1928-1960 Yılları Arasında Türkiye’ye Yapılan Siyasi ve Diplomatik Ziyaretlerde Yabancı Devlet Liderlerine Verilen Hediyeler

Yıl: 2023 Cilt: Sayı: 62 Sayfa Aralığı: 17 - 29 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.53568/yyusbed.1377595 İndeks Tarihi: 30-03-2024

1928-1960 Yılları Arasında Türkiye’ye Yapılan Siyasi ve Diplomatik Ziyaretlerde Yabancı Devlet Liderlerine Verilen Hediyeler

Öz:
Hediye, tarih boyunca bütün kültürlerde görülen evrensel bir unsurdur. Bu kültürel unsurun amaçları, özellikleri, biçimleri devlet ve toplumlara göre farklılık göstermektedir. İlk Türk devletlerinden itibaren çeşitli kavramlarla ifade edilen hediye Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kurulmasından sonra da değişen şartlara göre devam ettirilen bir gelenek olmuştur. Atatürk Döneminden itibaren Türkiye’ye gelen yabancı devlet başkanlarına verilen diplomatik hediyeler, muhatap ülke ile siyasî, kültürel, ekonomik ilişkilerde olumlu bir ortam oluşturmak, ikili ilişkilerini geliştirmek, çeşitli sektörlerdeki işbirliğini devamlı kılmak gibi amaçlara katkı sağlamıştır. Türkiye’nin uluslararası ve bölgesel politikalarında dostluk, barış ve dayanışmanın bir aracı olmuştur. Ayrıca hediyeler ile özellikle Orta Doğu, Balkanlar ve Asya ülke liderlerine karşı Türkiye’nin zenginliklerini göstermek ve saygınlıklarını artırmak gibi sembolik hedeflerde gözetilmiştir. Bu çalışmada konu, arşiv belgeleri, süreli yayınlar, telif ve tetkik eserler gibi kaynaklardan yararlanılarak ele alınmıştır. Buna göre; Atatürk Dönemi’nde Türkiye’ye gelen Afganistan Kralı Amânullah Han’dan itibaren pek çok devlet başkanına sunulan diplomatik hediyelerin neler olduğu ve sunuş biçimlerine değinilmiştir. İsmet İnönü’nün cumhurbaşkanı olduğu yıllarda gerçekleşen ziyaretlerin azlığı dikkat çekmiştir. Diplomatik ziyaretlerin oldukça arttığı bir dönem olan Demokrat Parti iktidarı yıllarında ise hediye takdim edilen ülkelerde bariz farklılıklar ve farklı uygulamalara dikkat çekilmiştir. Çalışmamızda her üç dönemde Türkiye’ye yapılan tüm üst düzey siyasi ve diplomatik ziyaretler incelenmiştir. Bu ziyaretlerde yabancı devlet başkanlarına verilen hediyeler arşivler, basın, hatıratlar ve telif eserlerde yer alan sınırlı bilgilere dayalı olarak tespit edilmiştir.
Anahtar Kelime: Atatürk Demokrat Parti İsmet İnönü Türkiye ziyaret hediye

Gifts Given to Foreign State Leaders During Political and Diplomatic Visits to Türkiye Between 1928-1960

Öz:
The gift is a universal element seen in all cultures throughout history. The purposes, features and forms of this cultural element vary according to states and societies. Expressed with various concepts since the first Turkish states, the gift has become a tradition that has been continued according to changing conditions after the establishment of the Republic of Turkey. Diplomatic gifts given to foreign heads of state who came to Turkey since the Atatürk Era have contributed to purposes such as creating a positive environment in political, cultural and economic relations with the recipient country, improving bilateral relations, and continuing cooperation in various sectors. It has been a tool of friendship, peace and solidarity in Turkey's international and regional policies. In addition, symbolic goals were pursued with the gifts, such as showing Turkey's riches and increasing their prestige, especially to the leaders of the Middle East, the Balkans and Asia. In this study, the subject is discussed using sources such as archive documents, periodicals, copyrighted and research works. According to this, the diplomatic gifts presented to many heads of state starting from Afghanistan King Amanullah Khan, who came to Turkey during the Atatürk Era, and their presentation styles were mentioned. The scarcity of visits during the years when İsmet İnönü was president attracted attention. During the Democratic Party rule, a period in which diplomatic visits increased considerably, obvious differences and different practices were drawn in the countries where gifts were presented. In our study, all high-level political and diplomatic visits to Turkey in all three periods were examined. The gifts given to foreign heads of state during these visits were determined based on limited information in archives, press, memoirs and copyrighted works.
Anahtar Kelime: Atatürk Democrat Party İsmet İnönü Türkiye visit gift

