Osmanlıdan günümüze vatandaşlık anlayışı
Yıl: 2011 Cilt: 0 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 127 - 157 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Osmanlıdan günümüze vatandaşlık anlayışı
Öz: Osmanlı İmparatorluğu’nda vatandaşlık anlayışı, II. Meşrutiyet dönemine kadar “Osmanlılılık” ideolojisi temeline dayanmaktaydı. 1908’de II. Meşrutiyetle birlikte merkezi bir ulus devlet yaratılması hedeflenmiş ve ilk defa cemaatten topluma geçişin bir göstergesi olarak vatandaşlık kurumu ortaya çıkmıştır. Cumhuriyetin ilanını izleyen dönemde Osmanlılık fikri yerini “Türkçülük” fikrine bırakmış, vatandaşlık kavramı giderek daha milli bir çizgiye çekilmeye başlanmış, yasal düzenlemelerde milliyetçi vurgu açıkça ön plana çıkarılmıştır. 1961 Anayasası ile milliyetçi söylemden uzaklaşılmaya çalışılsa da çok partili dönemdeki uğraşlar dahi vatandaşlık anlayışını olması gereken demokratik ve eşit vatandaşlık çizgisine ulaştırmaya yetmemiştir. Bu makale ile vatandaşlık kavramının Osmanlı’dan günümüze kadar geçirdiği serüven gözler önüne serilerek günümüzde hala devam eden vatandaşlık konusundaki tartışmalar ve çözüm arayışlarına bir ışık tutmak amaçlanmıştır.
Anahtar Kelime: Konular:
The concept of citizenship from the ottoman empire to current times
Öz: The concept of citizenship in Ottoman Empire was based on “ottomanism ideology” untill the Second Constitutional Monarchy. In 1908, with the Second Constitutional Monarchy, a creation of a centralized nation-state was targeted and, for the first time, a citizenship organization was born as a sign of transit from “congregation” to “community”. In the following years after the declaration of the Republic, “ottomanism ideology” gave way to “turkism ideology”, the citizenship concept was started to bring to a more nationalist point and the nationalist emphasis was taken clearly to the forefront. Although there was an attempt to move away from the nationalist expression via the 1961 Constitution and the efforts in multi-parties period, it was not able to bring the concept of citizenship to a standart of democratic and equal citizenship concept. This article aims to sheed light on the continuing discussion and research for results related to citizenship while the history of the concept of citizenship from Ottoman Empire to current times is brought into sharp relief.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
- Akçam, Taner, “Hızla Türkleşiyoruz”, Cumhuriyet, Demokrasi ve Kimlik, Haz. Nuri Bilgin, Bağlam Yayıncılık, İstanbul, 1997.
- Aybay, Rona Yurttaşlık (Vatandaşlık) Hukuku Ders Kitabı ve Temel Yasa Metinleri, Ankara, 1982.
- Aybay, Rona, Vatandaşlık Hukuku, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2008.
- Bali, Rıfat N., “Cumhuriyet Döneminde Azınlıklar Politikası”, Birikim, 1998, S. 115.
- Berzeg, Kazım, “İnsan Hak ve Özgürlükleri, Demokrasi, AB Kriterlerine Uyum ve Çağdaşlaşma İçin Atatürk’ün 1924 Anayasası’nı Tekrar Yürürlüğe Koyalım”, Yeni Türkiye, Avrupa Birliği Özel Sayısı, 2000, S. 35.
- Boineau, Jacques, “Fransa’da Devrim Döneminde Yurttaşlar ve Yurttaşlık”, Dersimiz: Yurttaşlık, Haz. Turhan Ilgaz, Çev. Yeşim Küey, Kesit Yayıncılık, İstanbul, 1998.
- Bora, Tanıl, “İnşa Dönemi Türk Milli Kimliği”, Toplum ve Bilim, 1996, S. 71.
- Caymaz, Birol, Türkiye’de Vatandaşlık Resmi İdeoloji ve Yansımaları, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2007.
- Çağaptay, Soner, “Kim Türk, Kim Vatandaş? Erken Cumhuriyet Dönemi Vatandaşlık Rejimi Üzerine Bir Çalışma”, Toplum ve Bilim, 2003, S. 98.
- Çeçen, Anıl, Türkiye Cumhuriyeti Ulus Devleti, Ulusal Türkiye Dizisi:5, Fark Yayınları, 1. Basım, Ankara, 2007.
- Düstur, Üçüncü baskı, C. 9.
- Düstur, Üçüncü baskı, C. 12.
- Düstur, Üçüncü baskı, C. 13.
- Erdem, F. H.-Bağlı, Mahzar, “Modernleşme ve Ulus Devlet Olgusu Kıskacında Azınlıklar Sorunu: Süryaniler”, Süryaniler ve Süryanilik III, Haz. Ahmet Taşgın ve diğerleri, Ankara, 2005.
- Erözden, Ozan, Ulus Devlet, Ankara, Dost Kitabevi, 1997.
- Göçek, Fatma Müge, “Türkiye’de Çoğunluk, Azınlık ve Kimlik Anlayışı”, Türkiye’de Çoğunluk ve Azınlık Politikaları: AB Sürecinde Yurttaşlık Tartışmaları, Der. Ayhan Kaya, Turgut Tarhanlı, Tesev Yayınları, İstanbul, 2005.
