1934 Tarihli Talimatnameye Göre Erken Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklarla Mücadelede Seyyar Tabiplik
Yıl: 2023 Cilt: 17 Sayı: 33 Sayfa Aralığı: 75 - 96 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 04-01-2024
1934 Tarihli Talimatnameye Göre Erken Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklarla Mücadelede Seyyar Tabiplik
Öz: Tarihin ilk dönemlerinden itibaren her zaman insanlık için büyük bir tehdit olan bulaşıcı ve salgın hastalıklarla mücadelede çeşitli yollara başvurulmuştur. Gerek Osmanlı döneminde gerekse Cumhuriyet’in ilk yıllarında Türkiye’de de birçok bulaşıcı hastalıkla mücadele edilmiş ve bu mücadelede farklı uygulamalardan yararlanılmıştır. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçerken bulaşıcı ve salgın hastalıklarla mücadelede yürürlüğe konulan uygulamalardan birisi de seyyar tabiplik olmuştur. Osmanlı döneminde başlangıçta frengi ile mücadele çerçevesinde belirli vilayet ve sancaklarda görevlendirilmeye başlanan seyyar tabipler diğer bulaşıcı ve salgın hastalıklarla mücadelede de görev üstlenmişlerdir. Osmanlı döneminde seyyar tabiplerin çalışma koşullarını belirlemek için farklı talimatnameler hazırlanmıştır. Cumhuriyet döneminde de gerek frengi gerekse diğer bulaşıcı ve salgın hastalıklar devam etmiş, uzun yıllar süren savaşlar neticesinde yorgun düşmüş olan Anadolu insanını derinden etkilemiştir. Bu nedenle Cumhuriyetin ilk yıllarında da frengi ile diğer bulaşıcı ve salgın hastalıklarla mücadelede yine seyyar tabipler önemli bir yer tutmuştur. Bu bağlamda seyyar tabipler hakkında 1934 yılında yeni bir talimatname hazırlanmış ve yürürlüğe konulmuştur. Yürürlüğe konulan yeni talimatname hem öncekilerden daha geniş ve kapsamlı olması hem de erken cumhuriyet döneminin sağlık politikalarını ortaya koyması açısından oldukça önemlidir. Bu tarihten itibaren seyyar tabipler frengi ya da diğer bulaşıcı ve salgın hastalıklarla mücadelede hazırlanan yeni talimatname çerçevesinde hareket edip vazife yapacaklardı. Bu makalede de erken cumhuriyet döneminde frengi ve diğer bulaşıcı ve salgın hastalıklarla mücadelede 1934 tarihli talimatnameye göre seyyar tabiplik konusu ele alınmakta, seyyar tabiplerin görev ve sorumlulukları üzerinde durulmaktadır.
Anahtar Kelime: Itinerant Medical Practice in the Fight Against Infectious and Epidemic Diseases in the Early Republic Period According to the Instruction Dated 1934
Öz: Since the first periods of history, various methods have been used in the fight against infectious and epidemic diseases, which have always been a great threat to humanity. Both in the Ottoman period and in the first years of the Republic, many infectious diseases were fought in Turkey and different practices were used in this struggle. One of the practices put into effect in the fight against contagious and epidemic diseases during the transition period from the Ottoman Empire to the Republic was itinerant medical practice. During the Ottoman period, itinerant doctors, who were initially assigned to certain provinces and sanjaks within the framework of the fight against syphilis, also took on duties in the fight against other infectious and epidemic diseases. In the Ottoman period, different instructions were prepared to determine the working conditions of itinerant doctors. Both syphilis and other contagious and epidemic diseases continued in the Republican period and deeply affected the Anatolian people, who were tired after long years of wars. Therefore, in the first years of the Republic, itinerant doctors had an important place in the fight against syphilis and other infectious and epidemic diseases. In this context, a new regulation was prepared and put into effect in 1934 on itinerant doctors. The new instruction put into effect was very important both in terms of being wider and more comprehensive than the previous ones and revealing the health policies of the early republican period. From this date on, itinerant doctors would act and perform their duties within the framework of the new instruction prepared in the fight against syphilis or other contagious and epidemic diseases. In this article, according to the 1934 regulations, the issue of itinerant medical practice in the fight against syphilis and other infectious and epidemic diseases in the early republican period is discussed, and the duties and responsibilities of itinerant physicians are emphasized.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- “13 Mayıs 1926 tarih ve 839 Sayılı Sıtma Mücadelesi Kanunu”, Resmî Ceride, 29 Mayıs 1926, Numro: 384, s. 1-3.
