Kireçli Topraklarda Farklı Formlardaki Fosforun Hareketliliği, Fosfor Fraksiyonları Ve Mısır Bitkisinin Fosfor Alımının Belirlenmesi
Proje Grubu: ÇAYDAG Sayfa Sayısı: 75 Proje No: 121R104 Proje Bitiş Tarihi: 01.03.2023 Metin Dili: Türkçe DOI: 121R104 İndeks Tarihi: 02-04-2024
Kireçli Topraklarda Farklı Formlardaki Fosforun Hareketliliği, Fosfor Fraksiyonları Ve Mısır Bitkisinin Fosfor Alımının Belirlenmesi
Öz: Bitkisel üretimde yaygın olarak kullanılan katı fosforlu kimyasal gübreler ile toprağa uygulanan fosforun toprak özelliklerine, gübre özelliklerine, gübrenin uygulama zamanı ve şekli gibi faktörlere bağlı olarak hareketinin kısıtlı olması ve yarayışlı olmayan fraksiyonlara dönüşümü gibi nedenlerle önemli düzeyde kayıpların olduğu bilinmektedir. Fosfor kaynaklarının sınırlı olduğu düşünüldüğünde fosforlu gübrelerin etkin bir şekilde kullanılması, meydana gelen kayıpların azaltılması ve bitkilerin alım etkinliğinin arttırılması oldukça önemlidir. Bu nedenle çalışmamızda kireçli ve bazik reaksiyonlu bir toprağa, farklı fosforlu gübre (birincil ortofosfat formda fosfor içeren katı ve sıvı MAP, ikincil ortofosfat formunda fosfor içeren katı ve sıvı DAP, polifosfat formunda fosfor içeren APP) uygulamalarının fosforun toprakta hareketliliği, toprağın 0-5 cm, 5-10 cm, 10-15 cm ve 15-20 cm derinliklerindeki toprak çözelti P içeriği, uygulamaların toprağın farklı derinliklerindeki (0-5 cm ve 5-20 cm) alınabilir P içeriğine, fosfor fraksiyonlarına (labil-P, Fe bağlı-P, Ca bağlı-P, toplam-P ve organik-P) dönüşümü ve fosfor fraksiyonlarının dağılımlarına etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla bitkisiz ve bitkili olmak üzere 2 deneme kurulup yürütülmüştür. Çalışma sonucunda, katı fosforlu gübre (katı MAP ve katı DAP) uygulamaları yerine sıvı fosforlu gübre (sıvı MAP, sıvı DAP ve APP) uygulamalarının toprakta fosforun hareketliliğini artırdığı belirlenmiştir. Ayrıca bitkiye yarayışlı P, labil-P fraksiyon içeriği, topraktaki fosforun hareketi ve fosfor agronomik ve geri alım etkinlikleri en yüksek polifosfat formunda fosfor içeren APP uygulaması ile belirlenmiştir. Sonuç olarak, bitkisel yetiştiricilikte verim ve kalitenin artırılması yanında fosfor fiksasyonun azaltılmasında, kireçli ve alkalin reaksiyonlu topraklarda öncelikle polifosfat ya da birincil ortofosfat (H2PO4-) iyonu şeklinde fosfor içeren sıvı gübrelerin kullanılmasını önerebiliriz.
Anahtar Kelime: Determination of Mobility of Phosphorus in Different Forms, Phosphorus Fractions and Phosphorus Uptake of Maize in Calcareous Soils
Öz: It is known that there are significant losses due to the limited movement of the solid phosphorus chemical fertilizers, which are widely used in crop production, and the phosphorus applied to the soil, due to factors such as soil properties, fertilizer properties, application time and form of the fertilizer, and its conversion to unsuitable fractions. Considering that phosphorus resources are limited, it is very important to use phosphorus fertilizers effectively, to reduce losses and to increase the uptake efficiency of plants. Therefore, in our study, the application of different phosphorus fertilizers (solid and liquid MAP containing phosphorus in primary orthophosphate form, solid and liquid DAP containing phosphorus in the form of secondary orthophosphate, APP containing phosphorus in the form of polyphosphate) on a calcareous and basic reaction soil, the mobility of phosphorus in the soil, available P content in different depths of the soil (0-5 cm and 5-20 cm), phosphorus fractions (labile-P, Fe bound-P, Ca bound-P, total-P and organic-P) conversion and the effects of phosphorus fractions on their distribution were aimed. For this purpose, two experiments were set up and carried out, one without and one with plants. As a result of the study, it was determined that liquid phosphorus fertilizer (liquid MAP, liquid DAP and APP) applications instead of solid phosphorus fertilizer (solid MAP and solid DAP) applications increased the mobility of phosphorus in the soil. In addition, the content of the available P, labile-P fraction, the movement of phosphorus in the soil, and the agronomic and reuptake efficiencies of phosphorus were determined by the application of APP containing phosphorus in the form of polyphosphate. As a result, we can recommend the use of liquid fertilizers containing phosphorus in the form of polyphosphate or primary orthophosphate (H2PO4-) ion in calcareous and alkaline reaction soils, in order to increase yield and quality as well as to reduce phosphorus fixation in plant cultivation.
