9. sınıf fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi

ADIBELLİ, Sevilay; GÜZEL, Hatice

9. sınıf fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi

Hatice GÜZEL, (Selçuk Üniversitesi Konya, Türkiye)

Sevilay ADIBELLİ (Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara, Türkiye)

Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

110 4

Yıl: 2011 Cilt: 0 Sayı: 26 Sayfa Aralığı: 201 - 216 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

9. sınıf fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi

Öz:

Araştırma, Milli Eğitim Bakanlığı’nca (MEB) hazırlanan ve ilgili eğitim yılında da okutulmakta Ortaöğretim 9. sınıf fizik ders kitabının; eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden değerlendirilmesi amacı ile 2006-2007 Eğitim-Öğretim yılında yapılmıştır Araştırmada tarama yöntemi kullanılmıştır. Farklı iki araştırmada geliştirilen ve kullanılan ölçeklerden yararlanılarak 46 soruluk kitap değerlendirme ölçeği hazırlanmıştır. Hazırlanan ölçek kamuya bağlı farklı liselerde görev yapan ve farklı mesleki kıdeme sahip 61 fizik öğretmenine dağıtılmış, bu ölçeğe göre kitabın değerlendirilmesi kendilerinden istenmiştir. Elde edilen verilerin analizi SPSS 15.0 programı ile yapılmış, t–testi, Anova ve Tukey testi uygulanmıştır. Anlamlılık düzeyi p 0,05 olarak kabul edilmiştir. M.E.B ’lığınca hazırlanan 9. sınıf fizik ders kitabı öğretmenlerin değerlendirmelerine göre eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden 5 üzerinden ortalama 3,60 puan almıştır. Oysa kitap değerlendirme ölçütlerine göre bu puanın en az 4,5 olması gerekir. Bu nedenle incelenen kitabın öğretmenlerin beklentisini karşılayacak nitelikte olmadığı anlaşılmıştır. Ders kitaplarının program geliştirmeci ve rehber öğretmen görüşlerinden yararlanılarak, alanında uzman kişiler tarafından yazılması, fizik kitapları içindeki konular işlenirken günlük yaşam ile ilişkilendirilmesi ve yaşam temelli işlenmesi önerilmiştir. Ayrıca 2007 fizik öğretim programına göre M.E.B’ lığınca hazırlanan ve 2008 yılında okutulmaya başlanan 9. sınıf ders kitabının 2010 yılında başka araştırmacılar tarafından incelendiği araştırma bulguları bu araştırma bulguları ile karşılaştırılmıştır.Bu son araştırma bulguları, öğretmenlerin ders kitabına verdikleri ortalama puana göre kitabı yeterli düzeyde bulduklarını, fiziksel özellikler, etkinlikler ve görseller alt boyutları için ders kitabını iyi olarak nitelendirdiklerini, içerik, anlatım ve dil öğretimsel destek ile düzenleme alt boyutlarında ise yeterli olarak değerlendirdiklerini göstermiştir.Bu durum kitap basımlarında giderek iyileşme görülmesi açısından sevindiricidir.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Acar, A. (2006).Designing an effective elt primary school textbooks model by means of evaluating the primary pchool elt textbooks: a sample in the designated group and context. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
Alkan, C.(1996). Eğitim Teknolojisi . Ankara: Atilla Kitabevi.
Alkan,H., Sezer,M., Köroğlu,H. ve Özçelik, A.Z. (1998). Matematik Öğretiminde yararlanılan ders kitapları . KTÜ III.Ulusal Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu, 22-25 Eylül, Trabzon.
Alpan, G. (2004). Ders kitaplarındaki grafik tasarımının öğrenci başarısına ve derse ilişkin tutumlarına etkisi.
Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
Armbruser, B.B. & Anderson,T.H.(1991).Text-book analysis The international encyclopedia of curriculum.(edited by Arich Lewy).Pergamon Press.
Atıcı,T., Keskin Samancı, N.ve Özel, Ç.A. (2007). İlköğretim fen bilgisi ders kitaplarının biyoloji konuları yönünden eleştirel olarak incelenmesi ve öğretmen görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Kış, 5(1), 115-131.
Aydın, A. (2010). Kimya 1 ders kitabının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Ahi Evren Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergis i,11 ,207-224.
Aycan, S., Kaynar, Ü.H., Türkoğuz, S. ve Arı, E. (2002). İlköğretimde kullanılan fen bilgisi ders kitaplarının bazı kriterlere göre incelenmesi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi Bildiriler Kitabı,246-252.
Ayvacı, H. S., Çepni,S. ve Akdeniz,A.R.(1999). Fizik ders kitaplarının Değerlendirilmesi. III Ulusal Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu Kitapçığı , 129-136, Ankara.
