Yetişkinliğe geçiş yıllarında sigara içme davranışının psikososyal belirleyicileri ve sigara içmenin yaşam doyumu ve öznel iyi oluşla ilişkisi

ATAK, Hasan

Yetişkinliğe geçiş yıllarında sigara içme davranışının psikososyal belirleyicileri ve sigara içmenin yaşam doyumu ve öznel iyi oluşla ilişkisi

Hasan ATAK (Sağlık Bakanlığı, Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara, Türkiye)

Klinik Psikiyatri Dergisi

57 8

Yıl: 2011 Cilt: 14 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 29 - 43 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Yetişkinliğe geçiş yıllarında sigara içme davranışının psikososyal belirleyicileri ve sigara içmenin yaşam doyumu ve öznel iyi oluşla ilişkisi

Öz:

Amaç: Bu araştırma, yetişkinliğe geçiş sürecinde olan bireylerde sigara içmenin psikososyal belirleyicilerini incelemek ve sigara içme ile öznel iyi oluş ve yaşam doyumu arasındaki ilişkileri ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Bu betimsel araştırmada kesitsel araştırma deseni kullanılmıştır. Katılımcılar, 19-26 yaşları arasındaki 96 kadın (%43.2) ve 126 erkek (%56.8) olmak üzere toplam 222 bireyden oluşmaktadır. Verilerin toplanması için Benlik Kimliği Statüleri Ölçeği, Çok-Yönlü Eylemli Kişilik Ölçeği, Rosenberg Öz Saygı Ölçeği, Yaşam Doyumu Ölçeği ve Pozitif-Negatif Duygu Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde frekans ve yüzde analizi ve gözlenen değişkenlerle path analizi kullanılmıştır. Bulgular: Katılımcıların çoğunluğu sigara içmektedir ve sigaraya en çok lise yıllarında yani ergenlikte başlamışlardır. Model analizi sonuçlarına göre, sigara içme ile özsaygı, kişilerarası başarılı kimlik, bireyleşme ve bireylerin kendilerini tanımlamada tercih ettikleri özellik arasında negatif yönde anlamlı ilişkiler olduğu görülmektedir. Annesi, babası ve arkadaşları sigara içenler, erkekler, ipotekli, moratoryum ve kargaşalı kimlik statüsünde olanlar ve düşük gelir düzeyine sahip olanlar, diğerlerine göre daha fazla sigara içmektedir. Sigara içme ile hem yaşam doyumu hem de öznel iyi oluş arasında ters yönde orta düzeyde bir ilişki bulunmuştur. Sonuç: Bulgular dikkate alındığında, bu çalışmanın bulgularının literatürle uyumlu olduğu ifade edilebilir. Son olarak, müdahale çalışmalarının sadece liselerde değil, ilköğretim ve üniversite öğrencilerine yönelik olarak da sürdürülmesi gerektiği ifade edilebilir.

Anahtar Kelime:

Konular: Temel Sağlık Hizmetleri Sosyoloji Kadın Araştırmaları Davranış Bilimleri

Psycho-social Markers of Smoking, and the Relationships Between Smoking and Life Satisfaction, and Subjective Well-being in the Years of Transition to Adulthood

Öz:

This study produced to investigate psychosocial markers of smoking, and to expose the relationships between smoking and life satisfaction, and subjective well-being among young people who are in the years of transition to adulthood. Method: Cross-sectional research design was used in this descriptive study. The participants consisted of 96 female (43.2%) and 126 male (56.8%) who are between 19-26 years, totally 222 people. Extended Objective Measure of Ego Identity Status, Multi-Measure Agentic Personality Scale, Rosenberg Self-Esteem Scale, Satisfaction with Life Scale and Positive and Negative Affect Scale were used for gathering data. In data analysis, frequencies, percentages, and path analysis with observed variables was used. Results: Most of the participants smoke, and they start to smoke in the high school years namely adolescence. According to model analysis, it was shown significant negative relationship between smoking and selfesteem, interpersonal achievement identity status, individuation types, and self-identification. The participants whose fathers, mothers, and friends are smokers, smoke more than the other participants; the participants who have default identity status, moratorium identity status, and identity confusion, and lower income smoke more than the others. It was found significant negative relationship between smoking and both life satisfaction, and subjective well-being. Conclusion: Considering the findings, it can be said that the findings of this study are similar to the literature. Finally, it can be expressed that intervention studies must carry on not only high school students but also primary school and college students.