Anahtar Kelime: Erişim Türü: Erişime Açık
- KAYNAKÇA Akhtar, M., Yaqub, M., Naeem, A., Ashraf, M., Hernandez, V. E. 2016. Improving phosphorus uptake and wheat productivity by phosphoric acid application in alkaline calcareous soils. Journal of the Science of Food and Agriculture, 96 (11), 3701-3707.
- Balemi, T., Negisho, K., 2012, Management of soil phosphorus and plant adaptation mechanisms to phosphorus stress for sustainable crop production: a review, Journal of soil science and plant nutrition, 12 (3), 547-562.
- Bertram, T. H., Thornton, J. A., Riedel, T. P., Middlebrook, A. M., Bahreini, R., Bates, T. S., Coffman, D. J. 2009. Direct observations of N2O5 reactivity on ambient aerosol particles. Geophysical Research Letters, 36 (19).
- Bertrand, I., McLaughlin, M. J., Holloway, R. E., Armstrong, R. D., McBeath, T. J. 2006. Changes in P bioavailability induced by the application of liquid and powder sources of P, N and Zn fertilizers in alkaline soils, 74 (1), 27-40.
- Bouyoucos, G. J. 1951. A recalibration of the hydrometer method for making mechanical analysis of soils 1, Agronomy Journal, 43 (9), 434- 438.
- Brady, N. C., Weil, R. R., Weil, R. R. 2008. The nature and properties of soils (Vol. 13, pp. 662- 710). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall. Bremner, J. 1965. Inorganic forms of nitrogen, Methods of Soil Analysis: Part 2 Chemical and Microbiological Properties, 9, 1179-1237.
- Cartwright, B., Tiller, K., Zarcinas, B., Spouncer, L. 1983. The chemical assessment of the boron status of soils, Soil Research, 21 (3), 321-332.
- Chapman, V. J. 1960. Salt marshes and salt deserts of the world. London and New York, 213- 214.
- Clarkson, J. M., Mitchell, D. L. 1981. The importance of DNA damage and repair in the cell cycle sensitivity of CHO cells to nitrogen mustard. Radiation research, 88(3), 587-596.
- Cordell, D., Drangert, J. O., White, S. 2009. The story of phosphorus: global food security and food for thought. Global environmental change, 19(2), 292-305.
- Cordell, D., White, S. 2013. Sustainable phosphorus measures: strategies and technologies for achieving phosphorus security, 3 (1), 86-116. Demiralay, İ. 1993. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, 1993, Toprak fiziksel analizleri, 143, 13-19.
- Durgun, B. 2016. Farklı Toprak Ordolarında Fosfor Fiksasyonlarının Profil Bazlı Değişimi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü,Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 86 sayfa, Isparta. Do Nascimento, C. A., Pagliari, P. H., Faria, L. D. A., Vitti, G. C. 2018. Phosphorus mobility and behavior in soils treated with calcium, ammonium, and magnesium phosphates. Soil Science Society of America Journal, 82(3), 622-631.
- Erenoğlu, E., Dündar, Ş. 2020. Applıcatıon of lıquıd phosphorus fertılızer ımproves the ın calcareous soıls. Applıed Ecology And Envıronmental avaılabılıty of phosphorus Research, 18(2), 3615-3626.
- Ergene, A. 1982. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Toprak Biliminin Esasları, 289. Fageria, N. K., Baligar, V. C. 2005. Enhancing nitrogen use efficiency in crop plants. Advances in agronomy, 88, 97-185
- FAO, 1990. Micronutrient Assessment at the Country Level: An International Study, FAO Soil Bulletin by Mikko Sillanpaa. Rome., 63, p. Gahoonia, T. S., Nielsen, N. E., Lyshede, O. B. 1999. Phosphorus (P) acquisition of cereal cultivars in the field at three levels of P fertilization. Plant and Soil, 211(2), 269-281.
