex, gender, and decisions at the family - work ınterface. Journal of Management. 36(4), 1011-1039.
- Sarı, H.Y., Baser, G., Turan, J.M. (2006). Experiences of mothers of children with Down Syndrome, Paediatric Nursing, 18(4), 29-32.
- Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
- Tabachnick B. G. and Fidell, L. S. (2011). Using Multivariate Statistics. Pearson, U.S.A.
- Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, özel sayı, 74-85.
- Yıldırım Sarı, H. (2007). Zihinsel engelli çocuğu olan ailelerde aile yüklenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokul Dergisi, 11(2), 1-7.
| APA | YÜKSEL A, UYANIK Y (2023). Engelli Çocuk Sahibi Kadınların Yaşadıkları Güçlükleri Belirleme: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. , 1398 - 1419. 10.32709/akusosbil.1078601 |
| Chicago | YÜKSEL Abdulkadir,UYANIK YÜCEL Engelli Çocuk Sahibi Kadınların Yaşadıkları Güçlükleri Belirleme: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. (2023): 1398 - 1419. 10.32709/akusosbil.1078601 |
| MLA | YÜKSEL Abdulkadir,UYANIK YÜCEL Engelli Çocuk Sahibi Kadınların Yaşadıkları Güçlükleri Belirleme: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. , 2023, ss.1398 - 1419. 10.32709/akusosbil.1078601 |
| AMA | YÜKSEL A,UYANIK Y Engelli Çocuk Sahibi Kadınların Yaşadıkları Güçlükleri Belirleme: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. . 2023; 1398 - 1419. 10.32709/akusosbil.1078601 |
| Vancouver | YÜKSEL A,UYANIK Y Engelli Çocuk Sahibi Kadınların Yaşadıkları Güçlükleri Belirleme: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. . 2023; 1398 - 1419. 10.32709/akusosbil.1078601 |
| IEEE | YÜKSEL A,UYANIK Y "Engelli Çocuk Sahibi Kadınların Yaşadıkları Güçlükleri Belirleme: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması." , ss.1398 - 1419, 2023. 10.32709/akusosbil.1078601 |
| ISNAD | YÜKSEL, Abdulkadir - UYANIK, YÜCEL. "Engelli Çocuk Sahibi Kadınların Yaşadıkları Güçlükleri Belirleme: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması". (2023), 1398-1419. https://doi.org/10.32709/akusosbil.1078601 |
| APA | YÜKSEL A, UYANIK Y (2023). Engelli Çocuk Sahibi Kadınların Yaşadıkları Güçlükleri Belirleme: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(4), 1398 - 1419. 10.32709/akusosbil.1078601 |
| Chicago | YÜKSEL Abdulkadir,UYANIK YÜCEL Engelli Çocuk Sahibi Kadınların Yaşadıkları Güçlükleri Belirleme: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 25, no.4 (2023): 1398 - 1419. 10.32709/akusosbil.1078601 |
| MLA | YÜKSEL Abdulkadir,UYANIK YÜCEL Engelli Çocuk Sahibi Kadınların Yaşadıkları Güçlükleri Belirleme: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.25, no.4, 2023, ss.1398 - 1419. 10.32709/akusosbil.1078601 |
| AMA | YÜKSEL A,UYANIK Y Engelli Çocuk Sahibi Kadınların Yaşadıkları Güçlükleri Belirleme: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2023; 25(4): 1398 - 1419. 10.32709/akusosbil.1078601 |
| Vancouver | YÜKSEL A,UYANIK Y Engelli Çocuk Sahibi Kadınların Yaşadıkları Güçlükleri Belirleme: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2023; 25(4): 1398 - 1419. 10.32709/akusosbil.1078601 |
| IEEE | YÜKSEL A,UYANIK Y "Engelli Çocuk Sahibi Kadınların Yaşadıkları Güçlükleri Belirleme: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması." Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25, ss.1398 - 1419, 2023. 10.32709/akusosbil.1078601 |
| ISNAD | YÜKSEL, Abdulkadir - UYANIK, YÜCEL. "Engelli Çocuk Sahibi Kadınların Yaşadıkları Güçlükleri Belirleme: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması". Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 25/4 (2023), 1398-1419. https://doi.org/10.32709/akusosbil.1078601 |