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • BCA, 030.010/260.748.13.
  • BCA, 030.010/758.17.
  • BCA, 030.18.01/028.23.7.
  • BCA, 030.18.01/028.25.19.
  • BCA, 030.18.01/028.28.20.
  • BCA, 030.18/45.35.5.
  • CBA, Yer No: 3/3-30, Fihrist No: 1500.
  • CBA, Yer No: 3/7-2, Fihrist No: 3617.
  • CBA, Yer No: 3/7-2, Fihrist No: 3617-13.
  • Akbaş, İ. (2008). Afgan Kralı Emanullah Han’ın Türkiye gezisi. ÇTTAD, 7(16-17), 311-333.
  • Atatürk’ün milli dış politikası (Cumhuriyet dönemine ait 100 belge) 1923-1938. (II. Cilt) (1981). Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Ayhan, İ. (2014). Demokrat Parti Dönemi’nde Türkiye’yi ziyaret eden devlet başkanları ve bu ziyaretlerin Türk basınına yansımaları [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Bardakoğlu, A. (1998). Hediye. İslam Ansiklopedisi, (c. 17, ss. 151-155). Türk Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Belen, A. (2011). Türk basınına göre Türkiye-Irak ilişkilerinde Türkmenler (1926-2001) [Doktora Tezi]. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Bostancı, M. (2013). Suudi Arabistan Devleti’nin kuruluşu ve Türkiye Suudi Arabistan ilişkileri (1926-1990) (Tez No. 348177) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Çakmak, Z. (2007). Yunanistan Başbakanı Panagis Tsaldaris’in Türkiye’yi ziyareti (10–17 Eylül 1933). Turkish Studies, 2(4), 1271-1282.
  • Çelebi, M. (2015). Atatürk Dönemi ve sonrasında Türkiye-İtalya ilişkilerini etkileyen faktörler. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 31(91), 93-130.
  • Erhan, Ç. (2002). ABD ve NATO’yla ilişkiler, Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt: I. İletişim Yayınları.
  • Erdoğan, T. (2006). Modern Suudi Arabistan Devleti’nin doğuşu (1914-1932) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Ertan, T. F., Demirtaş, B. (2021). Demokrat Parti Dönemi’nde Türk diplomasi araçlarına iki örnek: yabancı devlet adamlarına verilen fahri hemşehrilik ve fahri doktora payeleri. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 8(4), 1709- 1729.
  • Ertan, T. F., Demirtaş, B. (2022). Türkiye’yi ziyaret eden yabancı devlet adamlarının Ankara günleri (1923-1960). Ankara: Koç Üniversitesi VEKAM Yayınları.
  • Gönlübol, M., Sar, C. (1995). Olaylarla Türk dış politikası (1919-1973). Cilt: 1. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Kitabevi.
  • Granda, C. (2008). Atatürk’ün uşağının gizli defteri. Kent Kitap.
  • Grew, J. C. (1952). Gazi ve İsmet Paşa çalkantılı dönem 1922-1932. (M. Aşkın ve N. Uğurlu, Çev.). Örgün Yayınevi.
  • Karpat, K. (1996). Türk demokrasi tarihi, sosyal, ekonomik, kültürel temeller. Afa Yayınları.
  • Kinross, L. (1990). Atatürk. (N. Sander, Çev.). Altın Kitaplar Basımevi.
  • Kocatürk, U. (1999). Doğumundan ölümüne kadar kaynakçalı Atatürk günlüğü. Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
  • Oğul, B. (2018). Türkiye ve Yunanistan arasındaki karşılıklı ziyaretler (1950-1955) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Okur, M. (2004). Atatürk tarafından yabancı devlet başkanlarına verilen hediyeler. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 9(33), 79-88.
  • Özer, İ. (2013). Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk resmi konuğu Afgan Kralı Amânullah Han’ın Türkiye ziyaretinin Türk basınındaki yansımaları (1928). Turkish Studies, 8(11), 279-291.
  • Özyürek, M. (2016). Cumhuriyet dönemi Türkiye-Japonya ilişkileri çerçevesinde Japon prensi Takamatsu’nun Türkiye ziyareti. Atatürk Dergisi, 5(2), 15-28.
  • Sarınay, Y. (1988). Türkiye’nin Batı İttifakı’na yönelişi ve Nato’ya girişi. Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Soysal, İ. (1991). Türkiye’nin siyasal andlaşmaları (1920-1945). Cilt: 1. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Şahbaz, M. (2018). Eski Türklerde hediyeleşme. Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi, 3(2), 141-155.
  • Şimşir, B. (1981). Atatürk’ün devlet adamlarıyla görüşmeleri. Belleten, XLV(177), 179-196.
  • Şimşir, B. (2002). Atatürk ve Afganistan. ASAM Yayınları.