- Gasser, J. K. R. 1961. Soil nitrogen. VI.—correlations between laboratory measurements of soil mineral N and crop yields and responses in pot and field experiments. Journal of the Science of Food and Agriculture, 12(8), 562-573.
- Gilland, B. J. E. 1993. Cereals, nitrogen and population: an assessment of the global trends, 17 (2), 84-88.
- Hashmi, Z. U. H., Khan, M. J., Akhtar, M., Sarwar, T., Khan, M. J. 2017. Enhancing phosphorus uptake and yield of wheat with phosphoric acid application in calcareous soil. Journal of the Science of Food and Agriculture, 97(6), 1733-1739
- Higgs, B., Johnston, A. E., Salter, J. L., Dawson, C. J. 2000. Some aspects of achieving sustainable phosphorus use in agriculture. Journal of Environmental Quality, 29(1), 80-87.
- Hill, M. W., Hopkins, B. G., Jolley, V. D., Webb, B. L. 2015. Phosphorus mobility through soil increased with organic acid-bonded phosphorus fertilizer (Carbond® P). Journal of Plant Nutrition, 38(9), 1416-1426.
- Hızalan, E., Ünal, H. 1966. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Topraklarda önemli kimyasal analizler, 278, 5-7.
- Holloway, R. E., Bertrand, I., Frischke, A. J., Brace, D. M., McLaughlin, M. J., Shepperd, W. 2001. Improving fertiliser efficiency on calcareous and alkaline soils with fluid sources of P, N and Zn. Plant and Soil, 236, 209-219.
- Hou, J., Evans, L. J., Spiers, G. A. 1994. Boron fractionation in soils. Comm. Soil Sci. Plant Anal. 25: 1841-1853.
- Hosseinpur, A. R., Tadayon, M. R. 2013. Potassium quantity–intensity parameters and their correlation with bean plant indices in some calcareous soils. Communications in soil science and plant analysis, 44(9), 1480-1488.
- Jackson, M. 1962. Soil Chemical Analysis. Prentice-Hall, Inc. 183, New York. Johan, P. D., Ahmed, O. H., Omar, L. ve Hasbullah, N. A. 2021. Phosphorus transformation in soils following co-application of charcoal and wood ash, 11/10.
- Karakaş, E. A. 2018. Uzun yıllar işlenen ve işlenmeyen topraklarda farklı fosfor fraksiyonlarının belirlenmesi/Determination of different phosphorus fractions of long term cultivated and uncultivated soils (Doctoral dissertation).
- Korkmaz, K. 2005. Kireçli toprakların fosfor durumlarının belirlenmesi ve fosfor uygulamasının mısır verimine etkisi Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 136s. Adana.
- Korkmaz, K., İbrikçi, H. 2010. Kireçli topraklarda fosfor dinamiğinin belirlenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 25(1), 44-52.
- Kulluk, D. A. 2022. Şeker Pancarına Uygulanan Katı Ve Sıvı Gübrelerin Etkinliklerinin Karşılaştırılması, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Konya.
- Kuo, S. 1996. Phosphorus. In ‘Methods of chemical analysis. Part 3. Chemical methods’.(Eds DL Sparks, AL Page, PA Helmke, RH Loeppert, PN Soltanpour, MA Tabatabai, CT Johnston, ME Sumner) pp. 869–919.
- Soil Science Society of America, Inc.: Madison, WI. Lindsay, W. L., Norvell, W. 1978. Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese, and copper 1, Soil Science Society of America Journal, 42 (3), 421-428.
- Lombi, E., McLaughlin, M. J., Johnston, C., Armstrong, R. D. ve Holloway, R. E. 2005. Mobility, solubility and 34 lability of fluid and granular forms of P fertiliser in calcareous and non- calcareous soils under laboratory conditions. Plant and Soil, 269(1), 2-34.
- Mahdi, H. H. M. 2018. Atabey Ovası Topraklarında Fosfor Fraksiyonlarının Toprak Özellikleriyle İlişkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi , Fen Bilimleri Enstitüsü ,Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 82 sayfa, Isparta.