- “Kastamonu Vilayetinde Teşkil Olunacak Memleket Hastaneleri ve Seyyar Heyet-i Tıbbiye Hakkında Nizamname”, Düstur, Tertib-i Sani, Cild 2, 1 Zilkaide 1327 - 11 Zilkaide 1328 / 1 Teşrin-i sani 1325 - 31 Teşrin-i sani 1326, Matbaa-i Osmaniye, Dersaadet 1330, s. 332-338.
- “Umur-ı Sıhhiyeye Müteallik Bütçeler ile Bilumum Memurin-i Sıhhiye Hakkında Kanun”, Kanun Numarası: 796, Kabul Tarihi: 1 Nisan 1926, Resmi Ceride, 12 Nisan 1926 Pazartesi, Numro: 346, s. 1.
- 1 Nisan 1926 tarihli ve 796 Numaralı Umur-ı Sıhhiyeye Müteallik Büdcelerle Bilumum Memurin-i Sıhhiye Hakkındaki Kanun ve İşbu Kanunun Üçüncü Maddesi Mucibince İdare-i Hususiyelerle Şehir Emanetleri ve Belediyeler Büdcelerinin Umur-ı Sıhhiye ve Hayriryeye Müteallik Aksamının Suret-i Tanzimi Hakkında Talimatname, İdeal Basım ve Cilt Evi, Ankara, 1935.
- Seyyar Etıbba Kolları Vezaifi Hakkında Talimatname, Arşak Garoyan Matbaası - Bab-ı Ali Caddesinde, İstanbul 1331.
- Seyyar Tabiplerin Vazifeleri Hakkında Talimatname, Ankara 1934 / Tasvip Tarihi: 9 - 4 - 1934 / 6 Ekim 1934 tarih ve 2821 numaralı Resmi Gazete ile neşredilmiştir.
- Umumi Hıfzıssıhha Kanunu / Kanun Numarası: 1593, Kabul Tarihi: 24/4/1930, T.C. Resmî Gazete, 6 Mayıs 1930 Salı, Sayı: 1489, s. 8895-8910.
- “Seyyar Tabiplerin Vazifeleri Hakkında Talimatname”, Resmi Gazete, 6 Teşrinievvel 1934, Sayı: 2821, s. 4381-4388.
- DERMAN, Orhan, “Tarih Boyunca İnsanlığın Salgın Hastalıklarla Mücadelesi”, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 63, 2020, s. 26-31.
- GÜNEŞ, Mehmet, “20. Yüzyılın Başlarında Osmanlı Devleti’nde Frengi ile Mücadelede Etkili Bir Yöntem: Seyyar Tabiplik”, History Studies, 13/5, Ekim 2021, s. 1675-1692.
- KARCI, Erol, Osmanlı Hükûmetleri’nin Sağlık Politikaları (1908-1914), Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat 2017 (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
- KÖSE, Resul, “Cumhuriyetin İlk On Yılında Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele”, Sağlık Bağlamında Edebiyat, Sanat ve Tarih, Editör: Hasan Erbay, Rating Academy Yayınları, Çanakkale 2020, s. 87-110.