Bakaç, M. (2000.) Fen eğitiminde başarının arttırılmasında amaçların önemi. Milli Egitim Dergisi .147, 41-42.
Bakaç, M. ve Kesercioğlu, T., (2000). Fen bilgisi öğretiminde kullanılan ders kitaplarına genel bir bakış. IV. Fen Bilimleri Kongresi Bildirileri, 102-104, 6-8 Eylül, Ankara,
Başlantı, U. (2000): “Bilimsel Okur-Yazarlık İlkeleri Açısından Fen Bilgisi Ders Kitapları İçerik Analizi. IV. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi, 105-109 6-8 Eylül, Ankara.
Ceyhan, E. veYiğit, B.(2004). Konu alanı ders kitabı İncelemesi Ankara: Anı Yayıncılık
Chiappetta,E.L.,Fillman,D.A. & Sethna,G.H.(1991). A method to quantity major of scientific literacy in science textbooks. Journal of research in science teaching . 28 (8),713-725.
Coskun, İ .K ve Kuglın, J. (Eds.) (1996). Türkiye ve Almanya’da ilkögretim ders kitapları (77-85), Ankara:Bizim Büro Basımevi.
Çakır, A. (2006). İlköğretim dördüncü sınıf matematik ders kitapları ile ilgili öğretmen görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Osman Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
Çepni, S., Ayvacı, H.F., Keles, E., 2001, Fizik ders kitaplarını değerlendirme ölçeği geliştirmek için örnek bir çalışma. Mili Eğitim Dergisi , 152, 27-33.
Çepni,S.(2010).Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş.5.Baskı,Trabzon
Demir, C., Maskan, A.K., Çevik, Ş.ve Baran, M. (2009). Ortaöğretim 9. sınıf ders kitabının ders kitabı değerlendirme ölçütlerine göre incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi , 13, 125-140.
Demirci Güler,P.,Yağbasan,R. (2008) .Fen ve teknoloji ders kitaplarındakKullanılan anolojilerin ve anolojilere ilişkin sorunların betimlenmesi.İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 9,(169, 105-122.
Demirel, Ö.(1999). Planlamadan değerlendirmeye öğretme sanatı. Ankara: Pagem Yayıncılık.
Demirel, Ö. ve Kıroğlu, K. (2005). Konu alanı ders kitabı incelemesi, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Dursun, B. (2002). Ortaöğretim kurumlarında basılı materyallerin (kitapların) biçimsel açıdan değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi.Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Teknolojisi Anabilim Dalı .Ankara.
English, F.W. (1992). Deciding what to teach and test. America: a sage Publications Company .
Graham, W. (1978).Readability and science texbooks .School Science and Mathematics , 22, 31-37.
Güzel, H., Oral, İ. ve Yıldırım, A. (1999). Lise 2 fizik ders kitabının fizik öğretmenleri tarafından değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi , 27, 133-142.
Gökkaya, K. (2003). Sosyal bilgilere giriş, konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu. Sosyal Bilgiler.Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık.
Göze, N. (1999) . Matematik zor değildir. Çağdaş Eğitim Dergisi , 256, 36-37.
Iding, M. K. (2000). Can strategies facilitate learning from illustrated science texts books.
International Journal of Instructional Media , 27 (3), 289-301.
Kalyoncu, C., Çakmak Y., Öksüzoğlu, H., Ceran, M., İmamoğlu K. ve Kurtoğlu, A. (2006).Ortaöğretim Fizik 9 Ders Kitabı . Ankara: Devlet Kitapları Birinci Baskı İmaj İç ve Dış Tic. A.Ş.
Karal, H., Reisoğlu, İ. ve Kayıkçı, S. (2008). Yeni müfredata göre hazırlanan ilköğretim bilişim teknolojileri ders ve öğretmen kılavuz kitaplarının değerlendirilmesi.Procceding of International Conference on Educational Science (ICES’08), 1137-1146.
Kaya, Z. (2002.). Uzaktan eğitim.. Ankara: Pegem AYayıncılık.
Kavcar, N., Şengören, S.K. ve Tanel, R. (2010). “Ortaöğretim fizik 9 ders kitabı değerlendirme raporu.” Ders Kitabı Yazarlarına, MEB ve Fizik Eğitimcilerine İletilen Yayımlanmamış Kitap İnceleme Raporu.
Kavaz, S. (2006). Liselerde okutulan fizik ders kitaplarının analizi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ortadoğu Teknik Üniversitesi orta Öğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Bölümü Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
Keleş, E.(2001). Fizik ders kitaplarını değerlendirme ölçeği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi Karadeniz Teknik Üniversitesi. Trabzon.
Kelly, A.V. (1989). Curriculum. theory and practice. London.Paul Chapman Publishing Ltd.
Kılıç, D. (2005). Ders kitabının öğretimdeki yeri,konu alanı ders kitabı incelemesi, Ankara: Pegem A yayıncılık.
MEB, (2007). Ortaöğretim fizik dersi (9. sınıflar) öğretim programı. http://ogm.meb.gov.tr/fizik, adresinden 11 Ekim 2010 tarihinde alınıştır.