Anahtar Kelime:

Konular: Temel Sağlık Hizmetleri Sosyoloji Kadın Araştırmaları Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Adams SG, Gullotta T (1989) Adolescent Life Experiences. New York: Brooks Cole Publishing Company.
Arnett JJ (2000) Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. Am Psychol, 55:469- 480.
Arnett JJ (2004) Emerging Adulthood: The Winding Road From The Late Teens Through The Twenties. New York: Oxford University Press.
Atak H (2010) Yetişkinliğe geçişte kimlik biçimlenmesi ve eylemlilik (agency): Bireyleşme sürecinde iki gelişimsel kaynak (Doktora Tezi), Ankara, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Atak H, Çok F (2007) Emerging adulthood and perceived adulthood in Turkey, 3rd Conference on Emerging Adulthood, Tucson, AZ, USA.
Atak H, Çok F (2010) Beliren yetişkinlik (emerging adulthood): İnsan yaşamında yeni bir dönem. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 17:39-50.
Bauman KE, Foshee VA, Linzer MA ve ark. (1990) Effect of parental smoking. Addict Behav, 15:413-422.
Bennion LD, Adams GR (1986) A revision of the extended version of the objective measure of ego identity status: An identity instrument for use with late adolescents. J Adolesc Res 1:183- 198.
Blinn-Pike L, Worthy SL, Jonkman JN ve ark. (2008) Emerging adult versus adult status among college students: Examination of explanatory variables. Adolescence, 43:577-591.
Brook JS, Gerdan AS, Brook DW (1987) Father and daughters: their relationship and personality characteristics associated with the daughter's smoking behavior. J Genet Psychol, 148:31-44.
Bush SI, Ballard ME, Fromouw W (1995) Attributional style, depressive features and self-esteem: Adult children of alcoholic and nonalcoholic parents. J Youth Adolesc, 24:177-185.
Büyüköztürk ve ark. (2008) Bilimsel Araştırma Yöntemleri Geliştirilmiş 2. baskı, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Chubb NH, Fertman CI (1997) Adolescent self-esteem and locus of control: A longitudional study of gender and age differences, Adolescence, 32:113-126.
Côté JE (1997) An empirical test of the identity capital model. J of Adolescence, 20:421-437.
Côté JE (2000) Arrested adulthood: The changing nature of maturity and identity. New York: New York University Press.
Côté JE (2002) The role of identity capital in the transition to adulthood: The individualization thesis examined. J Youth Studies, 5:117-134.
Côté JE, Levine CG (2002) Identity formation, agency, and culture: A social psychological synthesis. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
Çuhadaroğlu F (1995) Adölesanlarda benlik saygısı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Deiner E (1984) Subjective well being. Psychol Bull, 95:542 -75.
Deiner E (2001) Subjective well-being: The science of happiness and a proposal for a national index. Am Psychol, 55:34-43.
Diener E ve ark. (1999) Subjective well-being: Three decades of progress. Psychol. Bull 125: 276-302.
Erikson EH (1968) Identity: Youth and Crisis. New York: W.W. Norton Company, Inc.
Eryüksel GN, Varan A (1999) Benlik kimliği statülerinin değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Rapor.
Gençöz T (2000) PANAS: Validity and reliability. The Turkish Jorunal of Psychology, 15:19-26.
Gökgöz Ş, Koçoğlu G, (2007) Adolesan çağda sigara ve alkol içme davranışı. Fırat Tıp Dergisi, 12: 214-218.
Jones RM, Hartman B (1988) Ego identity: Developmental differencess and experimental substance use among adolescents. J Adolescence, 11:347-360.
Kağıtçıbaşı Ç (1993) İnsan Aile Kültür. Ankara: Remzi Kitabevi.
Kağıtçıbaşı Ç (1996) Özerk-ilişkisel benlik: Yeni bir sentez. Türk Psikoloji Dergisi, 11:36-44.
Kline RB (2003) Principles and Practice of Structural Equation Modeling, 2nd Edition. NY: Guilford Press.
Kolay-Akfert S ve ark. (2009) Üniversite öğrencilerinde sigaraalkol kullanımı ve aile sorunları ile ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10:40-47.
Kroger J (2000) Ego identity status research in the new millennium. Int J Behav Dev, 24:145-148.
Kroger J (2003) Identity development during adolescence. Blackwell Handbook of Adolescence. G.R. Adams, M.D. Berzonsky (Eds), Malden, MA: Blackwell Publishing.
Kutlu R, Çivi S (2006) Seydişehir Meslek Yüksek Okulu öğrencilerinde sigara kullanma durumlu ve etkileyen faktörler. Bağımlılık Dergisi, 7: 71-79.
Leary MR ve ark. (1995) The role of self-esteem in emotional and behavioral problems: Why is low self-esteem dysfunctional? J Soc Clin Psychol, 14: 297-314.
Lykken D, Tellegen A (1996) Happiness is a stochastic phenomenon. Psychol Sci, 7:186-189.
Lyubomirsky S ve ark. (2005) Pursuing happiness: The architecture of sustainable change. Rev Gen Psychiatry, 9:111-131.
Marcia JE (1966) Development and validation of ego identity status. J Pers Soc Psychol, 5:551-558.
Rosenberg M (1979) Conceiving the Self. New York: Basic Books.
Rosenberg M (1986) Conceiving the Self. Krieger: Malabar, FL.
Schwartz SJ, Côté JE, Arnett JJ (2005) Identity and agency in emerging adulthood: Two developmental routes in the ındividualization process. Youth & Society, 37:201-229.
Siyez DM, Aysan F (2007) Sigara, alkol ve uyuşturucu madde kullanan ve kullanmayan öğrencilerin öz-yeterlilikleri ve yaşam doyumları ile stresle başa çıkma stratejilerinin incelenmesi. Selçuk Eğitim Fakültesi Dergisi, 23.
Shanahan MJ, Porfeli E, Mortimer JT ve ark. (2002) Subjective age identity and the transition to adulthood: Demographic markers and personal attributes. Youth Development Study, 8:76-81.
Steinberg L (2002) Adolescence, 3. Baský, New York: Mcgraw Hill Inc.
Taşçı E, Atan Ş, Durmaz N ve ark. (2005) Kız meslek lisesi öğrencilerinin madde kullanma durumları. Bağımlılık Dergisi, 6: 122-128.
Tot Ş ve ark. (2002) Mersin Üniversitesi öğrencilerinde sigara ve alkol kullanım yaygınlığı ve ilişkili özellikler. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 3:227-231.
TUIK (2008) Küresel Yetişkin Tütün Araştırması, Ankara. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?tb_id=6&ust_id=1
Watson D ve ark. (1988) Development and validation of brief measures of positive and negative affect: The PANAS scale. J Pers Soc Psychol, 54:1063-1070.
Yetim U (1993) Life satisfaction: A study based on the organization of personal projects. Soc Indic Res, 29: 277-289.