- PARILDAR, Hülya, “Tarihte Bulaşıcı Hastalık Salgınları”, Tepecik Eğit. ve Araşt. Hast. Dergisi, 30 (Ek sayı), 2020, s. 19-26.
- ŞENEL, Şennur, “19. Yüzyılda Kastamonu Vilayetinde Frengi Hastalığıyla Mücadele”, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 13/1, Mart 2015, s. 256-274.
- TEKİR, Süleyman, “Erken Cumhuriyet Dönemi Türkiye’de Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele (1923-1930)”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 65, 2019, s. 407- 430.
- TÖRE, Okan, “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Bulaşıcı Hastalıklarla Savaşım”, Klimik Dergisi, 34(1), 2021, s. 1-12.
| APA | OZKAN A, KALEMLİ H (2023). 1934 Tarihli Talimatnameye Göre Erken Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklarla Mücadelede Seyyar Tabiplik. , 75 - 96. |
| Chicago | OZKAN ASAF,KALEMLİ Hüseyin 1934 Tarihli Talimatnameye Göre Erken Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklarla Mücadelede Seyyar Tabiplik. (2023): 75 - 96. |
| MLA | OZKAN ASAF,KALEMLİ Hüseyin 1934 Tarihli Talimatnameye Göre Erken Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklarla Mücadelede Seyyar Tabiplik. , 2023, ss.75 - 96. |
| AMA | OZKAN A,KALEMLİ H 1934 Tarihli Talimatnameye Göre Erken Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklarla Mücadelede Seyyar Tabiplik. . 2023; 75 - 96. |
| Vancouver | OZKAN A,KALEMLİ H 1934 Tarihli Talimatnameye Göre Erken Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklarla Mücadelede Seyyar Tabiplik. . 2023; 75 - 96. |
| IEEE | OZKAN A,KALEMLİ H "1934 Tarihli Talimatnameye Göre Erken Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklarla Mücadelede Seyyar Tabiplik." , ss.75 - 96, 2023. |
| ISNAD | OZKAN, ASAF - KALEMLİ, Hüseyin. "1934 Tarihli Talimatnameye Göre Erken Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklarla Mücadelede Seyyar Tabiplik". (2023), 75-96. |
| APA | OZKAN A, KALEMLİ H (2023). 1934 Tarihli Talimatnameye Göre Erken Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklarla Mücadelede Seyyar Tabiplik. Gazi Akademik Bakış, 17(33), 75 - 96. |
| Chicago | OZKAN ASAF,KALEMLİ Hüseyin 1934 Tarihli Talimatnameye Göre Erken Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklarla Mücadelede Seyyar Tabiplik. Gazi Akademik Bakış 17, no.33 (2023): 75 - 96. |
| MLA | OZKAN ASAF,KALEMLİ Hüseyin 1934 Tarihli Talimatnameye Göre Erken Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklarla Mücadelede Seyyar Tabiplik. Gazi Akademik Bakış, vol.17, no.33, 2023, ss.75 - 96. |
| AMA | OZKAN A,KALEMLİ H 1934 Tarihli Talimatnameye Göre Erken Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklarla Mücadelede Seyyar Tabiplik. Gazi Akademik Bakış. 2023; 17(33): 75 - 96. |
| Vancouver | OZKAN A,KALEMLİ H 1934 Tarihli Talimatnameye Göre Erken Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklarla Mücadelede Seyyar Tabiplik. Gazi Akademik Bakış. 2023; 17(33): 75 - 96. |
| IEEE | OZKAN A,KALEMLİ H "1934 Tarihli Talimatnameye Göre Erken Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklarla Mücadelede Seyyar Tabiplik." Gazi Akademik Bakış, 17, ss.75 - 96, 2023. |
| ISNAD | OZKAN, ASAF - KALEMLİ, Hüseyin. "1934 Tarihli Talimatnameye Göre Erken Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklarla Mücadelede Seyyar Tabiplik". Gazi Akademik Bakış 17/33 (2023), 75-96. |