Morgil, F.İ.. ve Yılmaz, A. (1999). Lise kimya-II ders kitaplarının öğretmen ve öğrenci görüşleri açısından değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi , 1(1), 26-41.
Özsoy, H.(2007). İlköğretim 4-5. sınıf fen ve teknoloji ders kitaplarının öğrenci öğretmen ve veli görüşleri bağlamında değerlendirilmesi.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi Karaelmas Üniversitesi Yüksek Sosyal Bilimler Enstitüsü .Zonguldak.
Posada, J. M., (1999). The presentation of metallic bonding in high school science textbooks during three decades: science educational reforms and substantive changes of tendencies. Science education . 83(4): 423-447.
Raloff, J.(2001). Errant texts: Why some schools may not want to go by the book. Science News, 159(11), 168–170.
Semerci, Ç. ve Semerci, N. (2004). İlköğretim (1.-5. sınıf) matematik ders kitaplarının genel bir değerlendirmesi. Milli Eğitim Dergisi, 162. http://yayim.meb.gov.tr/edergiler.htm adresinden 10 Ağustos 2007 tarihinde alınmıştır.
Senemoğlu, N.(1997). Gelişim öğrenme ve öğretim, kuramdan uygulamaya. Ankara: Ertem Matbaacılık, Ankara.
Sönmez, E., Dilber, R., Doğan, O.ve Ertuğrul, H..(2005). Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi ,19, 87-9.4.
Soyibo, K. (1996). A comparison of communication strategies among three caribbeam higy school biology textbooks. Journal of Biological Education ,30 (3), 190-194.
Şengören, S.K., Tanel, R.,Yıldırım Benli, A. ve Kavcar, N. (2010). Fizik öğretmenlerinin 9. sınıf fizik kitabına ilişkin görüşleri: İzmir İli Örneği.9.Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi (9.UFBMEK) Özet Kitabı, s.82, 23-25 Eylül 2010,DEÜ Buca Eğitim Fakültesi, İzmir.
Şimşek, H. (2010). Lise dördüncü sınıf fizik 12 ders kitabına ilişkin öğretmen görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Tanel, R., Şengören, S.K., Yıldırım Benli, A. ve Kavcar, N. (2010). Fizik öğretmen adaylarının 9. sınıf fizik kitabına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi ve öğretmen görüşleriyle karşılaştırılması . 9.Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi (9.UFBMEK) Özet Kitabı,s.83, 23-25 Eylül 2010,DEÜ Buca Eğitim Fakültesi,İzmir.
Temiz, B. K. & Tan, M. (2003). Lise 1, 2 ve 3. Sınıf Fizik Ders Kitaplarında Yer Alan Deneysel Aktivitelerin Laboratuvar Yaklaşımları Çerçevesinde İncelenmesi. XII. Eğitim Bilimleri Kongresi, 15-18 Ekim 2003, Gazi Üniversitesi, Antalya.
Tertemiz, N., Ercan, I.ve Kayabaşı,Y. (2001). Ders kitabı ve eğitimdeki önemi, konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu. Ankara: Nobel Yayınevi.
Toprak, T. (1993). İlkokul ders kitaplarının öğretim programlarına uygunluğunun değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.Ankara.
TUBA (2005). www.tuba.gov.tr/files-tr/haberler/mufredat.doc. adresinden 20 mayıs 2007 tarihinde alınmıştır.
Ünal, S. ve Ada, S.(1999). Öğretmenlik mesleğine giriş. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayını No: 646.
Ünal, S. ve Pideci, N.(2000). Lise kimya dersleri için öğretim materyalleri geliştirme Çalışmaları. IV. Ulusal Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu. Ankara, Bildiri ve Poster Özetleri Kitabı, 90.
Ünsal, Y. ve Güneş, B.(2002).Bir kitap inceleme çalışması örneği olarak MEB ilköğretim 4. sınıf fen bilgisi ders kitabına fizik konuları yönünden eleştirsel bir bakış. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, (3).
Ünsal, Y. ve Güneş, B. (2003). İlköğretim 6. sınıf fen bilgisi ders kitabının fizik konuları yönünden incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi , 23 (3), 115-130.
Ünsal,Y. ve Güneş,B.(2004).Bir kitap inceleme örneği olarak MEB lise 1.sınıf fizik ders kitabının eleştirel olarak incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi , 2 (3), 305-320.
Victory, E. & Kellough, R.D. (1997). Science for the elemantary and middle scho New Jersey: ol. Prientice Hal. İnc.
Yağbasan, R, Güneş, B., Özdemir, İ.E., Gülçiçek, Ç., Kanlı,U., Temiz, B.K ve diğerleri. (2005)..Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu FİZİK, Ankara.Gazi Kitabevi.
Yılmaz, A., Seçken, N.ve Morgil, N., (1998). Lise 11. sınıf kimya 3 ders kitaplarının kimya eğitimine uygunluklarının araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 73-83.
Wolf, M..K. & Schave, B. (1984). Curriculum designing a handbook for educators. United States.