APA	ATAK H (2011). Yetişkinliğe geçiş yıllarında sigara içme davranışının psikososyal belirleyicileri ve sigara içmenin yaşam doyumu ve öznel iyi oluşla ilişkisi. , 29 - 43.
Chicago	ATAK Hasan Yetişkinliğe geçiş yıllarında sigara içme davranışının psikososyal belirleyicileri ve sigara içmenin yaşam doyumu ve öznel iyi oluşla ilişkisi. (2011): 29 - 43.
MLA	ATAK Hasan Yetişkinliğe geçiş yıllarında sigara içme davranışının psikososyal belirleyicileri ve sigara içmenin yaşam doyumu ve öznel iyi oluşla ilişkisi. , 2011, ss.29 - 43.
AMA	ATAK H Yetişkinliğe geçiş yıllarında sigara içme davranışının psikososyal belirleyicileri ve sigara içmenin yaşam doyumu ve öznel iyi oluşla ilişkisi. . 2011; 29 - 43.
Vancouver	ATAK H Yetişkinliğe geçiş yıllarında sigara içme davranışının psikososyal belirleyicileri ve sigara içmenin yaşam doyumu ve öznel iyi oluşla ilişkisi. . 2011; 29 - 43.
IEEE	ATAK H "Yetişkinliğe geçiş yıllarında sigara içme davranışının psikososyal belirleyicileri ve sigara içmenin yaşam doyumu ve öznel iyi oluşla ilişkisi." , ss.29 - 43, 2011.
ISNAD	ATAK, Hasan. "Yetişkinliğe geçiş yıllarında sigara içme davranışının psikososyal belirleyicileri ve sigara içmenin yaşam doyumu ve öznel iyi oluşla ilişkisi". (2011), 29-43.

APA	ATAK H (2011). Yetişkinliğe geçiş yıllarında sigara içme davranışının psikososyal belirleyicileri ve sigara içmenin yaşam doyumu ve öznel iyi oluşla ilişkisi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 14(1), 29 - 43.
Chicago	ATAK Hasan Yetişkinliğe geçiş yıllarında sigara içme davranışının psikososyal belirleyicileri ve sigara içmenin yaşam doyumu ve öznel iyi oluşla ilişkisi. Klinik Psikiyatri Dergisi 14, no.1 (2011): 29 - 43.
MLA	ATAK Hasan Yetişkinliğe geçiş yıllarında sigara içme davranışının psikososyal belirleyicileri ve sigara içmenin yaşam doyumu ve öznel iyi oluşla ilişkisi. Klinik Psikiyatri Dergisi, vol.14, no.1, 2011, ss.29 - 43.
AMA	ATAK H Yetişkinliğe geçiş yıllarında sigara içme davranışının psikososyal belirleyicileri ve sigara içmenin yaşam doyumu ve öznel iyi oluşla ilişkisi. Klinik Psikiyatri Dergisi. 2011; 14(1): 29 - 43.
Vancouver	ATAK H Yetişkinliğe geçiş yıllarında sigara içme davranışının psikososyal belirleyicileri ve sigara içmenin yaşam doyumu ve öznel iyi oluşla ilişkisi. Klinik Psikiyatri Dergisi. 2011; 14(1): 29 - 43.
IEEE	ATAK H "Yetişkinliğe geçiş yıllarında sigara içme davranışının psikososyal belirleyicileri ve sigara içmenin yaşam doyumu ve öznel iyi oluşla ilişkisi." Klinik Psikiyatri Dergisi, 14, ss.29 - 43, 2011.
ISNAD	ATAK, Hasan. "Yetişkinliğe geçiş yıllarında sigara içme davranışının psikososyal belirleyicileri ve sigara içmenin yaşam doyumu ve öznel iyi oluşla ilişkisi". Klinik Psikiyatri Dergisi 14/1 (2011), 29-43.