- Göze, Ayferi, Siyasal Düşünceler ve Yönetimler, İstanbul, Beta, 1995.
- Işın, Engin-İşyar, Bora, “Türkiye’de Ulus-Devlet ve Vatandaşlığın Doğuşu”, Türkiye’de Çoğunluk ve Azınlık Politikaları: AB Sürecinde Yurttaşlık Tartışmaları, Der. Ayhan Kaya, Turgut Tarhanlı, Tesev Yayınları, İstanbul, 2005.
- İnan, Afet, Atatürk’ün Yazdığı Yurttaşlık Bilgileri, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul, 1998.
- Kahraman, H. Bülent, “Kemalist Cumhuriyetçilik, Yurttaşlık ve Demokrasi İlişkisi”, Varlık, 1996.
- Köprülü, M. Fuad, Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluşu, Ötüken Yayınları, İstanbul, 1981.
- Lewis, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, Çev. Metin Kıratlı, T.T.K. Basımevi, Ankara, 1984.
- Nomer, Ergin, Türk Vatandaşlık Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2010.
- Oran, Baskın, “İnşa Döneminde Türk Milli Kimliği”, Toplum ve Bilim, 1996, S. 71.
- Oran, Baskın, Türkiye’de Azınlıklar, Kavramlar, Lozan, İç Mevzuat, İçtihat, Uygulama, Tesev Yayınları, İstanbul, 2004.
- Ökçün, A. Gündüz, Yabancıların Türkiye’de Çalışma Hürriyeti, 2. Baskı, Ankara 1998.
- Özbudun, Ergun, “Milli Mücadele ve Cumhuriyetin Resmi Belgelerinde Yurttaşlık ve Kimlik Sorunu”, Cumhuriyet, Demokrasi, Kimlik, Ed. Nuri Bilgin, Bağlam Yayınları, İstanbul, 1997.
- Özbudun, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Ankara 1998.
- Reisenberg, Peter, Citizenship in the Western Tradition, Plato to Rousseau, The University of North Carolina Pres, U.S.A., 1992.
- Tanör, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, YKY, İstanbul, 1992.
- TBMM Zabıt Ceridesi, C. 1983.
- Toprak, Zafer, “80. Yıldönümünde ‘Hürriyetin İlanı’ (1908) ve Rehber-i İttihad”, Toplum ve Bilim, S. 42, Yaz 1988.
- Turan, Şerafettin, Türk Kültür Tarihi, Bilgi Yayınları, Ankara, 1990.
- Ünsal, Artun (Der.), 75 Yılda Tebaa’dan Yurttaş’a Doğru, Tarih Vakfı, İstanbul, 1998.
- Üstel, Füsun, Makbul Vatandaşın Peşinde, İletişim Yayınları, İstanbul, 2004.
| APA | POLAT E (2011). Osmanlıdan günümüze vatandaşlık anlayışı. , 127 - 157. |
| Chicago | POLAT Ezgi Güzel Osmanlıdan günümüze vatandaşlık anlayışı. (2011): 127 - 157. |
| MLA | POLAT Ezgi Güzel Osmanlıdan günümüze vatandaşlık anlayışı. , 2011, ss.127 - 157. |
| AMA | POLAT E Osmanlıdan günümüze vatandaşlık anlayışı. . 2011; 127 - 157. |
| Vancouver | POLAT E Osmanlıdan günümüze vatandaşlık anlayışı. . 2011; 127 - 157. |
| IEEE | POLAT E "Osmanlıdan günümüze vatandaşlık anlayışı." , ss.127 - 157, 2011. |
| ISNAD | POLAT, Ezgi Güzel. "Osmanlıdan günümüze vatandaşlık anlayışı". (2011), 127-157. |
| APA | POLAT E (2011). Osmanlıdan günümüze vatandaşlık anlayışı. Ankara Barosu Dergisi, 0(3), 127 - 157. |
| Chicago | POLAT Ezgi Güzel Osmanlıdan günümüze vatandaşlık anlayışı. Ankara Barosu Dergisi 0, no.3 (2011): 127 - 157. |
| MLA | POLAT Ezgi Güzel Osmanlıdan günümüze vatandaşlık anlayışı. Ankara Barosu Dergisi, vol.0, no.3, 2011, ss.127 - 157. |
| AMA | POLAT E Osmanlıdan günümüze vatandaşlık anlayışı. Ankara Barosu Dergisi. 2011; 0(3): 127 - 157. |
| Vancouver | POLAT E Osmanlıdan günümüze vatandaşlık anlayışı. Ankara Barosu Dergisi. 2011; 0(3): 127 - 157. |
| IEEE | POLAT E "Osmanlıdan günümüze vatandaşlık anlayışı." Ankara Barosu Dergisi, 0, ss.127 - 157, 2011. |
| ISNAD | POLAT, Ezgi Güzel. "Osmanlıdan günümüze vatandaşlık anlayışı". Ankara Barosu Dergisi 3 (2011), 127-157. |