APA	GÜZEL H, ADIBELLİ S (2011). 9. sınıf fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi. , 201 - 216.
Chicago	GÜZEL Hatice,ADIBELLİ Sevilay 9. sınıf fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi. (2011): 201 - 216.
MLA	GÜZEL Hatice,ADIBELLİ Sevilay 9. sınıf fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi. , 2011, ss.201 - 216.
AMA	GÜZEL H,ADIBELLİ S 9. sınıf fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi. . 2011; 201 - 216.
Vancouver	GÜZEL H,ADIBELLİ S 9. sınıf fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi. . 2011; 201 - 216.
IEEE	GÜZEL H,ADIBELLİ S "9. sınıf fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi." , ss.201 - 216, 2011.
ISNAD	GÜZEL, Hatice - ADIBELLİ, Sevilay. "9. sınıf fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi". (2011), 201-216.

APA	GÜZEL H, ADIBELLİ S (2011). 9. sınıf fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(26), 201 - 216.
Chicago	GÜZEL Hatice,ADIBELLİ Sevilay 9. sınıf fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 0, no.26 (2011): 201 - 216.
MLA	GÜZEL Hatice,ADIBELLİ Sevilay 9. sınıf fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.0, no.26, 2011, ss.201 - 216.
AMA	GÜZEL H,ADIBELLİ S 9. sınıf fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2011; 0(26): 201 - 216.
Vancouver	GÜZEL H,ADIBELLİ S 9. sınıf fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2011; 0(26): 201 - 216.
IEEE	GÜZEL H,ADIBELLİ S "9. sınıf fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi." Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0, ss.201 - 216, 2011.
ISNAD	GÜZEL, Hatice - ADIBELLİ, Sevilay. "9. sınıf fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi". Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 26 (2011), 201-216.