Türkiye'de kooperatiflerin hukuki statüsü ve vergiler karşısındaki durumu

kızılaslan, halil; MENEK, Mehmet

Türkiye'de kooperatiflerin hukuki statüsü ve vergiler karşısındaki durumu

Halil KIZILASLAN, (Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü, Tokat, Türkiye)

Mehmet MENEK (Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Sivas İl Kontrol Laboratuar Müdürlüğü, Sivas, Türkiye)

Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

4 1

Yıl: 2011 Cilt: 7 Sayı: 13 Sayfa Aralığı: 37 - 52 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türkiye'de kooperatiflerin hukuki statüsü ve vergiler karşısındaki durumu

Öz:

Bu çalışmada, Türkiye‟de; tarımsal amaçlı kooperatiflerin hukuki statüsü ve vergiler karşısındaki durumu araştırılmıştır. Ayrıca, çalışmada diğer bazı ülkelerdeki kooperatifçilik uygulamaları da incelenmiştir. Çalışmada, konu ile ilgili çeşitli yayınlardan ve bu konudaki mevzuatlardan yararlanılmıştır. Kooperatifler özellikle sosyal amaçlı kurulan ve desteklenmesi gereken ortaklıklardır. Bu çerçevede kooperatifleri diğer ortaklıklardan ayıran avantajları, çeşitli vergilerden muaf tutulmalarıdır. Bu muafiyetlere rağmen, kooperatifleri en çok zorlayan verginin Kurumlar Vergisi olduğu söylenebilir. Kooperatiflerin vergilerden kaynaklanan sorunlarının yanı sıra; mevzuat, finansman, eğitim, üst örgütlenme ve denetim faaliyetlerine ilişkin sorunları söz konusudur. Türkiye‟de kooperatiflerin kuruluş ve faaliyetlerini düzenleyen üç ayrı kanun ve bu kanunları yürüten iki farklı bakanlık bulunmaktadır. Aynı kitlelere hizmet veren kooperatifler arasında farklılık oluşturması ve farklı kooperatif tiplerini öngörmesinden dolayı, bu durum bazen karışıklığa yol açmakta ve kooperatiflerin bütünleşmesini de önlemektedir. Bu açıdan, üreticilerin örgütlenmelerinde temel yapı sayılabilecek olan kooperatiflerin güçlendirilmesi için Kooperatifler Kanunu‟nun tekrar ele alınarak, bütün kooperatiflerin faaliyetlerinin tek bir kanunla yürütülmesi gerekli görülmektedir.

Anahtar Kelime:

Legal status of cooperations in Turkey and status against taxes

Öz:

In this study, the legal status of agricultural cooperatives and situations against taxes in Turkey have been investigated. In addition, cooperative applications in some other countries also examined. Relevant legislation on the subject and several publications have been used in this study. Cooperatives, are the partnerships established especially for the social need and shall be supported. In this framework, advantages of cooperation which are different from other partnerships are the exemption from various taxes. Despite these exemptions, the most compelling tax for cooperative associations can be said as the Corporate Tax. Besides the problems arising from taxes: cooperatives have other problems regarding regulations, financing, training, organization and control activities. There are three separate laws for regulating the organization and activities of cooperatives and two different ministries carrying out these laws in Turkey. Because, creating a discrepancy among the cooperatives that serve the same audience and predicting different types of cooperatives, this situation sometimes leads to confusion and also prevents the integration of cooperatives. From this perspective, to strengthen the cooperatives which can be considered as the basic structure for the organization of manufacturers; Cooperatives Act shall be evaluated again and cooperatives are required to be executed their activities by one law.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Anonim (2007), Statistical Information on the Co-operative Movement, Path, http://www.ica.coop/coop/statistics.html, (Erişim Tarihi:05.10.2007).
Antalya İhracatçılar Birliği (2007), Kooperatifler, Antalya İhracatçılar Birliği, http://www.aib.org.tr/proje/ kooperatif.doc, (Erişim Tarihi: 20.10.2007).
Arıkan, Ahmet(2007), "Dünyada Kooperatifçiliğin Tarihi Gelişimi İle Genel Kabul Görmüş Kooperatifçilik İlkeleri", http://www.koopkontder.org.tr, (Erişim Tarihi:04.10.2007).
Arman, Şimşek (2003), "Kooperatif Kanunları", Karınca Dergisi, 801:10-12, http://www.koopkur. org.tr, (Erişim Tarihi: 03.10.2007).
Çıkın, Ayhan (2007), Kooperatifçilikte Yeni Gelişmeler, http://kalkinma.org/?sayfa=makale&id=92, (Erişim Tarihi: 03.10.2007).
Danıştay (2007), Danıştay 7.D.,E. 1987/2026, Kİ 989/1689,T.22.06.1989,DD.yıl.
Er, Celal(2003), "2003 Yılı Başında Sayılarla Kooperatifler", Karınca Dergisi, 793, 7-10, Ankara.
Fındıkoğlu, Z. Fahri (1953), Türkiye'de Kooperatifçilik, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Haskell, J., (2003), "Uluslararası Gelişmeler ve Kooperatifçilik" Karınca Dergisi, 809:30-31, Çeviri; M. Akif ÖZER, http://www.koopkur. org.tr, (Erişim Tarihi: 03.10.2007).
İçöz, Yıldırım (2004), "Dünyada ve Türkiye'de Kooperatifçiliğin Gelişimi", Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü, TAEA Bakış, Sayı:6:l-8, http://www.aeri.org.tr/pdf/bks/6-44.pdf, (Erişim Tarihi: 07.10.2007).
Koçtürk, Murat (2006), "Türkiye'de Kooperatiflerin Vergilendirilmesi", Yönetim ve Ekonomi, Cilt:13:2:l-18.
Mülayim, Z. Gökalp (1968), Türkiye'de Zirai Kazançların Vergilendirilmesi Meselesi, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Ankara.
Özçelik, Ahmet (1999), "Türkiye'de Kooperatifçiliğin Başarısı İçin Beklenenler", Karınca Dergisi, 745:9-11, Ankara.
Resmi Gazete (2007), Taşıt Alım Vergisi Genel Tebliği (Seri No: 23) 22 Aralık 2000 tarih ve 24268 sayılı Resmi Gazete, http://www.vergiturk.com, (Erişim Tarihi: 20.10.2007).
T.C.Adalet Bakanlığı (2007a), T.C. 1982 Anayasası, T.C.Adalet Bakanlığı, Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) Sistemi, http://www.uyap.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 03.10.2007).
T.C.Adalet Bakanlığı (2007b), 1163 sayılı 1969 tarihli Kooperatifler Kanunu, T.C.Adalet Bakanlığı, Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) Sistemi, http://www.uyap.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 03.10.2007).
T.C.Adalet Bakanlığı (2007c), 4572 sayılı 2000 tarihli Tarım Satış Kooperatifleri ve Birlikleri Hakkında Kanun, T.C.Adalet Bakanlığı, Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) Sistemi, http://www.uyap.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 03.10.2007).
T.C.Adalet Bakanlığı (2007d), 1581 sayılı 1972 tarihli Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu, T.C.Adalet Bakanlığı, Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) Sistemi, http://www.uyap.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 03.10.2007).
T.C.Adalet Bakanlığı (2007e), 6762 sayılı 1956 tarihli Türk Ticaret Kanunu, T.C.Adalet Bakanlığı, Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) Sistemi, http://www.uyap.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 03.10.2007).
T.C.Adalet Bakanlığı (2007f), 5520 sayılı 2006 tarihli Kurumlar Vergisi Kanunu, T.C.Adalet Bakanlığı, Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) Sistemi, http://www.uyap.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 03.10.2007).
T.C.Adalet Bakanlığı (2007g), Kurumlar Vergisi Genel Tebliği, 03/04/2007 tarih ve 26482 sayılı Resmi Gazete, T.C.Adalet Bakanlığı, Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) Sistemi, http://www.uyap.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 03.10.2007).
T.C.Adalet Bakanlığı (2007h), 193 sayılı 1960 tarihli Gelir Vergisi Kanunu , T.C.Adalet Bakanlığı, Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) Sistemi, http://www.uyap.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 03.10.2007).
T.C.Adalet Bakanlığı (2007ı), 3065 sayılı 1984 tarihli Katma Değer Vergisi Kanunu, T.C.Adalet Bakanlığı, Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) Sistemi, http://www.uyap.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 03.10.2007).
T.C.Adalet Bakanlığı (2007j). 1319 sayılı 1970 tarihli Emlak Vergisi Kanunu , T.C.Adalet Bakanlığı, Ulusal Yargı* Ağı Projesi (UYAP) Sistemi, Erişim Adresi: http://www.uyap.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 03.10.2007).
T.C.Adalet Bakanlığı (2007k), 197 sayılı 1963 tarihli Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu , T.C.Adalet Bakanlığı, Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) Sistemi, http://www.uyap.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 03.10.2007).
T.C.Adalet Bakanlığı (20071), 2464 sayılı 1981 tarihli Belediye Gelirleri Kanunu, T.C.Adalet Bakanlığı, Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) Sistemi, http://www.uyap.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 03.10.2007).
T.C. İç İşleri Bakanlığı (2006), Yaş ve Cinsiyete Göre Nüfus İstatistiği (Türkiye Geneli). T.C. İç İşleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü, http://www.nvi.gov.tr, (Erişim Tarihi:14.10.2007).
T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı (2008), Tarımsal Örgütlenmedeki Unsurlar ve Sayıları (31.07.2008 tarihi itibarıyla), http://www.tedgem.gov.tr, (Erişim Tarihi: 23.09.2008).
Türkiye Milli Kooperatifler Birliği (2008), Türkiye'de Hizmet Türlerine Göre Faal Kooperatifler (01.06.2008 tarihi itibarıyla.) Türkiye Milli Kooperatifler Birliği, http://www.turkiyemillikoop.org.tr, (Erişim Tarihi: 23.09.2008).