- Manual, 1951. United States. Bureau of Plant Industry Soils Agricultural Engineering United States. Science Education Administration. Soil survey manual. US Department of Agriculture. 18. Mamathashree, C. M., Girijesh, G. K., Vinutha, B. S. 2018. Phosphorus dynamics in different soils. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry, 7(1), 981-985.
- McBeath, T. M., Armstrong, R. D., Lombi, E., McLaughlin, M. J., Holloway, R. E. 2005. Responsiveness of wheat to liquid and granular phosphorus fertilisers in southern Australian soils. Soil Research, 43(2), 203-212.
- McBeath, T. M., McLaughlin, M. J., Armstrong, R. D., Bell, M., Bolland, M. D. A., Conyers, M. K. ve Mason, S. D. 2007. Predicting the response of wheat to liquid and granular phosphorus fertilisers in Australian soils. Soil Research, 45(6), 448-458.
- McBeath, T., Lombi, E., McLaughlin, M., Bünemann, E. K. 2009. Exchangeability of orthophosphate and pyrophosphate in soils: a double isotopic labelling study, Journal plant and soil, 314 (1), 243-252.
- Ojekami, A., Ige, D., Hao, X., Akinremi, O. 2011. Phosphorus mobility in a soil with long term manure application. Journal of Agricultural Science, 3(3), 25.
- Olsen, S. R. 1954. Estimation of available phosphorus in soils by extraction with sodium bicarbonate, 939, US Department of Agriculture. Pierzynski, G. M. 2000. Methods of phosphorus analysis for soils, sediments, residuals, and waters, North Carolina State University Raleigh. Pratt, P. F. 1965.
- Potassium. Method of soil analysis, Part 2, Chemical and microbiological properties, AL Page. Amer, Soc, of Argon, Inc, Pub, Argon, Series, (9).
- Sağlam, N. 1992. Trakya koşullarında beş makarnalık buğday çeşidinde farklı azotlu gübre dozları ve verilme zamanlarının verim ve kalite üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi Trakya Üniversite Ziraat Fakültesi Fen Bilimleri Enstitüsü Edirne.
- Sayğan, E. P. 2007 Harran ovasındaki bazı toprak serilerinin fosfor fraksiyonları, Harran Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü/Toprak Anabilim Dalı. Schroo, H. 1964. An inventory of soils and soil suitabilities in West Irian. 2B. Netherlands Journal of Agricultural Science, 12(1), 1-29.
- Sims, A. L. 2010. Sugarbeet response to broadcast and starter phosphorus applications in the Red River Valley of Minnesota. Agronomy journal, 102(5), 1369-1378.
- Tüzüner, A. 1990. Toprak ve su analiz laboratuvarları el kitabı, Tarım Orman ve Köy İşleri Bakanlığı, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.Ünal, H. ve Başkaya, H. J. Z. F. Y., 1981, Toprak Kimyası. Ankara Üniv, 759. Ünal, H., Başkaya, H. J. Z. F. Y., 1981, Toprak Kimyası. Ankara Üniv, 759. Viets, F. G., Lindsay, W. L. 1973. Testing soil for zinc, copper, manganese and iron. Soil Testing and Analysis. Ed: LW Walsh, JD Peaton. Soil Sci. Soc. America Inc. Madison. USA. Wang, J., Chu, G. 2015. Phosphate fertilizer form and application strategy affect phosphorus mobility and transformation in a drip irrigated calcareous soil. Journal of Plant Nutrition and Soil Science, 178(6), 914-922.
- Whitehead, D. 1981, An improved chemical extraction method for predicting the supply of available soil nitrogen, Journal of the Science of Food and Agriculture, 32 (4), 359-365.
- Yılmaz, F. G., Gezgin, S., Dursun, N., 2019, Tarım Topraklarında Bitkiye Yarayışlı Manganın Yeterlilik Sınır Değerinin Belirlenmesi. TÜBİTAK TOVAG Proje, 116O786.