  • Şişman, A. (2000). Atatürk Döneminde Türkiye-Suudi Arabistan ilişkilerinin başlaması ve ilk diplomatik temaslar. Atatürk IV. Uluslararası Kongresi (25-29 Ekim 1999) Türkistan- Kazakistan, C I. Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
  • Tulça, E. (2003). Atatürk Venizelos ve bir diplomat Enis Bey. Simurg Kitapçılık.
  • Tuncer, H. (2012). İsmet İnönü’nün dış politikası (1938-1950) İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye. Kaynak Yayınları.
  • Ulusu, M. K. (2008). Atatürk’ün yanı başında. İstanbul: Doğan Yayıncılık.
  • Umar, Ö. O. (2010). Cumhuriyet Döneminde Atatürk’ün Orta Doğu politikası (1923-1938). Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi, 6(2), 47-83.
  • Ünal, E. (2007). Cumhuriyet’in ilk resmi konuğu. Popüler Tarih Dergisi, (78), 47.
  • Yılmaz: (2019). 1950-1960 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti-Yugoslavya ilişkileri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
APA DEMIRTAS B (2023). 1928-1960 Yılları Arasında Türkiye’ye Yapılan Siyasi ve Diplomatik Ziyaretlerde Yabancı Devlet Liderlerine Verilen Hediyeler. , 17 - 29. 10.53568/yyusbed.1377595
Chicago DEMIRTAS BAHATTIN 1928-1960 Yılları Arasında Türkiye’ye Yapılan Siyasi ve Diplomatik Ziyaretlerde Yabancı Devlet Liderlerine Verilen Hediyeler. (2023): 17 - 29. 10.53568/yyusbed.1377595
MLA DEMIRTAS BAHATTIN 1928-1960 Yılları Arasında Türkiye’ye Yapılan Siyasi ve Diplomatik Ziyaretlerde Yabancı Devlet Liderlerine Verilen Hediyeler. , 2023, ss.17 - 29. 10.53568/yyusbed.1377595
AMA DEMIRTAS B 1928-1960 Yılları Arasında Türkiye’ye Yapılan Siyasi ve Diplomatik Ziyaretlerde Yabancı Devlet Liderlerine Verilen Hediyeler. . 2023; 17 - 29. 10.53568/yyusbed.1377595
Vancouver DEMIRTAS B 1928-1960 Yılları Arasında Türkiye’ye Yapılan Siyasi ve Diplomatik Ziyaretlerde Yabancı Devlet Liderlerine Verilen Hediyeler. . 2023; 17 - 29. 10.53568/yyusbed.1377595
IEEE DEMIRTAS B "1928-1960 Yılları Arasında Türkiye’ye Yapılan Siyasi ve Diplomatik Ziyaretlerde Yabancı Devlet Liderlerine Verilen Hediyeler." , ss.17 - 29, 2023. 10.53568/yyusbed.1377595
ISNAD DEMIRTAS, BAHATTIN. "1928-1960 Yılları Arasında Türkiye’ye Yapılan Siyasi ve Diplomatik Ziyaretlerde Yabancı Devlet Liderlerine Verilen Hediyeler". (2023), 17-29. https://doi.org/10.53568/yyusbed.1377595
APA DEMIRTAS B (2023). 1928-1960 Yılları Arasında Türkiye’ye Yapılan Siyasi ve Diplomatik Ziyaretlerde Yabancı Devlet Liderlerine Verilen Hediyeler. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (62), 17 - 29. 10.53568/yyusbed.1377595
Chicago DEMIRTAS BAHATTIN 1928-1960 Yılları Arasında Türkiye’ye Yapılan Siyasi ve Diplomatik Ziyaretlerde Yabancı Devlet Liderlerine Verilen Hediyeler. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , no.62 (2023): 17 - 29. 10.53568/yyusbed.1377595
MLA DEMIRTAS BAHATTIN 1928-1960 Yılları Arasında Türkiye’ye Yapılan Siyasi ve Diplomatik Ziyaretlerde Yabancı Devlet Liderlerine Verilen Hediyeler. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol., no.62, 2023, ss.17 - 29. 10.53568/yyusbed.1377595
AMA DEMIRTAS B 1928-1960 Yılları Arasında Türkiye’ye Yapılan Siyasi ve Diplomatik Ziyaretlerde Yabancı Devlet Liderlerine Verilen Hediyeler. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2023; (62): 17 - 29. 10.53568/yyusbed.1377595
Vancouver DEMIRTAS B 1928-1960 Yılları Arasında Türkiye’ye Yapılan Siyasi ve Diplomatik Ziyaretlerde Yabancı Devlet Liderlerine Verilen Hediyeler. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2023; (62): 17 - 29. 10.53568/yyusbed.1377595
IEEE DEMIRTAS B "1928-1960 Yılları Arasında Türkiye’ye Yapılan Siyasi ve Diplomatik Ziyaretlerde Yabancı Devlet Liderlerine Verilen Hediyeler." Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, , ss.17 - 29, 2023. 10.53568/yyusbed.1377595
ISNAD DEMIRTAS, BAHATTIN. "1928-1960 Yılları Arasında Türkiye’ye Yapılan Siyasi ve Diplomatik Ziyaretlerde Yabancı Devlet Liderlerine Verilen Hediyeler". Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 62 (2023), 17-29. https://doi.org/10.53568/yyusbed.1377595