APA	kızılaslan h, MENEK M (2011). Türkiye'de kooperatiflerin hukuki statüsü ve vergiler karşısındaki durumu. , 37 - 52.
Chicago	kızılaslan halil,MENEK Mehmet Türkiye'de kooperatiflerin hukuki statüsü ve vergiler karşısındaki durumu. (2011): 37 - 52.
MLA	kızılaslan halil,MENEK Mehmet Türkiye'de kooperatiflerin hukuki statüsü ve vergiler karşısındaki durumu. , 2011, ss.37 - 52.
AMA	kızılaslan h,MENEK M Türkiye'de kooperatiflerin hukuki statüsü ve vergiler karşısındaki durumu. . 2011; 37 - 52.
Vancouver	kızılaslan h,MENEK M Türkiye'de kooperatiflerin hukuki statüsü ve vergiler karşısındaki durumu. . 2011; 37 - 52.
IEEE	kızılaslan h,MENEK M "Türkiye'de kooperatiflerin hukuki statüsü ve vergiler karşısındaki durumu." , ss.37 - 52, 2011.
ISNAD	kızılaslan, halil - MENEK, Mehmet. "Türkiye'de kooperatiflerin hukuki statüsü ve vergiler karşısındaki durumu". (2011), 37-52.

APA	kızılaslan h, MENEK M (2011). Türkiye'de kooperatiflerin hukuki statüsü ve vergiler karşısındaki durumu. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 37 - 52.
Chicago	kızılaslan halil,MENEK Mehmet Türkiye'de kooperatiflerin hukuki statüsü ve vergiler karşısındaki durumu. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7, no.13 (2011): 37 - 52.
MLA	kızılaslan halil,MENEK Mehmet Türkiye'de kooperatiflerin hukuki statüsü ve vergiler karşısındaki durumu. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.7, no.13, 2011, ss.37 - 52.
AMA	kızılaslan h,MENEK M Türkiye'de kooperatiflerin hukuki statüsü ve vergiler karşısındaki durumu. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2011; 7(13): 37 - 52.
Vancouver	kızılaslan h,MENEK M Türkiye'de kooperatiflerin hukuki statüsü ve vergiler karşısındaki durumu. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2011; 7(13): 37 - 52.
IEEE	kızılaslan h,MENEK M "Türkiye'de kooperatiflerin hukuki statüsü ve vergiler karşısındaki durumu." Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7, ss.37 - 52, 2011.
ISNAD	kızılaslan, halil - MENEK, Mehmet. "Türkiye'de kooperatiflerin hukuki statüsü ve vergiler karşısındaki durumu". Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7/13 (2011), 37-52.