- Yuan, T., Chen, S., Zhang, Y., Ji, L., Dari, B., Sihi, D., Xu, D., Zhang, Z., Yan, Z., Wang, X. 2022. Mechanism of increased soil phosphorus availability in a calcareous soil by ammonium polyphosphate. Biology and Fertility of Soils, 58(6), 649-665.
| APA | Gezgin S, GOKMEN YILMAZ F, KORKMAZ A (2023). Kireçli Topraklarda Farklı Formlardaki Fosforun Hareketliliği, Fosfor Fraksiyonları Ve Mısır Bitkisinin Fosfor Alımının Belirlenmesi. , 0 - 75. 121R104 |
| Chicago | Gezgin Sait,GOKMEN YILMAZ FATMA,KORKMAZ Ayşegül Kireçli Topraklarda Farklı Formlardaki Fosforun Hareketliliği, Fosfor Fraksiyonları Ve Mısır Bitkisinin Fosfor Alımının Belirlenmesi. (2023): 0 - 75. 121R104 |
| MLA | Gezgin Sait,GOKMEN YILMAZ FATMA,KORKMAZ Ayşegül Kireçli Topraklarda Farklı Formlardaki Fosforun Hareketliliği, Fosfor Fraksiyonları Ve Mısır Bitkisinin Fosfor Alımının Belirlenmesi. , 2023, ss.0 - 75. 121R104 |
| AMA | Gezgin S,GOKMEN YILMAZ F,KORKMAZ A Kireçli Topraklarda Farklı Formlardaki Fosforun Hareketliliği, Fosfor Fraksiyonları Ve Mısır Bitkisinin Fosfor Alımının Belirlenmesi. . 2023; 0 - 75. 121R104 |
| Vancouver | Gezgin S,GOKMEN YILMAZ F,KORKMAZ A Kireçli Topraklarda Farklı Formlardaki Fosforun Hareketliliği, Fosfor Fraksiyonları Ve Mısır Bitkisinin Fosfor Alımının Belirlenmesi. . 2023; 0 - 75. 121R104 |
| IEEE | Gezgin S,GOKMEN YILMAZ F,KORKMAZ A "Kireçli Topraklarda Farklı Formlardaki Fosforun Hareketliliği, Fosfor Fraksiyonları Ve Mısır Bitkisinin Fosfor Alımının Belirlenmesi." , ss.0 - 75, 2023. 121R104 |
| ISNAD | Gezgin, Sait vd. "Kireçli Topraklarda Farklı Formlardaki Fosforun Hareketliliği, Fosfor Fraksiyonları Ve Mısır Bitkisinin Fosfor Alımının Belirlenmesi". (2023), 0-75. https://doi.org/121R104 |
| APA | Gezgin S, GOKMEN YILMAZ F, KORKMAZ A (2023). Kireçli Topraklarda Farklı Formlardaki Fosforun Hareketliliği, Fosfor Fraksiyonları Ve Mısır Bitkisinin Fosfor Alımının Belirlenmesi. , 0 - 75. 121R104 |
| Chicago | Gezgin Sait,GOKMEN YILMAZ FATMA,KORKMAZ Ayşegül Kireçli Topraklarda Farklı Formlardaki Fosforun Hareketliliği, Fosfor Fraksiyonları Ve Mısır Bitkisinin Fosfor Alımının Belirlenmesi. (2023): 0 - 75. 121R104 |
| MLA | Gezgin Sait,GOKMEN YILMAZ FATMA,KORKMAZ Ayşegül Kireçli Topraklarda Farklı Formlardaki Fosforun Hareketliliği, Fosfor Fraksiyonları Ve Mısır Bitkisinin Fosfor Alımının Belirlenmesi. , 2023, ss.0 - 75. 121R104 |
| AMA | Gezgin S,GOKMEN YILMAZ F,KORKMAZ A Kireçli Topraklarda Farklı Formlardaki Fosforun Hareketliliği, Fosfor Fraksiyonları Ve Mısır Bitkisinin Fosfor Alımının Belirlenmesi. . 2023; 0 - 75. 121R104 |
| Vancouver | Gezgin S,GOKMEN YILMAZ F,KORKMAZ A Kireçli Topraklarda Farklı Formlardaki Fosforun Hareketliliği, Fosfor Fraksiyonları Ve Mısır Bitkisinin Fosfor Alımının Belirlenmesi. . 2023; 0 - 75. 121R104 |
| IEEE | Gezgin S,GOKMEN YILMAZ F,KORKMAZ A "Kireçli Topraklarda Farklı Formlardaki Fosforun Hareketliliği, Fosfor Fraksiyonları Ve Mısır Bitkisinin Fosfor Alımının Belirlenmesi." , ss.0 - 75, 2023. 121R104 |
| ISNAD | Gezgin, Sait vd. "Kireçli Topraklarda Farklı Formlardaki Fosforun Hareketliliği, Fosfor Fraksiyonları Ve Mısır Bitkisinin Fosfor Alımının Belirlenmesi". (2023), 0-75. https://doi.org/121R104 |
